Σήμερα, δεν υφίσταται κάποιος κλάδος του επιχειρείν σε διεθνές επίπεδο, ο οποίος να μην βιώνει την διαδικασία του ριζικού μετασχηματισμού του, η οποία έχει ως “αιχμές του δόρατος” το λογισμικό και την εν γένει ψηφιοποίηση. Ακολουθώντας τη συγκεκριμένη προσέγγιση το σύνολο των αντικειμένων που υπάρχουν στην καθημερινότητά μας, έχουν μετεξελιχθεί σε υπολογιστές με εξειδικευμένη λειτουργία και προηγμένες δυνατότητες. Αποτέλεσμα; Να… καταρρέουν τα “σύνορα” ανάμεσα στους κλάδους της οικονομίας.

Το software τρώει τον κόσμο» είχε γράψει ο Mark Andreesen το 2011*, παρατηρώντας ότι δεν υπάρχει κανένας κλάδος που να μην υπόκειται σε ριζικό μετασχηματισμό από το λογισμικό και την ψηφιοποίηση. Όλα τα αντικείμενα, από τα αυτοκίνητα μέχρι τους ηλεκτρικούς λαμπτήρες, είναι πλέον υπολογιστές με εξειδικευμένη λειτουργία. Έξυπνοι αλγόριθμοι ελέγχουν το λιανεμπόριο ,τις εφοδιαστικές αλυσίδες ή τη διανομή και πώληση τουριστικών υπηρεσιών. Δεν φαίνεται να υπάρχουν όρια στην ψηφιοποίηση, και αυτή δημιουργεί νέα παράδοξα. Η μεταστροφή στο λογισμικό ως κύρια στρατηγική δεξιότητα των επιχειρήσεων εξηγεί την κατάρρευση των συνόρων ανάμεσα στους κλάδους της οικονομίας. Εταιρείες όπως η Amazon ή η ΙΒΜ παρεισφρέουν σε μη-συγγενείς κλάδους, όπως η τηλεόραση και οι ιατρικές διαγνώσεις. Αναρίθμητες νεοφυείς επιχειρήσεις αλλάζουν με το λογισμικό κάθε κλάδο από τις οικιακές υπηρεσίες μέχρι τη γεωργία. Οι μάνατζερ και οι επιχειρηματίες που γνωρίζουν προγραμματισμό έχουν το προβάδισμα. Στη λεγόμενη «μακριά ουρά» της καμπύλης ζήτησης, το χαμηλό κόστος της τεχνολογίας δημιουργεί ανεξάντλητες ευκαιρίες εισόδου στην αγορά για μικρούς εμπόρους, καλλιτέχνες και επαγγελματίες και αυξάνει τον πλούτο για το σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας.

Ποτέ άλλοτε δεν ήταν εφικτή τόσο μεγάλη ποικιλία αγαθών και ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο εύκολο για κάποιον να προωθήσει τις ιδέες ή τις υπηρεσίες του στην παγκόσμια αγορά. Από την άλλη πλευρά, η επιτυχία στη «μακριά ουρά» προϋποθέτει τη συμμετοχή στις μεγάλες μονοπωλιακές πλατφόρμες, όπως Google, eBay, Etsy, Upwork και άλλες. Τα ψηφιακά μονοπώλια εκμεταλλεύονται περισσότερες πληροφορίες από περισσότερους χρήστες ενισχύοντας τη θέση τους στην αγορά, για παράδειγμα μέσω αποτελεσματικότερης διαφημιστικής στόχευσης. Σε αντίθεση με τη βιομηχανική εποχή, η πίεση του ανταγωνισμού είναι τέτοια που τα νέα μονοπώλια δεν μπορούν να αυξήσουν τις τιμές τους, ούτε να επαναπαυθούν στις δάφνες τους. Η μεγέθυνση ενισχύεται από το φαινόμενο network externalities: η είσοδος κάθε νέου καταναλωτή σε μια πλατφόρμα αυξάνει εκθετικά την αξία της πλατφόρμας για καθέναν από τους τωρινούς και μελλοντικούς χρήστες. Αυτό όμως λειτουργεί και αντίστροφα. Εφόσον αρχίσει η απώλεια πελατών, και αν η εταιρεία δεν καταφέρει να καινοτομήσει έγκαιρα, η πτώση θα είναι ραγδαία καθώς κάθε αποχωρών πελάτης συμπαρασύρει και τους άλλους. Ποιος θυμάται τις δόξες των MySpace και Yahoo; Όταν τα αγαθά είναι σε ψηφιακή μορφή, το οριακό κόστος αναπαραγωγής και διανομής για κάθε χρήστη είναι μηδενικό. Στην παγκοσμιοποιημένη ανταγωνιστική ψηφιακή αγορά ο παράγοντας αυτός τείνει να οδηγεί τις τιμές κοντά στο μηδέν. Για κάθε απόπειρα αύξησης των τιμών, κάποιος άλλος θα βρει ένα τρόπο να κερδίζει με ακόμα χαμηλότερες τιμές. Ο αγώνας επιβίωσης που δίνουν οι εφημερίδες είναι ενδεικτικός. Τα παράδοξα της βιομηχανικής εποχής είναι οικεία και γνωρίζουμε τρόπους για να τα αντιμετωπίσουμε. Τα νέα παράδοξα της ψηφιακής εποχής όμως δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητά στους περισσότερους και αυτό εξηγεί την αμφιθυμία με την οποία συχνά αντιμετωπίζουμε την τεχνολογία και τις επιπτώσεις της. Η εξέλιξη δεν αντιστρέφεται, ούτε αναστέλλεται. Είναι στο χέρι μας όμως να προσαρμόσουμε τις στρατηγικές μας και να ρυθμίσουμε τις επιπτώσεις της.