Πριν από λίγο καιρό ψηφίστηκε ο νέος νόμος που αφορά στο “Ενιαίο Σύστημα Κινητικότητας στη Δημόσια Διοίκηση και την Τοπική Αυτοδιοίκηση”. Μάλιστα, με βάση το άρθρο 24 του εν λόγω νόμου εισάγεται η υποχρεωτική εφαρμογή των ψηφιακών υπογραφών στο Δημόσιο τομέα.

Παράλληλα, ρυθμίζει θέματα που αφορούν στη διαδικασία έκδοσης και διακίνησης διοικητικών πράξεων και άλλων εγγράφων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα αποκλειστικά μέσω της υιοθέτησης και χρήσης Τεχνολογιών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (ΤΠΕ). Την ίδια στιγμή, θεσπίζεται το απαιτούμενο νομικό πλαίσιο, το οποίο καθιστά υποχρεωτική την ηλεκτρονική διαδικασία έκδοσης αποφάσεων και πράξεων και ηλεκτρονικής διακίνησής τους μεταξύ των φορέων του δημόσιου τομέα. Κάτι που βασίζεται εν πολλοίς και στα πολλαπλά πλεονεκτήματα που διασφαλίζει. Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, εφόσον υπάρξει πιστή εφαρμογή και χρήση των Ψηφιακών Υπογραφών στο Δημόσιο θα επιτευχθεί δημοσιονομική εξοικονόμηση της τάξεως των 400 εκατομμυρίων ευρώ σε ετήσια βάση.

Ταχύτητα – απλοποίηση διαδικασιών – εξυπηρέτηση πολίτη
Σύμφωνα με τον κ. Φαίδων Κακλαμάνη, Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης του Υπουργείου Εσωτερικών & Διοικητικής Ανασυγκρότησης: “Δίχως αμφιβολία, τα οφέλη που προέρχονται από τη χρήση των ψηφιακών υπογραφών είναι πολλαπλά καθόσον συμβάλουν καθοριστικά στην επιτάχυνση και απλοποίηση των διαδικασιών του δημοσίου, με την ταυτόχρονη παροχή προηγμένων υπηρεσιών τόσο προς τον πολίτη όσο και τις επιχειρήσεις, καθώς επίσης και στη διαφάνεια και εν γένει ανταγωνιστικότητα της χώρας μας. Μάλιστα, θα πρέπει να υπογραμμιστεί πως το όποιο κόστος απαιτηθεί για την εφαρμογή των ψηφιακών υπογραφών στην έκδοση και διακίνηση εγγράφων θεωρείται ελάχιστο συγκριτικά με τα οικονομικά και λοιπά οφέλη που προκύπτουν. Σε κάθε περίπτωση, ο τελικός στόχος πρέπει να είναι η διασύνδεση και διαλειτουργικότητα μεταξύ των πληροφοριακών συστημάτων του Δημοσίου, αλλά και με τρίτα συστήματα, προκειμένου να διασφαλίζεται η ομαλή ανταλλαγή και διασταύρωση στοιχείων και πληροφοριών. Η δε διαδικασία της διακίνησης εγγράφων περιορίζεται δραστικά και στα απολύτως απαραίτητα!”.

Η αυτοματοποίηση και ηλεκτρονική διεκπεραίωση διαδικασιών και εγγράφων στον δημόσιο τομέα προϋποθέτει μια σειρά από απαραίτητες παρεμβάσεις που με τη σειρά τους θα απλοποιήσουν και ανασχεδιάσουν τις σχετικές διαδικασίες. Και όλα αυτά, θα πρέπει να προηγούνται και όχι να έπονται των εξελίξεων. Ο κ. Κακλαμάνης είναι ξεκάθαρος σχετικά με το καινούριο νομικό πλαίσιο που διευκολύνει τις αναγκαίες παρεμβάσεις οι οποίες και πρέπει να έχουν υλοποιηθεί εκ των προτέρων. “Ειδικότερα, το εν λόγω άρθρο, προβλέπει ότι όλες οι διαδικασίες που καταλήγουν στην έκδοση διοικητικών πράξεων εκ μέρους των φορέων του δημοσίου, όπως λ.χ. η σύνταξη, η προώθηση για υπογραφή, η θέση της υπογραφής, καθώς και λοιπές διαδικασίες χειρισμού εγγράφων εντός κάθε Υπηρεσίας-Φορέα, όπως για παράδειγμα η χρέωση προς ενέργεια εισερχόμενων εγγράφων, η εσωτερική διακίνησή τους καθώς και η αρχειοθέτηση αυτών, πραγματοποιούνται αποκλειστικά μέσω ΤΠΕ, με την χρήση ψηφιακής υπογραφής και χρονοσήμανσης. Στην περίπτωση κατά την οποία υπάρχουν τυχόν εξαιρέσεις από την εφαρμογή των ανωτέρω, προβλέπεται η δυνατότητα έκδοσης κοινής απόφασης του Υπουργού Διοικητικής Ανασυγκρότησης και του οικείου Υπουργού. Επιπροσθέτως, κάθε φορέας του δημόσιου τομέα μεριμνά αναφορικά με την προσαρμογή των επιχειρησιακών διαδικασιών του, προκειμένου να λαμβάνει χώρα η βέλτιστη εφαρμογή της ηλεκτρονικής έκδοσης, διακίνησης και διαχείρισης εγγράφων”.

Συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα που δεν επιδέχονται αλλαγών
Η αποκλειστική χρήση ΤΠΕ προβλέπεται μόνο για κάθε είδους διακίνηση, διαβίβαση, κοινοποίηση και ανακοίνωση διοικητικών πράξεων και εγγράφων μεταξύ διαφορετικών φορέων του δημόσιου τομέα, χωρίς όμως να προβλέπεται αντίστοιχη υποχρεωτική χρήση ΤΠΕ κατά το τελικό στάδιο της υπογραφής των πράξεων από περισσότερους συναρμόδιους φορείς. Όπως υποστηρίζει ο κ. Κακλαμάνης: “Η διαφοροποίηση αυτή κρίνεται αναγκαία μέχρι την επίτευξη πλήρους διαλειτουργικότητας μεταξύ των Συστημάτων Ηλεκτρονικής Διαχείρισης Εγγράφων που χρησιμοποιούν οι διάφοροι φορείς. Η δε χρήση ΤΠΕ για τη διακίνηση, διαβίβαση, κοινοποίηση και ανακοίνωση διοικητικών πράξεων και εγγράφων κάθε είδους μεταξύ φορέων του δημόσιου τομέα και τρίτων, φυσικών και νομικών προσώπων, προβλέπεται ως προαιρετική. Από τη διακίνηση, διαβίβαση, κοινοποίηση και ανακοίνωση εγγράφων εξαιρούνται τα έγγραφα για τα οποία προβλέπεται από το νόμο απαγόρευση χορήγησης αντιγράφων και ο οικείος φορέας του δημόσιου τομέα οφείλει να ενημερώνει εγκαίρως και με τον προσφορότερο κάθε φορά τρόπο τον ενδιαφερόμενο για την εξαίρεση αυτή”.

Κάθε φορέας οφείλει να μεριμνά για την απόκτηση ψηφιακής υπογραφής από την Αρχή Πιστοποίησης Ελληνικού Δημοσίου (Α.Π.Ε.Δ.) ή από άλλο εγκεκριμένο πάροχο υπηρεσιών εμπιστοσύνης, καθώς και για τη διαλειτουργία της υφιστάμενης υποδομής, διαχείρισης εγγράφων είτε του Συστήματος Ηλεκτρονικής Διαχείρισης Εγγράφων (Σ.Η.Δ.Ε.), που διαθέτει με το κεντρικό σύστημα. Όσοι φορείς διαθέτουν Σ.Η.Δ.Ε. δύναται να συνεχίσουν την αυτοτελή λειτουργία του για περιορισμένο χρονικό διάστημα, έως ότου ολοκληρώσουν τη διασύνδεσή του με το κεντρικό αυτό σύστημα. Αναφορικά με το χρονικό πλαίσιο που σχετίζεται με την εφαρμογή της ψηφιακής υπογραφής, ο κ. Κακλαμάνης εμφανίζεται απόλυτος: “Η ρύθμιση τίθεται σε εφαρμογή για το σύνολο των Υπουργείων την 1η Ιουλίου 2017 με δυνατότητα παράτασης έως την 1η Ιανουαρίου 2018 μόνο για εξαιρετικές και ειδικά αιτιολογημένες περιπτώσεις και με κοινή απόφαση του Υπουργού Διοικητικής Ανασυγκρότησης και του καθ’ ύλη αρμόδιου Υπουργού. Η ημερομηνία έναρξης ισχύος για τους υπόλοιπους φορείς του δημοσίου, όπως τα Ν.Π.Δ.Δ., τις ανεξάρτητες και ρυθμιστικές αρχές, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους και τους ΟΤΑ πρώτου και δευτέρου βαθμού, θα οριστεί με απόφαση του Υπουργού Διοικητικής Ανασυγκρότησης και σε κάθε περίπτωση όχι αργότερα από την 31η Δεκεμβρίου 2018. Θα πρέπει να επισημάνω πως κάθε πράξη και απόφαση που εκδίδονται έπειτα από την παρέλευση των προαναφερθέντων ημερομηνιών κατά παράβαση των διατάξεων του παρόντος, δεν εκτελούνται!”.

Δωρεάν e-πιστοποιητικά υπογραφής και κρυπτογράφησης
Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για την ηλεκτρονική έκδοση και διακίνηση εγγράφων με χρήση ΤΠΕ και την αρμόδια για τα σχετικά θέματα Αρχή Πιστοποίησης του Ελληνικού Δημοσίου είναι πλήρες και είναι διαθέσιμο στο διαδικτυακό τόπο www.aped.gov.gr, στην ενότητα “Θεσμικό Πλαίσιο”. Μάλιστα, σε αυτήν, συμπεριλαμβάνονται και οι εγκύκλιοι που έχουν κατά καιρούς εκδοθεί από την Υπηρεσία Ανάπτυξης Πληροφορικής / Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (ΥΑΠ/ΔΗΔ) και αφορούν στην εφαρμογή του Ν. 3979/2011 για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, καθώς επίσης και στην εφαρμογή του Ν. 4325/2015 για την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας και την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση με χρήση ηλεκτρονικών μέσων. Σε αυτήν συμπεριλαμβάνεται και το e-mail, από τους φορείς του δημόσιου τομέα για επικοινωνία και ηλεκτρονική παραλαβή-διεκπεραίωση αιτημάτων πολιτών και Ν.Π.Ι.Δ.

Την ίδια στιγμή, στη διεύθυνση www.aped.gov.gr παρέχονται οι απαραίτητες οδηγίες και τα έντυπα, για την υποβολή αιτήματος έκδοσης ψηφιακών πιστοποιητικών-υπογραφών, την προμήθεια Ασφαλών Διατάξεων Δημιουργίας Υπογραφής (ΑΔΔΥ), την προετοιμασία των ηλεκτρονικών υπολογιστών και όλα τα σχετικά θέματα. Θα πρέπει να υπογραμμιστεί πως η Αρχή Πιστοποίησης του Ελληνικού Δημοσίου (ΑΠΕΔ) στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, παρέχει δωρεάν αναγνωρισμένα ψηφιακά πιστοποιητικά υπογραφής και κρυπτογράφησης μέσω της Εθνικής Πύλης Δημόσιας Διοίκησης «ΕΡΜΗΣ» (www.ermis.gov.gr), τόσο σε δημοσίους υπαλλήλους όσο και σε ιδιώτες. Επιπλέον, η ΑΠΕΔ αποτελεί Πάροχο δωρεάν Υπηρεσιών Χρονοσήμανσης.