Το βραβείο της Ευρωπαϊκής Πρωτεύουσας Καινοτομίας για το ’18 (iCapital 2018) που κέρδισε η Αθήνα, τον περασμένο Νοέμβριο (μαζί με μια επιταγή εκ μέρους της Commission ύψους 1 εκατ. € - ας μην το ξεχνάμε αυτό), μπορεί να ξάφνιασε πολλούς όταν ανακοινώθηκε.
Χθες, στην 1η ημερίδα μετά τις γιορτές και τους πανηγυρισμούς -που οργανώθηκε στο πάντα φιλόξενο Σεράφειο- μάλλον δόθηκαν αρκετές απαντήσεις στα ερωτηματικά και τις απορίες, όσα υπήρχαν ακόμα… Γιατί, το βασικό -ποια τρομερή καινοτομία έχουμε κάνει στην Αθήνα τα τελευταία χρόνια, ώστε να μας πρέπει ένα τόσο μεγάλο βραβείο;- είχε απαντηθεί γρήγορα: ως προς την τεχνολογική διάσταση της καινοτομίας, όχι πολλές (αν και οι λίγες που έγιναν, εν μέσω κρίσης, είχαν θετικό πρόσημο και έβαλαν αρκετά λιθαράκια στο οικοδόμημα) – ως προς την κοινωνική διάσταση, όμως, οι καινοτομίες ήταν όχι μόνο πολλές, αλλά και καλές!
Αυτό ακριβώς επεσήμανε στην ομιλία του (και έγραψε σε σχετικό tweet του) ο αναπλ. Γενικός Διευθυντής της Επιτροπής, για θέματα Έρευνας & Καινοτομίας, Patrick Child, που βρέθηκε χθες στην Αθήνα, προκειμένου να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι τη συμβολή του Δήμου της σε θέματα κοινωνικής καινοτομίας, αλλά και για να ανακοινώσει (από την έδρα του προηγούμενου νικητή) την έναρξη της υποβολής αιτήσεων για την ανάδειξη της επόμενης πόλης, που θα γίνει η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα καινοτομίας για το 2019.
«Συγχαίρω την Αθήνα για το βραβείο και για την καινοτόμο προσέγγιση στις κοινωνικές προκλήσεις, με εμπλοκή των δημοτών, περιβαλλοντικές δράσεις και ένταξη (ΣΣ. προφανώς, αναφέρεται στους πρόσφυγες και τους οικονομικούς μετανάστες) στην τοπική κοινωνία –ένα εξαιρετικό μοντέλο, παράδειγμα προς μίμηση για τις άλλες πόλεις» ήταν τα λόγια του Ευρωπαίου αξιωματούχου.
Η συμβολή της Αθήνας στην κοινωνική καινοτομία -και μάλιστα, με μια εκ των κάτω προς τα άνω (bottom-up) προσέγγιση- παρουσιάστηκε σε τρία panel: στο πρώτο (με τίτλο «Η Αθήνα κτίζει διεθνείς συμμαχίες καλλιεργώντας νέα επίπεδα συνεργασίας» και συντονιστή τον ίδιο τον δήμαρχο, Γιώργο Καμίνη) συμμετείχαν, εκτός του κ. Child, η Lamia Kamal Chaoui από τον ΟΟΣΑ, ο James Anderson από το Bloomberg Philanthropies, ο Πάνος Παπούλιας από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, και η Κωνσταντίνα Καρύδη, από το EME 100 Resilient Cities. Κοινός παρονομαστής στις τοποθετήσεις και τα σχόλιά τους η αναζήτηση νέων τρόπων εμπλοκής των δημοτών, η ενίσχυση της φωνής τους, η σημασία της αειφορίας, οι συνέργειες, η αξιοποίηση των ‘out of the box’ ιδεών σε τοπικό, ενδεχομένως και σε εθνικό/διεθνές επίπεδο, αλλά και η διατήρηση του πήχη ψηλά, χωρίς εκ-πτώσεις…
Η «Αγορά» της Κοινωνικής Καινοτομίας
Αυτό τονίστηκε και στη συνέντευξη των Patrick Child και Γιώργο Καμίνη στα ΜΜΕ, κατά την οποία αναφέρθηκαν στην αυξανόμενη σπουδαιότητα της πόλης και γενικότερα της τοπικής διακυβέρνησης στη νέα (ελέω και της τεχνολογίας) μορφή δημοκρατίας που βιώνουμε. Κάτι που διαφαίνεται και στον τίτλο του Athens Social Innovation Agora (ή απλώς ASIA project), της ολοκληρωμένης πρότασης της Αθήνας, που… «φιλοδοξεί να επανακαθορίσει το μέλλον των αστικών περιοχών», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο κ. Child. Για να συμπληρώσει ο κ. Καμίνης ότι, κατ’ αντιστοιχία με την αρχαία αγορά, τόπο ανταλλαγής ιδεών και άσκησης της δημοκρατίας, η τωρινή Agora μπορεί να γίνει τόπος ανταλλαγής τεχνογνωσίας και βέλτιστων πρακτικών για την κοινωνική καινοτομία, σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ο δήμαρχος της Αθήνας υπογράμμισε πως, αν και τα χρήματα που συνοδεύουν το μεγάλο βραβείο δεν έχουν ακόμα εκταμιευτεί, η Αθήνα διαθέτει ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό στρατηγικό σχέδιο για την αξιοποίησή τους. Ο κ. Child πρόσθεσε, από την πλευρά του, πως δεν υπάρχουν περιορισμοί (no strings attached, τα λόγια του) σ’ αυτόν τομέα και, απαντώντας σε ερώτηση του NetFAX, δήλωσε ότι κάθε πόλη μπορεί να έχει τη δική της πρόταση, αναφέροντας ως παράδειγμα το Άμστερνταμ, που «έστησε» ένα άτυπο δίκτυο chief scientists από τις (τέσσερις ως τώρα) νικήτριες πόλεις, στο οποίο συμμετέχει και η Αθήνα, με δεδομένο τον ζωτικό ρόλο των «έξυπνων» πόλεων, τα επόμενα χρόνια.
Στο δεύτερο panel, με τίτλο «Είναι οι πόλεις κατάλληλες για την πραγμάτωση των καινοτόμων ιδεών της Κοινωνίας των Πολιτών;» και συντονιστή τον Robert Palmer, ειδικό σύμβουλο και πρώην ανώτατο αξιωματούχο του Συμβουλίου της Ευρώπης, η δήμαρχος της σουηδικής πόλης Ούμεο, Marie-Louise Ronnmark, η αντιδήμαρχος της Αθήνας, Λενιώ Μυριβήλη, ο αντιδήμαρχος Θεσσαλονίκης, Σπύρος Πέγκας, και ο σύμβουλος Στρατηγικής του δημάρχου Σκοπίων, Toni Masevski, ασχολήθηκαν με τη συμμετοχή και την ενδυνάμωση των πολιτών, ενώ στο τρίτο και τελευταίο panel (με συντονιστή τη καθηγήτρια του Παντείου, Μπέτυ Τσακαρέστου) ξεδιπλώθηκε ένα «πανόραμα» των δέκα πιο σημαντικών (γιατί υπάρχουν πολλές άλλες ακόμα, όπως τονίστηκε από την αντιδήμαρχο Κοινωνίας των Πολιτών & Καινοτομίας, Αμαλία Ζέπου) δράσεων του Δήμου Αθηναίων, από την Αστική Αναζωογόνηση και την Εκπαίδευση ως την Προστασία των Μνημείων, τα Ψηφιακά Εργαστήρια και τη δεύτερη ζωή της Δημοτικής Αγοράς της Κυψέλης.