Ο Σπύρος Πουλίδας, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της ΙΒΜ για Ελλάδα και Κύπρο, έδωσε στο netweek μια “υψηλών προδιαγραφών” συνέντευξη, μέσα από την οποία όχι μόνο ξεδιπλώνει τη στρατηγική της εταιρείας, αλλά αναφέρεται και στον προορισμό των επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια του ψηφιακoύ μετασχηματισμού τους, καθώς και στις ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς και τη στρατηγική αξιοποίηση των ΤΠΕ στη χώρα μας.
nw: Ποια είναι η στρατηγική που ακολουθεί η IBM σήμερα και ποιοι είναι οι σημαντικότεροι πυλώνες της;
Σπύρος Πουλίδας: Πριν από πέντε χρόνια, η IBM ξεκίνησε έναν ακόμα σημαντικό μετασχηματισμό, ο οποίος βασίζεται σε τρεις πολύ σημαντικές τάσεις της παγκόσμιας αγοράς.
1. Η πρώτη τάση σχετίζεται με τα δεδομένα, τα οποία, όχι μόνο παράγονται σε τεράστιες ποσότητες, αλλά έχουν μετατραπεί σε πραγματικό φυσικό πόρο. Ως εκ τούτου, θα παρομοίαζα τα δεδομένα με τη σημαντικότητα του πετρελαίου σε ότι αφορούσε την παγκόσμια οικονομία την περασμένη πεντηκονταετία. Τα δεδομένα αποτελούν τη βάση κάθε επιχείρησης και μέσω της αξιοποίησής τους μετασχηματίζονται ολόκληρες αγορές, επαγγέλματα, ακόμα και η ίδια η οικονομία. Η διαφορά σήμερα είναι ότι εκτός από τα δομημένα δεδομένα, όπως τα γνωρίζουμε από το παρελθόν, καλούμαστε να διαχειριστούμε και τα αδόμητα δεδομένα (π.χ. video), από τα οποία δύσκολα μπορεί κανείς να εξάγει και να αξιοποιήσει την κρυμμένη πληροφορία που ενσωματώνουν (“dark data”). Όλοι αυτοί οι τεράστιοι όγκοι δομημένων και αδόμητων δεδομένων χρειάζεται να μετατραπούν σε χρήσιμη επιχειρηματική πληροφορία, κάτι που σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή.
2. Η δεύτερη τάση σχετίζεται με την επανάσταση του cloud, μέσω του οποίου μετασχηματίζεται θεμελιωδώς η κατανάλωση της υπολογιστικής ισχύος, η έννοια της παροχής υπηρεσιών Πληροφορικής και ο τρόπος αξιοποίησής τους από τις επιχειρήσεις. Το cloud δημιουργεί ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο, συμπαρασύροντας και τις υπάρχουσες επιχειρησιακές διαδικασίες που πλέον μετασχηματίζονται σε ψηφιακές υπηρεσίες. Οι επιχειρήσεις αναγνωρίζουν την αποτελεσματικότητα του cloud και το υιοθετούν με ολοένα και μεγαλύτερους ρυθμούς.
3. Η τρίτη τάση αφορά τις mobile και social τεχνολογίες και τον τρόπο με τον οποίο αυτές επιδρούν στη σχέση μεταξύ της επιχείρησης και του πελάτη της, το λεγόμενο customer engagement. Το αποτέλεσμα της χρήσης των εν λόγω τεχνολογιών είναι η δημιουργία νέων μοντέλων συσχετισμού των επιχειρήσεων με τους πελάτες τους, αξιοποιώντας, παράλληλα, έναν τεράστιο όγκο δεδομένων για να προσφέρουν προσωποποιημένη επαφή. Αυτές οι τεχνολογίες φυσικά υποστηρίζονται από πολύ εξελιγμένα συστήματα ασφάλειας (security).
Την τελευταία πενταετία αυξήθηκε η συνεισφορά αυτών των νέων τεχνολογιών – data, cloud, mobile, social, security – στο συνολικό business της ΙΒΜ. Έτσι, στα τέλη του 2015, συνεισέφεραν πάνω από το 35% του συνολικού τζίρου της εταιρείας παγκοσμίως, με συνεχή αυξητική τάση (πχ. ήδη το πρώτο τρίμηνο του 2016, η συνεισφορά τους αυξήθηκε στο 37%). Αυτές οι τρεις βασικές τεχνολογικές τάσεις καθορίζουν τη στρατηγική μας, το μέλλον μας και, θεωρώ, όλη την αγορά Πληροφορικής. Είναι, όμως, ο προορισμός ή το μέσο για να φτάσουμε στον προορισμό μας; Κατά την άποψή μας, αποτελούν τα συστατικά στοιχεία ενός μετασχηματισμού που βρίσκεται σήμερα σε εξέλιξη. Αυτός ο ψηφιακός μετασχηματισμός συγκλίνει και ενισχύεται από μιας νέας μορφής ψηφιακή ευφυία – αυτήν των γνωσιακών συστημάτων, εισάγοντας ουσιαστικά την εποχή του Cognitive Business. To ερώτημα είναι πώς φτάνουμε σε αυτόν τον προορισμό. Η φιλοδοξία μας, το όραμά μας δεν είναι μια απλή ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών, αλλά η υλοποίηση των γνωσιακών λύσεων προς όφελος του πελάτη, των οργανισμών και της ευρύτερης κοινωνίας.
nw: Τι αποτελεί, λοιπόν, ένα γνωσιακό σύστημα για την IBM;
Σ. Πουλίδας: Ένα γνωσιακό σύστημα είναι ένα εντελώς διαφορετικό τεχνολογικό μοντέλο, το οποίο επιτρέπει τη διαχείριση δεδομένων, όχι με τον παραδοσιακό τρόπο – προγραμματίζοντας, δηλαδή, με κλασικό τρόπο τα συστήματα και εκτελώντας ένα ντετερμινιστικό σύνολο εντολών – αλλά δίνοντας στο σύστημα τη δυνατότητα να μαθαίνει, να κατανοεί τη φυσική γλώσσα, να «κρίνει» και να λειτουργεί σαν τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Έτσι, το σύστημα, με βάση τη μάθηση που του παρέχεται από τους εκάστοτε κορυφαίους εμπειρογνώμονες ενός κλάδου ή που από μόνο του αποκτά σε συνεχή βάση, έχει τη δυνατότητα να κρίνει, να κάνει υποθέσεις και στο τέλος να αποφασίζει με πολύ συγκεκριμένες μεθοδολογίες και αλγορίθμους. Με αυτόν τον τρόπο, βοηθά ως προς την κατεύθυνση της επίλυσης προβλημάτων που έως τώρα πιστεύαμε ότι μόνο το ανθρώπινο μυαλό μπορούσε να αντιμετωπίσει, έχοντας τη δυνατότητα να επεξεργαστεί – προς όφελός μας και με ασύγκριτα ταχύτερο τρόπο – τον σημαντικά αυξανόμενο όγκο δεδομένων που παράγεται σήμερα.
Οδεύουμε προς την εποχή των γνωσιακών συστημάτων, η οποία σηματοδοτεί και τη βάση της στρατηγικής της εταιρείας μας. Αν δει κανείς πώς εξελίχθηκε η IBM τα τελευταία πενήντα χρόνια, θα διαπιστώσει ότι από τη δεκαετία του ’60 μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’90 ήταν μια εταιρεία που το 80% της επιχειρηματικής της δραστηριότητας προερχόταν από το hardware και τα τεχνολογικά προϊόντα. Ένα μικρότερο ποσοστό βασιζόταν σε υπηρεσίες (κυρίως maintenance των τεχνολογικών προϊόντων), βάσεις δεδομένων και middleware. Σήμερα αποτελεί μια εταιρεία που ο τεχνολογικός τομέας δημιουργεί λιγότερο από 20% των συνολικών εσόδων της, πάνω από το 50% αφορά σε υπηρεσίες Πληροφορικής και το υπόλοιπο 30% σε λογισμικό middleware, analytics, πλατφόρμες mobile, λύσεις social και security. Αυτό προβλέπεται να αλλάξει ακόμα περισσότερο μέχρι το 2020, με το hardware να κατέχει ακόμα μικρότερο ποσοστό, τα services να αποτελούν το 40-45% και τα υπόλοιπα έσοδα της ΙΒΜ (σχεδόν το 50%) να προέρχονται από εξελιγμένες cloud πλατφόρμες και υψηλής προστιθέμενης αξίας γνωσιακές λύσεις και λογισμικό στην κατεύθυνση που περιέγραψα προηγουμένως.
nw: Τι προοπτικές δημιουργεί για την IBM η εποχή cognitive;
Σ. Πουλίδας: Η μεταστροφή στα γνωσιακά συστήματα θα επιτρέψει στην ΙΒΜ να στοχεύσει μέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας σε μια νέα αγορά με μέγεθος άνω των 800 δισ. δολαρίων παγκοσμίως, η οποία προστίθεται στην παραδοσιακή παγκόσμια αγορά Πληροφορικής που εκτιμάται στα 1,65 τρισ. δολάρια. Στο πλαίσιο αυτής της φιλοσοφίας, έγιναν οι τελευταίες εξαγορές της εταιρείας μας, όπως για παράδειγμα η απόκτηση της Weather Company (εκτός από το τηλεοπτικό κανάλι της). Οι λόγοι που προβήκαμε σε αυτήν την εξαγορά ήταν, καταρχάς, διότι τα δεδομένα που σχετίζονται με την πρόβλεψη του καιρού επηρεάζουν -αν αξιοποιηθούν σωστά- το σύνολο σχεδόν των αποφάσεων σε μια σειρά κλάδων της αγοράς (π.χ. retail, travel & transportation, shipping).
Και δεύτερον, με αυτήν την εξαγορά αποκτήσαμε μια τεράστια υποδομή Internet of Things (δηλαδή ένα τεράστιο δίκτυο αισθητήρων και συσκευών μέτρησης, διασκορπισμένων σε όλες τις ΗΠΑ), αποκτώντας πρόσβαση σε μια ισχυρή πλατφόρμα για την αξιοποίησή της στη συλλογή, ενσωμάτωση και ανάλυση δεδομένων από διάφορες πηγές -όπως τηλεματικές λύσεις σε αυτοκίνητα, αισθητήρες σε κτίρια κ.α- δημιουργώντας μια καινούργια λοιπόν προοπτική, με την οποία δεν ασχολούμασταν έως τώρα. Άλλες σημαντικές εξαγορές αφορούν στον κλάδο της Υγείας, όπου αποκτήσαμε εταιρείες διαχείρισης ιατρικών δεδομένων, καθώς και πρόσβαση σε έναν τεράστιο όγκο αδόμητων δεδομένων, μέσω των οποίων μπορούμε να βοηθήσουμε τους γιατρούς και τα νοσοκομεία να επιλέξουν την πιο ενδεδειγμένη μορφή θεραπείας για πολύ συγκεκριμένες ασθένειες και μάλιστα με προσωποποιημένο και εξατομικευμένο τρόπο.
Το βασικό brand name, με το οποίο ο κόσμος αναγνωρίζει τη νέα αυτή εποχή, είναι το γνωσιακό σύστημα Watson, ένα ισχυρότατο υπολογιστικό σύστημα με γνωσιακές δυνατότητες, οι οποίες παρέχονται μέσα από υποδομές cloud. Αυτή η πλατφόρμα προσελκύει ένα τεράστιο οικοσύστημα από συνεργάτες και πελάτες, αλλά και ένα μεγάλο αριθμό developers, που καλούνται να αναπτύξουν τις εφαρμογές τους πάνω σε ανοικτά APIs μέσα από τη λογική του cloud.
nw: Μπορούν οι ανησυχίες για την ασφάλεια και την ιδιωτικότητα να θέσουν εμπόδια σε αυτόν το μετασχηματισμό;
Σ. Πουλίδας: Η ΙΒΜ αντιμετωπίζει αυτές τις ανησυχίες των πελατών της μέσα από τη δημιουργία ενός πολύ μεγάλου δικτύου data centers, με τις πλέον σύγχρονες και αυστηρές προδιαγραφές συστημάτων ασφάλειας. Σε παγκόσμιο επίπεδο επενδύσαμε τα τελευταία 2,5 χρόνια πάνω από 1,2 δισ. δολάρια για την κατασκευή ή ανακατασκευή περισσότερων από 46 καινούργιων data centers, τα οποία κτίστηκαν στη βάση της αρχιτεκτονικής του IBM cloud. Αρκετά από αυτά βρίσκονται στην Ευρώπη, έτσι ώστε να καλύπτουμε τις ιδιαιτερότητες και τους αυστηρούς κανόνες data privacy της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Σήμερα, αναγνωριζόμαστε ως ο μεγαλύτερος Security Services Provider παγκοσμίως, γεγονός που μας επιτρέπει να κερδίζουμε την εμπιστοσύνη των πελατών μας. Επιπλέον, είμαστε και η μεγαλύτερη εταιρεία παροχής υβριδικού cloud παγκοσμίως, καθώς ένθερμα υποστηρίξαμε εξαρχής ότι το μέλλον του cloud βρίσκεται στο υβριδικό μοντέλο, το οποίο ενσωματώνει το ιδιωτικό και δημόσιο cloud, αλλά και τις on-premises υποδομές που είναι αναγκαίες για να λειτουργήσουν τα εν λόγω περιβάλλοντα με ασφαλή και απρόσκοπτο τρόπο.
nw: Πόσο γρήγορα λαμβάνει χώρα αυτός ο μετασχηματισμός και πόσο έτοιμοι είμαστε στην Ελλάδα να τον ακολουθήσουμε;
Σ. Πουλίδας: Ο μετασχηματισμός που συντελείται σήμερα στις επιχειρήσεις είναι ταχύτατος και εξελίσσεται πολύ πιο γρήγορα από όλους τους προηγούμενους. Είναι γεγονός ότι η ελληνική αγορά δεν έχει την ωριμότητα αντίστοιχων αγορών του δυτικού κόσμου. Είναι, επίσης, γεγονός ότι η οικονομική κρίση προκάλεσε μια υστέρηση και στην αγορά Πληροφορικής. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει η διάθεση, η ικανότητα, οι γνώσεις και η ζήτηση έτσι ώστε να αξιοποιηθούν οι τεχνολογίες που προανέφερα. Υπάρχει τεράστιο περιθώριο ανάπτυξης μέσα από τεχνολογικές λύσεις που στόχο έχουν να βοηθούν τις επιχειρήσεις να βγουν από την εσωστρέφεια στην οποία έχουν περιέλθει λόγω της κρίσης. Κι αυτό γιατί αυτές οι τεχνολογίες όχι μόνο βελτιώνουν τις παρεχόμενες υπηρεσίες και τον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων, αλλά τους προσφέρουν το περιθώριο να αναπτυχθούν και να δημιουργήσουν ένα ανταγωνιστικό μοντέλο, τόσο για την εσωτερική όσο και την παγκόσμια αγορά. Από την Ελλάδα σήμερα δεν λείπει κάτι άλλο παρά η δυναμική μιας οικονομίας η οποία, μέσα από θετικά νέα, θα μπορέσει να δημιουργήσει την αυξημένη ζήτηση.
nw: Πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος η χώρα να μην μπορέσει να παρακολουθήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό που συντελείται γύρω μας;
Σ. Πουλίδας: H εξέλιξη των τεχνολογιών Πληροφορικής γίνεται με τέτοιους ρυθμούς που επηρεάζεται και ο τρόπος λειτουργίας της παγκόσμιας οικονομίας. Όσες χώρες δεν μπορέσουν να παρακολουθήσουν αυτόν το μετασχηματισμό, κινδυνεύουν να παραμείνουν ψηφιακά αναλφάβητες. Και αυτό είναι τεράστιο πρόβλημα για την ανταγωνιστικότητά τους, για τη δυνατότητα της οικονομίας τους να αναπτυχθεί και να παράγει. Η Ελλάδα διατρέχει αυτόν τον κίνδυνο, παρά την καλή ποιότητα του επιστημονικού δυναμικού που διαθέτει. Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτού του επιστημονικού δυναμικού χάνεται.
Η χώρα μας αδειάζει από «μυαλά» και από έλλειψη στρατηγικής αξιοποίησής τους. Οι υποδομές και τα data centers της νέας εποχής είναι μεν επενδύσεις capital intensive, τα «μυαλά» όμως είναι το θεμελιώδες πλεονέκτημα της χώρας μας. Αξιοποιώντας την επιστημονική μας κατάρτιση, θα μπορούσαμε να μετατρέψουμε τον τομέα της Πληροφορικής και ανάπτυξης λογισμικού σε μια εθνική βιομηχανία που όχι μόνο θα έδινε λύσεις σε άλλους τομείς της οικονομίας, αλλά θα μπορούσε να αποτελεί ο ίδιος αυτόνομο πυλώνα ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Έχουμε δει τέτοια παραδείγματα σε άλλες χώρες. Δυστυχώς, αυτή η στρατηγική λείπει από την Ελλάδα, παρά τις όποιες θετικές προθέσεις.
nw: Τι κάνει η IBM για να συνεισφέρει ως προς την αλλαγή αυτής της κατάστασης στην Ελλάδα;
Σ. Πουλίδας: Εμείς προσπαθήσαμε, και μάλιστα μέσα στην περίοδο της κρίσης, να ταράξουμε τα νερά γύρω από το λεγόμενο “brain drain”. Παράλληλα με την τεράστια προσπάθεια που γίνεται, ώστε να διατηρήσει η εταιρεία και να μεγαλώσει τα μεγέθη της στην ελληνική αγορά, θέλαμε να αναδείξουμε σε κάθε κατεύθυνση ότι οι Έλληνες επιστήμονες μπορούν, πράγματι, να αποτελέσουν μια καλή μαγιά για πρωτοβουλίες, οι οποίες ξεπερνούν τα όρια της χώρας. Έτσι, το 2014 ανακοινώσαμε τη δημιουργία ενός Κέντρου Εξειδίκευσης (Center of Competence) στην περιοχή των Big Data και Analytics στη χώρα μας. Ο λόγος που επιλέχθηκε η συγκεκριμένη τεχνολογική περιοχή είναι ότι αφενός απαιτεί εξειδικευμένους επιστήμονες, αφετέρου είχαμε την τύχη μέσα από σημαντικά έργα πελατών μας, να έχουμε δημιουργήσει ένα σημαντικό υπόβαθρο δεξιοτήτων.
Το κέντρο ξεκίνησε να λειτουργεί στα μέσα του 2014 και από τότε εξελίσσεται συνεχώς. Σήμερα απασχολεί ένα σημαντικό αριθμό εξειδικευμένων επιστημόνων και δίνει έμφαση σε λύσεις Big Data, Αnalytics, Predictive Analytics και Cognitive, παρέχοντας υπηρεσίες για έργα της IBM και στο εξωτερικό (κυρίως σε χώρες της Ευρώπης). Η ίδρυση του κέντρου μάς έδωσε τη δυνατότητα να αποδείξουμε την αξία του ελληνικού ανθρώπινου δυναμικού, τη δέσμευση της ΙΒΜ στη χώρα και, παράλληλα, να παρουσιάσουμε προς το εξωτερικό μια θετική εικόνα για την IBM Ελλάδος σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο για τη χώρα.
Eπιπλέον, την ίδια περίπου περίοδο, τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας μάς εμπιστεύτηκαν τη δημιουργία ενός κέντρου παροχής Υπηρεσιών (συμπεριλαμβανομένων υπηρεσιών Project Management), στο πλαίσιο ενός μεγάλου διεθνούς συμβολαίου υποστήριξης υποδομών της Dow Chemical. Delivery Centers τέτοιου είδους βρίσκονται διάσπαρτα σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο, με την Ελλάδα να μην είχε αναλάβει μέχρι εκείνη τη στιγμή αντίστοιχο έργο. Στο πλαίσιο του έργου, απασχολούμε Έλληνες Projects Managers, καθώς και άλλες ειδικότητες μηχανικών Πληροφορικής, οι οποίοι – δύο χρόνια μετά την έναρξη αυτής της πρωτοβουλίας – έχουν καταφέρει να σημειώσουν επιτυχίες σε όλους σχεδόν τους δείκτες και να δημιουργήσουν άριστες εντυπώσεις στον πελάτη, ώστε να επιθυμεί την αύξηση της υποστήριξης των έργων του από την Ελλάδα. Έτσι, ένας σημαντικός αριθμός επαγγελματιών υψηλής εξειδίκευσης στελέχωσαν την ομάδα αυτή, φέρνοντας με αυτόν τον τρόπο μια σημαντική μαγιά ανθρώπων μέσα στην εταιρεία που παρέχουν εξειδικευμένες υπηρεσίες για έργα εκτός της χώρας. Ξέρετε στην Ελλάδα πρέπει να εστιάσουμε στη διαφοροποίηση. Στη διαφοροποίησή μας από τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης.
Να αποκτήσουμε ένα συγκεκριμένο, εξειδικευμένο, ποιοτικό ρόλο που έχει τη δυνατότητα και τις ικανότητες να μας προσφέρει το καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό της χώρας (διατηρώντας το με αυτόν τον τρόπο στην Ελλάδα), σε συνδυασμό με το επιχειρηματικό μας δαιμόνιο. Αυτά θα μας προσφέρουν τη διαφοροποίηση, την εξειδίκευση, τις υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας που έχει ανάγκη η χώρα σήμερα.
nw: Τέλος, πώς βλέπετε το μέλλον της Πληροφορικής στη χώρα μας;
Σ. Πουλίδας: Είναι προφανές ότι η αγορά μας υπόκειται στις συνθήκες που δημιουργεί η οικονομική κρίση. Είναι μια αγορά που σχεδόν υποδιπλασιάστηκε μέσα στα επτά-οκτώ χρόνια της κρίσης, επομένως, αυτό από μόνο του είναι μία σημαντική πρόκληση. Η μεγάλη συρρίκνωση της ελληνικής αγοράς Πληροφορικής ελέω της κρίσης, μας δημιουργεί ένα ερωτηματικό για το πόσο η χώρα θα μπορέσει, στο βαθμό που απαιτείται, να ακολουθήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό που συντελείται αυτήν τη στιγμή σε παγκόσμιο επίπεδο. Βλέπουμε χώρες, οι οποίες ήταν καθαρά πίσω από εμάς στην ψηφιακή τους εξέλιξη, να μας έχουν προσπεράσει, να εξελίσσονται με ταχύτατους ρυθμούς, χώρες ανάλογου μεγέθους και, ενδεχομένως, με μικρότερες οικονομίες από εμάς. Θεωρώ ότι δεν υπάρχει επιλογή, παρά να αναστραφεί αυτή η κατάσταση κάποια στιγμή. Δεν μπορώ να φανταστώ το ενδεχόμενο αυτή η χώρα να παραμένει ψηφιακά αναλφάβητη, που σημαίνει οικονομικά διαλυμένη. Πιστεύω ότι σιγά-σιγά θα δημιουργηθεί ένα περιβάλλον σταθερότητας, ένα περιβάλλον που θα απαλλαγεί από αυτόν τον φαύλο κύκλο των ελλειμμάτων, της έλλειψης ρευστότητας, της υπεραυξημένης φορολόγησης, της έλλειψης επενδύσεων και θα πάμε σε πιο ομαλοποιημένες συνθήκες αγοράς όπου θα αρχίσουν να γίνονται ελκυστικότερες οι επενδύσεις στην Ελλάδα.
Aυτό θα δώσει ώθηση και στην αγορά των τεχνολογιών Πληροφορικής, γεγονός που αποτελεί βασικό παράγοντα ανάπτυξης μιας οικονομίας. Μου φαίνεται αδιανόητο η οικονομία μιας σύγχρονης χώρας να μπορεί να λειτουργήσει χωρίς τις τεχνολογίες της Πληροφορικής. Θεωρώ, λοιπόν, ότι από εδώ και εμπρός πρέπει να αρχίσουμε να ανακάμπτουμε και σε αυτό προσδοκούμε, φαντάζομαι, όλοι. Ένα στοιχείο που εμάς εδώ στην ΙΒΜ μάς κάνει να αισθανόμαστε αισιόδοξοι είναι το ότι καταφέραμε μέσα σε αυτό το δύσκολο οικονομικό περιβάλλον να έχουμε πολύ θετικά επιχειρηματικά αποτελέσματα για την εταιρεία στη χώρα, γεγονός που επιβεβαιώνει, αν θέλετε, τη δυναμική της στρατηγικής της ΙΒΜ ακόμα και εν μέσω κρίσεων – όπως αυτής που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Καταδεικνύει, επίσης, αδιαμφισβήτητα τη θέλησή μας ως εργαζόμενοι μιας σημαντικής εταιρείας του κλάδου να συνεισφέρουμε με την τεχνογνωσία και τις δεξιότητές μας στην ανάκαμψη του τόπου μας.