Η εκθετική αύξηση του όγκου των δεδομένων που παράγεται καθημερινά θέτει το buzzword “Big Data” στο… χρονοντούλαπο της (ΙΤ) ιστορίας, καθώς σταδιακά αναδύεται στο προσκήνιο το ερώτημα που θα έπρεπε να απασχολεί τους οργανισμούς από την αρχή: ποιος είναι ο βέλτιστος τρόπος αξιοποίησης όλων αυτών των δεδομένων. Το ερώτημα ξεκίνησε να απαντά η Gartner στα τέλη του 2015, όταν ανακοίνωσε για πρώτη φορά ότι το μέλλον του digital business είναι οι αλγόριθμοι.

Το algorithmic business ήρθε για να μείνει» δήλωνε πέρσι τέτοια εποχή ο Peter Sondergaard, Senior VP research της Gartner. Με τον όρο algorithmic business, η Gartner προσδιορίζει την επιχειρησιακή χρήση πολύπλοκων μαθηματικών αλγορίθμων, για τη βελτίωση των διαδικασιών λήψης αποφάσεων ή τον αυτοματισμό των διεργασιών, και με σκοπό τη δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Στην ουσία, η ευημερία των οργανισμών στο πεδίο του digital business εξαρτάται από την ποιότητα των «ιδιόκτητων» αλγόριθμων που θα αναπτύξουν, έτσι ώστε να προσδιορίσουν τις σωστές επιχειρηματικές αποφάσεις βάσει των δεδομένων.

Μια παλιά ιστορία, πολλές νέες τεχνολογίες
Η επιχειρηματική αξία των αλγορίθμων δεν προέκυψε ως απόρροια των Big Data: αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι το business model της Amazon βασίζεται σε πολύ έξυπνους αλγόριθμούς, οι οποίοι προτείνουν στους πελάτες τι να αγοράσουν.

Ωστόσο, η συλλογή τεράστιου όγκου δεδομένων, καθώς και η αλματώδης αύξηση των διασυνδεδεμένων συσκευών καθιστά επιτακτική την εδραίωση ενός μοντέλου για την ερμηνεία των δεδομένων ή/και την επινόηση μιας «γλώσσας» επικοινωνίας ανάμεσα στις «έξυπνες» συσκευές.

Όπως και στα περισσότερα καινοφανή concepts στον χώρο του ΙΤ, το «κλειδί» για την εφαρμογή τους στα επιχειρησιακά περιβάλλοντα δεν αφορά στις τεχνολογίες, αλλά στην κουλτούρα ενός οργανισμού. Η ανάδυση του algorithmic business υπογραμμίζει με έμφαση τη δυναμική των δεδομένων για πρόβλεψη μελλοντικών εξελίξεων και δημιουργία σεναρίων αποφάσεων, κάτι που το συνδέει με τη χρήση των advanced analytics, χωρίς όμως να το περιορίζει στην υιοθέτηση των σχετικών τεχνολογιών. Με άλλα λόγια, στο πλαίσιο του algorithmic business, η χρήση των δεδομένων για την ερμηνεία συμβάντων του παρελθόντος απαξιώνεται. H Gartner συνδέει την έλευση του algorithmic business με την αύξηση των εσόδων από το digital business (και τη σταδιακή καθίζηση του «αναλογικού» κύκλου εργασιών). Και σύμφωνα με τον P. Sondergaard «οι ψηφιακοί οργανισμοί ξεκινούν πάντα με τον πελάτη». Σε αυτό το πλαίσιο, και με τη χρήση των αλγορίθμων, οι επιχειρήσεις δεν ρωτούν πλέον τον πελάτη τι θέλει, αλλά παρακολουθούν την κάθε κίνησή του. Σε πρακτικό επίπεδο, ο τομέας λιανικού εμπορίου, ο οποίος πρωτοστατεί στη χρήση των analytics, θα ωφεληθεί σημαντικά από την ανάπτυξη αλγορίθμων οι οποίοι θα αυτοματοποιούν τις διαδικασίες pricing και merchandising. Στο πεδίο της διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού, οι αλγόριθμοι ήδη μετασχηματίζουν τις διαδικασίες πρόσληψης, καθώς αξιολογούν ταχύτατα τους υποψήφιους εργαζόμενους, ενώ μπορούν να βελτιστοποιήσουν την κατανομή εργασιών ανά υπάλληλο.

Τι αλλάζει για τον CIO και το digital business;
Το algorithmic business ξεπερνά τις απλές διαδικασίες πληροφορικής και εξαρτάται κατά πολύ από τη βέλτιστη χρήση τεχνολογιών όπως τα advanced analytics, το cloud και τις «έξυπνες» μηχανές. Σε αυτό το πλαίσιο, η δραστηριοποίηση στο πεδίο αυτό απαιτεί την αναθεώρηση των IT διαδικασιών, πέρα από τα στενά όρια του ελέγχου των συστημάτων και την υποστήριξη των λειτουργιών. Το algorithmic business εξαίρει την ανάγκη για την εφαρμογή μοντέλων “bimodal IT”, όπου τα τμήματα Πληροφορικής, εκτός από το υποστηρικτικό έργο τους, θα έχουν λόγο στην ανάπτυξη του digital business, με το λανσάρισμα καινοτομιών, την εξαγορά/συνεργασία με καινοτόμα start-ups κλπ.

Μάλιστα, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Daryl Plummer, Gartner Fellow και επικεφαλής ερευνών του οργανισμού, «η ψηφιακή επανάσταση εστιάζει στη απαλοιφή των διαχωριστικών γραμμών ανά κλάδο και την είσοδο σε νέες αγορές. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Google πειραματίζεται με αυτοκινούμενα οχήματα, τη στιγμή που η GE αναπτύσσει πλατφόρμα λογισμικού για διασυνδεδεμένες συσκευές». Εάν δεχτούμε τους αλγόριθμους ως βασική πηγή ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος στο πεδίο του ψηφιακού επιχειρείν, το ερώτημα που εγείρεται είναι το κατά πόσο μπορούν αν ωφεληθούν οι οργανισμοί που ανήκουν στον ίδιο κλάδο από την κοινή χρήση αλγορίθμων και τη συνδυαστική έρευνα. Δεδομένου ότι το digital business υπαγορεύει τη δημιουργία επιχειρηματικών «οικοσυστημάτων» και την υιοθέτηση του platform business, ο CIO έχει λόγο στα μοντέλα συνεργασίας με άλλους οργανισμούς και στην αλλαγή των όρων του ανταγωνισμού. Η Gartner προχωράει ένα βήμα παραπέρα και σε τέτοιο βαθμό ώστε προβλέπει ότι το 2020, οι εφαρμογές θα έχουν απαξιωθεί και οι άνθρωποι θα συνεργάζονται με «ψηφιακούς βοηθούς», ήτοι αλγόριθμους στο cloud. «Οι άνθρωποι θα εμπιστεύονται λογισμικά που σκέφτονται και λειτουργούν αντ’ αυτών» τονίζει με έμφαση ο κ. Sondergaard. Στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, οι αλγόριθμοι αναμένεται να γίνονται ολοένα και πιο «έξυπνοι», μαθαίνοντας από τις «εμπειρίες» τους. Από την πλευρά τους, οι CIOs θα πρέπει από τώρα να προετοιμαστούν για την post-app εποχή, και τις αναγκαίες αλλαγές που θα λάβουν χώρα στον τομέα των εν γένει πληροφοριακών υποδομών. Ο ρόλος του Chief Data Officer αλλάζει επίσης, στο πλαίσιο του algorithmic business, καθώς παίρνει υπό την ευθύνη τους και τους αλγόριθμούς. Ένα ακόμα σημαντικό θέμα σχετίζεται με την κανονιστική ρύθμιση της χρήσης αλγόριθμων, σε πεδία όπως, για παράδειγμα, τα αυτοκινούμενα οχήματα.

Μια «ανθρωπιστική» προσέγγιση
Σε ένα επιχειρηματικό περιβάλλον καθοδηγούμενο από ολοένα και εξυπνότερους αλγόριθμους, το ερώτημα που -μοιραία- τίθεται είναι: υπάρχει περίπτωση να… παραγίνουν έξυπνοι οι αλγόριθμοι; Και τι επιπτώσεις θα έχει αυτό στα επιχειρησιακά περιβάλλοντα; Το algorithmic business έχει και ηθική διάσταση, καθώς εγείρει ερωτήματα όπως «είναι σωστό να λαμβάνονται αποφάσεις από τους αλγόριθμους;». Επίσης, καθώς οι «έξυπνες» μηχανές σταδιακά θα αντικαθιστούν την ανθρώπινη εργασία, ο επιχειρηματικός κόσμος θα πρέπει να αναλογιστεί το πώς θα χειριστεί την εξάλειψη θέσεων εργασίας για ανθρώπους και την επίπτωση που θα έχει αυτό στον κοινωνικό ιστό. Δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει από το νου πως κάθε επιχείρηση εργάζεται μέσα στους κόλπους της κοινωνίας, παράγοντας προϊόντα, λύσεις και εφαρμογές για τα μέλη της, συνειφέροντας παράλληλα το αναγκαίο μέρισμα στην ίδια την κοινωνία. Θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε την απλοϊκή άποψη ότι όσο «έξυπνοι» και να γίνουν οι αλγόριθμοι, δεν θα μπορέσουν ποτέ να αντικαταστήσουν την ανθρώπινη επικοινωνία. Όμως οι πρόσφατοι τίτλοι ειδήσεων, που ανακοινώνουν τον διορισμό του πρώτου e-creative director (με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης) ή τη χρήση αλγόριθμων για εκδίκαση υποθέσεων μας διαψεύδουν. Στην πραγματικότητα, η έλευση του algorithmic business υπαγορεύει μια νέα προσέγγιση, που δεν είναι άλλη από αυτή του «ψηφιακού ουμανισμού», η οποία θα δίνει έμφαση στο ανθρώπινο στοιχείο και θα ορίζει τις σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους και τις μηχανές.