Θέλει αρετή και τόλμη η ανατροπή – α, επίσης, θέλει και τις κατάλληλες συνθήκες (η πίεση και η αφραγκία είναι δυο από αυτές) που θα σε υποχρεώσουν να σκεφτείς γρήγορα και «out of the box»…

Εντάξει, ξέρω ότι πέρασαν κάμποσες εβδομάδες από το γεγονός – την επίσκεψη των δυο προέδρων της Εσθονίας (της νυν και του τέως) στη χώρα μας. Ξέρω, επίσης, ότι γράφτηκαν αρκετά για αυτούς και τα λεγόμενά τους. Όμως, θεωρώ ότι υπάρχουν σημεία τα οποία είτε δεν βγήκαν προς τα έξω, είτε (ακόμα κι αν βγήκαν) δεν τονίστηκαν αρκετά, κάτι που μπορεί να γίνει ίσως τώρα, που «κάθισε η σκόνη». Θυμίζω πως μέσα σε πέντε ημέρες οι δυο πρόεδροι επισκέφθηκαν την Αθήνα και μίλησαν δημόσια. Πήγα κι άκουσα τι είπαν… Τι το ήθελα; Άντε μετά να τα βγάλεις πέρα με την ελληνική πραγματικότητα – Κατάθλιψη… Esthonian overdose, η διάγνωση! Ας πρόσεχα…

Η αρχή έγινε την Πέμπτη, 17 Μαΐου, με την ομιλία την νυν προέδρου Κέρστι Καλιουλάιντ, που φιλοξενήθηκε στο Orange Grove, τη θερμοκοιτίδα startups η οποία τελεί υπό την αιγίδα της ολλανδικής πρεσβείας στην Αθήνα. To θέμα της ήταν “Creating e-solutions to grow economies: The Estonian Experience” και μια από τις πρώτες ατάκες της ήταν δηλωτική του τρόπου σκέψης των Εσθονών: «όταν ανεξαρτητοποιηθήκαμε από τη Σοβιετική Ένωση, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, είμασταν διαλυμένοι οικονομικά και δεν είχαμε τα χρήματα να στήσουμε έναν γραφειοκρατικό μηχανισμό, ώστε να δουλέψει ο δημόσιος τομέας. Έτσι, επιλέξαμε να κάνουμε την ανατροπή, αξιοποιώντας την ψηφιακή τεχνολογία …»

Εξαρχής out of the box σκέψη, λοιπόν, και παράλληλα έμφαση στην καινοτομία. Η από το 2016 πρόεδρος της Εσθονίας (βιολόγος η ίδια, αλλά με μεγάλη εμπειρία στη διοίκηση, μητέρα τεσσάρων παιδιών και… γιαγιά, αν και μόλις 48 χρόνων!) μας μίλησε με ολοφάνερο καμάρι για τους βασικούς πυλώνες της στρατηγικής τους: από τη σχεδόν ανυπαρξία χαρτιού και τις ηλεκτρονικές υπογραφές για όλους, στο πλαίσιο της ψηφιοποίησης και αυτοματοποίησης των διαδικασιών στο δημόσιο τομέα («από τη στιγμή που γεννιέται ένα παιδί και ο γιατρός πιστοποιήσει τη γέννησή του, δρομολογείται αυτομάτως τόσο η ηλεκτρονική ταυτότητά του, με όλα τα στοιχεία του, όσο και η ασφάλισή του» τόνισε χαρακτηριστικά), ως το πλήθος των e-services στη λογική των ΣΔΙΤ και την εφαρμογή e-residence, χάρη στην οποία όλοι μπορούν να γίνουν ψηφιακοί κάτοικοι της Εσθονίας, ύστερα από επεξεργασία της ηλεκτρονικής τους αίτησης, και να ανοίξουν επιχειρήσεις εκεί (χρειάζονται ελάχιστα λεπτά…).

Φρόντισε, βέβαια, να υπογραμμίσει πως «το e-residence, δεν αποτελεί φορολογικό παράδεισο», επισημαίνοντας ότι η ψηφιακή ανάπτυξη της χώρας των 1,3 εκατ. κατοίκων ξεκίνησε από τη φορολογία και εξηγώντας ότι «σε κανέναν δεν αρέσει να πληρώνει φόρους, αλλά σκεφθήκαμε ότι αν κάνουμε τη διαδικασία διαδικτυακή και διάφανη, θα αυξάνονταν θεαματικά τα έσοδα», όπως και έγινε. Δεν παρέλειψε, επίσης, να δώσει έμφαση στην προστασία και την ασφάλεια, την απελευθερωμένη αγορά εργασίας, τα κρυπτονομίσματα που «πρέπει να συνδέονται με μία οικονομία», την προστασία των προσωπικών δεδομένων, αλλά και τις αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν ενόψει της εισβολής της Τεχνητής Νοημοσύνης στην καθημερινότητά μας.

Μόλις πέντε ημέρες αργότερα, στις 22 Μαΐου, ο προκάτοχός της και επί μια δεκαετία πρόεδρος της Εσθονίας, Τόμας Χέντρικ Ίλβες (65χρονος, ψυχολόγος-δημοσιογράφος με σπουδές στις ΗΠΑ, όπου ζει και σήμερα, διδάσκοντας στο πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και γράφοντας κώδικα!) έβαλε κι αυτός, από τη σκηνή του Microsoft Summit ’18 στο οποίο λάμβανε μέρος, το «λιθαράκι» του στο εκπληκτικό αφήγημα της υπέρβασης (όρα, leap-frogging) αυτής της χώρας, που μέσα σε ελάχιστες δεκαετίες πέρασε από τη σοβιετική στέρηση στην πρωτοπορία του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Ο οποίος ξεκίνησε από την εγκατάσταση υπολογιστών σ’ όλα τα σχολεία της χώρας, το 1997-8, και τη σύνδεσή τους στο Internet, όπως και τον εφοδιασμό 500 απομακρυσμένων χωριών, με δημόσιους υπολογιστές και Wi-Fi, με μικρή οικονομική συμμετοχή των πολιτών. Υπήρξε, βεβαίως, πολιτική βούληση απ’ όλες τις διαδοχικές κυβερνήσεις της χώρας, στρατηγική και πρόγραμμα το οποίο στήριξε κι η ιδιωτική πρωτοβουλία. Έτσι, οι Εσθονοί δέχτηκαν ευκολότερα την ψηφιακή ταυτότητα (2001), που λίγα χρόνια αργότερα, χάρη και στην εμφάνιση των smartphone, ενσωματώθηκε στο κινητό (2007). Σήμερα, όπως τόνισε, μονάχα τρία πράγματα δεν γίνονται πλέον ψηφιακά: δεν μπορείς να παντρευτείς, να χωρίσεις και να αγοράσεις κάποιο ακίνητο – το τελευταίο για λόγους εθνικής ασφαλείας και μόνο. Για όλα τα άλλα, δεν χρειάζεται να συναντήσεις ποτέ ένα δημόσιο υπάλληλο ούτε να πατήσεις το πόδι σου σε κάποια δημόσια υπηρεσία! Και διηγώντας τα, να κλαις…

    ΥΓ. Κορυφαία ατάκα από τον κ. Τόμας Χέντρικ Ίλβες – όταν αφυπηρέτησα και πήγα στην Αμερική, το 2016, νόμισα ότι επέστρεφα στη δεκαετία του ’60…