Η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με το… άλμα από την Οικονομία των δεδομένων σε αυτή των Πληροφοριών. Σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο Singularity, η τεχνολογία επιταχύνει το ρυθμό της αλλαγής, “απογειώνοντας” ταυτόχρονα την ανθρώπινη πρόοδο προς ανώτερα επίπεδα, ακολουθώντας μια εκθετική καμπύλη. Αλήθεια, πόσο προετοιμασμένοι είστε για την Exponential (εκθετική) εποχή;

Σήμερα, ο κόσμος βρίσκεται σε ένα στρατηγικό σημείο καμπής. Τα τελευταία χρόνια μια σειρά από καίριας σημασίας γεγονότα καταδεικνύουν το έντονο άγχος που αντιμετωπίζει η υπάρχουσα κοινωνικοοικονομική-πολιτική τάξη. Η παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση, η υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η ρητορική κατά της παγκοσμιοποίησης και ο αυξανόμενος λαϊκισμός στη Δύση αποτελούν “συμπτώματα” πως το σημερινό σύστημα φθάνει -τελικά- στα όρια της ανάπτυξής του.

Στον αντίποδα, η έλευση της οικονομίας του διαμοιρασμού, η εκρηκτική πορεία ανάπτυξης των startup οικοσυστημάτων, το ανανεωμένο ενδιαφέρον για την περαιτέρω εξερεύνηση του διαστήματος καθώς επίσης και οι πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις προσμετρώνται ως θετικοί δείκτες ενός γενναίου νέου κόσμου που εκτείνεται μπροστά μας. Το ερώτημα που προκύπτει είναι εάν βρισκόμαστε ελάχιστα μακριά από μια τεχνοοικονομική εξέλιξη που θα ανοίξει τις δημιουργίες της βιομηχανικής εποχής ενάντια σε ένα επιταχυνόμενο… τρένο τεχνολογιών που βασίζονται σε πληροφορίες;

Που και τι περιλαμβάνει
Ο ιδρυτής του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, Klaus Schwab, προβλέπει πως ότι βρισκόμαστε σε σημείο ελάχιστα πριν βιώσουμε μια ευρεία σειρά από βαθιές αλλαγές: “Με την κλίμακα, την εμβέλειά και την πολυπλοκότητά της, θεωρώ πως η 4η Βιομηχανική Επανάσταση είναι ανόμοια με ό, τι έχει βιώσει μέχρι σήμερα το ανθρώπινο είδος”. Το Πανεπιστήμιο Singularity που εδρεύει στην… Μέκκα του ΙΤ, την Silicon Valley, στηρίζει την συνολικότερη λειτουργία του στην πεποίθηση ότι η τεχνολογία επιταχύνει το ρυθμό της αλλαγής, “απογειώνοντας” ταυτόχρονα την ανθρώπινη πρόοδο προς ανώτερα επίπεδα, ακολουθώντας μια εκθετική καμπύλη.

Το Singularity University αποτελεί έναν οργανισμό που συνίσταται από ένα μίγμα επιμέρους Πανεπιστημίων για μάνατζερ, think-tank και επενδυτές σε startups, οι οποίοι εργάζονται με τεχνολογίες που διαθέτουν μια εκθετική δυναμική ανάπτυξης. Καθώς σήμερα το σύνολο των τεχνολογιών διαθέτουν από -τουλάχιστον- ένα ψηφιακό συστατικό, σχεδόν κάθε τρέχουσα τεχνολογία διαθέτει μια εκθετική δυναμική: Από την τεχνητή νοημοσύνη και τα νέα ενεργειακά συστήματα έως την εξατομικευμένη ιατρική. Τα στελέχη του Singularity University πιστεύουν στην ταχύτατη επίτευξη ενός κόσμου αφθονίας χάρη σε μια εκθετικά επιτευχθείσα πρόοδο. Εκτός από την ανάπτυξη των ψηφιακών τεχνολογιών, όμως, πιστεύουν σε ένα ταχύτατο εκδημοκρατισμό και μείωση κόστους της τεχνολογίας. Η πρώτη φάση της βιομηχανικής επανάστασης, που σημειώθηκε μεταξύ του 1760 και του 1820, δημιούργησε τη μηχανική οικονομία.

Οι θεμελιώδεις εφευρέσεις, όπως λ.χ. η ατμομηχανή, η μηχανική κ.ά., ξεχώρισαν και πρωτοστάτησαν στην μετεξέλιξη της κοινωνίας. Όσο για την δεύτερη φάση, από το 1870 έως και το 1914, σηματοδότησε την “αληθινή” βιομηχανική οικονομία και χαρακτηρίστηκε από τον κινητήρα καύσης, τον ηλεκτρισμό και τον χάλυβα. Ομοίως, στη σύγχρονη εποχή, η επανάσταση της γνώσης ξεδιπλώνεται σε δύο στάδια. Σε αρχικό σημείο, κατά τη διάρκεια της χρονικής περιόδου που εκτείνεται από το 1969 μέχρι και το 2015, ο κόσμος βίωσε και γνώρισε σημαντικές ανακαλύψεις στον τομέα της πληροφορικής, με την εμφάνιση του μικροεπεξεργαστή, του ηλεκτρονικού υπολογιστή – desktop και φορητού- και του διαδικτύου. Αποτέλεσμα; Την γέννηση της οικονομίας της πληροφορίας. Η επόμενη φάση, που είναι γνωστή και ως 4η Βιομηχανική Επανάσταση, βρίσκεται εδώ. Σε αυτήν, οι ψηφιακές τεχνολογίες που βασίζονται στη γνώση, συμπεριλαμβανομένης της τεχνητής νοημοσύνης, της “έξυπνης” ρομποτικής και των αυτόνομων οχημάτων, αναμένεται να τροφοδοτήσουν την οικονομία της νοημοσύνης.

Κι ενώ οι φάσεις έναρξης των επαναστάσεων σε βιομηχανικό και γνωστικό πεδίο κατάφεραν να πετύχουν μόνο γραμμικές βελτιώσεις στην παραγωγικότητα, την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική αλλαγή, εντούτοις όμως τα τελευταία στάδια δείχνουν να κάμπτουν τη σταδιακή καμπύλη προς την exponential κάθετη. Το… άλμα από την Οικονομία της Πληροφορίας στην Οικονομία των Πληροφοριών αναμένεται να αντικαταστήσει τους ρόλους των εργαζομένων και των μηχανών. Συγκεκριμένα, από ένα σύστημα εργαζομένων ως κύριους χειριστές μηχανών που ωθούν την οικονομία, σε ένα αυτοματοποιημένο οργανισμό, όπου οι μηχανές αποτελούν τους νέους χειριστές! Ασχέτως εάν έχουν εφευρεθεί, κατασκευαστεί και βελτιστοποιηθεί από πρωτοπόρους επαγγελματίες που αναζητούσαν την καινοτομία και την πρόοδο.


Έφτασε η ώρα για το ψηφιακό disruption των οικονομιών
Σήμερα, με την πίεση του κόστους (πρώτων υλών, εργατικού δυναμικού κ.ά.) και την ανάπτυξη της τεχνολογίας, οι disruptive καινοτομίες θεωρούνται ως πολύ φθηνότερα “υποκατάστατα” των υπαρχόντων προϊόντων, μεθόδων ή πόρων. Τέτοιες καινοτομίες είναι σε θέση να προκαλέσουν τη διατάραξη μεμονωμένων επιχειρήσεων, καθώς επίσης και ολόκληρων βιομηχανιών σε συνολικό επίπεδο.

Μάλιστα, σε ακραίες περιπτώσεις, οι εθνικές οικονομίες βρίσκονται αμέσως επόμενες στην σειρά ώστε να γίνουν disrupted. Για παράδειγμα, η προηγμένη τεχνολογία fracking αποτέλεσε την αναστατωτική τεχνολογία που… πυροδότησε την επανάσταση του αερίου σχιστόλιθου, κάνοντας disrupt τις “συμβατικές” εταιρείες ενέργειας και τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου εν γένει. Αποτέλεσμα; Οι οικονομίες στις χώρες εξαγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου έχουν διαταραχθεί σημαντικά, μειώνοντας τις τιμές του πετρελαίου από τα 130 στα 50 δολάρια ανά βαρέλι. Μάλιστα, με κάθε πιθανή παράταση, η οικονομική διατάραξη μπορεί να προκαλέσει οδυνηρές επιπτώσεις. Ήδη, λ.χ. η Βενεζουέλα, μια χώρα με σημαντικά αποθέματα πετρελαίου, αντιμετωπίζει σοβαρές πολιτικές αναταραχές, οικονομική κατάρρευση και έλλειψη τροφίμων.

Κατά την επόμενη δεκαετία, αρκετοί αναμένουν ότι οι “έξυπνες” τεχνολογίες θα δημιουργήσουν το ίδιο φαινόμενο του ντόμινο στις επιχειρήσεις, τις βιομηχανίες και τις οικονομίες. Ενδεχομένως, σε ακόμη πιο επική αναλογία και ευρύτερη βάση. Οι “έξυπνες” τεχνολογίες θα είναι φθηνότερες και τελικά καλύτερες, αντικαθιστώντας τους ανθρώπινους πόρους, “απειλώντας” να διαταράξουν τις βιομηχανίες αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων και τις εθνικές οικονομίες.

Εν τέλει, τα υποκείμενα πολιτικά συστήματα, τα οποία είναι εγγενώς “βιομηχανικά”, θα υποστούν σοβαρή υποβάθμιση στην μεταβιομηχανική εποχή.

Υπάρχουν προοπτικές της τεχνολογικής ανεργίας;
Δίχως αμφιβολία, μια σειρά από επαγγέλματα και ειδικότητες αναμένεται να επηρεαστούν από την “δημιουργική αναδιάρθρωση” που θα λάβει χώρα. Μάλιστα, σε κίνδυνο δεν βρίσκονται μόνο εκατομμύρια εργαζόμενοι σε συνήθεις όσο και τετριμμένες εργασίες σε εργοστασιακούς χώρους και στο εν γένει τομέα των μεταφορών, αλλά και σε περισσότερο “προβλέψιμες” εργασίες γραφείου. Με βάση τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης που διενήργησε η McKinsey Global Institute, εκτιμάται πως η αυτοματοποίηση της εργασίας γνώσης θα “γεννήσει” οικονομική επίδραση σε ετήσια βάση που θα κινείται μεταξύ 5,2 και 6,7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων το 2025.

Πριν από λίγο καιρό η Citibank μέσω της μελέτης της που τιτλοφορούταν ως “Digital Disruption” “προειδοποιούσε” πως ο ερχομός της “Uber στιγμής και πλαισίου” στον τραπεζικό τομέα είναι σε θέση να… εξαφανίσει τουλάχιστον 1,8 εκατομμύρια θέσεις εργασίας ή το 30% των συνολικών θέσεων εργασίας στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ μεταξύ του 2016 και του 2025. Επιπροσθέτως, μια άλλη έρευνα του MIT Technology Review κατέδειξε πως το 71% των ανώτερων στελεχών του τομέα ανθρωπίνου δυναμικού εκτιμούν πως οι εξελίξεις στους εν γένει τομείς της τεχνητής νοημοσύνης και της ρομποτικής θα οδηγήσει σε σημαντικές απώλειες θέσεων εργασίας κατά τη διάρκεια της προσεχούς πενταετίας.

Νεοσύστατες βιομηχανίες και αρκετά καινούριας γενιάς επαγγέλματα αναμένεται να “ανθίσουν”, εντούτοις όμως οι νέες θέσεις εργασίας αναμένεται να αποτελούν μόλις ένα κλάσμα αυτών που εξαφανίστηκαν. Επιπλέον, τα νέα επαγγέλματα συνήθως απαιτούν αξιοσημείωτα διαφορετικές ικανότητες και υψηλότερα προσόντα από αυτά που αυτοματοποιήθηκαν. Ο φόβος είναι ότι η χαμηλή ειδίκευση των ατόμων νεαρής ηλικίας σε συνδυασμό με τον αυξανόμενο αριθμό των ανέργων θα μπορούσαν να μετατραπούν σε μακροχρόνια ανέργους.


Οι “Βιομηχανικές” κυβερνήσεις κινδυνεύουν;
Σήμερα, πολλές κυβερνήσεις στη Δύση αντιμετωπίζουν ήδη αναρίθμητες οικονομικές προκλήσεις, από την εμβάθυνση των ανισοτήτων στον πλούτο, το αυξανόμενο δημόσιο χρέος, την αδυναμία ενίσχυσης της απασχόλησης στις κοινωνίες που γηράσκουν επικίνδυνα κ.ά. Οι αναπτυσσόμενες χώρες, από την άλλη πλευρά, προ-απασχολούνται με την ανάκαμψη των οικονομιών τους μέσω της βιομηχανικής ανάπτυξης, της εξόρυξης πόρων και της δυναμικής όσο και updated εκπαίδευσης του εργατικού δυναμικού με σύγχρονες γνώσεις, “οπλίζοντάς” τους με δυνατότητες και ικανότητες και εμφυσώντας τους την -πολυπόθητη- ελπίδα!

Στην πιθανότητα να προκύψει “τεχνολογική ανεργία”, δεν υπάρχει αμφιβολία πως πλείστες χώρες θα βρεθούν με κακή ή ελλειμματική προετοιμασία για να αντέξουν σοβαρές διαταραχές στον πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό τους ιστό. Φανταστείτε την πολιτική… σφαγή που θα προέκυπτε στην περίπτωση κατά την οποία χώρες, όπως λ.χ. η Κίνα, η Ινδία είτε η Ινδονησία, αναγκάζονταν να βιώσουν εν μια νυκτί την εξάλειψη εκατομμυρίων θέσεων εργασίας… Είτε, εάν οι προηγμένες χώρες “γνωρίσουν” ποσοστά ανεργίας της τάξεως του 30%. Όπως, εξάλλου, έχει προειδοποιήσει πολλάκις ο ιδρυτής και ισχυρός άνδρας της Alibaba, Jack Ma: “Τα επόμενα 30 χρόνια, ο κόσμος θα γνωρίσει πολύ περισσότερο πόνο από ευτυχία. Οι δε κοινωνικές συγκρούσεις αναμένεται να έχουν αντίκτυπο σε όλες τις βιομηχανίες και τα κοινωνικά στρώματα”.

Μεταβιομηχανική όσο και μετα-καπιταλιστική εποχή;
Σε αυτόν τον “γενναίο” νέο κόσμο, τα αιωνόβια δόγματα θα πρέπει να επανεξεταστούν, ενώ οι φαινομενικά υποθετικές ερωτήσεις απαιτούν σοβαρή επεξεργασία πριν απαντηθούν. Όπως χαρακτηριστικά είχε αναφέρει προ λίγων μηνών και ο πρώην Αντιπρόεδρος και υποψήφιος Πρόεδρος των ΗΠΑ, Αλ Γκορ: “Οι εθνικές πολιτικές, οι περιφερειακές στρατηγικές και οι μακρόχρονα αποδεκτές οικονομικές θεωρίες είναι πλέον άσχετες με τις νέες πραγματικότητες που ισχύουν στην καινούρια, υπερσυνδεδεμένη, αυστηρά ολοκληρωμένη, υψηλά αλληλεπιδραστική και τεχνολογικά επανάσταση της ίδιας της οικονομίας”.

Για παράδειγμα, δίχως την ύπαρξη μιας ισχυρής μεσαίας τάξης, ποιος θα πληρώσει προκειμένου να καταναλώσει αγαθά και υπηρεσίες; Ποιος είναι ο κίνδυνος για την εθνική σταθερότητα όταν η ανεργία εκτείνεται σε χρόνια επίπεδα; Με ποιο τρόπο οι κυβερνήσεις οφείλουν να αναθεωρήσουν τις “άκαμπτες” πολιτικές τους δομές, ακόμη και τα ίδια τους τα συντάγματα αναφορικά με τη διαχείριση των κατακερματισμένων χωρών τους; Θα μπορούσε το βασικό εγγυημένο εισόδημα είτε οι αρνητικοί φόροι εισοδήματος να καταστούν ως… αναγκαίο κακό; Συνοπτικά, πώς μπορούμε να σχεδιάσουμε ένα μετα-καπιταλιστικό και μεταβιομηχανικό πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο που θεωρείται και είναι -στην πράξη- κατάλληλο για τη νέα εποχή;

Εν κατακλείδι, μπορεί να μην υπάρχουν γρήγορες ή εύκολες απαντήσεις, ωστόσο κρίνεται ως ιδιαίτερα σημαντικό να υπάρχουν συνομιλίες σε παγκόσμιο επίπεδο, όλοι να πειραματιστούν με νέες ιδέες και να αναλογιστούν εναλλακτικά συστήματα προκειμένου να προληφθούν οι προκλήσεις που αντλούν την δυναμική τους στις “έξυπνες” τεχνολογίες.

Στο φετινό, 12ο, IT Directors Forum που θα διεξαχθεί την Πέμπτη, 12 Οκτωβρίου 2017 μπορείτε να παρακολουθήσετε την Keynote ομιλία της Claudia Olsson, η οποία πρόσφατα έχει ανακηρυχθεί ως Young Global Leader από το World Economic Forum, με τίτλο: “ The real impact of Exponential Technologies”. Μέσω αυτής, η Claudia Olsson αναμένεται να μεταφέρει το όραμα και τις πρακτικές του Singularity University, μοιραζόμενη με το κοινό τις γνώσεις που απέκτησε μέσω της έρευνάς της στην Ιαπωνία, την Σιγκαπούρη, τη Νότια Κορέα και την Silicon Valley. Παράλληλα, αναμένεται να εστιάσει στις προκλήσεις που μπορούν να επιλύσουν οι εκθετικές τεχνολογίες.