Δεν έχουν περάσει παρά εννέα χρόνια από την ημέρα κατά την οποία κάποιος ανώνυμος χρήστης ή ομάδα με το ψευδώνυμο “Satoshi Nakamoto” αποκάλυψε μια καινοτόμο τεχνολογία την οποία και… βάφτισε ως “blockchain”. Σκοπός του; Να κάνει πραγματικότητα την peer-to-peer ψηφιακή συναλλαγή δίχως να θεωρείται απαραίτητη η ύπαρξη ενός διαμεσολαβητή ή εν γένει μεσάζοντα. Στην εξίσωση, ωστόσο, κρίνονται απαραίτητα τα 3 Bs: Blockchain (η τεχνολογία), Bitcoin (η κρυπτοισοτιμία) και Banks (ο ενδιάμεσος).

Μέχρι πρότινος στην αγορά επικρατούσε έντονη σύγχυση σχετικά με την τεχνολογία blockchain, η οποία θεωρούταν -περίπου- ως συνώνυμο του Bitcoin, καθώς αποτελούσε την πλέον επιτυχημένη υπόθεση χρήσης μέχρι σήμερα. Ωστόσο, η νέας γενιάς προγραμματιζόμενων blockchains, όπως λ.χ. το Ethereum, εκτείνεται και κινείται πολύ πέρα από τις κρυπτοισοτιμίες (cryptocurrencies) και τις πάσης φύσεως οικονομικές υπηρεσίες.

Αναμφίβολα, το blockchain αποτελεί αυτή τη στιγμή μια από τις πλέον πολυσυζητημένες τεχνολογίες, γεννώντας έντονο hype. Βέβαια, ολοένα και αυξάνονται οι επιχειρηματικοί τομείς και οι ξεχωριστές βιομηχανίες στις οποίες ήδη βρίσκει ή πρόκειται σύντομα να βρει χώρο δράσης η τεχνολογία blockchain, ενώ την ίδια στιγμή τα παραδείγματα χρήσης, τα proof of concept, καθώς επίσης και τα ολοκληρωμένα επιχειρηματικά μοντέλα που περιστρέφονται γύρω από αυτήν πολλαπλασιάζονται με ραγδαίους ρυθμούς.

Το blockchain αποτελεί μια αποκεντρωμένη όσο και διανεμόμενη τεχνολογία που χρησιμοποιεί αλγόριθμους και ισχυρή κρυπτογράφηση για την εγγραφή ψηφιακών συναλλαγών ή δεδομένων κατά τρόπο διαφανή, ασφαλή και ανώνυμο, πάντοτε. Κάθε μπλοκ τυπικά περιέχει ένα δείκτη κατακερματισμού ως μια σύνδεση με ένα προηγούμενο μπλοκ, μια χρονική σήμανση και των ίδιων των δεδομένων που άπτονται της συναλλαγής. Εκ του σχεδιασμού τους, τα blockchains είναι εγγενώς ανθεκτικά στην τροποποίηση των δεδομένων. Συνήθως δε διευθύνονται και διαχειρίζονται από την αρχιτεκτονική ενός δικτύου peer-to-peer, ακολουθώντας συλλογικά ένα πρωτόκολλο για την επικύρωση νέων μπλοκ. Επιτρέποντας την διανομή των ψηφιακών πληροφοριών, δίχως όμως να επιτρέπεται η αντιγραφή, η εν λόγω τεχνολογία έχει δημιουργήσει την υποστήριξη για μια νέα γενιά του διαδικτύου.

Το δίκτυο blockchain υπάρχει σε μια κατάσταση συναίνεσης, που με αυτόματο τρόπο αυτοελέγχονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, δημιουργώντας διαστήματα γνωστά και ως “μπλοκ”. Η εφεύρεση του blockchain για το bitcoin αυτομάτως το ανήγαγε ως το πρώτο ψηφιακό νόμισμα ώστε να λύσει το πρόβλημα των διπλών δαπανών δίχως τη χρήση μιας αξιόπιστης αρχής ή ενός κεντρικού server.

Υπάρχουν οφέλη από το blockchain;

  • Εμπιστοσύνη και διαφάνεια: Εξαιτίας των δεδομένων που θα εντάσσεται στο πλαίσιο του δικτύου ως εκ τούτου θεωρείται ως προσιτή σε όλους, διατηρώντας όλους τους εμπλεκόμενους στις συναλλαγές δεδομένων μέχρι σήμερα. Η εμπιστοσύνη αποτελεί, επίσης, μια σημαντική παράμετρος που εισάγεται με την blockchain τεχνολογία. Αυτή, δεν έχει αποκατασταθεί εξωτερικά από μια κεντρική αρχή ή ελεγκτή, αλλά διαρκώς και πάντοτε εντός του δικτύου
  • “Άφθαρτα” δεδομένα: Η αλλαγή οποιασδήποτε μονάδας πληροφοριών σχετικά με το blockchain, αυτομάτως… μεταφράζεται σε υπερκερασμό ολόκληρου του δικτύου. Κάτι, που προϋποθέτει ένα τεράστιο ποσό της υπολογιστικής ισχύος για την εκτέλεση, ενώ ταυτόχρονα αφήνει ψηφιακό αποτύπωμα το οποίο είναι ανιχνεύσιμο
  • Ανθεκτικό στην αποτυχία: Η ακολουθούμενη διαδικασία αποκεντρωμένης αποθήκευσης σε blockchains είναι γνωστό πως αποδεικνύονται αρκούντως ανθεκτικές σε φαινόμενα αποτυχίας. Ακόμη και στην περίπτωση κατά την οποία συμβεί κάποια αποτυχία ενός σημαντικού αριθμού συμμετεχόντων στο δίκτυο, το blockchain παραμένει διαθέσιμο, εξαλείφοντας το μοναδικό σημείο αποτυχίας.

Ουσιαστικά, ένα blockchain δίκτυο μπορεί και παρέχει διαρκή διαθεσιμότητα πλήρως ενημερωμένων πληροφοριών, στοιχείων και δεδομένων, επιτρέποντας κατ’ αυτό τον τρόπο την καλύτερη παρακολούθηση των δραστηριοτήτων του πελάτη, αλλά και την βέλτιστη παροχή υπηρεσιών προς τον πελάτη, ενώ την ίδια στιγμή το πεδίο εφαρμογής για περαιτέρω εξελίξεις παραμένει ευρύ και “ανοικτό”, καθώς η τεχνολογία αναπτύσσεται ραγδαία.


Τι (blockchain) ευκαιρίες υπάρχουν στις τηλεπικοινωνίες;
Δίχως αμφιβολία, η τηλεπικοινωνιακή βιομηχανία είναι εντυπωσιακά μεγάλη και συχνά θεωρείται αρκούντως σύνθετη. Κατά τη διάρκεια των περασμένων ετών, οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι βίωσαν και “γεύτηκαν” αναρίθμητες disruptive τεχνολογίες, οι οποίες με την σειρά τους περιόριζαν τα έσοδά τους, αυξάνοντας ταυτόχρονα τα λειτουργικά κόστη.

Μάλιστα, αυτή τη στιγμή, η τηλεπικοινωνιακή αγορά βρίσκεται εν μέσω σημαντικών αλλαγών που σχετίζονται με την συνολικότερη διαδικασία εκ βάθρων μεταμόρφωσής της, καθώς κινείται προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης των 5G, IoT, αλλά και ενός virtualised οικοσυστήματος. Προσθέτοντας και το blockchain στην συγκεκριμένη “εξίσωση”, θα εξασφαλίσει -κατά πάσα πιθανότητα- κάποιου είδους μετρήσιμα όσο και άμεσα οφέλη στις υπάρχουσες λειτουργίες, αλλά και ως προς την ενεργοποίηση των μελλοντικών ευκαιριών.

Παρακάτω παρατίθενται ορισμένα σενάρια χρήσης της τεχνολογίας blockchain στον εν γένει τομέα των τηλεπικοινωνιακών παρόχων:

1. Διαχείριση Απάτης:
Η ανίχνευση απάτης με την παράλληλη αποτροπή της αποτελούν ακόμη ιδιαίτερα “θελκτικά” ζητήματα στην βιομηχανία των τηλεπικοινωνιών. Πόσο, μάλλον, από τη στιγμή κατά την οποία υπολογίζεται πως οι ετήσιες απώλειες εξ’ αυτών των χαρακτηριστικών ανέρχονται στα επίπεδα των 38 δισεκατομμυρίων δολαρίων! Λαμβάνοντας ως δεδομένο πως η συγκεκριμένη αγορά δεν έχει καταφέρει ακόμη να βρει τρόπο ώστε με αποτελεσματικό όσο και βιώσιμο τρόπο να αποτρέψει την απάτη, το blockchain αναμφίβολα αποτελεί μια καλή εναλλακτική για την σημαντική μείωση του κόστους που προκύπτει από την απάτη, για παράδειγμα στους τομείς του roaming και της διαχείρισης ταυτότητας.

Η απάτης σχετικά με την ταυτότητα μπορεί να προκύψει όταν ένα άτομο χρησιμοποιεί ψευδή αναγνώριση για τη λήψη υπηρεσιών, όπως λ.χ. μια φυσική κάρτα SIM. Η εγγενής δυνατότητα του blockchain για το δημόσιο κλειδί κρυπτογράφησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί εκ μέρους ενός χρήστη να συνδέσει μια φορητή συσκευή με την ταυτότητα του ιδιοκτήτη. Αντί δε το IMSI να εκπέμπει στο δίκτυο για τον εντοπισμό της ίδιας της συσκευής, το δημόσιο κλειδί που έχει δημιουργηθεί από το κινητό τηλέφωνο μπορεί να μεταδοθεί. Η συσκευή παράγει αυτό το δημόσιο κλειδί από το ιδιωτικό κλειδί που είναι αποθηκευμένο με ασφάλεια σε αυτό. Ούτε ο μεταφορέας ούτε οποιοδήποτε άλλο τρίτο μέρος πρέπει να γνωρίζει το ιδιωτικό κλειδί. Στο μεταξύ η απάτη περί της περιαγωγής θα μπορούσε να περιοριστεί δραστικά με την εφαρμογή ενός επιτρεπόμενου blockchain μεταξύ κάθε ζεύγους παρόχων που μςε την σειρά τους έχουν συνάψει συμφωνία περιαγωγής.

2. Συνδεσιμότητα IoT/M2M:
Η IoT συνδεσιμότητα παρέχει μια μοναδική πρόκληση και ευκαιρία συνάμα για τους παρόχους τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών (Communications Service Provider – CSPs) σε επίπεδο της διαχείρισης εκατομμυρίων διαδράσεων που λαμβάνουν χώρα μεταξύ αισθητήρων και συσκευών, διασφαλίζοντας τις “ευαίσθητες” πληροφορίες και δεδομένα που συλλαμβάνονται και μεταδίδονται. Με την σταδιακή ωρίμανση και ανάπτυξη των δικτύων IoT, η διαχείριση των δεδομένων και των εν γένει απαιτήσεων της δικτυακής ασφάλειας μπορούν να αποδειχτούν ως μια ιδιαίτερα κοστοβόρα διαδικασία. Μια τέτοια λύση ασφαλείας που θα στηρίζεται σε blockchain είναι σε θέση να επιτρέψει την ασφαλή peer-to-peer συνδεσιμότητα για εκατοντάδες, ίσως και χιλιάδες IoT συσκευές με ιδιαίτερα οικονομικά αυτό-διαχειριζόμενα δίκτυα. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, το blockchain δύναται να λειτουργήσει ως enabler για το IoT οικοσύστημα.

3. Διαχείριση ταυτότητας και δεδομένων:
Η διαδικασία της διαχείρισης ταυτότητας και δεδομένων αποτελεί μια ακόμη περίπτωση χρήσης αναφορικά με το blockchain το οποίο οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν προκειμένου να δημιουργήσουν καινούριες πηγές εσόδων. Οι telcos θα μπορούσαν να παρέχουν στους συνδρομητές τους ένα eSIM (ενσωματωμένο SIM) ή μια εφαρμογή που δημιουργεί μοναδική εικονική ταυτότητα για κάθε έναν που με την σειρά τους κρυπτογραφούνται και αποθηκεύονται σε ένα blockchain. Οι συνδρομητές μπορούν να την χρησιμοποιήσουν για τον έλεγχο ταυτότητάς τους όταν επισκέπτονται ιστοσελίδες ηλεκτρονικού εμπορίου, ασφαλή κτίρια, “έξυπνα” αυτοκίνητα, αεροπορικά εισιτήρια κ.ά., καθώς επίσης και για τον έλεγχο των προσωπικών εγγράφων, όπως λ.χ. διαβατήρια, άδειες οδήγησης, πιστοποιητικά γεννήσεως και γάμου, των ποικίλων βαθμίδων εκπαίδευσης κ.ο.κ.

Στο παράδειγμα της συγκεκριμένης υπόθεσης, μια ψηφιακή ταυτότητα που βρίσκεται αποθηκευμένη σε ένα blockchain με την χρήση μιας εφαρμογής ενός τηλεπικοινωνιακού παρόχου θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εκ μέρους ενός συνδρομητή προκειμένου να συνδεθούν μέσω μιας φορητής συσκευής στο Facebook ή το Google. Ποιο είναι το πλεονέκτημα τέτοιου είδους υπηρεσιών; Μα το γεγονός ότι οι συνδρομητές δεν απαιτείται να παρέχουν τα προσωπικά τους στοιχεία σε διάφορους παρόχους υπηρεσιών έτσι ώστε να δημιουργήσουν νέους λογαριασμούς και σύνθετους κωδικούς ασφαλείας. Επιπροσθέτως, η εικονική ταυτότητα που βρίσκεται αποθηκευμένη στην εφαρμογή ενός τηλεπικοινωνιακού παρόχου θα μπορούσε να παρασχεθεί σε πολλαπλά websites συνεργατών, σε παρόχους υπηρεσιών υπηρεσιών κοινής ωφελείας, καθώς επίσης και σε apps ως ένας μοναδικό σημείο αναγνώρισης.


Είναι περίπου βέβαιο πως οι πελάτες θα δοκιμάσουν πολύ πιο εύκολα τις νέες υπηρεσίες στην περίπτωση κατά την οποία δεν απαιτείται να πραγματοποιήσουν εκ του μηδενός την διαδικασία εγγραφής.

Μάλιστα, σε αυτό το πλαίσιο, τα Ηνωμένα Έθνη ήδη επεξεργάζονται ένα πρόγραμμα με την ονομασία “ID2020” το οποίο αποτελεί μια σύμπραξη του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα που βρίσκεται επικεντρωμένο στην παροχή υπηρεσιών ταυτότητας στα κάτι παραπάνω από 1,1 δισεκατομμύρια ανθρώπους οι οποίοι με τη σειρά τους ζουν δίχως να έχουν στην κατοχή τους κάποια επίσημα αναγνωρισμένη ταυτότητα. Όσο για τον ρόλο της τεχνολογίας blockchain σε αυτό το project, είναι βαρύνουσας σημασίας.

  • m-χρήματα:
    Τα mobile πορτοφόλια προσφέρουν μια σημαντική ευκαιρία για τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους προκειμένου να ευθυγραμμιστούν με το κοινά αποδεκτό και ολοένα και πιο δημοφιλές φορητό οικοσύστημα χρημάτων. Μάλιστα, οι telcos θα μπορούσαν να συνεργαστούν με άλλους παρόχους υπηρεσιών προκειμένου να προσφέρουν στους συνδρομητές τους διεθνή φορητά πορτοφόλια, τα οποία επιτρέπουν την διάθεση περισσότερο αποδοτικών όσο και μηδενικών χρόνων μεταφοράς εμβασμάτων σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο. Όταν ένας χρήστης προσπαθεί να κάνει μια συναλλαγή σε μια ξένη χώρα, ένας τηλεπικοινωνιακός πάροχος μπορεί να επικυρώσει αμέσως την ταυτότητα ενός συνδρομητή ο οποίος είναι εγγεγραμμένος στον πάροχο εντός του δικτύου blockchain του.
  • Διαδικασία αυθεντικοποίησης ταυτότητας κοινής ωφελείας:
    Η ευελιξία και η “ελαστικότητα” του blockchain απέναντι στις απειλές, αυτομάτως το αναγάγει σε ένα άρτιο όσο και οικονομικά αποδοτικό μέσο που βοηθά στην επαλήθευση της ταυτότητας, καθώς επίσης και της πρόσβασης σε δημόσια Wi-Fi, της πρόσβασης σε κτίρια και άλλες smart cities πρωτοβουλίες, κάνοντας πράξη τις πληρωμές μεταξύ των συσκευών των χρηστών και των αντίστοιχων σημείων πρόσβασης.
  • Μητρώα με παγκόσμια και τοπική χροιά:
    Τα εν λόγω μητρώα θα μπορούσαν να είναι βάσεις δεδομένων, με βραχυπρόθεσμη όσο και μακροπρόθεσμη δράση, όπου οι πληροφορίες μπορούν να ενημερώνονται μία φορά την εβδομάδα, το μήνα ή ακόμη και σε ετήσια βάση. Αυτά τα μητρώα θα μπορούσαν να περιέχουν καταλόγους που περιλαμβάνουν αποκλεισμένους πελάτες, συσκευές, πλήθος από φορητές αναβαθμίσεις, καθώς επίσης και κοινά δικαιώματα χρήσης του φάσματος και κατανομές. Οι πλέον σημαντικοί παράγοντες διαφοροποίησης blockchain που θεωρούνται έμπιστες όσο και ασφαλείς θα αναλάβουν να διαχωρήσουν αυτά τα μητρώα από τις “συνήθεις” βάσεις δεδομένων και θα είναι προσβάσιμα σε διαφορετικούς τηλεπικοινωνιακούς παρόχους.

Εκτός, όμως, από τα προαναφερθέντα, το blockchain αναμένεται να… βρει τον δρόμο του, αλλά και τα στοιχεία συσχέτισής του με το 5G, τα αυτό-εκτελούμενα “έξυπνα συμβόλαια”, τις μικροπληρωμές που βασίζονται στην μεταφορά ψηφιακών asset, τις ποικίλες διαδικασίες OSS και BSS κ.ο.κ.

“Προστιθέμενες” προκλήσεις
Μπορεί η διατήρηση ιστορικών δεδομένων να διαθέτει τα δικά της ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, ωστόσο με το πέρασμα του χρόνου αυτά μεγιστοποιούνται και καθίστανται -εν πολλοίς- μη βιώσιμο. Κάτι, που δημιουργεί την ανάγκη για την αρχειοθέτηση των δεδομένων. Υπό αυτό το πρίσμα, μια σειρά από διαφορετικές προσεγγίσεις αναφορικά με την αρχειοθέτηση δεδομένων διερευνώνται από διάφορους παράγοντες στο blockchain οικοσύστημα. Όπως συμβαίνει με κάθε νέα τεχνολογία, έτσι και με το blockchain, τα υφιστάμενα πρότυπα όσον αφορά τόσο την ασφάλεια όσο και την προστασία της ιδιωτικότητας για την ανταλλαγή πληροφοριών θα μπορούσαν να αποδειχθούν ως ένα ικανό όσο και ανυπέρβλητο εμπόδιο στον τομέα των τηλεπικοινωνιών. Κι αυτό, ενώ μέχρι τώρα, δεν υπάρχουν σαφείς κανονισμοί ή ξεκάθαρες προδιαγραφές.

Ορισμένοι από τους μεγαλύτερους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους και οργανισμούς σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως λ.χ. οι Orange, Verizon, British Telecom, AT&T, Telstra κ.ά. έχουν ήδη επενδύσει σε μια σειρά από projects που σχετίζονται με το blockchain στις τηλεπικοινωνίες, ενώ κάποιοι εξ’ αυτών έχουν υποβάλλει πολλαπλές πατέντες για καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες.

Από την πλευρά τους, κορυφαίοι εκπρόσωποι της ΙΤ αγοράς, όπως οι Microsoft και IBM, έχουν επιδείξει στην πράξη το “πάντρεμα” των τηλεπικοινωνιών με το blockchain, ενώ την ίδια στιγμή έχει γνωστοποιηθεί πως επεξεργάζονται μια πλατφόρμα, καθώς επίσης και υπηρεσίες που θα στηρίζονται στο blockchain και θα απευθύνονται στους telcos. Την ίδια στιγμή, οι Cisco, Samsung, Fujitsu, NEC, Huawei, Nokia, Swisscom κ.ά. έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους δημιουργώντας το forum Hyperledger, που οσονούπω θα λανσάρει αντίστοιχης λογικής project.

Εν κατακλείδι, σήμερα, υπάρχουν στην αγορά ουκ ολίγοι τρόποι με τους οποίους οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι είναι σε θέση να επενδύσουν στην ανάπτυξη και εν γένει υιοθέτηση και χρήση λύσεων και προϊόντων που βασίζονται στο blockchain. Μάλιστα, εκτιμάται πως κατά τη διάρκεια των αμέσως προσεχών ετών, η χρήση της τεχνολογίας blockchain εκ μέρους της τηλεπικοινωνιακής βιομηχανίας θα διευρυνθεί και κατ’ επέκταση θα αποτελέσουν μέρος μιας σειράς υπηρεσιών, όπως λ.χ. της διαχείρισης της ταυτότητας και της ενημέρωσης των μητρώων. Όπως συμβαίνει συχνά-πυκνά με κάθε -σχεδόν- νέα τεχνολογία, έτσι και το blockchain αναπτύσσεται και υλοποιείται με ταχύτερο ρυθμό εν συγκρίσει με τους ισχύοντες κανονισμούς και τα πλαίσια λειτουργίας που επιβάλλει ο δημόσιος τομέας. Από την πλευρά τους, οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να επιτρέψουν την ύπαρξη ενός ευέλικτου νομικού πλαισίου, καθώς επίσης και τις ισχύουσες προδιαγραφές, όπως λ.χ. η νομοθεσία για την προστασία των δεδομένων, για την ταχύτερη υλοποίηση τεχνολογιών όπως είναι το blockchain στις τηλεπικοινωνίες κ.ο.κ.