Ο ρόλος του διαδικτύου ως μέσου πρόσβασης στη γνώση είναι γνωστός. Το ίδιο και το θέμα των πνευματικών δικαιωμάτων, όταν πρόκειται για την ψηφιοποίηση βιβλίων. Οι ΗΠΑ ετοιμάζονται, ωστόσο, να κάνουν το επόμενο μεγάλο βήμα στην εξέλιξη των ηλεκτρονικών βιβλιοθηκών.

Πρόκειται για την πρωτοβουλία «Δημόσια Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αμερικής,» η οποία έχει σαν στόχο να δημιουργήσει έναν κατάλογο έργων παρόμοιο με εκείνων της Google, αλλά ευρύτερο και μη εμπορικό. Πίσω από την πρωτοβουλία βρίσκεται ο Robert Darnton, βιβλιοθηκάριος του πανεπιστήμιου του Harvard και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Δημόσιας Ψηφιακής Βιβλιοθήκης της Αμερικής, ο οποίος και έδωσε την υπόσχεση για τα «εγκαίνιά» της τον Απρίλιο του 2013.

Βασικός στόχος του έργου είναι να ενοποιήσει ξεχωριστές πηγές όπως η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου, το Internet Archive, διάφορα αρχεία βιβλιοθηκών και, δυνητικά, οποιαδήποτε άλλη συλλογή θα είχε νόημα να συμπεριληφθεί. Ενα από τα βασικά θέματα για τα οποία θα πρέπει να αποφασίσει ο Darnton είναι το πόσο κοντά στο παρόν και στις τρέχουσες εκδόσεις θα φτάσει ο κατάλογος. Η αντιπαράθεση σχετικά με τα επονομαζόμενα «ορφανά έργα» συνεχίζεται, όπως επίσης συνεχίζουν να υφίστανται τα ερωτήματα σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα. Ο Darnton προτείνει να μην συμπεριληφθούν σε πρώτη φάση όσα βιβλία εκδόθηκαν τα τελευταία πέντε με 10 χρόνια. Από εκεί και πέρα, τα έργα θα προστίθενται στη συλλογή και ο συγγραφέας τους θα έχει το δικαίωμα να ζητήσει να απομακρυνθούν, εφόσον το επιθυμεί.

Σε κάθε περίπτωση, διανύουμε ακόμα τα πολύ πρώιμα στάδια της διαδικασίας αρχειοθέτησης. Τόσο η Ψηφιακή Βιβλιοθήκη, όσο και το Internet Archive και η συλλογή της Google αποτελούν τα δύσκολα πρώτα βήματα στην εξέλιξη των ηλεκτρονικών βιβλιοθηκών.

Οσον αφορά τώρα την εκτίμηση της αξίας των βιβλίων, αξίζει να «συγκρίνει» κανείς την παραπάνω πρωτοβουλία με εκείνη της Αλία Μοχάμεντ Μπέικερ. Η γυναίκα αυτή, γνωστή και ως «Η Βιβλιοθηκάριος της Βασόρας,» κατάφερε στον πόλεμο του 2003 να διασώσει το 70% των τίτλων της βιβλιοθήκης, μεταφέροντάς τα σε σπίτια φίλων και γειτόνων. Η βιβλιοθηκάριος το έπραξε χωρίς την άδεια του αρμόδιου αλλά, διαφορετικά, τα βιβλία θα καιγόντουσαν μαζί με τη βιβλιοθήκη, επτά μέρες μετά.

Ενδιαφέρον έχει, τέλος, ότι το ομώνυμο παιδικό βιβλίο το έχει «ανεβάσει» μια ελληνίδα δασκάλα στο Scribd. Εχουν, άραγε, ζητηθεί τα σχετικά δικαιώματα; Κι αν όχι, πειράζει;