Ο Δρ. Γεώργιος Αγαπίου και ο Ανδρέας Ρήγας από το Τμήμα Εργαστηρίων Ασύρματων και Δορυφορικών Επικοινωνιών του ΟΤΕ, αναλύουν στο netweek τις προϋποθέσεις ανάπτυξης της WiMAX τεχνολογίας και τα πλεονεκτήματά της, ιδιαίτερα για τον ελλαδικό χώρο, ενώ υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει ακόμα ολοκληρωμένη εικόνα για την εξέλιξη του LTE (Long Term Evolution).

<‘Σελίδα 1: Οι προκλήσεις και τα πλεονεκτήματα του WiMAX στην Ελλάδα και οι «killer» εφαρμογές, που θα μπορούσαν να υποστηρίζονται από τη WiMAX τεχνολογία, ίσως στη μορφή του community’>
NetWeek: Ο ΟΤΕ έχει ήδη στήσει διάφορα πιλοτικά σχέδια. Από την εμπειρία σας ποιες είναι οι προκλήσεις και τα πιθανά πλεονεκτήματα του WiMAX στην Ελλάδα;

Δρ. Γεώργιος Αγαπίου & Ανδρέας Ρήγας: Αυτή τη στιγμή λειτουργούν με επιτυχία τρία πιλοτικά δίκτυα Wimax σε Ανατολική Αττική, Ιπποκράτειο Πολιτεία και Αγιον Ορος. Γενικά θα μπορούσαμε να πούμε πως η τεχνολογία WiMAX είναι ακόμα σε στάδιο ανάπτυξης σε σχέση και με τις άλλες ασύρματες τεχνολογίες.

Η αναμενόμενη έκδοση του WiMAX 802.16e θα υποστηρίζει κινούμενους χρήστες και αναμένεται να συμβάλλει σημαντικά στην τεχνολογική ανάπτυξη

Προκειμένου να διαπιστωθούν οι προοπτικές εξέλιξης & βιωσιμότητας του WiMAX, θα πρέπει να συγκριθεί με τεχνολογίες που έχουν δώσει ήδη τα διαπιστευτήριά τους, όπως η 3G τεχνολογία, αλλά και άλλες που βρίσκονται σε ανάπτυξη, όπως η LTE.

Από την άλλη, οι τρεις περιοχές στις οποίες έχουν εγκατασταθεί τα πιλοτικά δίκτυα έχουν επιλεγεί με στόχο την αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων της τεχνολογίας, ειδικά σε μία χώρα με τα γεωγραφικά δεδομένα και ιδιαιτερότητες της Ελλάδας. Η εγκατάσταση του WiMAX μπορεί να γίνει σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, σε περιοχές όπου η υλοποίηση ενσύρματου δικτύου θα ήταν χρονοβόρα και σχετικά δαπανηρή.

Επιπλέον, όπως έχει αναδειχθεί από τη χρήση του πιλοτικού στο Αγιον Ορος, η τεχνολογία ανταποκρίνεται ικανοποιητικά σε περιοχές με δύσκολες περιβαλλοντικές και γεωγραφικές συνθήκες, γεγονός που μπορεί να αξιοποιηθεί για κάλυψη ορεινών περιοχών και νησιών όπου οι απαιτήσεις είναι αυξημένες. Σαφώς δεν πρέπει να παραλείψουμε ότι παρέχεται η δυνατότητα παροχής double play (δηλαδή Fast Internet και Τηλεφωνίας).

NetWeek: Σήμερα σε μερικές χώρες συνυπάρχουν 3G, WiMAX, και mesh WiFi υπηρεσίες. Ποιο θα μπορούσε να είναι το «best usage» για κάθε μία τεχνολογία και ποια τα διακριτά όρια;

Δρ. Γ. Αγαπίου & Α. Ρήγας: Η κάθε τεχνολογία διαθέτει χαρακτηριστικά που την καθιστούν ιδανική ανάλογα με τις συνθήκες και το είδος – ανάγκες  των χρηστών. Η κινητή τηλεφωνία τρίτης γενιάς (3G) έχει το πλεονέκτημα της ώριμης και διαδεδομένης τεχνολογίας, με πλήρη υποστήριξη κινούμενων χρηστών και εκτεταμένη κάλυψη. Το WiMAX από την άλλη, είναι λιγότερο δοκιμασμένο αλλά κατάλληλο για παροχή υπηρεσιών με εγγυημένη ποιότητα. Η ποιότητα αυτή μπορεί να είναι από απλή προτεραιότητα των υπηρεσιών φωνής σε σχέση με τα δεδομένα έως και δυνατότητα παροχής υπηρεσιών με υποστήριξη SLA. Η νέα και αναμενόμενη έκδοση του WiMAX 802.16e θα υποστηρίζει κινούμενους  χρήστες και αναμένεται να συμβάλλει σημαντικά στην τεχνολογική ανάπτυξη.

Τέλος, η τεχνολογία mesh WiFi διαθέτει μικρό κόστος υλοποίησης σε σχέση με τις υπόλοιπες και κρίνεται ιδανική για μικρότερες υλοποιήσεις. Η έλλειψη επίσημου προτύπου δεν εγγυάται τη διαλειτουργικότητα μεταξύ δικτύων WiFi mesh διαφορετικών κατασκευαστών, αλλά το τελικό πρότυπο mesh WiFi 802.11s, αναμένεται μέσα στον επόμενο χρόνο.

NetWeek: Ποιες είναι οι «killer» εφαρμογές, που θα μπορούσαν να υποστηρίζονται από τη WiMAX τεχνολογία, ίσως στη μορφή του community;

Δρ. Γ. Αγαπίου & Α. Ρήγας: Το πλεονέκτημα του WiMAX σε σχέση με τις περισσότερες υφιστάμενες ασύρματες τεχνολογίες πρόσβασης είναι η δυνατότητα παροχής αυξημένου εύρους ζώνης με QoS (Quality of Service).

Ταυτόχρονα, η χρήση αδειοδοτημένου φάσματος συχνοτήτων αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα αναφορικά με την ποιότητα της τελικής υπηρεσίας, σε σχέση με το μη αδειοδοτημένο φάσμα, όπου δεν υπάρχουν ιδιαίτεροι περιορισμοί από πλευράς παρεμβολών και γενικότερα διαχείρισης συχνοτήτων.

Σαν αποτέλεσμα, real-time εφαρμογές, όπως VoIP (Voice over IP), online gaming αλλά και VPN access μπορούν να δοθούν στον τελικό χρήστη με εγγυημένη ποιότητα. Παράλληλα, η κρυπτογράφηση δεδομένων στον αέρα μπορεί να παρέχει την απαιτούμενη ασφάλεια ούτως ώστε το WiMAX να μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο από τις Διοικητικές Αρχές όσο και από εταιρικούς πελάτες.

Διαβάστε στο ένθετο αυτού του τεύχους:

<‘here’>

<‘Σελίδα 2: Σε τι θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν οι μετρήσεις διάχυσης του σήματος στον ελλαδικό χώρο, τα πιθανά συνδυαστικά business models που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τη διάχυσης της WiMAX τεχνολογίας και το μέλλον των τηλεπικοινωνιών όσον αφορά το 4G’>
NetWeek: Πιστεύετε ότι χρειάζονται περισσότερες μετρήσεις διάχυσης του σήματος στον ελλαδικό χώρο και σε τι θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν κατά τη γνώμη σας;

Δρ. Γ. Αγαπίου & Α. Ρήγας: Σε κάθε ασύρματη τεχνολογία (GSM, 3G κ.α.), πριν την εγκατάστασή της, πρέπει  οπωσδήποτε να γίνονται οι ανάλογες μετρήσεις ραδιοκάλυψης, ώστε να γίνεται ορθή κατανομή των σταθμών βάσης. Στην περίπτωση της εγκατάστασης των τριών πιλοτικών δικτύων WiMAX από τον ΟΤΕ (Ιπποκράτειος Πολιτεία, Ανατολική Αττική και Αγιο Ορος), ακολουθήθηκε παρόμοια διαδικασία από την Δ/νση Τεχνολογιών Δικτύου του ΟΤΕ. Η γεωμορφολογία της Ελλάδας, καθιστά απαιτητικό το εγχείρημα των ραδιομετρήσεων, οι οποίες στοχεύουν στην ορθή επέκταση του WiMAX δικτύου.

Ο παράγοντας time to market έχει αποδειχθεί καθοριστικός για πολλές τεχνολογίες και αυτή ίσως να είναι η μεγαλύτερη πρόκληση και για το LTE

Ανάλογα με τις γεωγραφικές ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής, αλλά και τις απαιτήσεις του δικτύου (αυξημένη κάλυψη ή χωρητικότητα), πρέπει να διενεργούνται σχολαστικές μετρήσεις, προκειμένου να γίνει η ορθή διαστασιοποίησή του. Με το σωστό σχεδιασμό αποφεύγεται η εγκατάσταση των σταθμών σε σημεία όπου υπάρχουν παρεμβολές από κοντινές συχνότητες, μπορούν να δοθούν ευρυζωνικές υπηρεσίες (Internet, VoIP) συνδυαστικά ή μη, ενώ επιπλέον μπορούν να τροποποιηθούν οι υπηρεσίες αυτές, ώστε να δίνονται σε εταιρικούς πελάτες ανάλογα με τις απαιτήσεις τους.

NetWeek: Το WiMAX θεωρείται ότι συμπληρώνει το 3G. Σε αυτή την περίπτωση ποια είναι τα πιθανά συνδυαστικά business models που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τη διάχυση της WiMAX τεχνολογίας;

Δρ. Γ. Αγαπίου & Α. Ρήγας: Οι τεχνολογίες με βάση την κινητή τηλεφωνία, τόσο δηλαδή το 3G όσο και μελλοντικά το LTE, είναι τεχνολογίες συμπληρωματικές και μπορούν να συνδυαστούν με το WiMAX, προκειμένου να καλύψουν ένα πλήθος τελικών χρηστών με διαφορετικές απαιτήσεις. Ενα πιθανό σενάριο συνδυασμού των δύο τεχνολογιών θα ήταν η χρήση WiMAX σε περιοχές όπου δεν υπάρχει δυνατότητα παροχής ADSL σε σταθερούς χρήστες, λόγω απουσίας ή περιορισμών της ενσύρματης υποδομής, ενώ θα γίνεται χρήση 3G από τους κινούμενους συνδρομητές.

Επιπλέον, το ότι οι συχνότητες των δύο τεχνολογιών είναι διαφορετικές, επιτρέπει την ταυτόχρονη χρήση τους σε περιοχές με αυξημένο αριθμό χρηστών όπου η ποιότητα υπηρεσίας πρέπει να διατηρηθεί. Με τη νέα έκδοση του προτύπου WiMAX, η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παράδειγμα σε αστικά κέντρα, παράλληλα με την αντίστοιχη 3G προκειμένου να γίνει διαμοιρασμός της κίνησης και έτσι να διατηρηθούν τα απαραίτητα επίπεδα ποιότητα υπηρεσίας.

NetWeek: Τέλος, σχετικά με το μέλλον των τηλεπικοινωνιακών τεχνολογιών όσον αφορά το 4G, υπάρχει αρκετός προβληματισμός στην αγορά σχετικά με το ποια τεχνολογία θα επικρατήσει: η WiMAX ή η LTE. Τι πιστεύετε θα συμβεί στην Ελλάδα, θα ακολουθήσει το παράδειγμα κάποιας άλλης χώρας;

Δρ. Γ. Αγαπίου & Α. Ρήγας: Η τεχνολογία LTE είναι μία αρκετά υποσχόμενη τεχνολογία που αναμένεται να υιοθετηθεί από πάροχους κινητής τηλεφωνίας που θέλουν να επεκταθούν στην παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών.

Από την άλλη το WiMAX έρχεται να συμπληρώσει τις τεχνολογίες πρόσβασης κυρίως των Fixed Network Operators. Προς το παρόν δεν έχουμε σαφή δείγματα αναφορικά με τις δυνατότητες του LTE πέραν από πειραματική λειτουργία και εργαστηριακές δοκιμές. Το LTE αναμένεται να έχει αρκετές δυνατότητες τόσο από πλευράς ταχυτήτων όσο και υποστήριξης κινούμενων χρηστών, με τα πιο αισιόδοξα σενάρια να αναφέρουν τη διάθεσή της στην αγορά στις αρχές του 2010.

Συνεπώς ότι θα έχουμε μια ώριμη LTE τεχνολογία μετά από τουλάχιστον δύο χρόνια. Το mobile WiMAX από την άλλη, έχει ήδη αρχίσει να διατίθεται εμπορικά, έχοντας μπροστά του αρκετό χρονικό διάστημα για να εδραιώσει τη θέση του στην αγορά. Ηδη πολλοί κατασκευαστές hardware (π.χ. Intel) και φορητών υπολογιστών έχουν ανακοινώσει συσκευές με ενσωματωμένο WiMAX-WiFi inteface modules και έτσι η απήχηση της τεχνολογίας αναμένεται να είναι αρκετή. Ο παράγοντας time to market έχει αποδειχθεί καθοριστικός για πολλές τεχνολογίες και αυτή ίσως να είναι η μεγαλύτερη πρόκληση και για το LTE. Θα πρέπει βέβαια να λάβουμε υπ’ όψη και το σενάριο να μην έχουμε ανταγωνισμό μεταξύ των δύο τεχνολογιών αλλά είτε συνύπαρξη είτε και σύγκλισή τους.

Η τελική εικόνα στην Ελλάδα αναμένεται να διαμορφωθεί ανάλογα με τις ισχυρότερες ευρωπαϊκές αγορές (Γερμανία, Γαλλία κ.α.) και θα είναι σαφέστερη μόλις έχουμε στοιχεία πραγματικών εφαρμογών και από τις δύο τεχνολογίες.

Διαβάστε στο ένθετο αυτού του τεύχους:

<‘here’>