Η μορφή του ΙΤ αλλάζει. Η αλλαγή δεν αφορά μόνο το ΙΤ ως τεχνολογία ή κλάδο, αλλά τον τρόπο με τον οποίο το χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις για να δημιουργήσουν νέα αξία μέσα από το συνδυασμό των τριών βασικών κεφαλαίων τους: την πληροφορία, τις διαδικασίες και τις σχέσεις.
Η μεταμόρφωση και η αλλαγή αποτελούν χαρακτηριστικά του ΙΤ από τότε που δημιουργήθηκε ο όρος. Ωστόσο, το ΙΤ σήμερα δεν υπόκειται μόνο στις αλλαγές της τεχνολογίας. Το ίδιο το ΙΤ αλλάζει τα επιχειρησιακά μοντέλα, την κοινωνία αλλά και… τον εαυτό του. Η επίδραση αυτή του ΙΤ στο business, την εταιρεία και τους ανθρώπους δημιουργεί, με τη σειρά της, κάτι νέο: ένα μεταβαλλόμενο σχήμα του ΙΤ.
Η Διεύθυνση Πληροφορικής εστιάζει πλέον στις επιχειρησιακές διαδικασίες, την πληροφορία και τις σχέσεις με συνεργάτες, υπαλλήλους και πελάτες. Αυτό σημαίνει ότι η αξία που δημιουργεί το ΙΤ δεν προέρχεται πλέον μόνο (ή, κυρίως) από την υψηλή απόδοση και διαθεσιμότητα των συστημάτων.
Ο ρόλος αυτός εξακολουθεί μεν να υφίσταται –και γίνεται, μάλιστα, απαιτητικότερος- αλλά η εστίαση αφορά πλέον την υποστήριξη των αποφάσεων εκείνων που ξεφεύγουν από τη ρουτίνα και που βρίσκονται πιο κοντά στην «καρδιά» και τη στρατηγική της επιχείρησης.
Οι άξονες της αλλαγής
Ο τρόπος με τον οποίον οι επιχειρήσεις διαχειρίζονται την τεχνολογία και την αξία που αυτή αποδίδει, αλλάζει. Η Gartner επισημαίνει πέντε βασικές διαστάσεις της αλλαγής στην οποία υπόκειται η Διεύθυνση Πληροφορικής.
1. Εστίαση της Διεύθυνσης Πληροφορικής: Το IT δεν θα εστιάζει κυρίως στην παροχή τεχνολογίας, αλλά στη διαχείριση των πηγών προέλευσης (sourcing) και απόδοσης των υπηρεσιών του ΙΤ και στη δημιουργία του πλαισίου των επιχειρησιακών σχέσεων και διαδικασιών.
2. Πηγή της υποδομής ΙΤ: Το ΙT θα διαχειρίζεται σε ολοένα και μεγαλύτερο βαθμό τις «πηγές» από τις οποίες προέρχεται η υποδομή είτε αυτές είναι εσωτερικές είτε εξωτερικές.
3. Δεξιότητες του IT: Το ΙΤ θα αναπτύσσει δεξιότητες στους τομείς των επιχειρησιακών διαδικασιών, του sourcing και των σχέσεων.
4. Κατάργηση της πολυπλοκότητας: Το ΙT θα καλείται, ολοένα και συχνότερα, να απλουστεύει την υποδομή τεχνολογίας όπου αυτή μειώνει την ευελιξία και την αποτελεσματικότητα του business και, κυρίως, στους τομείς του legacy hardware, των εφαρμογών και του sourcing. Αυτό μεταφράζεται σε προετοιμασία για αρχιτεκτονική SOA, πλαίσια διαχείρισης επιχειρησιακών διαδικασιών (BPM) και utility computing.
5. Επιλογή συνεργατών: Το IT θα κληθεί να βελτιώσει την επιλογή των συνεργατών του, εκμεταλλευόμενο τα αποτελέσματα του outsourcing και των κινήτρων που δίνει το business.
Η ανάπτυξη και η μεταμόρφωση του Business
Πολλές εταιρείες αναγκάζονται να προβούν σε ριζική αλλαγή του επιχειρησιακού τους μοντέλου προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Η συνεργασία με τρίτους για την πραγματοποίηση των απαιτούμενων αλλαγών σε στρατηγική, διαδικασίες και υποδομή οδηγεί στην καινοτομία και την αύξηση της αποτελεσματικότητας. Μία νέα βέλτιστη πρακτική αφορά το σχεδιασμό του business και του IT από έξω προς τα μέσα: την αναγνώριση του αναπτυσσόμενου περιβάλλοντος, των ανταγωνιστικών κινδύνων και ευκαιριών και, στη συνέχεια, το σχεδιασμό για εταιρική αλλαγή. Ένα κρίσιμο συστατικό της καινοτομίας και της αποτελεσματικότητας είναι η δημιουργία και η αξιοποίηση των παγίων πληροφορίας, κάτι που δεν μπορεί να γίνει χωρίς το ΙΤ.
Η προσπάθεια αυτή απαιτεί μία συνολική αντιμετώπιση του συνόλου της πληροφορίας που διαθέτει η εταιρεία, της αλυσίδας αξίας και του περιβάλλοντός της, καθώς και της στρατηγικής και των πρωτοβουλιών για την αξιοποίησή της. Παράλληλα, η Διεύθυνση Πληροφορικής αντιμετωπίζεται ολοένα και περισσότερο ως παράγοντας επιχειρησιακής αλλαγής. Η επιχειρησιακή αλλαγή αποτελεί ένα διαρκώς αυξανόμενο μέρος των αρμοδιοτήτων των ηγετών του ΙΤ.
Ταυτόχρονα, το IT αποτελεί διαρκώς αυξανόμενο μέρος της εργασίας στελεχών που ηγούνται της επιχειρησιακής αλλαγής. Η εστίαση στα πάγια της πληροφορίας, των διαδικασιών και των σχέσεων βρίσκεται στην καρδιά των παραπάνω παραγόντων αλλαγής. Ένα χαρακτηριστικό των επιχειρήσεων που αντεπεξέρχονται στο παραπάνω με επιτυχία είναι ότι έχουν συνολική αντιμετώπιση των παγίων σε ολόκληρη την αλυσίδα της αξίας και όχι μόνο στα όρια της δικής τους εταιρείας.
Αυτό συνεπάγεται μεγάλες προκλήσεις για την ηγεσία, τη δημιουργία στρατηγικής και τη μετάβαση από την άσκηση επιρροής στη δράση όσον αφορά την αντιμετώπιση θεμάτων που μπορούν να ελέγξουν άμεσα οι επιχειρησιακοί ηγέτες.
Για παράδειγμα, μία εταιρεία logistics και αποθήκευσης τροφίμων σχεδίασε τα συστήματα Πληροφορικής της έτσι ώστε να βελτιστοποιεί τον στόλο των οχημάτων της και τις αποθήκες της στο σύνολο της αλυσίδας αξίας. Δημιούργησε, λοιπόν, μία ηλεκτρονική αγορά στην οποία επικοινωνούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι (αγρότες, έμποροι χονδρικής και καταστήματα), ενώ της πρωτοβουλίας σχεδιασμού ηγήθηκε η Διεύθυνση Πληροφορικής.
Η επιτάχυνση της τεχνολογίας
Οι εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας είναι πολλές και συνδέονται μεταξύ τους. Η έμφαση στο IT μετατοπίζεται από το «Τ» της τεχνολογίας στο «Ι» της πληροφορίας (information). Κατά κάποιο τρόπο, η ίδια η τεχνολογία δεν έχει σημασία. Οι κοινότητες, τα peer groups και… τα παιδιά είναι εκείνοι που θα καθορίσουν το ποιες τεχνολογίες θα επιτύχουν και ποιες θα αποτύχουν. Η «δικτυωμένη κοινωνία» δημιουργεί νέες συμπεριφορές, ευκαιρίες και δημογραφικά στοιχεία. Οι εικονικοί κόσμοι και η μεταμόρφωση του ΙΤ σε αγαθό ευρείας κατανάλωσης δημιουργεί νέες ευκαιρίες και θέτει νέες απαιτήσεις.
Η εταιρική αρχιτεκτονική (enterprise architecture) αποτελεί στρατηγική που οι ηγετικές εταιρείες χρησιμοποιούν για το σύνολο της λειτουργίας τους. Οι τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα του business intelligence και της διαχείρισης της πληροφορίας επιτρέπουν την εκμετάλλευση της δομημένης και της αδόμητης πληροφορίας ώστε να προκύπτει νέα γνώση, να βελτιώνονται οι αποφάσεις, να σηματοδοτούνται οι εξαιρέσεις και να βελτιώνονται οι διαδικασίες. Σε κάποιες επιχειρήσεις, ο CIO μετατρέπεται σε κεντρικό αρχιτέκτονα του συνόλου της επιχείρησης και όχι μόνο της τεχνολογίας.
Ο κεντρικός αρχιτέκτονας της επιχείρησης είναι εκείνος που κατανοεί όλα τα στρατηγικά και λειτουργικά στοιχεία του business, όλες τις εσωτερικές συνδέσεις, αλλά και τις σχέσεις με εξωτερικούς συνεργάτες. Σε μία ασφαλιστική εταιρεία, για παράδειγμα, ο CIO αξιοποίησε τις γνώσεις του σχετικά με το business και τις αρχές αρχιτεκτονικής διαδικασιών για να βελτιώσει την απόδοση της Διεύθυνσης ΙΤ.
Στη συνέχεια, χρησιμοποίησε τις ίδιες τεχνικές για να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα του συνόλου του business. Καθώς έκανε το παραπάνω, ο ρόλος του εξελίχθηκε από CIO σε chief operating officer (COO). Η απόδοση των λειτουργιών IT αυξάνεται με εργαλεία, όπως το Information Technology Infrastructure Library (ITIL), η ωριμότητα των διαδικασιών και οι προσεγγίσεις που εστιάζουν στον πελάτη. Οι επιταχυνόμενες αλλαγές στις τεχνολογικές βάσεις φέρνουν μεγαλύτερη ευελιξία και αξία μέσα από νέες, δυναμικότερες πλατφόρμες και αρχιτεκτονικές.
Τα εναλλακτικά μοντέλα sourcing και απόδοσης υπηρεσιών, όπως το SaaS, αλλάζουν τον τρόπο και τα οικονομικά στοιχεία της παροχής τεχνολογίας. Οι εξελίξεις της τεχνολογίας και οι αναδυόμενες αρχές επιχειρησιακών διαδικασιών μπορούν να δημιουργήσουν ευελιξία και προσαρμοστικότητα και να βελτιώσουν την απόδοση. Κοινωνικοί παράγοντες και η επιρροή των κοινωνικών ομάδων τυγχάνουν αναγνώρισης ως προς τη δυναμική τους στην καινοτομία και την αλλαγή λόγω των αυξανόμενων δυνατοτήτων των εργαλείων τεχνολογίας που τα στηρίζουν.
Καταργώντας το συμβατικό ΙΤ
Το παραδοσιακό ΙΤ εστιάζει στην αποθήκευση, την ανάκληση και την οργάνωση της πληροφορίας. Δημιουργείται, όμως, ένας ξεχωριστός κόσμος τεχνολογίας που αφορά την αρχιτεκτονική της λειτουργίας, ο προϋπολογισμός του οποίου υπερβαίνει εκείνον του συμβατικού ΙΤ. Ο συνδυασμός παγίων ΙΤ και αρχιτεκτονικών που βασίζονται σε γεγονότα αρχίζει να αποδίδει δραματικά διαφορετικά αποτελέσματα.
Στο πλαίσιο αυτό, ο CIO θα πρέπει να ορίσει το νέο όραμα και τη νέα κατεύθυνση, ξεφεύγοντας από τα όρια του παραδοσιακού ΙΤ. Στη συνέχεια, θα πρέπει να επιτύχει την τελειότητα στους τύπους και τις δομές οργάνωσης και να χτίσει την αξία του ΙΤ όσον αφορά τη μεταμόρφωση. Μακροπρόθεσμα, θα πρέπει να αναπτύξει μία ομαδική προσέγγιση και να προάγει την ευελιξία και τις συνδυαστικές δεξιότητες.