Η απομακρυσμένη εργασία δεν αποτελεί πλέον μια νέα τάση στο management, αλλά μία πραγματικότητα για τις σύγχρονες επιχειρήσεις. Στην Ελλάδα, η μετάβαση από το χτύπημα κάρτας παρουσίας στον απομακρυσμένο εργαζόμενο που δουλεύει όπου υπάρχει γρήγορη σύνδεση παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς διοικητικές προκαταλήψεις χρόνων συνυπάρχουν με νέες τεχνολογίες επικοινωνίας και αλλαγές στα εργασιακά δεδομένα.
Καθώς τα οφέλη της ευέλικτης εργασίας, σε όρους αύξησης παραγωγικότητας και εξοικονόμησης κόστους δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητα, η προώθηση πρακτικών remote working αποτελεί μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για τον Διευθυντή Πληροφορικής, για να αναδείξει το ρόλο του ως business partner και καταλύτη της αλλαγής. Αλλωστε, το μοντέλο της απομακρυσμένης εργασίας είναι εφικτό μόνο επειδή η σύγχρονη τεχνολογία το επιτρέπει – ή ακόμα και το επιβάλλει σε κάποιες περιπτώσεις.
1,2 δις εργαζόμενοι, αριθμός που αντιστοιχεί στο 35% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού θα εργάζεται ευέλικτα μέχρι το 2013, σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας IDC. Το remote working είναι πιο διαδεδομένο στις ΗΠΑ: σύμφωνα με την ίδια έρευνα, μέχρι το 2013, 119,7 εκατ. εργαζόμενοι, δηλαδή παραπάνω από το 75% του εργατικού δυναμικού στις ΗΠΑ, θα έχει υιοθετήσει κάποια μορφή ευέλικτης εργασίας -office-based remoteworking, non-office-based remoteworking και home-based remoteworking.
Η ευέλικτη εργασία κερδίζει συνεχώς έδαφος και στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης: είναι χαρακτηριστικό ότι, μέχρι το 2013, οι remote workers, σε απόλυτους αριθμούς, θα έχουν φτάσει τα 129,5 εκατομμύρια, ξεπερνώντας αυτούς της άλλης πλευράς του Ατλαντικού. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί στο 50,3% του εργατικού δυναμικού στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης.
Σαφώς μεγαλύτερα περιθώρια διείσδυσης έχει η ευέλικτη εργασία στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, σε Μέση Ανατολή, Λατινική Αμερική και Αφρική, αλλά και στον Καναδά, καθώς ο αριθμός των remote workers σε αυτές τις χώρες αναμένεται να φτάσει τα 153,2 εκατομμύρια, δηλαδή μόλις το 13,5% του εργατικού δυναμικού.
Το «σύννεφο» και οι «έξυπνες» συσκευές
Η διάδοση του remote working στη διεθνή αγορά εργασίας συνάδει με την ανάπτυξη τεχνολογιών Software as a Service, και ειδικότερα των υπηρεσιών cloud computing, καθώς οι εφαρμογές αυτές επέτρεψαν την απομακρυσμένη πρόσβαση των εργαζομένων στις εταιρικές εφαρμογές και τη δημιουργία εικονικών (virtual) ομάδων εργασίας.
Το ίδιο ισχύει και με την ραγδαία αύξηση της χρήσης smartphones στη διεθνή αγορά, αλλά και στην Ελλάδα: σύμφωνα με μεγέθη της GSM Association, ο αριθμός των χρηστών remote broadband παγκοσμίως, έχει αυξηθεί κατά δέκα φορές τα τελευταία τρία χρόνια. Σύμφωνα δε με τη Forrester Research, μέχρι το 2013, το 38% των χρηστών κινητών τηλεφώνων στη Δυτική Ευρώπη θα χρησιμοποιεί remote Ιnternet. Αυτό σημαίνει ότι 125 εκατομμύρια Ευρωπαίοι θα έχουν τακτική πρόσβαση στο Διαδίκτυο από το κινητό τους τηλέφωνο – ο τριπλάσιος αριθμός συγκριτικά με τους σημερινούς χρήστες.
Οι remote operators και πάροχοι υπηρεσιών συστήνουν επιχειρηματικές λύσεις στην αγορά – και όχι απλώς νέες τεχνολογίες. Διάφορες business και productivity εφαρμογές, δωρεάν και επί πληρωμή, εγκαθίστανται καθημερινά στα smartphones εκατομμυρίων επαγγελματιών ανά τον κόσμο, αυξάνοντας τη λειτουργικότητά τους. Κι αυτό είναι μόνο η αρχή, καθώς οι πάροχοι επιχειρηματικού λογισμικού αρχίζουν να ανακαλύπτουν τη δυναμική καναλιών, όπως τo App Store της Apple.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η SAP, η οποία λάνσαρε τον Αύγουστο του 2009 μία iPhone εκδοχή της BusinessOne εφαρμογής, έναντι 449,99 δολαρίων. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η ανάπτυξη επαγγελματικών εφαρμογών για «έξυπνα» τηλέφωνα είναι μια τάση που θα επεκταθεί σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, καθώς το κινητό τηλέφωνο δεν έχει αντικαταστήσει ακόμα το laptop, όσον αφορά τη χρήση για επαγγελματικούς σκοπούς, ωστόσο η σταδιακή σύγκλιση της κινητής τηλεφωνίας, του Internet και του λογισμικού εφαρμογών ευνοεί ακόμα περισσότερο τη διάδοση της ευέλικτης εργασίας.
The 3-Cs generation
Η ευέλικτη εργασία αναμένεται να είναι ο κανόνας, και όχι η εξαίρεση, μέσα στα επόμενα χρόνια, καθώς τα μέλη της Generation C μπαίνουν στην αγορά εργασίας. Στην Generation C ανήκουν τα παιδιά που γεννήθηκαν μετά το 1990 και έζησαν τα εφηβικά τους χρόνια μέσα στη δεκαετία του 2000.
Σύμφωνα με σχετική έρευνα της Booz & Company, μέχρι το 2020, το 40% του πληθυσμού σε Ευρώπη, ΗΠΑ και BRIC countries θα ανήκει στη Generation C. Η γενιά αυτή πήρε το όνομά της από τις λέξεις Connected, Communicating, Computerized: είναι η πρώτη γενιά που δεν έχει καμία απολύτως εμπειρία από το πώς είναι η ζωή χωρίς πρόσβαση στο Internet, και όσοι ανήκουν σε αυτή έχουν συνηθίσει να είναι συνεχώς δικτυωμένοι, είτε μέσω των προσωπικών τους υπολογιστών, ή των κινητών τους τηλεφώνων.
Η «ψηφιοποιημένη» ζωή των μελών της Generation C αναμένεται να αλλάξει άρδην τον τρόπο εργασίας μέσα στα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με την έρευνα της Booz & Company, μέσα στα επόμενα τρία με πέντε χρόνια, η πλειονότητα των εργαζομένων θα δουλεύει σε προσωπικούς υπολογιστές και όχι σε σταθμούς εργασίας, ενώ, μέχρι το 2020, παραπάνω από το 50% των εργαζομένων στις μεγάλες επιχειρήσεις θα εργάζεται σε virtual ομάδες.
Επίσης, τα μέλη της Generation C δίνουν μεγάλη σημασία στην προσωπική ελευθερία και στην αυτοδιαχείριση του χρόνου, ενώ το γεγονός ότι είναι συνεχώς συνδεδεμένοι με το Internet, εξαλείφει τα όρια ανάμεσα στην προσωπική και επαγγελματική τους ζωή. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την κατάργηση των οργανισμών με τυπικά ιεραρχικές δομές, και τη δημιουργία virtualized περιβαλλόντων εργασίας.
Το δικαίωμα στην ελεύθερη διαχείριση του χρόνου δεν αποτελεί ζητούμενο μόνο για τα παιδιά της Generation C. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε το Skype τον Απρίλιο, η ευελιξία στη διαχείριση χρόνου και το δικαίωμα στην απομακρυσμένη εργασία είναι ο τρίτος σημαντικότερος παράγοντας ικανοποίησης από τη δουλειά – μετά τις χρηματικές απολαβές και την ποιότητα του εργασιακού περιβάλλοντος. Η ίδια έρευνα κατέδειξε ότι το 75% των decision makers στις επιχειρήσεις θεωρούν ότι το remote working είναι μια αποδεκτή πλέον μορφή εργασίας, ενώ το 56% αυτών εκτιμούν ότι οι remote workers είναι πιο παραγωγικοί.
Πολύ ενδιαφέρον είναι και το βασικό συμπέρασμα έρευνας που διεξήγαγε το αμερικάνικο site εύρεσης εργασίας Dice, σύμφωνα με το οποίο, το ένα τρίτο των εργαζομένων θα αποδεχόταν ακόμα και μείωση (!) στις χρηματικές απολαβές τους, αν τους δινόταν η δυνατότητα να εργάζονται από το σπίτι.
Τα επιχειρηματικά οφέλη
Η υιοθέτηση μορφών ευέλικτης εργασίας μπορεί να αποφέρει μεγάλα οικονομικά οφέλη για την επιχείρηση, και αυτό είναι πολύ σημαντικό, σε μία εποχή όπου η διαχείριση του κόστους αποτελεί βασική προτεραιότητα.
Σε πρώτο επίπεδο, οι remote workers είναι πιο παραγωγικοί και εργάζονται περισσότερες ώρες, καθώς εξοικονομούν χρόνο από τη μεταφορά τους προς και από την εργασία, και εκμεταλλεύονται οποιοδήποτε χρονικό διάστημα ανάμεσα στις υποχρεώσεις της ημέρας. Με την απομακρυσμένη εργασία, ο χρόνος που σπαταλιέται μεταξύ διαφορετικών τόπων μπορεί να αξιοποιηθεί παραγωγικά.
Υπάρχει πλέον ένα εύρος προϊόντων και υπηρεσιών στην αγορά που επιτρέπουν τη διαχείριση και απάντηση στα e-mails, την πρόσβαση στις εταιρικές βάσεις δεδομένων ή την επιμέλεια εγγράφων ενόσω βρίσκεται κανείς εν κινήσει. Ενας απλός υπολογισμός που αποδεικνύει τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η τηλεργασία φέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα: εάν ένας εργαζόμενος έχει ξοδέψει μόλις δέκα ώρες την εβδομάδα σε ταξίδια και μετακινήσεις, αυτό ισοδυναμεί με 500 εργατοώρες ετησίως – και πιθανώς δεκάδες χιλιάδες ευρώ σπαταλημένης παραγωγικότητας.
Ερευνητές του Brigham Young University της Utah, που μελέτησαν τα αποτελέσματα της ευέλικτης εργασίας σε 24.436 εργαζόμενους της IBM, σε 75 χώρες, ανακάλυψαν ότι οι εργαζόμενοι που είναι υποχρεωμένοι να δουλεύουν σε περιβάλλον γραφείου, ασχολούνται με προσωπικά ζητήματα κατά τη διάρκεια του ωραρίου τους, μόλις συμπληρώσουν 38 ώρες εργασίας, σε εβδομαδιαία βάση.
Οι remote workers μπορούν να δουλέψουν μέχρι και 57 ώρες την εβδομάδα, χωρίς να «μπερδέψουν» την εργασία με την προσωπική τους ζωή. Τα αποτελέσματα της πανεπιστημιακής μελέτης επιβεβαιώνει και εσωτερική έρευνα της IBM, σύμφωνα με την οποία, οι remote workers είναι κατά 50% πιο αποδοτικοί.
Τα οφέλη της ευέλικτης εργασίας, σε όρους αύξησης παραγωγικότητας, δεν σταματούν εδώ: η American Management Association πιστοποιεί ότι οι «άδειες ασθένειας» μειώθηκαν κατά 63%, χάρη στο teleworking πρόγραμμα που εφήρμοσαν. Με άλλα λόγια, οι remote workers δεν παίρνουν… «άδειες από τη σημαία».
Το remote working μπορεί να βοηθήσει μια εταιρεία να μειώσει το λειτουργικό κόστος της. Οπως αναφέρει σχετικό report του οργανισμού The Telework Coalition, οι επιχειρήσεις μπορούν να εξοικονομήσουν μέχρι και 20.000 δολάρια ετησίως, για κάθε full-time υπάλληλο που επιλέγει την απομακρυσμένη εργασία, καθώς οι ανάγκες της εταιρείας για επένδυση σε κτήρια, υποδομές Πληροφορικής και προμηθειών γραφείου μειώνονται σημαντικά.
Η ίδια έρευνα καταδεικνύει ότι η υιοθέτηση πρακτικών ευέλικτης εργασίας μπορεί να μειώσει το turnover των υπαλλήλων κατά 50%, βοηθώντας έτσι την επιχείρηση να αποφύγει κόστη πρόσληψης και εκπαίδευσης εργαζομένων που θα αντικαταστήσουν αυτούς που έφυγαν – υπολογίζεται ότι το μέσο κόστος αντικατάστασης ενός υπαλλήλου που παραιτείται αντιστοιχεί στο 3% της ετήσιας μισθοδοσίας του.
Το ROI
Η εξοικονόμηση πόρων που επιτυγχάνεται με την υιοθέτηση μορφών ευέλικτης εργασίας φαίνεται να αντισταθμίζει το κόστος που συνεπάγεται για την επιχείρηση η αρχική επένδυση για αυξημένες προδιαγραφές ασφαλείας, την ενοποίηση της εσωτερικής επικοινωνίας, έτσι ώστε να έχουν όλοι καλύτερη πρόσβαση σε αυτήν και καλύτερο monitoring των απομακρυσμένων εργαζόμενων. Παρόλα αυτά, η επένδυση για υποδομές που θα κάνουν δυνατή την ευέλικτη εργασία συντηρούν ακόμα κάποιες αντιστάσεις απέναντι στην ευέλικτη εργασία, ιδιαίτερα στη Γηραιά Ηπειρο.
Μπροστά στο ενδεχόμενο εφαρμογής πρακτικών ευέλικτης εργασίας, το τμήμα IT πρέπει να υπολογίσει τα οφέλη που προκύπτουν από την αύξηση της παραγωγικότητας και τα μειωμένα κόστη λειτουργίας ενός γραφείου, και να τα αντισταθμίσει με τις επενδύσεις που πρέπει να γίνουν σε τεχνολογικές λύσεις, προκειμένου οι remote workers να συνεργάζονται απρόσκοπτα με το σύνολο των εργαζομένων της επιχείρησης.
Οι έρευνες πάντως πιστοποιούν ότι οι εργαζόμενοι εκτιμούν ιδιαίτερα την ευέλικτη εργασία ως benefit, τόσο ώστε να είναι πρόθυμοι να επωμιστούν και ένα μέρος του κόστους, προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα να έχουν τον απόλυτο έλεγχο στη διαχείριση του χρόνου τους – κατά την Forrester Research, σεβαστή μερίδα των εργαζομένων που χρησιμοποιούν smartphones για επαγγελματικούς λόγους, εμφανίζονται πρόθυμοι να πληρώσουν τους λογαριασμούς από την τσέπη τους, αρκεί να αποσυνδεθεί η δουλειά τους από το χώρο εργασίας τους.
Θέμα κουλτούρας
Είναι σαφές ότι η ανάπτυξη σύγχρονων τεχνολογιών για επεξεργασία και αποθήκευση δεδομένων, αλλά και η διάδοση των netbooks, tablets και «έξυπνων» κινητών τηλεφώνων διευκολύνουν σημαντικά τη διάδοση της ευέλικτης εργασίας στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον. Ωστόσο, τα εργαλεία και οι λύσεις από μόνες τους δεν μπορούν να κάνουν πολλά, αν δεν αλλάξει η νοοτροπία των επιχειρήσεων όσον αφορά τη διαχείριση των ανθρώπων τους.
Παρότι οι σχετικές έρευνες πιστοποιούν τη συμβολή του remote working στην παραγωγικότητα, αλλά και στο bottom line της εταιρείας, πολλές επιχειρήσεις διστάζουν να δώσουν στους εργαζόμενούς τους τη δυνατότητα να χειρίζονται το χρόνο εργασίας τους. Η επιφύλαξη αυτή έχει τις ρίζες της στο perception που θέλει όσους μένουν πολλές ώρες στο γραφείο να θεωρούνται ως σκληρά εργαζόμενοι και παραγωγικοί.
Για να εξαλειφθεί η συγκεκριμένη, σχεδόν πάντα ανακριβής προκατάληψη, θα πρέπει η επιχείρηση να διαφοροποιήσει τις διαδικασίες της, ορίζοντας μετρήσιμους στόχους, οι οποίοι θα ευθυγραμμίζονται με τους στρατηγικούς στόχους της. Καθοριστικής σημασίας είναι και ο ορισμός Key Performance Indicators, οι οποίοι θα επιτρέπουν την αντικειμενική αξιολόγηση του έργου που παράγει κάθε στέλεχος της επιχείρησης ξεχωριστά, αλλά και τον προσδιορισμό της συμβολής της εργασίας του κάθε εργαζόμενου ξεχωριστά στην επίτευξη των στόχων της επιχείρησης.
Ο ρόλος του Διευθυντή Πληροφορικής στη διαμόρφωση διαδικασιών που ευνοούν την ευέλικτη εργασία είναι καταλυτικός. Αυτό γιατί ο Διευθυντής Πληροφορικής είναι αυτός που γνωρίζει καλύτερα τις δομές και την οργάνωση της εταιρείας, αλλά και την τεχνολογία που απαιτείται. Η εμπλοκή του Διευθυντή Πληροφορικής στη διάδοση της ευέλικτης εργασίας είναι σημαντική, όχι μόνο στην επιλογή των τεχνολογιών, αλλά και όσον αφορά τον σχεδιασμό των πολιτικών της επιχείρησης απέναντι στους remote workers.
Για να αποδώσει η ευέλικτη εργασία, θα πρέπει να ενταχθεί στο πλαίσιο συγκεκριμένων διαδικασιών, οι οποίες θα ορίζουν τις προθεσμίες και το deliverable των remote workers. Τα οικονομικά οφέλη που απορρέουν από την ευέλικτη εργασία δεν πρόκειται να εμφανιστούν από τη μία μέρα στην άλλη, και μάλλον δεν θα εμφανιστούν ποτέ, αν η επιχείρηση δεν προσδιορίσει ακριβώς τον τρόπο με τον οποίο οι remote workers συμβάλλουν στην παραγωγή αξίας για την επιχείρηση, στο πλαίσιο συγκεκριμένης πολιτικής. Η πολιτική της κάθε επιχείρησης και οι πρακτικές της στο χειρισμό των remote workers είναι αυτή που θα καθορίσει το πόσο παραγωγικοί είναι.
Οι επιχειρήσεις σήμερα στρέφονται όλο και περισσότερο στη Διεύθυνση Πληροφορικής για λύσεις που θα τις βοηθήσουν να παράγουν περισσότερη αξία, με μικρότερο κόστος. Ο ενστερνισμός της ευέλικτης εργασίας αποτελεί μια πολύ καλή ευκαιρία για τον Διευθυντή Πληροφορικής που θέλει να κάνει την αλλαγή στην επιχείρησή του.
in numbers
- 35% του εργατικού δυναμικού παγκοσμίως θα εμπλέκεται σε κάποιο σχήμα ευέλικτης εργασίας μέχρι το 2013
- 38% των εργαζομένων στη Δυτική Ευρώπη κάνει χρήση mobile Internet
- Κατά 50% μπορεί να μειώσει το employee turnover η υιοθέτηση πρακτικών ευέλικτης εργασίας
- 20.000 δολάρια μπορεί να εξοικονομήσει μια επιχείρηση για κάθε full time εργαζόμενο που επιλέγει να δουλέψει απομακρυσμένα
- 2 παραπάνω ώρες εργάζονται οι remote workers, σε εβδομαδιαία βάση, σε σχέση με αυτούς που μένουν στο γραφείο