Μη βιαστείτε να το χαρακτηρίσετε σενάριο του μέλλοντος. Είναι πολύ πιθανό οι πελάτες της εταιρείας σας να συμμετέχουν ήδη, έστω άτυπα, στη δημιουργία των νέων σας προϊόντων.
Για τις περισσότερες εταιρείες, η καινοτομία αποτελεί μία πολύ εσωτερική διαδικασία η οποία πραγματοποιείται «κεκλεισμένων των θυρών». Την τελευταία δεκαετία, ωστόσο, κάποιες επιχειρήσεις στους τομείς των καταναλωτικών αγαθών και της τεχνολογίας επιζητούν τις ιδέες τρίτων για την ανάπτυξη των νέων τους προϊόντων. Η τάση αυτή για «ανοικτή καινοτομία» (open innovation) δεν περιορίζεται στη στροφή προς προμηθευτές και ειδικούς, αλλά και στους ίδιους τους πελάτες.
Ενα από τα βασικά ερωτήματα που τίθενται αφορά το κατά πόσο η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει τη σύγχρονη εταιρεία να επωφεληθεί κάποιων αξιόλογων ιδεών που προέρχονται από πελάτες της και να αναπτύξει νέα προϊόντα με μεγαλύτερη ταχύτητα και χαμηλότερο κόστος. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, μια εταιρεία κινητής τηλεφωνίας να συνδυάσει τις απόψεις κάποιων πελατών της με εκείνες των τεχνικών και των προμηθευτών της για να δημιουργήσει μια νέα γενιά προσοδοφόρων συσκευών; Μια πρώτη απάντηση δίνει το παράδειγμα της LEGO, η οποία και προσκάλεσε τους πελάτες της να προτείνουν νέα μοντέλα και στη συνέχεια αντάμειψε οικονομικά εκείνους οι ιδέες των οποίων αποδείχθηκαν εκμεταλλεύσιμες εμπορικά.
Αλλο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα από τον τομέα του λογισμικού είναι πλατφόρμες λογισμικού όπως το LAMP (για Linux, Apache, MySQL και PHP/Perl/Python) που αναπτύχθηκαν από τους χρήστες και που αποτελούν πλέον κομμάτι της βασικής υποδομής Πληροφορικής πολλών επιχειρήσεων. Ποιος είναι όμως ο ρόλος της τεχνολογίας στη νέα αυτή προσέγγιση της καινοτομίας; Βασικός πρωταγωνιστής δεν είναι άλλος από το Web και τη διάδοση του ως πλατφόρμας συμμετοχής. Τι θα ωθήσει ολοένα και περισσότερες εταιρείες να υιοθετήσουν την πλατφόρμα αυτή; Η εντεινόμενη ανάγκη για ανακάλυψη αξιόλογων ιδεών για νέα προϊόντα και η καλύτερη και ταχύτερη διαχείριση των ιδεών αυτών.
Τα οφέλη από τη συλλογική και κατανεμημένη δημιουργία είναι τριπλά: πρώτον από την αξία του ίδιου του προϊόντος που παράγεται μέσα από τη διαδικασία αυτή. Δεύτερον, από την παροχή μιας συμπληρωματικής υπηρεσίας ή προϊόντος. Τέλος, η διαδικασία της συνδημιουργίας εμπεριέχει και έμμεσα πλεονεκτήματα, όπως η βελτίωση της στρατηγικής θέσης ή η ενίσχυση του brand.
Μοντέλα προς μίμηση
Η διαδικασία της ανοικτής καινοτομίας θα μπορούσε να αντλήσει κάποια «μαθήματα» από το συγγενικό τομέα των συμμετοχικών μέσων (participative media). Ερευνα της McKinsey υποδεικνύει ότι το 25% των χρηστών του Internet στη Δυτική Ευρώπη δημοσιεύουν σχόλια και αξιολογήσεις για καταναλωτικά προϊόντα όλων των ειδών. Τα media sites που φιλοξενούν υλικό που δημιουργούν οι ίδιοι οι χρήστες σημειώνουν αύξηση του αριθμού των επισκεπτών τους κατά 100% ετησίως.
Τα ποσοστά αυτά δείχνουν ότι το κοινό είναι ολοένα και πιο πρόθυμο να αλληλεπιδρά με μία εταιρεία online, χαρακτηριστικό το οποίο κάθε επιχείρηση μπορεί να εκμεταλλευτεί σήμερα κιόλας. Επιπλέον, τα κίνητρα που ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των χρηστών είναι ανέξοδα για την εταιρεία: δόξα, διασκέδαση, αλτρουισμός κλπ.
Τέλος, η λογική της συνδημιουργίας δεν απαιτεί τον επαναπροσδιορισμό των επιχειρησιακών συστημάτων. Σε πολλές περιπτώσεις, το μόνο που χρειάζεται είναι ο εντοπισμός των σημείων όπου ήδη παρουσιάζονται στοιχεία συνδημιουργίας. Η LEGO, για παράδειγμα, διέκρινε σχετικές δυνατότητες στην επιτυχία του προϊόντος Mindstorms, ενός εκπαιδευτικού εργαλείου που ανέπτυξε σε συνεργασία με το MIT Media Lab το 1998. Το Mindstorms, ένα παιχνίδι προγραμματισμού με τουβλάκια προσέλκυσε σύντομα μία κοινότητα από ένθερμους οπαδούς που μοιράζονταν τα σχέδιά τους online και η LEGO αξιοποίησε τις ιδέες τους για να αναπτύξει νέα προϊόντα στο κυρίως business της.
Ο επιχειρηματικός κόσμος θα πρέπει να αρχίσει να επιδιώκει εμπειρίες ανοικτής καινοτομίας τόσο για να μάθει πώς να αξιοποιεί την πρακτική αυτή με επιτυχία, όσο και για να συνειδητοποιεί την μακροπρόθεσμη σημασία της.