Η ανάγκη για την προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί πλέον συνείδηση πολλών κρατών και των κοινωνιών σε ολόκληρο τον κόσμο. Η πράσινη ανάπτυξη δεν αποτελεί μόνο λύση, αλλά και σημαντική ευκαιρία, με την Αυτοδιοίκηση να κρατά πρωταγωνιστικό ρόλο.
Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα στον αιώνα που διανύουμε. Η μεγάλη αλλαγή που έχει συντελεστεί το τελευταίο διάστημα όσον αφορά στο περιβάλλον είναι η συνειδητοποίηση της σημασίας του από τις κυβερνήσεις πολλών κρατών και η ολοένα και αυξανόμενη ευαισθητοποίηση των πολιτών. Το περιβάλλον δεν είναι μια εφήμερη μόδα αλλά με τον καιρό γίνεται συνείδηση τόσο στον πολιτικό κόσμο όσο και στην κοινωνία των πολιτών σε ολόκληρο τον κόσμο.
Η απειλή της κλιματικής αλλαγής και οι ορατοί περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που αντιμετωπίζουμε παγκοσμίως, έχουν αφυπνίσει για τα καλά την κοινωνία η οποία ζητά περισσότερες και πιο αποτελεσματικές πολιτικές πρωτοβουλίες σε αυτόν τον τομέα. Ειδικά το 2009 είναι ένα εξαιρετικά κρίσιμο έτος για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής καθώς σε λίγους μήνες, στην παγκόσμια διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα, θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό κατά πόσον η παγκόσμια κοινότητα θα καταφέρει να φτάσει σε μία δεσμευτική συμφωνία για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη διαμόρφωση της μετά Κιότο εποχής.
Πράσινη ανάπτυξη
Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας η περιβαλλοντική ευαισθησία των ελλήνων πολιτών είναι εξαιρετικά οξυμένη και εκφράζεται με κάθε ευκαιρία, γεγονός που δείχνει το δρόμο όχι μόνο στις κεντρικές κυβερνήσεις αλλά και στους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ολο και περισσότερο οι πολίτες αποκτούν περιβαλλοντική συνείδηση και αναμένουν από τους πολιτικούς απτά αποτελέσματα. Είναι πλέον προφανές ότι το περιβάλλον από ένα ζήτημα «χαμηλής» πολιτικής προτεραιότητας, παίρνει τη θέση που του αρμόζει στην πολιτική ατζέντα.
Σε μία περίοδο οικονομικής κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε, οι περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες που πρέπει να αναληφθούν μπορούν ταυτόχρονα να προσφέρουν και διεξόδους από το θολό οικονομικό τοπίο στο οποίο έχουμε περιέλθει. Ηδη σε πολλές χώρες του κόσμου η πράσινη ανάπτυξη και η νέα περιβαλλοντική επιχειρηματικότητα έχουν ανοίξει νέες προοπτικές για τις οικονομίες και την ανάπτυξη όχι μόνο σε κεντρικό αλλά και σε τοπικό επίπεδο.
Αυτή η νέα περιβαλλοντική οικονομία που έχει εδώ και καιρό αρχίσει να διαμορφώνεται στην Ευρώπη και την Αμερική μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να αποτελέσει μία διέξοδο από την τρέχουσα δύσκολη οικονομική συγκυρία. Ακόμα και εάν δεν δώσει άμεσες λύσεις, είναι βέβαιο ότι θα συμβάλλει στη δημιουργία ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης που θα διασφαλίσει μακροπρόθεσμα οικονομική σταθερότητα και νέες θέσεις εργασίας.
Αλλωστε, οι ίδιες οι πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, δεν πρέπει να στοχεύουν μόνο στην ανάταση των αγορών σήμερα, αλλά να συμβάλουν στην προετοιμασία ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης για την επόμενη μέρα. Είναι ενδεικτικό ότι στην Ευρώπη η περιβαλλοντική οικονομία έχει ήδη δημιουργήσει 3,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας με πρόβλεψη να προστεθούν άλλα 2 εκατομμύρια την επόμενη δεκαετία μόνο στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η παγκόσμια οικονομία χρειάζεται μία νέα ώθηση, μία νέα πράσινη βιομηχανία που θα μπορέσει να την βγάλει από τη βαθειά κρίση που αντιμετωπίζει σήμερα.
Σημαντικές ευκαιρίες
Ειδικά για τη χώρα μας, η πράσινη ανάπτυξη αποτελεί μία ανεπανάληπτη ευκαιρία για το μέλλον της εθνικής μας οικονομίας ενώ η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί πια απαραίτητη συνθήκη για την βιωσιμότητά μας και το μέλλον των επόμενων γενεών.
Είναι επομένως προφανές ότι έχει έρθει η ώρα να ρίξουμε το βάρος μας σε αυτούς τους δύο τομείς. Για να προχωρήσουν και να έχουν αποτέλεσμα οι περιβαλλοντικές δράσεις είναι ανάγκη να εμπλακούν σε αυτή τη διαδικασία όχι μόνο οι κεντρικές κυβερνήσεις αλλά και οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης όλων των βαθμίδων. Κυρίως απαιτείται η ευαισθητοποίηση και η ενεργός συμμετοχή των πολιτών, χωρίς την οποία καμία τέτοια πρωτοβουλία δεν μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα.
Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης
Η αυτοδιοίκηση μπορεί και πρέπει να αποτελέσει τον δίαυλο που θα διοχετεύσει πράσινες πολιτικές απευθείας στην τοπική κοινωνία. Εκ των πραγμάτων οι ΟΤΑ βρίσκονται πιο κοντά στον πολίτη, μπορούν και αφουγκράζονται τα καθημερινά προβλήματα και τις ανάγκες του και πιστεύω ότι έχουν την θέληση να προωθήσουν συγκεκριμένες δράσεις και πρωτοβουλίες.
Για να επιτύχουν στο έργο τους όμως εκτός από τη βούληση της κεντρικής κυβέρνησης, χρειάζονται την έμπρακτη στήριξή της. Η αξιοποίηση του ΕΣΠΑ, για παράδειγμα, και η διοχέτευσή του ως επί το πλείστον σε πράσινες πρωτοβουλίες και δράσεις αποτελεί κατά τη γνώμη μου έναν από τους πιο κρίσιμους στόχους την ερχόμενη πενταετία για την αυτοδιοίκηση.
Αναφέρω ενδεικτικά ορισμένους «πράσινους» τομείς στους οποίους οι φορείς της αυτοδιοίκησης – ειδικά της Αττικής – μπορούν να κάνουν την διαφορά: Η προστασία και αξιοποίηση των ελεύθερων χώρων της πόλης, η προστασία των ορεινών όγκων και η ανάπλαση των περιαστικών δασών, η διατήρηση της βιοποικιλότητας του λεκανοπεδίου, η ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων, η προώθηση της ανακύκλωσης, η εξοικονόμηση ενέργειας, η προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι ορισμένοι από αυτούς.
Σε τέτοιους τομείς η αυτοδιοίκηση μπορεί να παίξει πραγματικά το ρόλο που περιμένουν από αυτήν οι ίδιοι οι πολίτες. Τα κίνητρα για τις τοπικές κοινωνίες, εκτός από τα προφανή περιβαλλοντικά οφέλη, είναι οικονομικά και αναπτυξιακά καθώς μπορούν να οδηγήσουν τόσο στην τόνωση της απασχόλησης όσο και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Και ίσως η μεγαλύτερη «προίκα» από τις πρωτοβουλίες της αυτοδιοίκησης στον τομέα του περιβάλλοντος είναι η υλοποίηση δράσεων για την ευαισθητοποίηση και την κινητοποίηση των πολιτών. Η βιώσιμη ανάπτυξη δεν είναι μόνο εθνική υπόθεση. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από τις τοπικές κοινωνίες και για να πραγματοποιηθεί χρειάζεται όραμα και δράση από όλους τους εμπλεκόμενους. Ειδικά αυτός ο τελευταίος στόχος μπορεί να επιτευχθεί ίσως μόνο μέσα από την αυτοδιοίκηση και αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την υλοποίηση οποιασδήποτε συντεταγμένης περιβαλλοντικής πολιτικής συνολικά.
Στόχος ένα βιώσιμο περιβάλλον
Πιστεύω ότι η εκάστοτε κεντρική κυβέρνηση και οι φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης οφείλουν να εργαστούν συντεταγμένα στην προσπάθεια να δημιουργήσουμε εκείνες τις υποδομές, ώστε η ελληνική οικονομία να μπει σε μια πολύ πιο πράσινη αναπτυξιακή λογική. Οφείλουμε όλοι να παραδώσουμε στα παιδιά και τα εγγόνια μας ένα βιώσιμο φυσικό περιβάλλον και αυτή είναι μία ηθική υποχρέωση από την εκπλήρωση της οποίας δεν μπορεί να λείπει κανένας.