Το «ταξί» της Πληροφορικής

Το cloud computing αποτελεί το «ταξί» της Πληροφορικής. Αντί του κόστους και της έγνοιας που συνεπάγεται η απόκτηση και η συντήρηση ΙΤ «ιδιωτικής χρήσης», μας επιτρέπει να φτάνουμε στον προορισμό μας με λιγότερο κόπο και μικρότερο κόστος, αφήνοντας το βραχνά της οδήγησης σε κάποιον άλλο. Είναι, βέβαια, γεγονός ότι κάποιοι «οδηγοί» είναι πιο πεπειραμένοι και πιο επαγγελματίες από άλλους.

Κι ενώ το να αφήνουμε το τιμόνι στα χέρια τους μας απαλλάσσει από κάποιες ευθύνες, δεν καταργεί ποτέ το ενδεχόμενο ενός ακριβού ατυχήματος. Επειδή όμως όλοι χρειάζεται κάποια στιγμή να μπούμε σε ένα «ταξί,» ας δούμε ποια είναι τα κριτήρια που διασφαλίζουν μια άνετη και ασφαλή μετακίνηση.

Ενα σύννεφο για τον καθένα μας
Η ιδέα του cloud computing, στο πλαίσιο της οποίας μια επιχείρηση μεταφέρει τις ανάγκες της για υπολογιστικούς πόρους σε έναν εξωτερικό πάροχο, έχει εξελιχθεί από εναλλακτική για λίγους σε επιλογή για πολλούς. Πολλές μεγάλες, αλλά και μικρές, εταιρείες Πληροφορικής παρέχουν πλέον και υπηρεσίες cloud computing. Η εταιρεία ερευνών IDC προβλέπει ότι η παγκόσμια αγορά για υπηρεσίες cloud computing θα φτάσει τα 42 δισ. δολ. μέχρι το 2012.

Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, οι δαπάνες στον τομέα του cloud computing θα ενταθούν κατά την ίδια περίοδο, αντιπροσωπεύοντας το 25% της ανάπτυξης σε δαπάνες Πληροφορικής το 2012 και σχεδόν το ένα τρίτο αυτής για το επόμενο έτος. Ερευνα της ΑΒΙ προβλέπει ακόμα δυναμικότερη επιρροή του cloud computing στον τομέα των εφαρμογών κινητής τηλεφωνίας. Εκεί, και μέχρι το 2014, εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει έσοδα ύψους 20 δισ. δολ.

Ποιο «σύννεφο» σας ταιριάζει;
Κάθε τύπος εταιρείας, ανεξάρτητα από τις ανάγκες της για hosting εφαρμογών, αποτελεί έναν καλό υποψήφιο για cloud computing. Για τις μικρότερες εταιρείες, το «σύννεφο» συνδέεται με ένα χαμηλό αρχικό κόστος με τη δυνατότητα για επέκταση, εφόσον αυτή είναι απαραίτητη. Μια εταιρεία μεσαίου μεγέθους θα επωφεληθεί από την άμεση πρόσβαση σε υπολογιστικούς πόρους οι οποίοι διαφορετικά θα προϋπέθεταν ένα πολύ μεγαλύτερο αρχικό κεφάλαιο και προσωπικό υποστήριξης, αλλά και redundancy που διαφορετικά θα ήταν σχεδόν αδύνατο να επιτευχθεί.

Για τις μεγαλύτερες εταιρείες, το cloud computing παρέχει σημαντική κλιμακωσιμότητα και redundancy αλλά, όταν γίνεται απαραίτητο ένα custom περιβάλλον, μπορεί να είναι καιρός για μεταφορά από «δημόσιο» σε «ιδιωτικό» σύννεφο.

Δημόσιο σύννεφο (Public Cloud): Είναι ένα hosted περιβάλλον cloud computing που δε βασίζεται σε hardware ή σε υποδομή datacenter της εταιρείας. Η εταιρεία πληρώνει κατά κανόνα μια μηνιαία αμοιβή σε εξωτερικό πάροχο, ανάλογα με τη χρήση των πόρων. Αυτός είναι και ο πιο δημοφιλής τύπος cloud computing.
Ιδιωτικό σύννεφο (Private cloud): Η προσέγγιση αυτή προβλέπει μια εσωτερική χρήση του cloud computing.

Η τεχνολογία η οποία επιτρέπει σε συστήματα Πληροφορικής να αποκτούν και να χρησιμοποιούν νέους πόρους on demand εξακολουθεί να ισχύει, αλλά η εταιρεία αποτελεί τον αποκλειστικό χρήστη των πόρων οι οποίοι βρίσκονται είτε στο data center της ίδιας της εταιρείας, είτε σε dedicated ζώνη data center τρίτου.

Χαρτογραφώντας το σύννεφο
Το cloud computing παρέχει φυσικούς πόρους -όπως οι επεξεργαστές και η αποθήκευση- οι οποίοι είναι διαθέσιμοι σε όλους τους ενδιαφερόμενους με τον ίδιο τρόπο που είναι διαθέσιμο το ηλεκτρικό ρεύμα και το νερό. Μπορεί να δελεαζόμαστε να εξισώσουμε το cloud computing με το computing σε virtual περιβάλλον, αλλά υπάρχουν θεμελιώδεις διαφορές μεταξύ των δύο προσεγγίσεων.

Η ουσία του virtualization είναι ότι παίρνει έναν φυσικό server και τον διαμοιράζει ώστε να λειτουργεί όπως θα λειτουργούσαν πολλαπλοί «εικονικοί» servers. Η αρχιτεκτονική του cloud computing προβλέπει την προσθήκη ενός φυσικού server σε ένα cluster (ομάδα) από servers οι οποίοι και μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν ένας μεγάλος και ενιαίος πόρος. Ενώ το μοντέλο χρέωσης στην περίπτωση του cloud computing είναι ελαστικό και ανάλογο με τη χρήση, το virtualization προϋποθέτει την αγορά συγκεκριμένων πόρων -ή τμημάτων αυτών.

Με το hosting εφαρμογών σε περιβάλλον cloud, η υποδομή Πληροφορικής μιας εταιρείας αντιμετωπίζεται σαν αγαθό κοινωφέλειας. Εφόσον δεν υπάρχει ανάγκη για αγορά hardware, παύουν να υφίστανται και προβληματισμοί όπως οι συνολικές υπολογιστικές δυνατότητες, το bandwidth και η αποθήκευση.

Cloud Computing για όλους
Είτε πρόκειται για τις σύνθετες και εκτενείς ανάγκες ενός πανεπιστημιακού ερευνητικού ιδρύματος, είτε για μια απλή και μεμονωμένη επιχειρησιακή λειτουργία, το cloud computing χαρακτηρίζεται από ευελιξία που το καθιστά ταιριαστό σε κάθε είδους και μέγεθος ανάγκης για υπολογιστικούς πόρους. Ενδεικτικά είναι κάποια παραδείγματα χρήσης που παραθέτει το Cloud Computing Use Case Group, μια ομάδα καταναλωτών και προμηθευτών υπηρεσιών cloud computing. Τα παραδείγματα αυτά αναδεικνύουν τα οφέλη τόσο όσον αφορά την απόδοση, όσο και τα οικονομικά, αλλά και τις ιδιαίτερες συνθήκες που θα πρέπει να συντρέχουν ώστε το έργο να εξελιχθεί ομαλά.

Use case scenario # 1
Επεξεργασία μισθοδοσίας
Η μισθοδοσία της εταιρείας του παραδείγματος αυτού προϋπέθετε τη δέσμευση δύο servers και αποτελούσε μια σύνθετη και χρονοβόρα διαδικασία. Η εταιρεία θέλησε να δει πόσο εύκολο θα ήταν να τρέξει τη σχετική διαδικασία στο cloud. Το υπάρχον σύστημα μισθοδοσίας είχε αρχιτεκτονική κατανεμημένης εφαρμογής, οπότε και η μεταφορά του στο σύννεφο θα ήταν κάτι στο σχετικά απλό.

Η εφαρμογή της μισθοδοσίας χρησιμοποιούσε μια βάση δεδομένων SQL για την επεξεργασία των δεδομένων των εργαζομένων. Αντί να ξαναγραφτεί η εφαρμογή ώστε να χρησιμοποιεί υπηρεσία βάσης δεδομένων στο cloud, εγκαταστάθηκε ένα VM με database server. Ο server αυτός ανακτούσε δεδομένα από σύστημα αποθήκευσης στο cloud και δημιουργούσε relational tables από αυτό.

Λόγω του μεγέθους της αρχικής βάσης δεδομένων, γινόταν χρήση εργαλείων extraction για την επιλογή μόνο της πληροφορίας εκείνης που ήταν απαραίτητη για τις ανάγκες της μισθοδοσίας. Η επιλεγμένη αυτή πληροφορία μεταφερόταν σε υπηρεσία cloud storage και μετά την χρησιμοποιούσε ο database server.

Η εφαρμογή της μισθοδοσίας εγκαταστάθηκε σε τέσσερα VMs που έτρεχαν ταυτόχρονα. Αυτά τα τέσσερα VMs συνεργάζονταν με το VM που έκανε το hosting του database server. Πέρα από την αλλαγή του configuration ώστε η εφαρμογή να χρησιμοποιεί το VM του database server, δεν χρειάστηκαν άλλες τροποποιήσεις.

Αποστολή εξετελέσθη!
Από τη στιγμή που η εφαρμογή ανέβηκε στο cloud, ο χρόνος της επεξεργασίας της μισθοδοσίας μειώθηκε κατά 80%. Επιπλέον, οι δύο servers που ήταν δεσμευμένοι για τη μισθοδοσία, απελευθερώθηκαν και έγιναν διαθέσιμοι και για άλλες εφαρμογές. Τέλος, η λειτουργία στο cloud συνεπάγεται πολύ μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά την κλιμακωσιμότητα -κάτι που διευκολύνει την εταιρεία σε ενδεχόμενο ανάπτυξής της.

Use case scenario # 2
Σενάριο Logistics & Project Management
Μια κατασκευαστική εταιρεία με 20 διοικητικούς υπαλλήλους επιζητούσε έναν τρόπο για να διαχειρίζεται τους πόρους της, να βελτιστοποιεί τον προγραμματισμό των έργων και να παρακολουθεί τα κόστη. Η εταιρεία είχε πολύ συγκεκριμένες απαιτήσεις στις οποίες δεν ανταποκρινόταν κανένα από τα ευρέως διαθέσιμα συστήματα, οπότε και χρησιμοποιούσε ένα συνδυασμό από Quickbooks και λογιστικά φύλλα. Το σύστημα αυτό δεν ήταν επεκτάσιμο και αποτελούσε μια τεράστια σπατάλη ανθρώπινων πόρων.

Η λύση στο πρόβλημα ήταν η ανάπτυξη μιας custom, client-side εφαρμογής. Ολο το business logic μένει στον client. Τα δεδομένα της εφαρμογής εξυπηρετούνται από ένα Google App Engine (GAE) datastore. Το datastore δεν επιβάλει κανένα άλλο σχήμα πέρα από ένα RDF graph, αν και φιλοξενεί οντολογία RDF-OWL. Ο client χρησιμοποιεί την οντολογία για να επικυρώσει τα δεδομένα πριν να τα προβάλει στο χρήστη ή να τα στείλει πίσω στο GAE. Η ασφάλεια εφαρμόζεται ξεχωριστά για κάθε σιλό, ανάλογα με τις απαιτήσεις της εφαρμογής που χρησιμοποιεί κάθε επιμέρους σιλό δεδομένων.

Μέσω του συστήματος αυτού, όσες εφαρμογές και να χρησιμοποιούν το datastore, δεν χρειάζεται μια καινούρια βάση κώδικα για κάθε μία από αυτές. Τα δεδομένα μεταφέρθηκαν από τα Quickbooks του τοπικού SGL server στο datastore. Για τα λογιστικά φύλλα χρησιμοποιήθηκε ένα data migration script που έκανε και reconciliation των δεδομένων πριν να τα ανεβάσει στο GAE datastore. Το σύνολο των δεδομένων ήταν μικρό και η επεξεργασία του μπορούσε να γίνει εύκολα και με τη χρήση τοπικών πόρων.

Αποστολή εξετελέσθη!
Τα δεδομένα μεταφέρθηκαν από ένα αναποτελεσματικό σύστημα λογισμικού και macros λογιστικών φύλλων στο cloud. Το datastore που προέκυψε μπορεί να χρησιμοποιηθεί από ένα σημαντικό εύρος εφαρμογών, καθιστώντας τη μελλοντική ανάπτυξη και συντήρηση πολύ ευκολότερη. Αν και η εταιρεία εξακολουθεί να  χρησιμοποιεί την ίδια υποδομή εφαρμογών, οι εφαρμογές αυτές δεν βασίζονται πλέον στα λογιστικά φύλλα για την ανάλυση και το χειρισμό των δεδομένων.

Σημαντική εξοικονόμηση κόστους προκύπτει από το γεγονός ότι δεν υπάρχει πλέον ανάγκη για συντήρηση των λογιστικών φύλλων. Επιπλέον, δεν είναι οι χρήστες που κάνουν πλέον το cut & paste των δεδομένων, γεγονός που εκμηδενίζει τόσο τον απαιτούμενο χρόνο, όσο και τα λάθη.

Use case scenario # 3
Kasumigaseki: το «σύννεφο» στα γιαπωνέζικα
Τα υπουργεία της κυβέρνησης της Ιαπωνίας έχουν την τυπική, ανεξέλεγκτη υποδομή των πολλαπλών χιλιάδων servers. Θέτοντας έναν στόχο για ορθολογικότερη χρήση, η κυβέρνηση προχωρά στη δημιουργία ενός «Kasumigaseki» περιβάλλοντος σε cloud για να παρέχει μια ασφαλή, κεντροποιημένη υποδομή για το hosting των κυβερνητικών εφαρμογών. Τα υφιστάμενα συστήματα back office -όπως αυτά της μισθοδοσίας, της λογιστικής και της διαχείρισης προσωπικού- θα είναι virtualized και hosted σε ιδιωτικό σύννεφο.

Κάποια συστήματα front office, όπως το electronic procurement, θα περάσουν σε δημόσιο σύννεφο. Ο απώτερος σκοπός του έργου είναι να μειώσει το συνολικό κόστος κτήσης καταργώντας τα πλεονάζοντα συστήματά και την ανάγκη του κάθε υπουργείου για δικούς του administrators.

Αποστολή εξετελέσθη!
Τα τρία βασικά οφέλη που επιφέρει το Kasumigaseki είναι η μείωση του κόστους, η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και η μείωση του προσωπικού Πληροφορικής. Η υποδομή του cloud αναπτύσσεται σε ιδιωτικό δίκτυο που χτίζουν ιαπωνικές εταιρείες τηλεπικοινωνιών. Το σύννεφο θα είναι ιδιωτικό επειδή ακριβώς τίθενται έντονα θέματα ασφάλειας. Για αρκετούς τύπους δεδομένων, θεωρείται παράνομη η αποθήκευση σε servers εκτός Ιαπωνίας.

Ευκαιρία για νέες εφαρμογές
Αν και δεν έχουμε δει ακόμα νέους τύπους εφαρμογών οι οποίες και να προκύπτουν από τις δυνατότητες που προσφέρει το cloud computing, πιστεύουμε ότι κάποιες από τις υπάρχουσες εφαρμογές θα εξελιχθούν σημαντικά χάρη στο σύννεφο.

Η κινητή τηλεφωνία «ζωντανεύει»: Κάποιοι αναλυτές εκτιμούν ότι το μέλλον ανήκει σε υπηρεσίες που αποκρίνονται σε πραγματικό χρόνο σε πληροφορίες που τους παρέχουν είτε οι χρήστες, είτε σχετικοί αισθητήρες. Τέτοιες υπηρεσίες «ταιριάζουν» στο cloud όχι μόνο επειδή πρέπει να είναι πάντα διαθέσιμες αλλά και επειδή απαιτούν εκτενή δεδομένα τα οποία είναι με τη σειρά τους πιο βολικό να φιλοξενούνται σε μεγάλα data centers.

Αυτό ισχύει ένα παραπάνω για τις υπηρεσίες που συνδυάζουν δύο ή περισσότερες πηγές δεδομένων ή υπηρεσιών, π.χ. mashups. Αν και δεν είναι όλες οι συσκευές κινητής συνδεδεμένες με το cloud όλη την ώρα, η πρόκληση της λειτουργίας χωρίς σύνδεση στο σύννεφο έχει αντιμετωπιστεί με επιτυχία σε συγκεκριμένους τομείς εφαρμογών.

Παράλληλο batch processing: Αν και μέχρι σήμερα έχουμε επικεντρωθεί στη χρήση του cloud computing για αλληλεπίδραση SaaS, το cloud computing αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για batch-processing και για καθήκοντα analytics τα οποία αφορούν την επεξεργασία terabytes δεδομένων και μπορεί να χρειάζονται ώρες μέχρι να ολοκληρωθούν. Εάν υπάρχει αρκετός παραλληλισμός δεδομένων στην εφαρμογή, οι χρήστες μπορούν να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες του cloud και να χρησιμοποιήσουν πολλούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές για λίγη ώρα, αντί να χρησιμοποιήσουν λίγους ηλεκτρονικούς υπολογιστές για πολλή ώρα. Το κόστος παραμένει το ίδιο και στις δύο περιπτώσεις.

Η άνθιση των analytics: Μια ειδική περίπτωση εντατικού batch processing είναι και αυτή των business analytics. Αν και στη βιομηχανία των databases κυριαρχούσε αρχικά η επεξεργασία των συναλλαγών, η σχετική ζήτηση αποκλιμακώνεται. Ενα διαρκώς αυξανόμενο μερίδιο υπολογιστικών πόρων δαπανάται πλέον για την κατανόηση των πελατών, της εφοδιαστικής αλυσίδας, των αγοραστικών συνηθειών, της κατάταξης κ.λπ. Ετσι, αν και ο όγκος των online συναλλαγών συνεχίζει να σημειώνει μια σχετική ανάπτυξη, η υποστήριξη των αποφάσεων αναπτύσσεται με ταχύτητα, μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους από την επεξεργασία συναλλαγών στα business analytics.

Επέκταση των desktop εφαρμογών με μεγάλες απαιτήσεις σε υπολογιστικούς πόρους: Οι τελευταίες εκδοχές πακέτων λογισμικού όπως το Matlab και το Mathematica μπορούν να αξιοποιήσουν το cloud computing για να τρέξουν γρηγορότερα. Για να αξιολογήσει κανείς το κατά πόσο αξίζει να επεκτείνει τέτοιες εφαρμογές στο cloud, θα πρέπει να αθροίσει το κόστος του cloud με το κόστος μετακίνησης των δεδομένων προς και από αυτό και να συνυπολογίσει το κέρδος όσον αφορά το συνολικό χρόνο που απαιτείται για την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Τα συμβολικά μαθηματικά απαιτούν εκτενείς υπολογιστικούς πόρους ανά κομμάτι δεδομένων και είναι ένας τομέας στον οποίον αξίζει κανείς να διερευνήσει τις εναλλακτικές.

«Προσγειωμένες» εφαρμογές: Κάποιες εφαρμογές που υπό άλλες συνθήκες θα αποτελούσαν καλούς υποψήφιους για cloud computing, μπορεί να καθηλώνονται από το κόστος μετακίνησης των δεδομένων ή την χρονοκαθυστέρηση που δημιουργεί η μεταφορά τους από και προς το σύννεφο. Για παράδειγμα, αν και τα analytics που σχετίζονται με τη λήψη μακροπρόθεσμων οικονομικών αποφάσεων είναι κατάλληλα για το cloud, η αγοραπωλησία μετοχών -η οποία και απαιτεί ακρίβεια χιλιοστών του δευτερολέπτου- δεν είναι.

Ο χορός των γιγάντων
Το cloud computing κατέστη δυνατό μετά από μία σειρά από μεγάλες εξελίξεις στον κλάδο της Πληροφορικής, συμπεριλαμβανομένων των virtualization, SOA και Web 2.0. Κρίσιμος παράγοντας για τη μελλοντική του εξέλιξη και επιτυχία είναι η εδραίωση των προτύπων εκείνων που θα ανταποκρίνονται πραγματικά στις ανάγκες των πελατών και που θα καλύψουν τα τυχόν κενά που υπάρχουν σήμερα.

Η μετάβαση στο σύννεφο, προκαλεί -με τη σειρά της- μια σειρά από εξελίξεις και σε άλλους, σχετιζόμενους τομείς:
Λογισμικό εφαρμογών: Το λογισμικό του μέλλοντος θα έχει πιθανότατα ένα κομμάτι που θα τρέχει στον client και ένα κομμάτι που θα τρέχει στο σύννεφο. Το δεύτερο αυτό κομμάτι θα πρέπει να μπορεί να αναπροσαρμόζεται με ταχύτητα -είτε προς τα κάτω, είτε προς τα πάνω. Το κομμάτι του client θα πρέπει να είναι χρήσιμο ακόμα και όταν αποσυνδέεται από το cloud -κάτι που δεν ισχύει για πολλές από τις σημερινές εφαρμογές Web 2.0. Το λογισμικό αυτό προϋποθέτει ακόμα την ύπαρξη ενός μοντέλου αδειών όπου η χρέωση γίνεται ανάλογα με τη χρήση.

Λογισμικό υποδομής: Το λογισμικό του μέλλοντος θα πρέπει να έχει επίγνωση του ότι δεν τρέχει απαραίτητα σε ένα server με «σάρκα και οστά,» αλλά σε εικονικά μηχανήματα. Επιπλέον, θα πρέπει να έχει ενσωματωμένες τις όποιες δυνατότητες αφορούν το billing, καθώς είναι πολύ δύσκολο αυτές να προστεθούν στη συνέχεια.

Συστήματα hardware: Το hardware του μέλλοντος θα πρέπει να σχεδιάζεται σε μια εντελώς διαφορετική κλίμακα. Αντί για απλά boxes ή racks, θα πρέπει να χρησιμοποιείται η κλίμακα των δώδεκα racks. Το κόστος λειτουργίας θα επηρεάζει τα κριτήρια αγοράς εξίσου όσο το κόστος αγοράς και η απόδοση. Ετσι, θα είναι πολύ σημαντικό για το hardware το να μπορεί να λειτουργεί σε διαφορετικά επίπεδα κατανάλωσης ενέργειας ανάλογα με το φόρτο εργασίας, θέτοντας εκτός κάποια συστατικά μνήμης, αποθήκευσης και δικτύωσης όταν δεν είναι απαραίτητα.

Το hardware θα πρέπει ακόμα να σχεδιάζεται ακολουθώντας την υπόθεση ότι το χαμηλότερο επίπεδο του λογισμικού θα είναι τα εικονικά μηχανήματα αντί για ένα native λειτουργικό σύστημα. Θα πρέπει ακόμα να προβλέπει το flash ως ένα νέο επίπεδο στην ιεραρχία της μνήμης μεταξύ DRAM και δίσκου. Τέλος, θα χρειαστούν βελτιώσεις σε bandwidth και κόστη τόσο για τα switches του datacenter όσο και για τους WAN routers.

Αλλαγές σε τεχνολογία και τιμές: Ποια θα είναι η μονάδα χρέωσης για το σύννεφο του υψηλότερου επιπέδου virtualization; Είναι δεδομένο ότι ο αριθμός των πυρήνων ανά επεξεργαστή θα αυξηθεί με το χρόνο, διπλασιαζόμενος κάθε δύο με τέσσερα χρόνια. Η μνήμη flash έχει τη δυνατότητα να προσθέσει ένα ακόμα σχετικά γρήγορο επίπεδο στην κλασική ιεραρχία -πώς, όμως, θα χρεώνεται; Οι καινοτομίες σε επίπεδο τεχνολογίας αλλά και business, θα επιταχύνουν το network bandwidth pricing;

Virtualization: Ποια η υποδομή που θα επικρατήσει τελικά στο cloud computing; Αυτή των εικονικών μηχανημάτων με χαμηλού επιπέδου hardware (όπως του Amazon EC2), των ενδιάμεσων επιλογών (όπως το Microsoft Azure), ή των μεγάλων πλαισίων (όπως το Google AppEngine); Η, μήπως, θα υπάρξουν πολλά επίπεδα virtualization τα οποία θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες διαφορετικών εφαρμογών; Θα επιβιώσουν οι υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας τις οποίες παρέχουν ανεξάρτητες επιχειρήσεις ή θα περάσουν στα χέρια των παρόχων του cloud;

Εάν ενοποιηθούν σε ένα και μόνο επίπεδο virtualization, θα ακολουθήσουν όλες οι εταιρείες ένα κοινό πρότυπο; Αυτό, με τη σειρά του, θα οδηγήσει σε πτώση των τιμών, καθιστώντας το ρόλο του παρόχου Cloud Computing μη-ελκυστικό, ή θα επέλθει διαφοροποίηση όσον αφορά τις υπηρεσίες και την ποιότητα, ώστε να διατηρηθούν τα περιθώρια; Το τοπίο του cloud computing σαφώς και παραμένει -εν μέρει- νεφελώδες…