Α λ λ α γ ή. Είτε είναι η πανδημία, είτε διαταραχές στη εφοδιαστική αλυσίδα, είτε αλλαγή στη συμπεριφορά των καταναλωτών, η αλλαγή συμβαίνει και η επιχείρηση καλείται να την αντιμετωπίσει μέσω του ψηφιακού της μετασχηματισμού. Ένα από τα όπλα που διαθέτει είναι η χρήση Software as a Service (SaaS), λογισμικού δηλαδή που δεν έχει αγοράσει, αλλά το νοικιάζει για όσο διάστημα και για όσους χρήστες το χρειάζονται.

Οι πρώτες εφαρμογές SaaS εμφανίστηκαν στις αρχές του 2000 ενώ μέχρι το 2022, η παγκόσμια αγορά Software as a Service (SaaS) υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσει τα 172 δις δολάρια.
Οι υπηρεσίες SaaS είναι συνήθως διαθέσιμες μέσω browser, διατίθενται όμως και σε περιβάλλον desktop ή mobile όταν υπάρχουν συγκεκριμένες απαιτήσεις, όπως integration με βιομηχανικό εξοπλισμό ή τοπική αποθήκευση δεδομένων.

Οι SaaS υπηρεσίες ομαδοποιούν τους πελάτες τους ως ενοίκους (tenants) της εφαρμογής σε κοινή εφαρμογή με κοινό configuration (και ενδεχομένως κοινή βάση δεδομένων) και διατήρηση μιας έκδοσης, η οποία συνεχώς αναβαθμίζεται (αυτόματα). Τόσο η ελαστικότητα ζήτησης των υπηρεσιών από τους “ενοίκους”, όσο και η απλοποίηση του deployment, επιτρέπει στους παρόχους να εκμεταλλευτούν τις οικονομίες κλίμακας για να στήσουν το μοντέλο λειτουργίας της υπηρεσίας. Η βιωσιμότητα του μοντέλου αυτού εξαρτάται βέβαια από τη δυνατότητα των παρόχων να αποκτούν συνεχώς νέους πελάτες ώστε να επιμερίζουν τα κόστη αποδοτικότερα. Οι εξελίξεις στο storage και στα πρωτόκολλα επικοινωνίας, η μετάβαση από τα Virtual Machines στους Containers, από τα monoliths στα microservices επιτρέπουν συνέχεια τη δημιουργία νέων SaaS υπηρεσιών, οι οποίες με τη σειρά τους πιέζουν για νέες εξελίξεις στους τομείς αυτούς.

Entersoft Sales CRM, μια πλήρης SaaS εφαρμογή
Υπάρχουν διαφόρων ειδών υπηρεσίες SaaS, όπως πλήρεις εφαρμογές ή επεκτάσεις εφαρμογών ή υπηρεσίες που παρέχουν APIs που τα καλούν τρίτες εφαρμογές. Για παράδειγμα, το Entersoft Sales CRM είναι μια πλήρης SaaS εφαρμογή, η Ωρομέτρηση και το Εξοδολόγιο επεκτείνουν το Entersoft ERP, ενώ η Ηλεκτρονική Τιμολόγηση της Retail@Link προσφέρει APIs για την παράδοση των τιμολογίων.

Οι επιχειρήσεις αντίστοιχα μπορούν να ενεργοποιήσουν τις SaaS υπηρεσίες σταδιακά, για κάθε τμήμα που τις χρειάζεται ανάλογα με τις (εποχικές) ανάγκες ή τη στελέχωση (πλήθος licenses), επιτρέποντας τόσο την ορθή αξιολόγηση του product fit της υπηρεσίας αλλά και τελικά την αποδοτική οργάνωση. Όσο ο οργανισμός μετασχηματίζεται και η στελέχωση των τμημάτων αλλάζει (όπως και οι ρόλοι), αλλάζει και το μείγμα χρηστών ή/και SaaS υπηρεσιών που απαιτούνται για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού.
Τα πλεονεκτήματα που έχουν λοιπόν οι υπηρεσίες SaaS για τις επιχειρήσεις είναι η μείωση του κόστους, τόσο σε άδειες λογισμικού όσο και στο απαιτούμενο υλικό, ο συνδυασμός τους και η ευελιξία που προσφέρουν, καθώς δεν χρειάζονται ούτε εγκατάσταση, ούτε διαχείριση, ούτε αναβάθμιση, ενώ οι χρήστες έχουν πρόσβαση από παντού.

Ο σημαντικός ρόλος της αξιοπιστίας  του παρόχου SaaS
Το παράδοξο είναι ότι τα πλεονεκτήματά τους υπό συνθήκες μπορούν να μετατραπούν σε μειονεκτήματα, οπότε χρειάζεται προσεκτική διαχείριση από την επιχείρηση. Παραδείγματος χάριν, η διαθεσιμότητα της SaaS υπηρεσίας εξαρτάται από τυχόν failures είτε του δικτύου, είτε των κεντρικών υποδομών του παρόχου. Θα είναι πάντα διαθέσιμη;
Η απόδοσή της τι διακύμανση θα παρουσιάζει; Ανάλογα με τη φύση της εφαρμογής, απαιτούνται και τα κατάλληλα service level agreements, με το άγχος παράλληλα αν θα μπορέσει να τα εκπληρώσει.

Επιπλέον, επειδή το λογισμικό ενοικιάζεται και δεν υπάρχει ως αντίγραφο στις υποδομές του πελάτη, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος ο πάροχος της υπηρεσίας να μην μπορεί να την παρέχει πλέον (ιδιαίτερα όταν ο πάροχος είναι μια startup). Η κεντρικοποίηση των δεδομένων επίσης στο data center της SaaS υπηρεσίας δημιουργεί προβλήματα security και compliance.
Αντίστοιχα προβλήματα θα προκύψουν βέβαια όταν η επιχείρηση θα χρειαστεί αντίγραφο των δεδομένων είτε για ιστορικό είτε επειδή θέλει να αλλάξει πάροχο. Θα μπορέσει να το εξασφαλίσει;
Τέτοια προβλήματα μπορούν ενδεχομένως να ξεπεραστούν, αν η υπηρεσία μπορεί να λειτουργήσει με υβριδικό μοντέλο, δηλαδή τα δεδομένα να βρίσκονται στο δίκτυο της επιχείρησης (είτε on-premise, είτε σε ιδιωτικό cloud).

Ένα άλλο σύνηθες πρόβλημα είναι η SaaS υπηρεσία να μην παρέχει επαρκή εργαλεία παραμετροποίησης ή επέκτασης μέσω APIs. Ας πάρουμε για παράδειγμα την περίπτωση του Sales CRM.
Με ποιους providers μπορούμε να στείλουμε ένα newsletter campaign στον πελάτη μας; Μπορούμε να τον ενημερώσουμε μέσω Viber για τη πορεία της παραγγελίας; Δεχόμαστε τις παραγγελίες από το e-shop μας; Και αν ναι, με τι εργαλεία γίνεται η ενημέρωση;
Τι reporting εργαλεία έχει η SaaS υπηρεσία που διαλέξαμε; Όταν θα χρειαστεί να αλλάξουν οι διαδικασίες, το “σύστημα” μπορεί να ακολουθήσει ή θα “φρενάρει” ο οργανισμός;
Είναι σχεδιασμένες για να συνυπάρχουν οι SaaS υπηρεσίες που επιλέξαμε; Είναι σε θέση ο πάροχος της SaaS υπηρεσίας να ακολουθεί τις αλλαγές στο νομοθετικό και ρυθμιστικό πλαίσιο; Αυτά είναι ερωτήματα που πρέπει να απασχολήσουν τη Διεύθυνση Πληροφορικής.

Low code or no code
Αυτοί οι προβληματισμοί έχουν άλλωστε οδηγήσει στην ανάπτυξη εργαλείων no/low code στις επιχειρήσεις.
Εκτιμάται ότι μέχρι το 2024, low code εργαλεία ανάπτυξης θα ικανοποιούν το 65% των αναγκών των επιχειρήσεων σε λογισμικό, ενώ η παγκόσμια αγορά no/low code εργαλείων θα είναι 65 δις δολάρια μέχρι το 2027.
Με τέτοια εργαλεία, οι επιμέρους εφαρμογές των τμημάτων μπορούν να παραμετροποιηθούν ώστε να συνυπάρχουν, ενώ η διεύθυνση πληροφορικής μπορεί εύκολα να πραγματοποιήσει αλλαγές ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης.

Για παράδειγμα, οι νέες SaaS εφαρμογές της Entersoft είναι υλοποιημένες στην low-code πλατφόρμα της Entersoft, με αποτέλεσμα να μπορούν να παραμετροποιηθούν ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης, διατηρώντας όμως το SaaS χαρακτήρα τους.
Συνοψίζοντας, οι SaaS υπηρεσίες προσφέρουν αρκετή και αναγκαία ευελιξία στις επιχειρήσεις που τολμούν τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό, χρειάζεται όμως αρκετή προσοχή στο να επιλεχθεί ένας πάροχος λύσης που να μπορεί να στηρίξει το ταξίδι αυτό.