Μπορεί η 5η γενιά τηλεπικοινωνιών να ευαγγελίζεται την εντυπωσιακή διεύρυνση της χωρητικότητας και τον πολλαπλασιασμό των διαθέσιμων ταχυτήτων, εντούτοις όμως φαίνεται πως ένας από τους πρώτους τρόπους μέσω των οποίων θα κάνει την εμφάνισή του είναι η σταθερή ασύρματη πρόσβαση! Βέβαια, και σε αυτή την περίπτωση, υπάρχουν μια σειρά από τεχνικές όσο και business δυσκολίες και προκλήσεις που θα πρέπει πρωτύτερα να υπερκεραστούν.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως σε διεθνές επίπεδο η σταθερή ασύρματη πρόσβαση (fixed wireless access) θεωρείται ευρέως ως μια από τις πρώτες τεχνολογίες που θα υλοποιηθεί σε επίπεδο δικτύων 5G. Βέβαια, τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας που χρησιμοποιούνται ως εναλλακτική στο σταθερό broadband, αποτελεί μια πραγματικότητα που αξιοποιείται επί σειρά ετών. “Οπότε, τι πραγματικά έχει αλλάξει;” ενδεχομένως να αναρωτηθεί κάποιος. Η απάντηση για το αυξημένο ενδιαφέρον μάλλον βρίσκεται στις σημαντικά μεγαλύτερες ταχύτητες και το χαμηλότερο latency που παρέχεται εκ μέρους της επερχόμενης νέας γενιάς κινητής επικοινωνίας. Μάλιστα, ολοένα και περισσότεροι ειδικοί θεωρούν πως αυτού του είδους τα χαρακτηριστικά θα επιτρέψουν στο 5G να διασφαλίζει αξιόπιστη όσο και ταχύτατη συνδεσιμότητα τόσο προς τις οικίες όσο και τις επιχειρήσεις, λαμβάνοντας υπόψη και το γεγονός ότι οι απαιτήσεις σε επίπεδο χωρητικότητας ακολουθούν σταθερά ανοδική τροχιά.

Ετήσιος ρυθμός αύξησης 84% μεταξύ του 2019 και του 2025!
Τελευταία, εντείνονται οι αναφορές και προβλέψεις σχετικά με το γεγονός ότι στο κοντινό μέλλον, η 5G σταθερή ασύρματη πρόσβαση θα μπορούσε να ανταγωνιστεί ευθέως ακόμη και τις οπτικές ίνες, καταδεικνύοντας πως πρόκειται για μια ταχύτατη αναπτυσσόμενη όσο και πολλά υποσχόμενη αγορά. Όσο για το πώς προσδιορίζεται χρονικά το “μέλλον”, θα πρέπει να σημειωθεί πως οι πρώτες standardized εγκαταστάσεις αναμένεται να κάνουν την εμφάνισή τους εντός των προσεχών μηνών!

Μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία πρόσφατης μελέτης που διενήργησε η Market Insights, υπολογίζεται πως μέχρι το τέλος του 2019, οι συνδρομές που θα βασίζονται σε 5G σταθερής ασύρματης πρόσβασης αναμένεται να ξεπερνούν σε επίπεδο αξίας εσόδων το 1 δισεκατομμύριο δολάρια! Επιπροσθέτως, η εν λόγω αγορά εκτιμάται πως θα αυξηθεί με ετήσιο ρυθμό αύξησης της τάξεως του 84% μεταξύ του 2019 και του 2025, ξεπερνώντας σταδιακά τα επίπεδα των 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Τι δείχνουν οι δοκιμές
Λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερθέντα οικονομικά μεγέθη, μόνο ως δύσκολο δεν κρίνεται να εξηγηθεί το γεγονός ότι ήδη σε παγκόσμιο επίπεδο λαμβάνουν χώρα σειρά από δοκιμές.

Ιδιαίτερα, μάλιστα στις ΗΠΑ, καθώς κρίθηκε πως το διαθέσιμο φάσμα των ραδιοκυμάτων θεωρείται ως ιδανικό. Υπό αυτό το πρίσμα, ήδη η AT&T έχει προβάλει έντονα το πλεονέκτημα που αποκτούν οι επιχειρήσεις όταν αποφασίζουν να αξιοποιήσουν την σταθερή ασύρματη πρόσβαση σε επίπεδο last mile. Από την πλευρά της, η Verizon έχει ήδη δοκιμάσει την εν λόγω τεχνολογία σε τουλάχιστον 11 πόλεις, ενώ προγραμματίζει να την λανσάρει σε τουλάχιστον 30 εκατομμύρια νοικοκυριά σε ολόκληρες τις ΗΠΑ στο (άμεσο) κοντινό μέλλον.

Στα πιο… κοντινά σε εμάς, και δη σε Ευρωπαϊκό έδαφος, οι Samsung και Arqiva καινοτόμησαν και αποτέλεσαν τους πρώτους που πραγματοποίησαν μια δοκιμή 5G σταθερής ασύρματης πρόσβασης πέρυσι στο Λονδίνο, μέσω του φάσματος των 28GHz. Μια ακόμη δοκιμή στην Γηραιά Ήπειρο έλαβε χώρα φέτος στην Ρουμανία, όπου η Orange στηριζόμενη σε εξοπλισμό της Samsung και δικτυακή υποδομή της Cisco αξιοποίησε την 5G σταθερή ασύρματη πρόσβαση ως συμπληρωματική σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις οπτικών ινών. Θα πρέπει να σημειωθεί πως η συγκεκριμένη τεχνολογία είναι προτιμητέα έναντι της σταθερής συνδεσιμότητας σε μια σειρά από περιπτώσεις, καθώς δεν απαιτεί ούτε και προϋποθέτει την ιδιαίτερα δαπανηρή όσο και χρονοβόρο διαδικασία των εκτενών εργασιών για την τοποθέτηση καλωδίων είτε οπτικών ινών. Επιπροσθέτως, παρέχει ξεκάθαρες ευκαιρίες για την παροχή gigabit broadband πρόσβασης στα νοικοκυριά.

Δυνατά στο “παιχνίδι” φαίνεται πως έχει εισέλθει και η Ericsson, η οποία συμμετέχει σε μια σειρά από 5G δοκιμές στην Βόρειο Αμερική χρησιμοποιώντας 5G millimetre ραδιοκύματα, ενώ την ίδια στιγμή στην Ευρώπη και την Λατινική Αμερική αξιοποιεί μεσαίου φάσματος και millimetre ραδιοκύματα.


Ιδανική λύση για πυκνο-κατοικημένες περιοχές και smart city projects!
Σειρά αναλυτών δεν κρύβουν τις αρκούντως υψηλές προσδοκίες τους αναφορικά με την 5G σταθερή ασύρματη πρόσβαση, καθώς εκτιμούν πως οι εξελίξεις και η εν γένει πρόοδος στις τεχνικές μετάδοσης, σε συνδυασμό με την χρήση του φάσματος υψηλότερης συχνότητας στο 5G, διασφαλίζουν χαμηλότερο επίπεδο latency και μεγαλύτερο throughput σε σύγκριση με τις διαθέσιμες επιλογές, ενσύρματες είτε ασύρματες!

Παράλληλα, το 5G θα μπορούσε να επεκτείνει τα υφιστάμενα πλεονεκτήματα της σταθερής ασύρματης πρόσβασης προκειμένου να φτάσει σε απομακρυσμένες ή ιδιαίτερα δύσκολες μορφολογικά περιοχές, όπου η τοποθέτηση οπτικών ινών κρίνεται ως μια εξαιρετικά δύσκολη, επίπονη, χρονοβόρα και εν τέλει ασύμφορη διαδικασία. Βέβαια, δεν λείπουν και εκείνοι που θεωρούν πως η σταθερή ασύρματη πρόσβαση απευθύνεται και σε περιπτώσεις ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένων περιοχών, όπως λ.χ. τα κεντρικά σημεία μεγαλουπόλεων, αποτελώντας μια αποδοτική όσο και αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση απέναντι στις οπτικές ίνες, παρέχοντας την απαιτούμενη χωρητικότητα. Αυτή τη στιγμή, στην τηλεπικοινωνιακή βιομηχανία η 5G σταθερή ασύρματη πρόσβαση προωθείται και ως μια εξαιρετική -συμπληρωματική προς το παρόν- λύση σε ποικίλα project “έξυπνων” πόλεων. Κι αυτό, καθώς προσφέρεται κάλυψη και συνδεσιμότητα σε μορφή “ομπρέλας” σε κάθε σημείο μιας πόλης!

Δεν λείπουν και οι τεχνικές δυσκολίες
Εξυπακούεται πως όπως συνήθως συμβαίνει με κάθε καινούργια τεχνολογία, έτσι και στην περίπτωση της 5G σταθερής ασύρματης πρόσβασης, δεν εκλείπουν οι… παιδικές ασθένειες, η επίλυση των οποίων αφενός μεν θα επιταχύνει την υλοποίηση και εγκατάστασή της, αφετέρου δε θα μεγιστοποιήσει τις δυνατότητές της. Για παράδειγμα, το 5G που αποτελεί καίριο τμήμα της σταθερής ασύρματης πρόσβασης χωρίζεται σε δύο βασικές κατηγορίες: Το sub-6GHz και τα millimetre ραδιοκύματα. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες στο φάσμα των 6GHz, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας να κάνει πράξη υπηρεσίες κορύφωσης gigabit, καθώς επίσης και IPTV. Στην περίπτωση που ένας πάροχος αξιοποιεί το φάσμα των 3,5GHz, τότε είναι σχετικά εύκολη η εγκατάσταση της 5G σταθερής ασύρματης πρόσβασης. Όταν, όμως, ο πάροχος χρησιμοποιεί το millimetre ραδιοφάσμα, τότε στην επιφάνεια αναδύονται μια σειρά από άγνωστοι παράγοντες και αντίστοιχης λογικής συνισταμένες. Μάλιστα, το millimetre ραδιοφάσμα δεν θεωρείται ιδανικό για την κάλυψη μεγάλων αποστάσεων, ενώ την ίδια στιγμή αδυνατεί να διεισδύσει με ευκολία μέσα από εμπόδια, όπως λ.χ. δένδρα. Αντιθέτως, θεωρείται πολύ καλή λύση για την κάλυψη μικρών -σχετικά- αποστάσεων, όπως λ.χ. αστικά περιβάλλοντα στα οποία δεν απέχει πολύ από τον επόμενο σταθμό βάσης.

Βέβαια, δεν λείπουν και όσοι διατυμπανίζουν πως η 5G σταθερή ασύρματη πρόσβαση κάθε άλλο παρά ιδανική είναι ως τεχνολογική λύση για το last mile της διασύνδεσης. Όπως, ισχυρίζονται, πρόκειται για μια προσπάθεια βελτιστοποίησης της απόστασης και της πυκνότητας των κατοικιών τις οποίες και επιθυμεί να εξυπηρετήσει ένας πάροχος. Στις δε αστικές περιοχές, συχνά-πυκνά απαιτούνται σχετικά υψηλές κατασκευές σε επίπεδο υποδομών.

Σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτείται να διανοιχθεί μια ικανή δίοδος ανάμεσα στα δένδρα ή να υπάρξει αντανάκλαση μακριά από αυτά, προκειμένου η απόδοση και η αξιοπιστία του μεσαίου φάσματος να είναι στο βέλτιστο σημείο της. Ωστόσο, εξαιτίας του γεγονότος ότι καθώς το διαθέσιμο μεσαίο φάσμα βαίνει διαρκώς μειούμενο, απαιτείται η ορθή όσο και λελογισμένη χρήση και αξιοποίησή του. Ένα ακόμη ζήτημα που προκύπτει έχει να κάνει και με το γεγονός ότι το πλήθος των κατοικιών που υποστηρίζονται από κάθε κόμβο σταθερής ασύρματης πρόσβασης θα πρέπει να βρίσκονται εντός μιας προκαθορισμένης απόστασης. Εάν η συγκεκριμένη απόσταση αυξάνει, τότε σε πλείστες περιπτώσεις η απόδοση και η ποιότητα των διαθέσιμων υπηρεσιών για κάθε χρήστη ξεχωριστά… χωλαίνει σημαντικά. Στην περίπτωση κατά την οποία η απόσταση είναι πολύ κοντινή, τότε το πλεονέκτημα του χαμηλότερου κόστους εν συγκρίσει με την πραγματοποίηση εργασιών εκσκαφής και τοποθέτησης οπτικής ίνας, μειώνεται δραστικά!

Ορισμένοι τεχνικοί επισημαίνουν πως οι πάροχοι υπηρεσιών που υλοποιούν 5G σταθερή ασύρματη πρόσβαση αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στον υπολογισμό του “πού” και του “πως” να προσδιορίσουν τις τοποθεσίες των πύργων επικοινωνίας, καθώς επίσης και το ποιους πελάτες να “σημαδέψουν”.

Ιδιαίτερα κρίσιμη είναι και η διασφάλιση της διαθεσιμότητας απεριόριστης χωρητικότητας backhaul.


Πως διαμορφώνονται οι πιθανότητες επιτυχίας της 5G σταθερής ασύρματης πρόσβασης;
Αναφορικά με την επιτυχημένη ή μη πορεία της 5G σταθερής ασύρματης πρόσβασης, ο… κλήρος πέφτει στους παρόχους οι οποίοι και θα πρέπει να σταθμίσουν με ακρίβεια και ενδελεχή ανάλυση τα πλεονεκτήματα μα και τους περιορισμούς της εν λόγω τεχνολογίας.

Στην Ευρώπη, οι σχετικές δοκιμές βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, ενώ οι πάροχοι κινητής τηλεφωνίας μόλις που έχουν αρχίσει να εμπλέκονται στην όλη διαδικασία από δικό τους ενδιαφέρον και μόνον. Όπως προαναφέρθηκε, η Orange πραγματοποίησε μια από τις πρώτες δοκιμές σε επίπεδο Ηπείρου, στην Ρουμανία. Σύμφωνα με τα στελέχη της, η στρατηγική που φέρεται να ακολουθεί είναι -σχετικά- απλή: Όπου οι οπτικές ίνες δεν είναι διαθέσιμες σε επίπεδο οικιακών χρηστών, επιθυμία της Orange είναι να αξιοποιήσει την υψηλής ταχύτητας ευρυζωνική πρόσβαση στο 5G. Απώτερος σκοπός της εταιρείας με τις εκεί δοκιμές είναι να αποκτήσει μια εκτενή γνώση σε ότι αφορά ζητήματα απόδοσης, προκειμένου να αντιληφθεί εάν και κατά πόσο είναι εφικτό να προσφέρει μια εμπειρία που να προσομοιάζει με μια αντίστοιχη της οπτικής ίνας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον δείχνει η εταιρεία και στην συλλογή και επεξεργασία στοιχείων που αφορούν στο πως αντιλαμβάνονται τις διαθέσιμες υπηρεσίες οι ίδιοι οι πελάτες.

Οι δοκιμές της Orange αξιοποιούν ραδιοκύματα millimetre ως μια μέθοδο διασύνδεσης των τελευταίων εκατοντάδων μέτρων προς τους οικιακούς καταναλωτές. Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά στελέχη της τηλεπικοινωνιακής εταιρείας, σκοπός τους είναι να πραγματοποιήσουν τις δοκιμές τους σε πραγματικές συνθήκες, καθώς θέλουν να αντιληφθούν τα επιμέρους στάδια, αλλά και την συνολικότερη διαδικασία της εγκατάστασης και εφαρμογής: Από τον τρόπο διαχείρισης των σημείων πρόσβασης μέχρι την εξεύρεση του βέλτιστου τρόπου εγκατάστασης στην επιθυμητή τοποθεσία των ίδιων των πελατών!

Πρόσφατα στην Μεγάλη Βρετανία, ο τηλεπικοινωνιακός πάροχος EE (Everything Everywhere) ξεκίνησε δοκιμές στο πλαίσιο της 5G σταθερής ασύρματης πρόσβασης, επιλέγοντας να χρησιμοποιήσει το ραδιοφάσμα millimetre. Η συγκεκριμένη εταιρεία θεωρεί πως το 5G throughput δύναται να αποδειχθεί καλύτερο, ενώ μπορεί να προσφέρει περισσότερα σε σαφώς πιο χαμηλό κόστος. Παρόλα αυτά, τα στελέχη της ίδιας εταιρείας είναι αρκούντως επιφυλακτικοί σχετικά με το πόση διαφορά θα διασφαλίσει στους πελάτες της η 5ης γενιάς σταθερή ασύρματη πρόσβαση εν συγκρίσει με την χρήση 4G. Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πτυχή έχει να κάνει με την προσέγγιση που προωθεί η EE αναφορικά με τον βαθμό χρήσης και επίδρασης της 5G τεχνολογίας σταθερής ασύρματης πρόσβασης για βιομηχανικούς σκοπούς, συμπεριλαμβανομένων εξατομικευμένων και απόλυτα προσαρμοσμένων εφαρμογών, όπως λ.χ. της αυτοματοποίησης εργοστασίων και αντίστοιχων εγκαταστάσεων. Κι αυτό, καθώς τα στελέχη της εταιρείας εκτιμούν πως μπορεί να έχουν σημαντική συνεισφορά στα έσοδα της σε (μικρό σχετικά) βάθος χρόνου. Πόσο, μάλλον, από τη στιγμή κατά την οποία θεωρούν πως ουδέποτε μέχρι σήμερα υπήρξε μια mobile υπηρεσία που να διακρινόταν από τόσο software-oriented λογική και προσέγγιση, αλλά και με τόσο μεγάλο επίπεδο ελέγχου ταυτόχρονα. “Στην περίπτωση κατά την οποία αφαιρεθεί από την εξίσωση ο παράγοντας της καλωδίωσης, τότε η ευελιξία κινείται σε πρωτόγνωρα επίπεδα!”, όπως -χαρακτηριστικά- διατείνονται αρμόδια τεχνικά στελέχη της ΕΕ!

Υπάρχει δομημένο επιχειρηματικό μοντέλο;
Εκτός, όμως, από τις -περίπου- αναμενόμενες δυσκολίες σε τεχνολογικό επίπεδο, αλλά και στην διαδικασία της εγκατάστασης και εφαρμογής, που φυσικά και πρέπει να αντιμετωπιστούν πριν καν η 5G σταθερή ασύρματη δικτύωση είναι σε θέση να υλοποιηθεί σε ευρεία κλίμακα, ένα ακόμη ζήτημα που απαιτεί αυξημένο βαθμό προσοχής και περαιτέρω ανάλυσης, έχει να κάνει με το επιχειρηματικό μοντέλο που πρέπει να αναπτυχθεί γύρω από αυτό.

Κι αυτό, γιατί έχει παρατηρηθεί πως πολλοί τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι δυσκολεύονται να αντιληφθούν τα οικονομικά δεδομένα που αφορούν στα κόστη της σταθερής ασύρματης πρόσβασης έναντι άλλων μεθόδων και λογικών δικτύωσης, όπως λ.χ. τις οπτικές ίνες. Για αυτό και τα διαθέσιμα στοιχεία οφείλουν να διέπονται από μεγαλύτερο βαθμό καθαρότητας και κατανόησης προκειμένου να είναι αποτελεσματικά αξιοποιήσιμα εκ μέρους των παρόχων.

Ένα από τα καίρια ζητήματα έχει να κάνει με τον όγκο. Τι εννοούμε; Μπορεί το 5G σταθερής ασύρματης πρόσβασης να αποτελεί την καλύτερη μέθοδο για την διασφάλιση συνδεσιμότητας σε ένα μεμονωμένο σπίτι σε μια απομακρυσμένη περιοχή, ωστόσο 40.000 ή 50.000 σπίτια αποτελούν ένα εντελώς διαφορετικό ζήτημα… Πρόκειται δε για εκείνο το σημείο καμπής που “φωνάζει” πως από την μια πλευρά ο όγκος και από την άλλη το επιχειρηματικό μοντέλο της σταθερής ασύρματης πρόσβασης πρέπει να αναλυθούν σε βάθος και να εξεταστούν σε ευρεία έκταση! Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει πως η υπό εξέταση τεχνολογία δεν αντιπροσωπεύει μια σημαντική ευκαιρία για τους ίδιους τους παρόχους τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Μάλιστα, εκτιμάται πως στο εγγύς μέλλον μια σειρά εξ’ αυτών αναμένεται να αποκτήσουν εξειδίκευση στο millimetre ραδιοφάσμα, εστιάζοντας το ενδιαφέρον τους πρωτίστως στα αστικά κέντρα. Άλλοι πάροχοι αναμένεται να στρέψουν την προσοχή τους στο φάσμα χαμηλών συχνοτήτων, μετατρεπόμενοι σε Internet of Things specialist πάροχοι υπηρεσιών. Την ίδια στιγμή, σε όσα σημεία οι telco πάροχοι παραμένουν -σχεδόν- αμετακίνητοι εδώ και μιάμιση δεκαετία, αυτομάτως γεννάται η ευκαιρία (και η αναγκαιότητα συνάμα) να διαφοροποιηθούν. Στοιχεία, τα οποία αναμένεται να συμβάλουν στην επιστροφή της κερδοφορίας! Δίχως αμφιβολία, η 5G σταθερή ασύρματη πρόσβαση βρίσκεται στην… εξώπορτα της τηλεπικοινωνιακής αγοράς, καθώς από του χρόνου κιόλας αναμένεται να ξεκινήσει η υλοποίηση και εφαρμογή της. Η οποία θα είναι ταχύτατη, ιδιαίτερα μόλις επιλυθούν τα εκκρεμή ζητήματα και τεχνικής φύσεως προβλήματα!

Συμπερασματικά και ανεξαρτήτως των επιμέρους προκλήσεων, η ίδια η τηλεπικοινωνιακή βιομηχανία είναι -σχεδόν- απόλυτα σίγουρη πως η 5G σταθερή ασύρματη πρόσβαση θα αποτελέσει έναν από τους πρώτους τρόπους εφαρμογής και εγκατάστασης της 5ης γενιάς τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Αυτό που δείχνει να είναι αμφίβολο προς το παρόν και φυσικά μένει να αποδειχθεί στην πράξη, έχει να κάνει με το εάν θα αλλάξει τα δεδομένα και τις συνολικότερες ισορροπίες της telco αγοράς. “To be confirmed”, λοιπόν…