Το Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημόσιων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ) αποτελεί ένα έργο το οποίο έχει στόχο την πλήρη ηλεκτρονικοποίηση των δημοσίων συμβάσεων στη χώρα. Οι οικονομικοί φορείς μπορούν με την απόκτηση κωδικού και ψηφιακής υπογραφής να καταθέτουν ηλεκτρονικά την προσφορά τους, να αξιολογούνται με ηλεκτρονικό τρόπο και να πληρώνονται ηλεκτρονικά.

Το ΕΣΗΔΗΣ (Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημόσιων Συμβάσεων) που φιλοξενείται διαδικτυακά στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.promitheus.gov.gr, αποτελεί ένα ευρύ έργο, καθώς καλύπτει την προμήθεια αγαθών, την παροχή υπηρεσιών και μελετών, καθώς και την κατασκευή δημοσίων έργων. Αρμόδιος φορέας διαχείρισης είναι η Γενική Γραμματεία Εμπορίου του Υπουργείου Ανάπτυξης. Από το ΕΣΗΔΗΣ www.promitheus.gov.gr δίδεται πρόσβαση σε:

α) ένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα (πλατφόρμα), μέσω του οποίου όλοι οι φορείς του Δημόσιου Τομέα, σταδιακά, θα πραγματοποιούν με ηλεκτρονικό τρόπο όλη τη διαγωνιστική διαδικασία μιας δημόσιας σύμβασης και
β) στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ), το οποίο περιλαμβάνει στοιχεία όλων των δημοσίων συμβάσεων άνω των €1.000 (και από το Μάρτιο του 2015 χωρίς ελάχιστο όριο) για προϊόντα, υπηρεσίες και δημόσια έργα, όλων των φορέων που εκτελούν δημόσιες συμβάσεις στη χώρα πλην όσων είναι απόρρητες ή αφορούν στην άμυνα και ασφάλεια της χώρας.

ΚΗΜΔΗΣ: ένα ανοικτό σύστημα που ενισχύει τη διαφάνεια
Το Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων αποτελεί τη βάση χαρτογράφησης της αγοράς και αποθετήριο των δημοσίων συμβάσεων. Είναι ένα εργαλείο έρευνας αγοράς για τον προγραμματισμό και τον σχεδιασμό μελλοντικών διαγωνισμών. Όλοι οι φορείς του Δημοσίου Τομέα, για κάθε δημόσια σύμβαση προϋπολογισμού 1.000 € και άνω, καταχωρούν υποχρεωτικά μέσω της διαδικτυακής πύλης (portal) του συστήματος, το πρωτογενές αίτημα για την ανάγκη υλοποίησης της σύμβασης, την έγκριση του αιτήματος, τη διακήρυξή του, τη σύμβαση και τις σχετικές εντολές πληρωμών που πραγματοποιούνται για την υλοποίησή της.

Η έγκαιρη καταχώριση στο Μητρώο όλων των προαναφερόμενων στοιχείων αποτελεί προϋπόθεση κανονικότητας της δαπάνης, δηλαδή δεν είναι δυνατή οποιαδήποτε πληρωμή αν δεν έχουν γίνει έγκαιρα οι σχετικές καταχωρήσεις στο Μητρώο. Στόχοι του Μητρώου είναι η διαφάνεια στις προμήθειες του ευρύτερου Δημοσίου Τομέα και η ενίσχυση του ανταγωνισμού. Κάθε ενδιαφερόμενος έχει ελεύθερη πρόσβαση στα στοιχεία του Μητρώου από την ιστοσελίδα του ΕΣΗΔΗΣ (δεν απαιτείται κάποιος κωδικός πρόσβασης ή οτιδήποτε άλλο) και από το σύνδεσμο «Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων ΚΗΜΔΗΣ – Αναζήτηση».

Από εδώ κάθε ενδιαφερόμενος προμηθευτής μπορεί να αναζητήσει όχι μόνο τις δημοσιευμένες διακηρύξεις όλων των διαγωνισμών, όλων των φορέων του δημοσίου και τις υπογραφείσες συμβάσεις, αλλά μπορεί, ακόμη, να αναζητήσει όλα τα αιτήματα για προμήθεια πολύ πριν ακόμη τα αιτήματα αυτά να εγκριθούν και προχωρήσουν σε προκηρύξεις διαγωνισμών. Επίσης, με τη λειτουργία του Μητρώου είναι πλέον δυνατή η εξαγωγή και εκμετάλλευση συγκεντρωτικών και αναλυτικών δεδομένων που αφορούν στις δημόσιες συμβάσεις και τα οποία είναι απαραίτητα τόσο στις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές όσο και στις λοιπές εμπλεκόμενες δημόσιες υπηρεσίες.

Το σύστημα είναι σε πλήρη λειτουργία: σημειώνονται κάθε ημέρα πάνω από 2.000 εγγραφές από 10.000 περίπου εγγεγραμμένους χρήστες. Η πραγματικότητα αυτή καθιστά το Μητρώο ένα γενικότερο εργαλείο χαρτογράφησης της αγοράς με στόχο την υιοθέτηση και εφαρμογή στρατηγικών ανάπτυξης. Συνεχίζονται με ταχείς ρυθμούς οι εργασίες διαλειτουργικότητας με τις βάσεις του Δημοσίου καθώς και με τις βάσεις της Ευρωπαικής Ένωσης, ΔΙΑΥΓΕΙΑ, το ΟΠΣ του ΕΣΠΑ και το ΟΠΣ του ΓΛΚ, καθώς και το TED, ενώ έχει ολοκληρωθεί η διαλειτουργικότητα με το TAXIS, το πληροφοριακό σύστημα του ΙΚΑ και του ΟΑΕΕ. Να σημειώσουμε στο σημείο αυτό ότι για την εφαρμογή του ΕΣΗΔΗΣ υλοποιείται ένα φιλόδοξο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, στο οποίο εκπαιδεύτηκαν ήδη πάνω από 2.000 δημόσιοι υπάλληλοι, ενώ με το ΕΚΚΔΑ διοργανώνεται πρόγραμμα για την εκπαίδευση άλλων 8.000. Αντίστοιχα έχουν εκπαιδευτεί εκατοντάδες επιχειρήσεις σε συνεργασία με τα επιμελητήρια και τους κοινωνικούς εταίρους.


Σταδιακή ανάπτυξη
Η σταδιακή χρήση της πλατφόρμας του ΕΣΗΔΗΣ, δηλαδή η ηλεκτρονική διενέργεια διαγωνισμών (ιδίως ηλεκτρονική υποβολή προσφοράς – ηλεκτρονικη αξιολόγηση) από τους φορείς του Δημοσίου για τις συμβάσεις προμηθειών και υπηρεσιών, έχει ήδη αρχίσει από την 1η Ιανουαρίου του 2014. H χρήση του ΕΣΗΔΗΣ είναι, πλέον, υποχρεωτική για τους φορείς της Κεντρικής Διοίκησης από 1/7/2014, ενώ για τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, δηλαδή και για τους Δήμους και τις Περιφέρειες, γίνεται υποχρεωτική από 1/10/2014. Η υποχρεωτική χρήση της πλατφόρμας για τις συμβάσεις δημοσίων έργων προβλέπεται να αρχίσει εντός του 2015. Να σημειώσουμε, βέβαια, ότι όσον αφορά στο ΚΗΜΔΣ σταδιακά από τον Φεβρουάριο του 2013 η κεντρική κυβέρνηση, τον Απρίλιο τα ΝΠΔΔ και τον Μάιο όλοι γενικά οι φορείς καταχωρούν στο ΚΗΜΔΗΣ τα αιτήματα προμήθεια αγαθού / παροχή υπηρεσίας και κατασκευής έργου, καθώς και τα στοιχεία που αφορούν στη σχετική διαγωνιστική διαδικασία ή τη διαδικασία απευθείας ανάθεσης.

Εκτεταμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης
Για την υποστήριξη των χρηστών του συστήματος (στελέχη των φορέων του δημοσίου και των οικονομικών φορέων) και τη διευκόλυνσή τους στη χρήση του συστήματος, έχει συγκροτηθεί από τη ΓΓΕ, αρμόδια ομάδα παροχής βοήθειας, στην οποία κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να απευθύνεται είτε τηλεφωνικά είτε υποβάλλοντας το σχετικό αίτημα βοήθειας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Περισσότερες πληροφορίες για τον τρόπο υποστήριξης παρέχονται από την ιστοσελίδα του συστήματος www.promitheus.gov.gr από το σχετικό σύνδεσμο «βοήθεια».

Επίσης,βρίσκεται σε εξέλιξη και υλοποιείται πανελλαδικά, εκτεταμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης τόσο των δημοσίων υπαλλήλων, χρηστών του συστήματος, όσο και των προμηθευτών. Ήδη, μέχρι σήμερα, έχουν εκπαιδευθεί περισσότεροι από 2.000 δημόσιοι υπάλληλοι και περισσότεροι από 200 προμηθευτές οι οποίοι εκδήλωσαν το ενδιαφέρον τους για εκπαίδευση, στο πλαίσιο δημοσιευμένων ηλεκτρονικών διαγωνισμών στους οποίους επιθυμούσαν να υποβάλλουν προσφορές. Το πρόγραμμα εκπαίδευσης είναι μία συνεχής διαδικασία και στόχο έχει να καλύψει τις ανάγκες των ενδιαφερομένων για την προκήρυξη ηλεκτρονικών διαγωνισμών από την πλευρά των φορέων και τη συμμετοχή των οικονομικών φορέων σε αυτούς.

Πώς συμμετέχει ένας οικονομικός φορέας σε έναν ηλεκτρονικό διαγωνισμό
Προκειμένου ένας οικονομικός φορέας (για παράδειγμα, προμηθευτής του δημοσίου) να συμμετάσχει σε έναν ηλεκτρονικό διαγωνισμό, υποβάλλοντας σε αυτόν την ηλεκτρονική προσφορά του, πρέπει να έχει εγγραφεί στο σύστημα και να διαθέτει ψηφιακή υπογραφή. Η εγγραφή ενός προμηθευτή στο σύστημα πραγματοποιείται με σχετική αίτηση που υποβάλει μέσω της ιστοσελίδας του συστήματος www.promitheus.gov.gr από το σχετικό σύνδεσμο «εγγραφείτε ως οικονομικός φορέας». Για την απόκτηση ψηφιακής υπογραφής, με την οποία πρέπει να υπογράψει ψηφιακά την προσφορά του, ο προμηθευτής θα πρέπει να απευθυνθεί σε πιστοποιημένους προς τούτο φορείς. Στη χώρα μας τέτοιοι φορείς είναι η Υπηρεσία Ανάπτυξης Πληροφορικής (ΥΑΠ) του Υπ. Διοικητικής Μεταρρύθμισης (www.yap.gov.gr και ειδικότερα η ιστοσελίδα του προγράμματος ΕΡΜΗΣ, www.ermis.gov.gr), όπως και η εταιρεία ADACOM (www.adacom.com).

Ένα απόλυτα ασφαλές σύστημα
Για την ασφάλεια του συστήματος έχει δημιουργηθεί η απαραίτητη σχετική υποδομή που πρέπει να διαθέτει ένα σύγχρονο πληροφοριακό σύστημα. Έχουν υλοποιηθεί μηχανισμοί ελέγχου πρόσβασης και παρακολούθησης στο κέντρο δεδομένων (access control, κάμερες παρακολούθησης), ενώ από πλευράς δικτύου υπάρχει η απαραίτητη προστασία από κατάλληλες σύγχρονες συσκευές ασφάλειας(π.χ. firewall κ.λπ.).


Μεγάλες οικονομίες μέσω του ΕΣΗΔΠ
Για τη διαφθορά και τη διαφάνεια, αλλά και το στόχο της ηλεκτρονικοποίησης των δημοσίων συμβάσεων στη χώρα που επιδιώκεται με το ΕΣΗΔΗΣ να πούμε τα εξής: η διαχείριση των κρατικών προμηθειών δεν ήταν προτεραιότητα για τις πολιτικές ηγεσίες του Υπ. Ανάπτυξης. Υποτιμήθηκε ο ρόλος τους ως προς την ορθολογική δημοσιονομική διαχείριση, τη βελτίωση της ποιότητας των προμηθευόμενων προϊόντων, τη μείωση του διοικητικού κόστους. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, με βασικό στόχο τη διαφάνεια και λογοδοσία, υλοποιήθηκε σημαντικός αριθμός ενεργειών και δράσεων και ανελήφθησαν νομοθετικές πρωτοβουλίες που ξαναέθεσαν στο προσκήνιο το ρόλο των δημοσίων συμβάσεων.

Ο χώρος των δημοσίων συμβάσεων συνδέεται συνήθως με τις κατηγορίες για αναποτελεσματική διάθεση και διαχείριση των κρατικών πόρων και των κονδυλίων των ευρωπαικών ταμείων, για γραφειοκρατία και πολυπλοκότητα, τα οποία καθιστούν ευκολότερη και περισσότερο δυσδιάκριτη την ανάπτυξη της διαφθοράς. Για το λόγο αυτό το Υπουργείο προχώρησε σε απλοποίηση του νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου, σε πρόσδοση δυνατότητας και για τους διαγωνισμούς κατώ από τα ευρωπαικά κατώφλια, σύναψης συμφωνιών – πλαισίου, ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και δυναμικών συστημάτων αγορών. Το αποτέλεσμα ήταν να εξοικονομηθούν αρκετά εκατομμύρια ευρώ ήδη από τους πρώτους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς. Επιπρόσθετα, όσον αφορά το πλήθος των αιτημάτων, έγινε ορθολογική συγκέντρωση αναγκών διαφόρων φορέων και ενοποίησής τους.

Έτσι, υλοποιούνται, ήδη, και μάλιστα με ηλεκτρονικό τρόπο, διαγωνισμοί με τη μορφή της συμφωνίας πλαίσιο για τις ανάγκες της κεντρικής κυβέρνησης για είδη όπως φωτοαντιγραφικό χαρτί, μελάνια και οθόνες, ενώ προωθούνται επόμενοι για πάγιες και επαναλαμβανόμενες ανάγκες με βάση σχετικά αιτήματα φορέων και ανάλυση αγοράς. Από τη μέχρι σήμερα χρήση της πλατφόρμας του ΕΣΗΔΗΣ προκύπτει ότι έχουν ήδη δημοσιευθεί περισσότεροι από 90 ηλεκτρονικοί διαγωνισμοί διαφόρων φορέων του δημοσίου και σε 60 από αυτούς που έχουν ήδη διενεργηθεί, υποβλήθηκαν περισσότερες από 140 ηλεκτρονικές προσφορές.

Επίσης, η κατάρτιση του Ενιαίου Προγράμματος Προμηθειών (ΕΠΠ) και η κατάρτιση του Προγράμματος Προμηθειών των φορέων του τομέα Υγείας πραγματοποιείται πλέον με τη χρήση του συστήματος. Ήδη, περισσότεροι από 1.300 υπάλληλοι φορέων του δημόσιου τομέα είναι χρήστες της πλατφόρμας, ενώ έχουν εγγραφεί σε αυτή και περισσότεροι από 700 προμηθευτές οι οποίοι ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν σε διαγωνιστικές διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων. Αναλυτικά στοιχεία για τους δημοσιευμένους ηλεκτρονικούς διαγωνισμούς μπορούν ελεύθερα να αντληθούν από την ιστοσελίδα του συστήματος και από το σύνδεσμο «ηλεκτρονικοί διαγωνισμοί». Ταυτόχρονα από τα δημοσιευμένα στην ιστοσελίδα του συστήματος στοιχεία του ΚΗΜΔΗΣ προκύπτει ότι στους 17 μήνες λειτουργίας του Μητρώου έχουν καταχωρηθεί σε αυτό από τους φορείς του δημοσίου, περισσότερα από 300.000 σχετικά στοιχεία.

Το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο
Το νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας του ΕΣΗΔΗΣ ορίζεται από

  • Το Ν. 4155/2013 «Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 120/Α/29-5-2013) όπως τροποποιήθηκε με την Υποπαράγραφο ΣΤ 20, του Πρώτου Άρθρου του Ν. 4254/2014 (ΦΕΚ 85/Α/7-4-2014).
  • Το Ν. 4281/2014 «Μέτρα στήριξης και ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, οργανωτικά θέματα Υπουργείου Οικονομικών και άλλες διατάξεις».
  • Την Υπ. Απόφαση Π1/2390 «Τεχνικές λεπτομέρειες και διαδικασίες λειτουργίας του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων» (Ε.Σ.Η.ΔΗ.Σ.) (ΦΕΚ 2677/Β/21-10-2013).

Ενώ το αντίστοιχο για τη λειτουργία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ) από

  • Το Ν. 4013/2011 «Σύσταση ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων και Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων ..» (ΦΕΚ 204/Α/15-9-2011), όπως τροποποιήθηκε με το άρθ. 10 του Ν. 4038/2012 (ΦΕΚ 14/Α/2-2-2012).
  • Την ΚΥΑ Π1/2380/12 «Ρύθμιση των ειδικότερων θεμάτων λειτουργίας του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων…» (ΦΕΚ 3400/Β/20-12-2012).

Τα οφέλη
Τα οφέλη του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημόσιων Συμβάσεων είναι πολύ σημαντικά και συνοψίζονται στα εξής σημεία:

  • Απλοποίηση και εκσυγχρονισμός των διαγωνιστικών διαδικασιών
  • Αυτοματοποίηση, επιτάχυνση και τυποποίηση των διαδικασιών, ώστε για όμοια ζητήματα να υπάρχει όμοια διοικητική αντιμετώπιση
  • Υποστήριξη, εφαρμογή και χρήση νέων μοντέλων και πρακτικών,
  • όπως οι συμφωνίες πλαίσιο και οι ηλεκτρονικοί κατάλογοι Αύξηση της ανταγωνιστικότητας
  • Μείωση των δαπανών για τις δημόσιες συμβάσεις
  • Μείωση κόστους και χρόνου της διαγωνιστικής διαδικασίας

Επιπρόσθετα για τους οικονομικούς φορείς (επιχειρήσεις) τα οφέλη είναι:

  • Μείωση κόστους συμμετοχής στους διαγωνισμούς
  • Βελτίωση της διαφάνειας, της δημοσιότητας και της ίσης μεταχείρισης των εμπλεκομένων στις δημόσιες συμβάσεις
    • Πληρέστερη πληροφόρηση σε πραγματικό χρόνο
    • Ανοικτό σύστημα προσβάσιμο από όλους
  • Διευκόλυνση της συμμετοχής σε διαγωνισμούς

Τι υποστηρίζει το ΕΣΗΔΗΣ
Μέσω της πλατφόρμας του συστήματος υποστηρίζονται όλες οι διαδικασίες των δημοσίων συμβάσεων όπως ενδεικτικά:

  • ο προγραμματισμός των αναγκών των αναθετουσών Αρχών
  • ο σχεδιασμός διαγωνισμών,
  • η κατάρτιση και δημοσίευση της διακήρυξης ενός διαγωνισμού,
  • η υποβολή των προσφορών από τους υποψηφίους και η αξιολόγησή τους,
  • η κατάρτιση και σύναψη της σύμβασης του διαγωνισμού.

Επίσης,

  • η ηλεκτρονική παραγγελία
  • η ηλεκτρονική τιμολόγηση και
  • η ηλεκτρονική πληρωμή.

Ακόμη τεχνικές όπως

  • η συμφωνία πλαίσιο
  • ο ηλεκτρονικός πλειστηριασμός
  • ο ανταγωνιστικός διάλογος και
  • τα δυναμικά συστήματα αγορών

Το ΕΣΗΔΗΣ υλοποιείται με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας & της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ειδικότερα είναι ενταγμένο στο ΕΣΠΑ, στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΨΗΦΙΑΚΗ ΣΥΓΚΛΙΣΗ».