Η πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Κοινωνικής Ασφάλισης μιλάει, μεταξύ άλλων, για την πορεία του Ατομικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας, τις ψηφιακές υπηρεσίες που απλουστεύουν τη ζωή των πολιτών, αλλά και στην αξιοποίηση των αρκετών πλέον δεδομένων υγείας με στόχο την έγκαιρη πρόληψη των ασθενειών.

Ο χώρος της υγείας θεωρείται δικαίως ένας από τους βασικούς πυλώνες του κοινωνικού κράτους, παίζοντας ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητά μας. Πολύπλοκος, αλλά και ευαίσθητος, δεν ευτύχησε πάντα στη χώρα μας, καθώς πολλά πρέπει ακόμα να γίνουν τόσο από πλευράς υποδομών, όσο και εύρυθμης λειτουργίας. Όμως, τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα μετά την «εισβολή» της πανδημίας στη ζωή μας, η οποία επέβαλε τον ψηφιακό μετασχηματισμό των πάντων και επιτάχυνε θεαματικά τις εξελίξεις, οι θετικές ενδείξεις πως «το νερό μπαίνει στ’ αυλάκι», πληθαίνουν. Αυτήν ακριβώς την αρχική εντύπωση επιβεβαίωσε με τα λεγόμενά της η πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της ΗΔΙΚΑ από τον Αύγουστο του ‘19, Νίκη Τσούμα, σε αποκλειστική συνέντευξή της στο netweek. Ειδική στην ψηφιακή τεχνολογία, με μακρά θητεία στη δημόσια διοίκηση (μαθηματικός, προγραμματίστρια & αναλύτρια συστημάτων, αλλά και αριστούχος της ΕΣΔΔΑ) μας μίλησε ‘μετά λόγου γνώσεως’ για τη σημερινή κατάσταση και τις μελλοντικές εξελίξεις στην ψηφιακή υγεία, καθώς γνωρίζει όσο λίγοι στην Ελλάδα τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες αυτού του χώρου. Η συζήτηση ήταν μακρά και ευρύτατη – τα κυριότερα σημεία της ακολουθούν.

Ο ρόλος της ΗΔΙΚΑ στην πανδημία…
Ο ρόλος της ήταν σημαντικός, γιατί η ΗΔΙΚΑ λειτουργεί συστήματα Υγείας όπως η Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση και τα συστήματα των Νοσοκομείων, τα οποία ήταν κρίσιμα, ενώ συμμετέχει ως ένας από τους κομβικούς παράγοντες στην αντιμετώπισή της με τη δημιουργία και λειτουργία του Μητρώου ασθενών covid, αλλά και του Μητρώου εμβολιασμού κατά της covid, τα οποία έδωσαν και συνεχίζουν να δίνουν δεδομένα για την πορεία της πανδημίας και την έκδοση πιστοποιητικών εμβολιασμού.

…στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση…
Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση ξεκίνησε το 2011 ως βασικό σύστημα συνταγής φαρμάκου και εκτέλεσης συνταγής από τα φαρμακεία – ως σήμερα έχουν συνταγογραφηθεί 750 εκατ. συνταγές για 12 εκατ. διαφορετικούς ασθενείς. Στην πορεία εξελίχθηκε και προστέθηκαν παραπεμπτικά εξετάσεων και η εκτέλεση εξετάσεων από διαγνωστικά κέντρα (άλλα 250 εκατ. παραπεμπτικά). Με φάρμακο-φαρμακείο, εξετάσεις-διαγνωστικά είχαμε μια πρώτη εικόνα των δεδομένων του ασθενή. Στη συνέχεια υλοποιήθηκε η άυλη συνταγογράφηση (ΣΣ. που έκλεισε πρόσφατα δυο χρόνια λειτουργίας, έχοντας 3,2 εκατ. εγγεγραμμένους και πάνω από 45 εκατ. συνταγές, εκ των οποίων το 40% άυλες, κατά δήλωση του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκου Πιερρακάκη), με τις συνταγές, τα παραπεμπτικά και τις εκτελέσεις τους να μην τυπώνονται, αλλά να δίνονται με ηλεκτρονικό τρόπο στους πολίτες (e-mail, SMS, push notification). Επόμενο βήμα, ήταν η δημιουργία της εφαρμογής MyHealth (200.000 χρήστες από Σεπτέμβριο ’21 ως σήμερα) όπου όλα αυτά τα δεδομένα βρίσκονται πλέον διαθέσιμα στο κινητό του πολίτη και αποτελούν τμήμα του φακέλου υγείας του.

…και στον Ατομικό Φάκελο Υγείας
Η χώρα, τα συστήματα και οι συνθήκες είναι πλέον πλήρως ώριμα για τον Ατομικό Ηλεκτρονικό Φάκελο Υγείας. Ο ΑΗΦΥ «χτίζεται» διαρκώς σε πολλαπλά επίπεδα, με κατηγοριοποίηση των υποφακέλων και προσθήκη ιατρικών δεδομένων, απ’ όπου κι αν δημιουργούνται. Δηλαδή, γιατρός-διαγνώσεις, συνταγή φαρμάκου-εκτέλεση φαρμάκου, συνταγή παραπεμπτικού για εξετάσεις-εκτέλεση εξετάσεων από διαγνωστικά κέντρα και αποτελέσματα εξετάσεων από αυτά. Επίσης, επίσκεψη του πολίτη στο Α’βάθμιο (Κέντρα Υγείας) και το Β’βάθμιο Σύστημα Υγείας (Νοσοκομεία), με τα αποτελέσματα και διαγνώσεις από αυτά. Η συνεργασία μας με το υπουργείο Υγείας στο θέμα του Φακέλου είναι συνεχής και άρρηκτη

Απόδειξη και μέτρο των εξελίξεων, η πρόσφατη επίσημη ανακοίνωση -σε συνδυασμό με την παρουσίαση στον πρωθυπουργό από τα συναρμόδια υπουργεία- τριών νέων ψηφιακών υπηρεσιών, για την αποτελεσματικότερη φροντίδα της υγείας των παιδιών από γονείς και παιδιάτρους, στις οποίες ο ρόλος της ΗΔΙΚΑ είναι κομβικός. Συγκεκριμένα, τα Υπουργεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης & Υγείας έθεσαν ήδη σε παραγωγική λειτουργία το Μητρώο Εμβολιασμού Παιδιών & Εφήβων, το ψηφιακό βιβλιάριο υγείας παιδιού και το ψηφιακό Ατομικό Δελτίο Υγείας Μαθητή. Οι τρεις νέες υπηρεσίες θα διευκολύνουν τον προγραμματισμό των βασικών παιδιατρικών εμβολίων, θα αναβαθμίσουν την παρακολούθηση της αναπτυξιακής προόδου του παιδιού και θα συστηματοποιήσουν τις βεβαιώσεις που εκδίδουν οι παιδίατροι για την εγγραφή των μαθητών στο σχολείο.

Η στρατηγική ψηφιοποίησης της υγείας
Οι τρεις υπηρεσίες, που υλοποιήθηκαν από την ΗΔΙΚΑ, αποτελούν το επόμενο βήμα μιας ευρύτερης στρατηγικής ψηφιοποίησης στο χώρο της υγείας και αποσκοπούν στην αναβάθμιση της πρόληψης, στη βελτιστοποίηση του σχεδιασμού πολιτικών υγείας, και στην ενίσχυση της διαφάνειας και της προστασίας προσωπικών δεδομένων, κάνοντας έναρξη από τα παιδιά. Οι γιατροί θα καταχωρούν ηλεκτρονικά πλέον τα στοιχεία των παιδιών στο ψηφιακό βιβλιάριό τους, στο οποίο μπορούν επίσης να έχουν πρόσβαση και οι γονείς τους, μέσω των κωδικών τους στο Taxisnet, ώστε να υπάρχει επίσημη καταγραφή. Εκτός από τον δικό μας ΑΗΦΥ -που η βασική δομή του χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης, επομένως αναμένεται να ολοκληρωθεί τα επόμενα δυο-δυόμιση χρόνια- υπάρχει και ο Ενιαίος Ευρωπαϊκός Συνοπτικός Φάκελος Υγείας, ο οποίος θα δώσει τη δυνατότητα στους πολίτες της ΕΕ να μετακινούνται έχοντας μαζί τους τον Συνοπτικό Ψηφιακό τους φάκελο (National Contact Point for eHealth – NCPeH). Ομοίως, έχει υλοποιηθεί το EESSI, ένα σύστημα ανταλλαγής ασφαλιστικών δεδομένων μεταξύ των χωρών-μελών, με κεντρικό κόμβο για την Ελλάδα την ΗΔΙΚΑ, η οποία συμμετέχει σε αρκετά ευρωπαϊκά προγράμματα ανταλλάσσοντας τεχνογνωσία και βέλτιστες πρακτικές.

Μάλιστα, σε πρόσφατη συνάντηση εργασίας μεταξύ εκπροσώπων της Εθνικής Αρχής Ηλεκτρονικής Υγείας (ΕΑΗΥ) της Κύπρου και του ελληνικού υπουργείου Υγείας αποφασίστηκε η από κοινού ετοιμασία κειμένου διακρατικής τριμερούς συμφωνίας μεταξύ των δυο και της ΗΔΙΚΑ, η οποία θα αποτελέσει το υπόβαθρο για εδραίωση της συνεργασίας των εμπλεκομένων μερών σε σειρά θεμάτων, στα οποία περιλαμβάνεται κατά προτεραιότητα και ο ολοκληρωμένος ηλεκτρονικός φάκελος υγείας. Στη συνάντηση συζητήθηκαν, επίσης, θέματα λειτουργίας των Εθνικών Σημείων Επαφής για την Ηλεκτρονική Υγεία, ο θεσμικός ρόλος που έχει στην Κύπρο η ΕΑΗΥ και στην Ελλάδα η ΗΔΙΚΑ ΑΕ, καθώς και η μετάφραση στην ελληνική της περίληψης του Ολοκληρωμένου Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας του Πολίτη, για τους σκοπούς της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης.

Δυο κομβικές δράσεις
Οι κομβικές και σημαντικές δράσεις στον χώρο της Υγείας για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της (που, προφανώς, προϋποθέτει κατάργηση των χάρτινων αρχείων και δημιουργία/επεξεργασία εφεξής μόνο δεδομένων) είναι η συνολική δράση του Ενιαίου Ατομικού Φακέλου του ασθενή και η αυτοματοποίηση και ψηφιοποίηση όλων των λειτουργιών των Νοσοκομείων της χώρας. Στόχος είναι να έχουμε ομογενή πληροφοριακά συστήματα στα Νοσοκομεία με κοινές τεχνικές προδιαγραφές στο επίπεδο των δεδομένων, ώστε να εμπλουτίζεται ο ΑΗΦΥ με τα στοιχεία των ιατρικών γεγονότων σε κάθε επίσκεψη πολίτη. Η ομογενοποίηση των πληροφοριακών συστημάτων θα φέρει, επίσης, ομογενοποίηση στις λειτουργικές διαδικασίες τους, με στόχο την επίτευξη οικονομιών κλίμακας και την κεντρική παρακολούθηση δεικτών αποτελέσματος, για την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων.

Οι συνέργειες και οι υπηρεσίες
Οι συνέργειες μεταξύ Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα (που αναλαμβάνει ως ανάδοχος την υλοποίηση των έργων μας) είτε σε θέματα υποδομών, όπως η μετάβαση στο cloud, είτε σε θέματα πολύπλοκων εφαρμογών, όπως Data Analytics, BI, Internet of Things κλπ. προφανώς γίνεται ολοένα στενότερη, όσο προχωρούμε στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Παράλληλα, τα τελευταία δυο χρόνια έχουν δημιουργηθεί και δοθεί στους πολίτες σημαντικότατες υπηρεσίες, μέσω της πύλης gov.gr, ως αποτέλεσμα της διαλειτουργικότητας των συστημάτων. Έτσι, έχουμε πλέον αυτοματοποιημένες διαδικασίες στη γέννηση, την ασφάλιση και την ονοματοδοσία του παιδιού, αυτοματοποίηση της διαδικασίας έκδοσης αδειών οδήγησης, ψηφιακές ιατρικές βεβαιώσεις, ψηφιοποίηση της διαδικασίας των αναρρωτικών αδειών, ψηφιακό πιστοποιητικό νόσησης-εμβολιασμού covid κλπ.

Αυτές είναι λίγες μόνο από τις υπηρεσίες που έχουν δοθεί μετά την επίτευξη διαλειτουργικότητας μεταξύ των βασικών συστημάτων της Δημόσιας Διοίκησης, όπως το φορολογικό σύστημα TAXISnet για την ταυτοποίηση, το σύστημα του ΑΜΚΑ για την ταυτοποίηση στην κοινωνική ασφάλιση και υγεία, το σύστημα της συνταγογράφησης για τα ιατρικά δεδομένα και τα συστήματα για χορήγηση ασφαλιστικής και ασφαλιστικής ενημερότητας – όλα με σημαντικό κέρδος σε χρόνο και κόστος.

Συνολικά, η ΗΔΙΚΑ εξυπηρετεί σήμερα πάνω από 10 εκατ. ασφαλισμένους (ΑΜΚΑ, ΑΤΛΑΣ, ΣΗΣ), 2,66 εκατ. συνταξιούχους για τη μηνιαία πληρωμή 4,49 εκατ. συντάξεων, 1,85 εκατ. ασφαλισμένους των προ ενοποίησης ΦΚΑ (ΟΓΑ, ΟΑΕΕ, ΤΑΝ, ΕΤΑΠ-ΜΜΕ), 37.000 μισθοδοτούμενους, 500.000 νοσηλευόμενους και 5.000 υπαλλήλους του ΕΦΚΑ/ΕΤΕΑΕΠ

Οι βάσεις και η πρόληψη
Μετά τη δημιουργία κεντρικών βάσεων δεδομένων του τομέα Υγείας και την αποκατάσταση της μεταξύ τους επικοινωνίας, έχουμε πλέον τη δυνατότητα δημιουργίας επιμέρους Μητρώων ασθενών π.χ. Μητρώο Κυστικής ΄Ινωσης, Μητρώο Παιδικών Νεοπλασιών, κ.ά. τα οποία εξυπηρετούν την έρευνα της πορείας αυτών των ασθενειών βοηθώντας, με τα συμπεράσματα τους, και στην πρόληψη, με σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά οφέλη. Επίσης, δυνατότητα έρευνας με οποιεσδήποτε παραμέτρους με στόχο την πρόληψη, προσφέρει και το Business Intelligence σύστημα της συνταγογράφησης της ΗΔΙΚΑ. Υλοποιούμε, ως ΗΔΙΚΑ, συστήματα ευαισθητοποίησης του πληθυσμού και προληπτικών εξετάσεων κι αυτή την εποχή ετοιμάζουμε, σε συνεργασία με τη ΓΓ Δημόσιας Υγείας, δράσεις προληπτικής Ιατρικής. Περιλαμβανομένης και της διενέργειας προληπτικών εξετάσεων για μια σειρά από ασθένειες που χαρακτηρίζονται υψηλής επικινδυνότητας, αλλά μπορούν να προληφθούν με έγκαιρη διάγνωση. NW

Οι τρεις νέες ψηφιακές υπηρεσίες

Η οργάνωση των βασικών παιδιατρικών εμβολίων γινόταν ως τώρα αποκλειστικά με προφορική συνεννόηση μεταξύ γιατρού και γονέων, χωρίς αυτά να καταγράφονται ψηφιακά, με αποτέλεσμα η Πολιτεία να μη γνωρίζει πόσα παιδιά έχουν κάνει τα απαραίτητα εμβόλια. Με το Μητρώο Εμβολιασμού Παιδιών & Εφήβων η Ελλάδα αποκτά για πρώτη φορά πλήρες σύστημα οργάνωσης των βασικών παιδιατρικών εμβολιασμών, μέσω του οποίου οι γονείς θα ειδοποιούνται το παιδί τους πρέπει να κάνει ένα εμβόλιο, σύμφωνα με όσα ορίζονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού. Γονείς και παιδίατροι θα έχουν πρόσβαση στο ιστορικό εμβολιασμών, για άμεση αξιολόγηση, ενώ όλες οι σχετικές πληροφορίες θα είναι διαθέσιμες και στην εφαρμογή MyHealth.

Σύμφωνα με την υφιστάμενη κατάσταση, επίσης, η αναπτυξιακή πρόοδος του παιδιού από την στιγμή που γεννιέται καταγράφεται σε έγχαρτα βιβλιάρια, χειρόγραφα από τους παιδιάτρους. Στο εξής, με την ψηφιοποίηση του βιβλιαρίου υγείας, όλη η διαδικασία θα καταγράφεται ηλεκτρονικά μέσω του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και θα είναι επίσης προσβάσιμη στους γονείς. Έτσι, η καταγραφή της αναπτυξιακής προόδου του παιδιού συστηματοποιείται, περιλαμβάνοντας τα αναγκαία ιατρικά δεδομένα για κάθε ηλικιακή κατηγορία, ενώ εξαλείφεται ο κίνδυνος απώλειας δεδομένων αν το βιβλιάριο χαθεί ή καταστραφεί.

Τέλος, καταργείται το Ατομικό Δελτίο Υγείας Μαθητή, σε μορφή φυσικού εγγράφου, το οποίο ο γονέας έπρεπε να προσκομίζει αυτοπροσώπως για την εγγραφή του παιδιού στο σχολείο, και αντικαθίσταται από ψηφιακό.