Πλήθος δράσεις, σπουδαίες συνέργειες, βιομηχανικοί υπότροφοι και hub ΑΙ - Νανοτεχνολογίας.

Δεν χωρεί αμφιβολία πως η χρησιμότερη έρευνα (όχι ότι η «άλλη», η βασική, είναι άχρηστη, βέβαια…) είναι εκείνη που τα αποτελέσματά της έχουν άμεση (ή έστω, μεσοπρόθεσμη) εφαρμογή και επίπτωση στην καθημερινότητά μας, στη δουλειά και στο σπίτι. Η «έρευνα για την έρευνα» δεν βλάπτει μεν, όμως οι καινοτομίες και οι νέες χρήσεις βγαίνουν κυρίως από την εφαρμοσμένη, από τη σχέση μεταξύ ερευνητών (σε πανεπιστήμια ή ερευνητικά ινστιτούτα) και βιομηχανίας, που επιτρέπει στα επιτυχημένα αποτελέσματα, για τα οποία «δαπανήθηκαν» πόροι, χρήματα, ανθρωποώρες και κόπος πολύς, να δικαιώσουν τους δημιουργούς και τους εφευρέτες τους.

Δυστυχώς, στην Ελλάδα αυτό μάλλον «δεν το έχουμε» – μ’ άλλα λόγια, η σχέση μεταξύ έρευνας και βιομηχανίας δεν είναι τόσο ισχυρή όσο θα έπρεπε… κάτι που αποτυπώνεται καθαρά και στις στατιστικές: το υψηλού επιπέδου επιστημονικό δυναμικό και η ερευνητική δραστηριότητα δεν μεταφράζονται σε ανάλογες πατέντες, βλέπε χρήσιμες εφαρμογές, προς όφελος της κοινωνίας, η οποία -σε μεγάλο βαθμό, έτσι κι αλλιώς- το χρηματοδοτεί.

Αυτός είναι και ο λόγος που όταν συναντάς την εξαίρεση η οποία επιβεβαιώνει τον κανόνα, χαίρεσαι διπλά και το ψάχνεις περισσότερο, προκειμένου να καταλάβεις τα τι και τα πώς, να εξηγήσεις από πού προέρχεται αυτό, τι προοπτικές υπάρχουν και πόσο η εξαίρεση μπορεί να γίνει παράδειγμα προς μίμηση, να «μπολιάσει» άλλους, να δώσει ιδέες, να γίνει απαρχή ευρύτερων αλλαγών, με κίνητρο την ευγενή άμιλλα ή έστω, τη ζήλεια! Αυτό συμβαίνει τον τελευταίο καιρό με το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», το οποίο -παρότι κοντεύει να φτάσει τα 60 χρόνια παρουσίας- μοιάζει να ζει τη δεύτερη νιότη του. Η λέξη «οργασμός δημιουργικότητας» ίσως να μην αποδίδει ακριβώς αυτά που μαθαίνουμε συνεχώς: επιστημονικές επιτυχίες, προσλήψεις ερευνητών, σπουδαίες εκδηλώσεις, σημαντικές συνέργειες (ήδη έγινε η αρχή με Tesla, Glaxo και έπεται συνέχεια, εξ’ Ασίας ορμώμενη), δεκάδες βιομηχανικοί υπότροφοι και («κερασάκι» στην τούρτα) μέγα πρόγραμμα, με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και Εθνικούς Πόρους για οικοδόμηση τριών νέων κτηρίων και αναδόμηση άλλων επτά, προκειμένου να στεγάσουν νέες δραστηριότητες, με πρώτα δυο hub σε Τεχνητή Νοημοσύνη – Τηλεπικοινωνίες και Νανοτεχνολογία. Η συζήτηση, λοιπόν, με τον διευθυντή και πρόεδρο ΔΣ του Κέντρου, Γιώργο Νούνεση, ήταν κάτι περισσότερο από επιβεβλημένη…

Δηλαδή, εδώ πέρα γίναμε Silicon Valley; «Όχι ακόμα… (γέλια) κανείς δεν μπορεί να επαναλάβει τη Silicon Valley, είναι μοναδικό… εμείς πρέπει να βρούμε τη δική μας μοναδικότητα, για τη δική μας εποχή, δεν μπορούμε να αντιγράψουμε κανέναν… Όμως, πιστεύω ότι έχουμε και ιδέες και δυναμικό, για να βρούμε ακριβώς το μοντέλο που μας πάει και να προχωρήσουμε… Μπορούμε να ζητήσουμε συμπράξεις και συνεργασίες σοβαρές με τη Silicon Valley, με το Ισραήλ ή τη Σιγκαπούρη, αυτό ναι – για αντιγραφή, είμαι δύσπιστος πολύ…»

Δυο χρόνια που πέρασαν γρήγορα…
Είστε πρόεδρος από τις 14 Φεβρουαρίου του ’17 – πώς πέρασαν αυτά τα δυο χρόνια; «Τόσο γρήγορα που και εγώ ο ίδιος αιφνιδιάζομαι, όταν το συνειδητοποιώ – ήταν πολύ μεγάλη η ένταση σ’ όλα τα επίπεδα, έπρεπε να κάνω πολλή δουλειά που αφορούσε στο παρελθόν του Κέντρου, τους σκελετούς που βρίσκονταν στις ντουλάπες μας και ταυτόχρονα έπρεπε να κάνω το παρόν όσο πιο ευέλικτο και υποστηρικτικό γινόταν, για τους ερευνητές και τις δραστηριότητές τους. Και βεβαίως, έπρεπε να εξασφαλίσουμε το μέλλον του ‘Δημόκριτου’ με όλο το δυναμισμό και την ουσία που πρέπει να έχει».

Το μέλλον βρίσκεται στους δικούς σας ερευνητές, του «Δημόκριτου», στον «Λεύκιππο» (ΣΣ. το τεχνολογικό πάρκο του Κέντρου) ή και στα δυο; «Σαφέστατα και στα δυο.

Ξεκινάμε από την έρευνα. Αυτός είναι ο σκοπός του Κέντρου, η προαγωγή της έρευνας σε διεθνές επίπεδο, η νέα γνώση, οι νέες ανακαλύψεις, η αριστεία…

Όμως, χωρίς καμία αμφιβολία, δεν μπορείς να μιλάς για ένα σύγχρονο, παγκόσμιας εμβέλειας ερευνητικό κέντρο, όταν δεν έχει τις δομές να υποστηρίξει και να αναδείξει την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, να μεριμνήσει και να επωφεληθεί από τη μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας. Η επιχειρηματικότητα που μπορεί να ξεπηδήσει από τον ‘Δημόκριτο’ περνάει στο ‘Λεύκιππο’ ή και εκτός…» Τι έχει ξεπηδήσει από τον Δημόκριτο ως επιχειρηματικότητα; «Νομίζω έχουν γίνει πολύ ενδιαφέρουσες προσπάθειες.

Εταιρείες όπως η Nanometrisis και η Theta-metrisis είναι ήδη σε διαπραγμάτευση με τα Equifunds, τα επιχειρηματικά κεφάλαια υψηλού κινδύνου που δραστηριοποιούνται στη χώρα από το ’18, για καινούργιες επενδύσεις… Κι άλλες εταιρείες πάνε να δημιουργηθούν τώρα, σε μία μεγάλη γκάμα από το υδρογόνο – εναλλακτικό καύσιμο ως τα φωτονικά και τις γεννήτριες τυχαίων αριθμών, που έχουν τεράστιες εφαρμογές στην κρυπτογραφία…

Όλα συνυπάρχουν, στον Δημόκριτο με πολύ μεθοδευμένο τρόπο: προαγωγή της επιστήμης και της έρευνας, εκπαίδευση νέων ερευνητών, επικοινωνία της επιστήμης στην κοινωνία και ταυτόχρονα, μοναδικές υπηρεσίες προς το κράτος, τη βιομηχανία και τους πολίτες, υποστήριξη της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας με διαφάνεια, όποτε υπάρχουν τα κριτήρια για να υποστηριχτεί…»

Καινοτομία με πατέντα
«Μας ενδιαφέρει η ανάπτυξη επιχειρηματικότητας που στηρίζεται σε καινοτομία, σε κατοχυρωμένη διανοητική ιδιοκτησία – αυτή είναι που κάνει τις οικονομικές υπεραξίες! Έχουμε πιά πολλές πατέντες κατοχυρωμένες και κυρίως καθαρές… Ο ‘Δημόκριτος’ έχει κάνει τα τελευταία δύο χρόνια μεγάλη προσπάθεια για να ορίσει το καινούργιο πλαίσιο μεταφοράς τεχνογνωσίας – έχουμε συνεργαστεί με επαγγελματίες εκτός Κέντρου (νομικούς και ερευνητές, με εμπειρία σ’ αυτά τα θέματα) και σιγά-σιγά το υιοθετούμε. Όσο καλή και πολλά υποσχόμενη να είναι μία πατέντα, αν έχει πίσω της γκρίζες ζώνες όσον αφορά δικαιώματα και διεκδικήσεις, είναι αδύνατο να βρει επενδυτές και να πάει μπροστά και αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα των ερευνητικών κέντρων και των πανεπιστημίων στην Ελλάδα.


Έχω την αίσθηση πως τα δύο σκέλη ο «Δημόκριτος» κι ο «Λεύκιππος», ουσιαστικά είναι ένα interface, μια διεπαφή, μεταξύ βιομηχανίας και έρευνας… «Έτσι ακριβώς! Λειτουργούν ως διεπαφή ανάμεσα στη βιομηχανία και τη δημόσια έρευνα που παράγει αξίες, νέες ιδέες που προχωρούν σε επιχειρηματικά σχήματα, κάτι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό! Μάλιστα, σ’ αυτή τη διεπαφή ο ‘Δημόκριτος’ έχει προσθέσει τα τελευταία δύο χρόνια ένα ακόμα «εργαλείο», για να την κάνει πιο δυναμική, αυτό των βιομηχανικών υποτρόφων…

Στο οικοσύστημα του ‘Δημοκρίτου’ συνυπάρχουν νεοφυείς και περισσότερο ώριμες επιχειρήσεις (πάνω από 40 φιλοξενούνται στον «Λεύκιππο»).

Οι χώροι του πάρκου έχουν υπερκαλυφθεί σε σημείο ώστε κάποιες εταιρείες να αναλαμβάνουν οι ίδιες την επισκευή παλαιότερων κτηρίων, για να στεγαστούν. Υπάρχουν τα δημόσια ερευνητικά εργαστήρια με τις υποδομές τους ανοιχτές στην πρόσβαση και τις συνεργασίες κι έρχεται πλέον ο ‘Δημόκριτος’ με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (4,5 εκατ. €) και συνεισφορά από τις βιομηχανίες (άλλο 1,5 εκατ.) ουσιαστικά να κάνει τη διαφορά μ’ αυτό το πρόγραμμα».

Όμως, αυτό γιατί δεν έγινε ευρύτερα γνωστό, εγκαίρως; «Δεν είμαι άνθρωπος που προβάλλω κάτι την ώρα που ξεκινάει – αρχίζω να το κάνω, όταν ξέρω ότι έχει πάει καλά…

Αντίθετα με τους πολιτικούς, θέλω να δείχνω αποτελέσματα όχι να παρουσιάζω ιδέες και οράματα! Είμαστε πλέον στον δεύτερο χρόνο και ξέρω ότι αυτό το πρόγραμμα όχι απλώς προχωράει, πετάει! Ξεπεράσαμε πάρα πολλά εμπόδια… Για την επόμενη τετραετία, θα έχουμε στο Κέντρο 69 βιομηχανικούς υποτρόφους που χρηματοδοτούνται από 64 εταιρείες, από μεγάλες έως πολύ μικρές, όλες καινοτόμες και ελληνικές – εκτός από μια γαλλική- από το χώρο της Πληροφορικής, των υλικών, των τηλεπικοινωνιών – είμαι κατενθουσιασμένος!

Υπάρχουν πλέον στον ‘Δημόκριτο’ ‘πρεσβευτές’ της βιομηχανίας σε καθημερινή βάση, των οποίων η καριέρα και η πρόοδος εξαρτάται από την επιτυχία της δουλειάς τους στα εργαστήρια του Κέντρου. Κάποιοι από τους υποτρόφους επέστρεψαν από το εξωτερικό ειδικά για το πρόγραμμα αυτό. Παρέχουμε υποδομές, αναλώσιμα, συμβουλές και βεβαίως το πρόγραμμα τρέχει χωρίς κανένα διαχειριστικό κόστος για εκείνους που επενδύουν σ’ αυτό!

Πιστεύω στο ΑΙ και… δημοπρατώ!
Δεν είπαμε ακόμα για το ΑΙ… «Πιστεύω στις τεχνολογικές εξελίξεις που φέρνει το ΑΙ, η τεχνητή νοημοσύνη. Στο Δημόκριτο υπάρχουν εξαιρετικές ομάδες στο πεδίο, με διεθνή προβολή. Τις προωθώ να έρθουν στην κεντρική σκηνή και να αλληλεπιδράσουν με όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητες. Στο αναπτυξιακό σχέδιο του Κέντρου, Νανοτεχνολογία και ΑΙ βρίσκονται στο επίκεντρο. Σύντομα τα εργαστήριά τους θα στεγαστούν σε καινούρια κτήρια…

Η πρότασή μας με τίτλο ‘Embracing Exponentialities’ επιλέχτηκε από την ΕΤΕπ για χρηματοδότηση. Μας χορηγούνται 40,4 εκατ. € – μ‘ αυτά θα κτίσουμε τρία καινούρια κτήρια συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης του ‘Λεύκιππου’ και θα επισκευάσουμε άλλα επτά! Κτήρια λιτά, σεμνά στην αρχιτεκτονική τους και στην όψη τους, που δένουν με τον υπόλοιπο χώρο – green buildings, βεβαίως – έχουμε ήδη τις οικοδομικές άδειες και τα σχέδια. Περιμένουμε, πλέον, τις τελικές εγκρίσεις… Ως τον Μάρτιο θα είμαστε στη φάση του due diligence, από τον Φεβρουάριο και μετά θα μπορούμε να δικαιολογήσουμε δαπάνες, Μάρτιο-Απρίλιο θα γίνουν οι πρώτες προκηρύξεις… την Άνοιξη δημοπρατώ! Ο αναπληρωτής υπουργός Έρευνας και η Γενική Γραμματεία Έρευνας & Τεχνολογίας δίνουν ουσιαστική στήριξη στην προσπάθεια αυτή. Το 50% των κονδυλίων θα προέλθουν από την ΕΤΕπ στο Λουξεμβούργο, με ιδιαίτερα χαμηλό επιτόκιο και τα υπόλοιπα από εθνικούς πόρους (ΠΔΕ, ΕΣΠΑ, Περιφέρεια, κλπ.) Στη μεγάλη μας αισιοδοξία έχουν βεβαίως συμβάλλει και οι προσλήψεις νέων ερευνητών – 10 πρόπερσι, 8 πέρυσι και ακόμη δύο το 2019.

Φυσάει πολύ στη Αγία Παρασκευή! Αλλά είναι εκείνος ο άνεμος που σε αναζωογονεί και αυγαταίνει την ελπίδα για το μέλλον – να ‘ταν λιγότερη η γραφειοκρατία, μονάχα…