Στην έρευνά μας για τη χρήση τεχνολογιών στην εκπαίδευση, βρήκαμε ένα ιδιαίτερα κατατοπιστικό κείμενο, γραμμένο από τον Μπάμπη Καραγεωργίου, εκπαιδευτικό, ο οποίος αναλύει τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν από τη χρήση της τεχνολογίας, εφόσον αυτή χρησιμοποιηθεί στο κατάλληλο εκπαιδευτικό πλαίσιο

<‘Σελίδα 1: Οι μαθητές προετοιμάζονται για τις πανελλήνιες, αλλά όχι για την κοινωνία της γνώσης και ο εκπαιδευτικός γίνεται ενορχηστρωτής σε ένα σύμπαν πληροφορίας’>
Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από τις αλλαγές που έχουν επιφέρει στη ζωή μας οι τεχνολογίες Πληροφορικής και επικοινωνιών. Ζούμε σε μια δικτυωμένη (γι’ αυτό και παγκοσμιοποιημένη) κοινωνία, όπου το Διαδίκτυο, ο προσωπικός υπολογιστής, τα κινητά τηλέφωνα και τα ψηφιακά πολυμέσα αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε, εργαζόμαστε, ενημερωνόμαστε και ψυχαγωγούμαστε.

Οι νέες γενιές επιδεικνύουν μια αξιοθαύμαστη άνεση στη χρήση της τεχνολογίας (όχι βέβαια πάντα για ωφέλιμες δραστηριότητες), η οποία αποτελεί και αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Τα δεδομένα αυτά δεν μπορούν να αφήσουν ασυγκίνητη την εκπαίδευση. Το ενδιαφέρον για την ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική πράξη πυροδοτείται αφ’ ενός από την παρουσία τους σε όλες τις πτυχές των σύγχρονων κοινωνιών και αφ’ ετέρου από τις δυνατότητές τους ως εκπαιδευτικών εργαλείων.

Οι μαθητές προετοιμάζονται για τις πανελλήνιες, αλλά όχι για την κοινωνία της γνώσης
Η παραδοσιακή μορφή διδασκαλίας θέλει τον εκπαιδευτικό να βοηθάει το μαθητή να εσωτερικεύσει τη γνώση που προσφέρουν τα σχολικά βιβλία, μια γνώση που παρουσιάζεται ως πιστή περιγραφή μιας αμετάβλητης πραγματικότητας. Εμφαση δίνεται στο πώς ο μαθητής θα συλλάβει το τμήμα της πραγματικότητας που του παραδίδεται έτοιμο (εξ’ ου και η «παράδοση του μαθήματος») -και υποτίθεται ότι υπάρχει έξω απ’ αυτόν- και στο πώς ο εκπαιδευτικός θα εξαφανίσει τις αμφισημίες ή τα σκοτεινά σημεία, μεταφέροντας την ίδια γνώση σε όλους τους μαθητές.

Αυτό το είδος διδασκαλίας είναι σε όλους μας πολύ οικείο και, αναμφισβήτητα, απαραίτητο σε κάποιες περιπτώσεις (ο τρόπος που εξετάζονται οι μαθητές στις Πανελλήνιες εξετάσεις, εξάλλου, ενθαρρύνει αυτού του είδους τη διδασκαλία). Η τεχνολογία, σε αυτό το είδος διδασκαλίας, μπορεί απλώς να συμβάλει σε μια πιο ελκυστική και πλούσια παρουσίαση των πληροφοριών που συνθέτουν τη προσφερόμενη γνώση. Ενας προβολέας, ένας προσωπικός υπολογιστής και ένα λογισμικό παρουσιάσεων μπορούν να κάνουν το μάθημα της ημέρας πιο κατανοητό και πιο ενδιαφέρον, ιδίως αν η παρουσίαση περιέχει ήχο, εικόνες, βίντεο, γραφικά ή/και σχεδιαγράμματα. Η λογική της μετάδοσης πληροφοριών σε ακροατήριο, βέβαια, παραμένει η ίδια.

Ο εκπαιδευτικός γίνεται ενορχηστρωτής σε ένα σύμπαν πληροφορίας
Η πραγματική συνεισφορά της τεχνολογίας στην εκπαίδευση αρχίζει από τη στιγμή που ο μαθητής γίνεται από παθητικός ακροατής (έστω μιας ελκυστικής παρουσίασης) χρήστης με επιλογές. Σύμφωνα με την κονστρουκτιβιστική θεωρία μάθησης (constructivism), η γνώση δεν είναι κάτι που υπάρχει έξω απ’ αυτόν που μαθαίνει. Η μάθηση θεωρείται μια δυναμική διαδικασία κατά την οποία ο μαθητής χτίζει γνώση για τον κόσμο. Επομένως, η γνώση δεν μπορεί να μεταφερθεί αλλά μόνο να προσφερθεί προς αξιοποίηση και έτσι στο κέντρο μπαίνει η μάθηση και όχι η διδασκαλία.

Για να χτίσει κανείς γνώση χρειάζεται πλούσιες εμπειρίες, δραστηριότητες που τον φέρνουν σε επαφή με τα πράγματα άμεσα και διαδραστικά. Το διαδίκτυο και οι ψηφιακές εφαρμογές με εκπαιδευτικό περιεχόμενο (από CD Rom μέχρι προσομοιώσεις και ηλεκτρονικά παιχνίδια), έχοντας τη λογική του υπερκειμένου ή ακόμα και της εμβύθισης, δίνουν στο χρήστη τη δυνατότητα επιλογών, πλοήγησης και εξατομίκευσης, αλλά και παρουσιάζουν τις πληροφορίες με ποικιλία που προσεγγίζει το εύρος της ανθρώπινης αισθητηριακής εμπειρίας.

Μέσα σε αυτούς τους «κόσμους» που βρίσκονται στον υπολογιστή, ο μαθητής αποκτά κίνητρο και μπορεί να βρει τη χαρά της ανακάλυψης και της αυτενέργειας, την ικανοποίηση της προσαρμογής του υλικού στις δικές του ανάγκες, την ευκαιρία να κυνηγήσει ο ίδιος την πληροφορία, τη δυνατότητα να διερευνήσει και να πειραματιστεί ελέγχοντας τις υποθέσεις του, την αυτοπεποίθηση για την ανάληψη προσωπικής ευθύνης για το μονοπάτι που θα ακολουθήσει η εκπαιδευτική του εμπειρία.

Ο εκπαιδευτικός από παντογνώστης-μεταφορέας ενός πακέτου πληροφοριών γίνεται σχεδιαστής εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων στα διαθέσιμα τεχνολογικά εργαλεία (ή και συγγραφέας πολυμεσικών εφαρμογών, προσαρμοσμένες στις απαιτήσεις της τάξης του), συντονιστής, βοηθός, διευκολυντικός παράγοντας της διαδικασίας παροχής πλούσιων μορφωτικών εμπειριών αλλά και κριτής της παιδαγωγικής αξίας των δραστηριοτήτων και των τεχνολογικών εργαλείων. Σε κάθε περίπτωση, ο εκπαιδευτικός είναι αυτός που θα καθοδηγήσει τους μαθητές στα μονοπάτια της κριτικής σκέψης, της αξιολόγησης της πληροφορίας καθώς και στην αγάπη για τη γνώση.
<‘here’>

<‘Σελίδα 2: Ο νέος τρόπος μάθησης προετοιμάζει για το πραγματικό κοινωνικό και εργασιακό περιβάλλον’>
Ο νέος τρόπος μάθησης προετοιμάζει για το πραγματικό κοινωνικό και εργασιακό περιβάλλον
Πέρα από την ατομική δραστηριότητα με Διαδίκτυο και λογισμικά, οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν τη δυνατότητα για συνεργασία, ενώ ταυτόχρονα εισάγουν το μαθητή στη λογική των υποστηρικτικών εργαλείων (on line λεξικά/εγκυκλοπαίδειες, βάσεις δεδομένων κ.λπ.). Η μεν συνεργασία ενισχύεται από την ευκολία ψηφιακής επικοινωνίας και κοινής χρήσης πληροφοριών, ενώ η λογική των υποστηρικτικών εργαλείων είναι το πρόσταγμα της κοινωνίας των δικτύων και της ευκολίας εύρεσης της πληροφορίας.

Με τη συνεργασία και τα εργαλεία η νοημοσύνη «απλώνεται» στο χώρο και τους υπόλοιπους ανθρώπους και η αξιοσύνη του ατόμου συνίσταται όχι πλέον μόνο στη μοναχική εργασία αλλά και στη δημιουργική αξιοποίηση των διαθέσιμων πηγών (ανθρώπων και εργαλείων). Ενώ οι παραδοσιακές σχολικές δραστηριότητες είναι βαρετές γιατί στερούνται νοήματος, με βάση τις νέες τεχνολογίες μπορούν να δημιουργηθούν εκπαιδευτικές δραστηριότητες που βοηθούν το μαθητή να συσχετίσει τις πληροφορίες με το αυθεντικό τους πλαίσιο, δραστηριότητες που έχουν σχέση με την πραγματικότητα και ζητούν τη λύση ενός προβλήματος με συνεργασία, αναζήτηση, καταγραφή, αξιολόγηση και αξιοποίηση πληροφοριών.

Μια τέτοια προσέγγιση εγείρει ζητήματα αξιολόγησης, καθώς έχουμε μάθει να αξιολογούμε αποκλειστικά την προσωπική επίδοση των μαθητών και όχι την ικανότητά τους να χειρίζονται εργαλεία και συνεργατικές μεθόδους για να φτάνουν στη λύση του προβλήματος που τους τέθηκε. Ολα αυτά, φυσικά, αφορούν δραστηριότητες που απαιτούν ευελιξία σκέψης και σύνθεση των πληροφοριών και που η λύση τους δεν περιορίζεται σε τεχνικές αντιγραφής από συμμαθητές ή ενίσχυσης του μνημονικού και της υπολογιστικής ικανότητας με ψηφιακούς βοηθούς.

Η ευρυζωνικότητα απαραίτητη προϋπόθεση
Επιπλέον, νέες προοπτικές στον εκπαιδευτικό κόσμο ανοίγει η ευρυζωνικότητα. Οι γρήγορες συνδέσεις εγγυώνται άμεση πρόσβαση από τη σχολική αίθουσα σε κάθε είδους πληροφορία από το παγκόσμιο ιστό, συμπεριλαμβανομένων και οπτικοακουστικών εμπειριών όπως τηλεδιασκέψεων και υψηλής ανάλυσης ζωντανών μεταδόσεων. On line περιβάλλοντα εκπαιδευτικής συνεργασίας αίρουν τις συμβάσεις του χώρου και του χρόνου για την εκπαιδευτική πράξη, μεταφέροντας την σχολική τάξη στους υπολογιστές των μαθητών.

Κατάλληλα σχεδιασμένοι διαδικτυακοί χώροι (από το υπουργείο, το σχολείο ή τον ίδιο τον εκπαιδευτικό) παρέχουν στο μαθητή πρόσβαση στο εκπαιδευτικό υλικό, σε ανακοινώσεις, στις επιδόσεις ανά μάθημα αλλά και δυνατότητα επικοινωνίας με τους συμμαθητές και τον εκπαιδευτικό. Εργασίες κατατίθενται και αξιολογούνται ηλεκτρονικά. Εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικό, γονείς και μαθητές αποτελούν μέλη της ίδιας διαδικτυακής κοινότητας και βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία. Οι γονείς ενημερώνονται για την πρόοδο των παιδιών τους με το προσωπικό τους κωδικό και οι μαθητές παροτρύνονται να συνεργαστούν εκτός ωραρίου διδασκαλίας μέσω του διαδικτυακού εκπαιδευτικού περιβάλλοντος.

Παράλληλα, ο χώρος αυτός ή άλλες ιστοσελίδες (blogs) γίνονται τόπος δημοσίευσης συλλογικών ή ατομικών προσπαθειών, έκφρασης απόψεων, διαλόγου και κριτικής. Τέλος, τα οn line εκπαιδευτικά πακέτα κάνουν τη γνώση ευπροσάρμοστη σε προσωπικούς ρυθμούς και προσβάσιμη στον καθένα, συμπεριλαμβανομένων και κοινωνικών ομάδων που δεν έχουν τη δυνατότητα φυσικής παρουσίας σε πραγματικές τάξεις, όπως εργαζόμενοι που δεν έχουν χρόνο, άτομα με αναπηρίες κ.α.
<‘here’>

<‘Σελίδα 3: Οι αλλαγές δεν πρέπει να προκαλούν φόβο’>
Οι αλλαγές δεν πρέπει να προκαλούν φόβο
Καθώς, όμως, ο κόσμος της εκπαίδευσης ζυγίζει όλες τις προαναφερθείσες ιδέες, οι νέες τεχνολογίες δημιουργούν μια επικοινωνιακή πραγματικότητα η οποία μάλλον είναι δύσκολο να αγνοηθεί. Ενώ, λοιπόν, η παντοκρατορία της γλώσσας στην επικοινωνία, στην καταγραφή, δημιουργία και μετάδοση της γνώσης θεωρούνταν αδιαμφισβήτητη, οι νέες τεχνολογίες, χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα ήχο, εικόνα, βίντεο, σύμβολα, γραφικά και γλώσσα, έρχονται να αλλάξουν τη σημασία του όρου κείμενο. Τα κείμενα γίνονται πολυτροπικά και οι λέξεις αποτελούν μόνο ένα τμήμα αυτών των κειμένων.

Μια ιστοσελίδα, ένα CD Rom, ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι ή και ένα διαδικτυακό μυθιστόρημα με υπερδεσμούς είναι όλα πολυτροπικά κείμενα. Πέρα από το ότι η πληροφορία μεταδίδεται με άλλους τρόπους εκτός των λέξεων, η σύνδεση μεταξύ των μερών ενός κειμένου ξεφεύγει από τη γραμμική πορεία του απλού γλωσσικού κειμένου και δημιουργεί νόημα μέσα από τη λογική των υπερδεσμών και της παρέμβασης. Αυτές οι αλλαγές καθώς και ο υβριδισμός του λόγου στο Διαδίκτυο, την τηλεόραση και τους χώρους εργασίας, επιτάσσουν έναν επαναπροσδιορισμό της έννοιας του αλφαβητισμού ή καλύτερα την εισαγωγή της έννοιας του πολυ-αλφαβητισμού (multiliteracies).

Η τελειοποίηση του γλωσσικού οργάνου παραμένει προτεραιότητα αλλά εμπλουτίζεται με την άσκηση στην κατανόηση και τη δημιουργία πολυτροπικών κειμένων και στην ερμηνεία του λόγου που χρησιμοποιούν τα νέα μέσα. Η διαδικασία αυτή δεν αφορά την εκμάθηση τεχνικών προγραμματισμού, σχεδιασμού ή χρήσης λογισμικών αλλά την ενασχόληση με τις τεχνικές μετάδοσης νοήματος που χρησιμοποιούν οι νέες τεχνολογίες (ένα είδος ψηφιακής σημειολογίας). H τεχνολογία, φυσικά, δεν είναι πανάκεια και το καλύτερο εργαλείο παιδείας θα είναι για πάντα ο καλός δάσκαλος.

Ενας μαυροπίνακας, χαρτί, μολύβι και ένας καταρτισμένος εκπαιδευτικός μπορούν ακόμη να πετύχουν πολλά, ενώ η ασυδοσία στο διαδικτυακό σερφάρισμα και τα κακής ποιότητας λογισμικά μόνο παιδαγωγική αξία δεν έχουν. Τα παιδιά δεν χρειάζονται μόνο ποντίκια και πληκτρολόγια αλλά και ελεύθερο χρόνο, παιχνίδι, βιβλία, ανθρώπινη επικοινωνία, ενώ σε κάθε περίπτωση η κριτική σκέψη είναι το απόλυτο εκπαιδευτικό ζητούμενο. Ο υπερβολικός ενθουσιασμός για την τεχνολογία και η τεχνοφοβία όμως είναι εξίσου επικίνδυνες προσεγγίσεις.

Ο κόσμος αλλάζει, η τεχνολογία έχει δυνατότητες και αυτές οι δυνατότητες πρέπει να φωτιστούν με έρευνα, ώστε τυχόν καινοτομίες να έχουν επιστημονικό υπόβαθρο. Η συνεχής επιμόρφωση των καθηγητών είναι απαραίτητη και συγκεκριμένη πολιτική για την εκπαιδευτική τεχνολογία πρέπει να αποτυπωθεί στα αναλυτικά προγράμματα. Σε κάθε περίπτωση, απαραίτητα για οποιαδήποτε τεχνολογική καινοτομία στην εκπαίδευση είναι οι υποδομές στα σχολεία, η εξάπλωση της ευρυζωνικότητας, η καταπολέμηση του ψηφιακού χάσματος και η αύξηση της διαδικτυακής ασφάλειας. Τέλος, η ενσωμάτωση της τεχνολογίας στην εκπαίδευση αναγκαστικά ανοίγει και το θέμα της επανεξέτασης του τρόπου αξιολόγησης των μαθητών.
<‘here’>