Το Internet είναι μια «ξένη μορφή ζωής» (“an alien life form”) είχε πει ο David Bowie στο BBC το 1999 . Μόλις το 2016, ο ιστορικός Yuval Noah Harari γράφει για την κυρίαρχη θρησκεία των ψηφιακών δεδομένων.

Η μετατροπή σε ψηφιακή αναπαράσταση δε αφορά μόνο στα βιβλία, τη μουσική, τις ειδήσεις ή τα οικονομικά των επιχειρήσεων. Το έξυπνο κινητό καταγράφει που βρισκόμαστε και με τι ασχολούμαστε ενώ το fitness tracker παρακολουθεί τις ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού μας. Sensors σε καθετί μετατρέπουν αντικείμενα, γεγονότα και εμπειρίες σε μια συνεχή ροή δεδομένων. Στην κλίμακα του υπολογιστικού νέφους και των μεγάλων δεδομένων, όλα αυτά τα στοιχεία συνδυάζονται και συνενώνονται αποκτώντας μια αυτόνομη ύπαρξη. Η ψηφιοποίηση αποσπά την οικονομική αξία από το αντικείμενο που εκπροσωπεί και την κάνει εμπορεύσιμη. Στη διαφήμιση κάθε άνθρωπος αντιστοιχίζεται σε ένα προφίλ συμπεριφορικών χαρακτηριστικών που μεταπωλείται για προσωποποιημένη στόχευση μηνυμάτων. Υπηρεσίες όπως το AirBnB «ξεκλειδώνουν» την αδρανή οικονομική αξία ακινήτων και δημιουργούν μια παγκόσμια αγορά για αυτά. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποκτούν τόσο μεγάλη χρηματιστηριακή αξία επειδή αποθησαυρίζουν τις σκέψεις και τον χρόνο δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

Όχι μόνο δεξιότητες, αλλά και νοοτροπία!
Περισσότερο από νέες δεξιότητες, για τις επιχειρήσεις όλο αυτό σημαίνει μια διαφορετική νοοτροπία. Η ανταγωνιστικότητά τους εξαρτάται από το κατά πόσο μπορούν να μετατρέπουν σε ψηφιακή μορφή οτιδήποτε υπάρχει ή κινείται, και στη συνέχεια να παράγουν οικονομική αξία.

Το μέγεθος της οικονομικής αξίας εξαρτάται από το βαθμό συνένωσης ετερογενών ψηφιακών πηγών και από την ανάπτυξη κατάλληλων επιχειρηματικών μοντέλων. Η Uber παρέχει τα στοιχεία από την κυκλοφορία των μελών της σε όσους ασχολούνται με τις αστικές υποδομές. Όσο περισσότερα τα δεδομένα, τόσο δυσκολότερο να διακρίνει κανείς νοήματα ή να ξεχωρίσει το σημαντικό από το ασήμαντο. Ήδη οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται να σχεδιάσουν τα κατάλληλα reports και Key Performance Indicators, παρότι τα δεδομένα τους δεν είναι και τόσο «μεγάλα». Όταν ο όγκος των δεδομένων γίνεται πραγματικά μεγάλος, ξεπερνάει τα όρια των δυνατοτήτων του ανθρώπου. Τότε αναλαμβάνει η τεχνητή νοημοσύνη, της οποίας η εσωτερική λογική στη λήψη αποφάσεων είναι απροκαθόριστη και συχνά απροσπέλαστη. Όλο και περισσότερες καθημερινές επιλογές γίνονται πλέον από τέτοια συστήματα για λογαριασμό μας. Η Amazon υπόσχεται παράδοση εντός μιας ώρας επειδή μπορεί να προβλέψει αυτά που θα παραγγείλουν οι κάτοικοι μιας περιοχής. Οικιακοί αυτοματισμοί, από θερμοστάτες έως καφετιέρες, ανεβάζουν τη θερμοκρασία και παραγγέλνουν καφέ για λογαριασμό μας. Το Facebook αποφασίζει τι θα διαβάσουμε κάθε στιγμή. Αν αυτοί οι αλγόριθμοι με γνωρίζουν καλύτερα από όσο γνωρίζω εγώ τον εαυτό μου και μπορούν να προβλέψουν ή να κατευθύνουν τις επόμενες επιλογές μου, που εδρεύει η ταυτότητά μου, η συνείδησή μου: στο μυαλό μου ή στο cloud; Η αναγωγή στην ψηφιακή αναπαράσταση εμπεριέχει την αλλοτρίωση της αυθεντικής εμπειρίας. Όμως η διάδοση της εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας δείχνει ότι ο νους μπορεί εύκολα να αποδεχθεί το εικονικό ως πραγματικό και το «φυσικό» ως ξένο. Η ψηφιακή ζωή δεν είναι σχήμα λόγου. Οι Bowie και Harari έχουν δίκιο: πολλές ταινίες επιστημονικής φαντασίας έπρεπε να λέγονται «καθημερινές ιστορίες ψηφιακής πραγματικότητας».