Είναι ξεκάθαρο πως η αγορά στο σύνολό της -και ιδιαίτερα στον τομέα των νέων τεχνολογιών- επιβάλλεται να βασίζεται, σέ ένα στέρεο κορμό διαδικασιών που καθορίζουν με ολιστικό τρόπο την συνολική λειτουργία μίας επιχείρησης.

Ό λες οι φάσεις της βιομηχανικής και τεχνολογικής επανάστασης έγιναν εφικτές στην βάση νέων διαδικασιών, που έδιναν κάθε φορά νέα πνοή και νέα ώθηση τόσο σε επίπεδο απόδοσης όσο και δημιουργίας συνθηκών ευδοκίμησης της ανάπτυξης και της καινοτομίας. Έτσι έχουμε φτάσει πια στις μέρες μας κάθε εταιρία να έχει στο Home Page της ένα πολύχρωμο banner με όλα τα πιστοποιητικά που έχει αποκτήσει με τα κλασικότερα αυτών να υπάρχουν παντού σε οτιδήποτε μεγαλύτερο από περίπτερο. Περιττό αναφοράς πως μια εταιρία δεν πάει μακριά σε ένα διαγωνισμό εάν δεν έχει τα βασικά πιστοποιητικά του σχετικού τομέα, ειδικά αν ο διαγωνισμός προέρχεται από δημόσιο ή ευρωπαϊκό οργανισμό. Είμαστε λοιπόν εδώ και χρόνια σε ένα εργασιακό περιβάλλον όπου η κυριαρχία των διαδικασιών και των πιστοποιήσεων είναι δεδομένη. Γιατί τότε υπάρχει ακόμα τόση μεταβλητότητα, τόση αμφισβήτηση και τελικά τόση ανασφάλεια για τις σωστές διαδικασίες και, κυρίως, για την σωστή χρήση των όποιων διαδικασιών; Γιατί ακόμα βλέπουμε τόσα νέα βιβλία, τόσα συνέδρια και τόσες ανοιχτές συζητήσεις επί του θέματος και τόση μεγάλη εναλλαγή στα πρέπει και δεν πρέπει; Πως είναι δυνατόν μετά από τόσα χρόνια αυτό το θέμα να μην είναι ήδη λυμένο και απλοποιημένο στο επίπεδο μαθήματος πρωτοετών φοιτητών και ακόμα να χύνεται τόσο μελάνι και να υπάρχει τόσος προβληματισμός επι του θέματος; Οι διαδικασίες και ιδιαίτερα η εφαρμογή και η τήρηση αυτών έχουν μία εγγενή Αχίλλειο πτέρνα: δεν υπάρχει διαδικασία που να θέτει σε επιτυχή εφαρμογή μια διαδικασία. Η επιτυχία ή μη μιας διαδικασίας είναι κάτι ιδιαίτερα πιο βασικό, στοιχειώδες και συγχρόνως δύσκολο. Το ISO9001 έχει μία εξαιρετική όσο και γενική δήλωση επί του θέματος: “The adoption of a quality management system should be a strategic decision of an organization” Αυτή η δήλωση, τουλάχιστον μορφολογικά, θυμίζει το άρθρο 120 του Συντάγματος σχετικά με την τήρηση του που “… επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων, που δικαιούνται και υποχρεούνται ….. “. Η αλήθεια είναι πως οι ομοιότητες δεν σταματούν εδώ. Ακριβώς όπως όταν σε μία χώρα όλα πηγαίνουν καλά και το γενικό αίσθημα των πολιτών είναι θετικό, τότε είναι σχετικά εύκολο να μην υπάρχει διατάραξη των νόμων, του κράτους, της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας έτσι και σε μία εταιρία όταν τα πράγματα πάνε σχετικά καλά είναι μάλλον εύκολο να τηρούνται, τουλάχιστον με επιφανειακό τρόπο όλες οι διαδικασίες.

Όταν όμως ζορίζουν τα πράγματα, τότε οι άνθρωποι τείνουν να μεταπίπτουν και να αναδιπλώνονται σε πιο ενστικτώδεις συμπεριφορές και να μην εμπιστεύονται εξωγενείς παράγοντες όπως νόμους και διαδικασίες αλλά να ακολουθούν το προσωπικό τους ένστικτο αυτοσυντήρησης. Έτσι, σε μια εταιρεία όταν υπάρχει σοβαρή πίεση για αποτελέσματα λόγω έλλειψης πόρων ή υπερβολικών προσδοκιών είναι σύνηθες οι διαδικασίες να αντιμετωπίζονται ως πλεονάζουσα και κοστοβόρα προσέγγιση και οι εργαζόμενοι να κάνουν “αυτό που νομίζουν πως ξέρουν καλύτερα”, να μπαίνουν δηλαδή στο “comfort zone” τους και να ακολουθούν αυτό που ενστικτωδώς έχουν μάθει καλώς ή κακώς από παρελθοντικά βιώματα πως μπορεί να φέρει τα καλύτερα αποτελέσματα. Και όταν πραγματικά χρειάζονται οι διαδικασίες, τότε είναι που δεν τηρούνται και ακριβώς εκεί έγκειται και η δυσκολία στο όλο εγχείρημα της υιοθέτησης διαδικασιών. Πως μπορεί ένα σύστημα, ένας οργανισμός, ένα σύνολο εργαζομένων να πεισθεί και πραγματικά με βιωματικό τρόπο να νιώσει πως ακολουθώντας τις διαδικασίες είναι ο μόνος τρόπος να επιτευχθούν τα βέλτιστα αποτελέσματα και να ξεπεραστούν οι όποιες δυσκολίες; Πως γίνεται σε μία κοινωνία σε βαθιά κρίση με όλες τις βασικές αρχές και αξίες διαταραγμένες να πεισθούν οι πολίτες πως ειδικά τότε πρέπει να σέβονται τις υποχρεώσεις τους έναντι του νόμου και των συνανθρώπων τους; Ένας τρόπος είναι η προσέγγιση του ISO9001 για “strategic decision”, όταν πρακτικά δηλαδή οι επικεφαλής δίνουν πρώτοι το παράδειγμα και με τον τρόπο διοίκησής τους αλλά και με την προσωπική εργασιακή συμπεριφορά τους. Ο μόνος άλλος τρόπος είναι η δοκιμή του χάους, της αναρχίας και τελικά της καταστροφής με την ελπίδα πως θα είναι αναστρέψιμη και θα λειτουργήσει μόνο ως μάθημα. Διαφορετικά, είμαστε έρμαια της επόμενης φουρτούνας.