Σχεδόν παράλληλα δύο ελληνικές εταιρείες ξεκίνησαν να διαθέτουν υπηρεσίες κυκλοφοριακών δεδομένων «πραγματικού» χρόνου για συσκευές πλοήγησης. Θα αυξήσει το νέο καύσιμο την ανάπτυξη της αγοράς του navigation;
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 άφησαν στο πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ μια προίκα από 208 κάμερες ελέγχου κυκλοφορίας και 500 μετρητές κυκλοφορίας, δηλαδή συνολικά 708 σημεία στην Αττική.

Τα δεδομένα που συλλέγονται σε αυτά τα σημεία καταλήγουν στο Κέντρο Διαχείρισης Κυκλοφορίας (Κ.Δ.Κ.) και από εκεί είναι διαθέσιμα σε δημόσιους φορείς και ιδιώτες που ενδιαφέρονται να τα αξιοποιήσουν. Σχετικά πρόσφατα στο Κ.Δ.Κ. ξεκίνησαν να φθάνουν και τα δεδομένα του συστήματος ελέγχου κυκλοφορίας που χρησιμοποιεί η Αττική Οδός, τα οποία αναμένεται σύντομα να είναι διαθέσιμα προς αξιοποίηση μαζί με τα δεδομένα των υπόλοιπων σημείων μέτρησης.

Μια εφαρμογή αξιοποίησης των δεδομένων του που φθάνουν στο Κ.Δ.Κ. είναι τα μηνύματα που εμφανίζονται στις πινακίδες μεταβλητών μηνυμάτων, οι οποίες είναι τοποθετημένες σε κεντρικές αρτηρίες του λεκανοπεδίου. Ωστόσο, οι ενημερωτικές πινακίδες είναι πολύ λίγες, η πληροφορία που παρουσιάζουν δεν είναι αναλυτική και τέλος περιορίζονται στο να εμφανίζουν το πρόβλημα, χωρίς όμως να προτείνουν κάποια λύση.

Προσωρινά, εκτός του Κ.Δ.Κ. δεν υπάρχει κάποια άλλη εξίσου σημαντική πηγή για δεδομένα κυκλοφορίας. Επομένως, η επέκταση των υπαρχόντων σημείων μέτρησης μπορεί να γίνει με τη διάθεση κρατικών πόρων. Σύμφωνα με πληροφορίες, το Υπουργείο έχει εκφράσει ενδιαφέρον για την ανάπτυξη του συστήματος, εφόσον η εμπορική του αξιοποίηση είναι πετυχημένη.

Η συσκευή πλοήγησης γίνεται το «τρίτο» μάτι του οδηγού
Οι λόγοι που μπορούν να προκαλέσουν μια κυκλοφοριακή συμφόρηση μπορούν να χωριστούν σε απρόοπτους και προγραμματισμένους. Τα ατυχήματα είναι η συνηθέστερη αιτία μη προγραμματισμένης κυκλοφοριακής συμφόρησης. Τα οδικά έργα, μια εορταστική εκδήλωση ή κάποια απεργία είναι συνήθως «προβλέψιμοι» παράγοντες, αν και όχι πάντα, οι οποίοι ωστόσο δεν έχουν πάντα προβλέψιμα αποτελέσματα.

Οι επιλογές που θα κάνουν οι οδηγοί προκειμένου να αποφύγουν ένα απρόοπτο ή προβλεπόμενο κυκλοφοριακό εμπόδιο, επηρεάζουν συνήθως σε μεγάλο βαθμό την κυκλοφορία σε δρόμους που βρίσκονται σε αρκετά μεγάλη ακτίνα από το εμπόδιο.

Δυστυχώς, η πυκνότητα του συστήματος ελέγχου κυκλοφορίας, δεν επιτρέπει σήμερα λεπτομερή πρόβλεψη σε επίπεδο μιας περιοχής, όπως η Καλλιθέα ή η Κυψέλη. Ομως ένα σύστημα navigation ενημερωμένο σε «πραγματικό» χρόνο, έστω και με την πληροφορία που παρέχει σήμερα το Κ.Δ.Κ. και κάποιες άλλες πηγές μικρότερης κάλυψης, μπορεί να δώσει λύσεις.

Ας υποθέσουμε ότι ο οδηγός ενός οχήματος μεταφορικής εταιρείας, κινείται επί της Λεωφόρου Ποσειδώνος και το σύστημα πλοήγησης που διαθέτει του προτείνει μια εναλλακτική διαδρομή για τον προορισμό του, εξαιτίας των πληροφοριών που δέχτηκε από το Κ.Δ.Κ. Εάν ο οδηγός επιλέξει την προτεινόμενη διαδρομή, θεωρούμε ότι έχει κερδίσει χρόνο αποφεύγοντας το εμπόδιο. Αυτό φυσικά ισχύει, εφόσον το λογισμικό πλοήγησης είναι αρκετά «έξυπνο» και η διαδρομή που προτείνει είναι συντομότερη από την προηγούμενη διαδρομή με το εμπόδιο.

Ομως ο οδηγός του παραδείγματός μας είναι άτυχος και σε έναν από τους δρόμους της εναλλακτικής διαδρομής διαπιστώνει ότι γίνονται δημοτικά έργα και δεν μπορεί να περάσει. Από το σημείο αυτό και έπειτα παίζει το ρόλο του το σύστημα πλοήγησης. Ο οδηγός στρίβει στο επόμενο ή μεθεπόμενο στενό και το σύστημα πλοήγησης του βρίσκει μια λύση για να φτάσει τελικά στον προορισμό του.

Η αξιολόγηση ενός συστήματος πλοήγησης που υποστηρίζει λήψη δεδομένων κυκλοφορίας δεν θα πρέπει να γίνει από τον αθροιστικό χρόνο του παραπάνω δρομολογίου, καθώς ο απρόβλεπτος παράγοντας θα ήταν άδικο να προστεθεί.


TMC ή GPRS
Το TMC (Traffic Message Channel) είναι μία τεχνολογία μετάδοσης κυκλοφοριακών δεδομένων στους οδηγούς μέσω διαφόρων συστημάτων, μεταξύ των οποίων και συσκευές πλοήγησης που υποστηρίζουν αυτό το πρωτόκολλο λήψης. Το σήμα μετάδοσης είναι ψηφιακά κωδικοποιημένο και μεταφέρεται μέσω του σήματος FM-RDS, χωρίς να επηρεάζει τη λειτουργία του ραδιοφωνικού σήματος.

Η μετάδοση των κυκλοφοριακών μηνυμάτων-δεδομένων γίνεται χωρίς διακοπή 24 ώρες, ενώ η πηγή πληροφορίας κυκλοφοριακών δεδομένων ενημερώνει το σύστημα ανά 3 λεπτά. Η μετάδοση των πληροφοριών κίνησης στο σύστημα TMC γίνεται ανά δευτερόλεπτο και ο χρήστης ενημερώνεται για τις αλλαγές της κυκλοφοριακής κατάστασης.

Για παράδειγμα, σε περίπτωση ατυχήματος, το πρόβλημα κυκλοφορίας ξεκινά μόλις μερικά δευτερόλεπτα μετά, οπότε όσο ταχύτερα το σύστημα πλοήγησης πάρει την πληροφορία, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες να συμβουλέψει σωστά τον οδηγό για να αποφύγει το πρόβλημα. Μάλιστα, το σύστημα TMC είναι αρκετά ευφυές, ώστε ανάλογα με το σημείο που βρίσκεται το όχημα, να στέλνει πρώτα την πληροφορία που αφορά συμβάντα κοντά σε αυτό. Η συγκεκριμένη τεχνολογία ξεκίνησε πρόσφατα να προσφέρεται στην ελληνική αγορά από την εταιρεία DIS.

Η τεχνολογία GPRS, γνωστή από τον τομέα της κινητής τηλεφωνίας, είναι η δεύτερη λύση για την αποστολή δεδομένων στο σύστημα πλοήγησης, το οποίο ενσωματώνει μια κάρτα SIM και δέχεται δεδομένα από τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας, όπως θα δέχονταν και ένα κινητό τηλέφωνο.

Ενα πλεονέκτημα της τεχνολογίας GPRS είναι ότι επιτρέπει την αποστολή και άλλων δεδομένων πέραν των δεδομένων κυκλοφορίας, τα οποία μπορούν να προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες στον οδηγό. Για παράδειγμα, το σύστημα πλοήγησης θα μπορούσε να καθοδηγήσει τον οδηγό στο φθηνότερο πρατήριο βενζίνης που βρίσκεται πιο κοντά του ή στο κοντινότερο ανοιχτό φαρμακείο. Επίσης, η συσκευή που χρησιμοποιεί GPRS θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και σε συστήματα fleet management, χωρίς να απαιτείται η χρήση άλλου εξοπλισμού. Στην τεχνολογία GPRS βασίζει τη λειτουργία της η νέα συσκευή πλοήγησης που ανακοίνωσε στα τέλη Μαρτίου η εταιρεία MLS.

Η παροχή των πληροφοριών από το Κ.Δ.Κ. δεν είναι δωρεάν, όπως συμβαίνει σε κάποιες άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Επομένως, οι υπηρεσίες που παρέχονται για συστήματα πλοήγησης έχουν και αυτές μια μηνιαία χρέωση. Δεδομένου ότι πρόκειται για νέες υπηρεσίες, οι εταιρείες που τις παρέχουν προσφέρουν μια περίοδο χάριτος, η οποία τελειώνει τον Σεπτέμβριο.

Από εκεί και πέρα το κόστος της υπηρεσίας είναι περίπου 7 ευρώ ανά μήνα. Παρά το γεγονός ότι η GPRS τεχνολογία υπόκειται σε ογκοχρέωση, η MLS έχει κάνει συμφωνία με τους παρόχους κινητής τηλεφωνίας για ένα όγκο δεδομένων που είναι δύσκολο να ξεπεράσει ο τυπικός χρήστης. Ακόμα, όμως, και αν κάτι τέτοιο συμβεί, το επιπλέον κόστος επιβαρύνει την εταιρεία και έτσι η τιμή της μηνιαίας συνδρομής παραμένει σταθερή.

Οσο τα δεδομένα είναι τα ίδια το λογισμικό θα κάνει τη διαφορά
Δεδομένου ότι το Κ.Δ.Κ. είναι η βασική πηγή ενημέρωσης των διαθέσιμων λύσεων πλοήγησης, τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα δεν προκύπτουν από την ποιότητα των δεδομένων, αλλά από την αξιοποίησή τους. Η ευφυΐα του λογισμικού πλοήγησης αποκτά καθοριστικό ρόλο, καθώς σε περίπτωση που το σύστημα προτείνει εναλλακτική διαδρομή θα πρέπει αυτή να είναι συντομότερη από αυτήν που έχει πρόβλημα.

Η προσθήκη νέων πηγών κυκλοφοριακών δεδομένων θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Ωστόσο, επειδή οι εταιρείες που διαθέτουν τα συστήματα πλοήγησης είναι δύσκολο να κάνουν επενδύσεις σε συστήματα μέτρησης κυκλοφορίας, μόνο μια αποκλειστική συνεργασία με κάποια εταιρεία ή φορέα που έχει κάνει ή θα κάνει μια τέτοια επένδυση μπορεί να αποτελέσει ειδοποιό διαφορά.

Δεδομένου ότι οι διαθέσιμες λύσεις απαιτούν εξειδικευμένο λογισμικό και ηλεκτρονικά μέρη για τη λήψη και επεξεργασία είτε του σήματος GPRS, είτε του σήματος TMC, οι εταιρείες και οι ιδιώτες θα πρέπει να επενδύσουν στην αγορά νέας συσκευής. Πρόκειται για ένα εμπόδιο που γίνεται μεγαλύτερο όσο μικρότερη είναι η παλαιότητα της συσκευής πλοήγησης που χρησιμοποιείται ήδη.

Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία της GFK, τα συστήματα πλοήγησης έχουν πετύχει διείσδυση 7,5% (Ιούλιος 2009) στην αγορά των 4,8 εκατομμυρίων οχημάτων (περιλαμβάνονται τα ταξί, δεν περιλαμβάνονται τα φορτηγά αυτοκίνητα που υπολογίζονται σε 1,8 εκατομμύρια). Επομένως, οι 360.000 περίπου μονάδες που έχουν ήδη πουληθεί αφήνουν πολύ μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης.


Κάθε όχημα και ένα σημείο μέτρησης
Η μεγαλύτερη αδυναμία των συστημάτων ελέγχου κυκλοφορίας είναι η χαμηλή πυκνότητα των σημείων μέτρησης και άρα η αδυναμία συλλογής πληροφορίας σε κλίμακα δευτερευόντων οδών. Η αύξηση των καμερών ελέγχου κυκλοφορίας ή άλλων παρόμοιων συστημάτων είναι συνήθως λύσεις ακριβές και μπορεί να προσκρούουν σε εμπόδια, όπως για παράδειγμα η διασφάλιση προσωπικών δεδομένων.

Μια λύση στο πρόβλημα αυτό είναι η μετατροπή του οχήματος σε σημείο μέτρησης. Το κινητό τηλέφωνο που έχει πλέον ο κάθε οδηγός οχήματος, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως σημείο μέτρησης και επιπλέον αποστολής των δεδομένων σε κάποιο κεντρικό σημείο επεξεργασίας. Ενα κινητό τηλέφωνο ακολουθεί την κίνηση του κατόχου του που συνήθως είναι και οδηγός κάποιου οχήματος. Επομένως, μέσω των κεραιών κινητής τηλεφωνίας, μπορεί να υπολογιστεί η ταχύτητα ενός οχήματος, βάσει των μεταβολών της θέσης του.

Ενα τέτοιο μοντέλο θα μπορούσε να υπερπολλαπλασιάσει τα σημεία συλλογής κυκλοφοριακών δεδομένων και να δημιουργήσει ένα σύστημα με πολύ μεγαλύτερη πυκνότητα και ενδεχομένως πολύ χαμηλότερο κόστος σε σχέση με τις υπάρχουσες λύσεις ελέγχου της κυκλοφορίας.

Μια πρωτόγονη μορφή αυτού του συστήματος λειτουργεί σήμερα σε εθελοντική βάση. Πρακτικά, οι πληροφορίες που συχνά δίνουν σε ραδιοφωνικούς σταθμούς οι οδηγοί επαγγελματικών οχημάτων (ταξί, φορτηγά κ.λπ.) για την κίνηση στους δρόμους, απρόοπτα συμβάντα κ.λπ., θα μπορούσαν φτάνοντας σε ένα κέντρο κλήσεων να εμπλουτίζουν τα δεδομένα του Κ.Δ.Κ. Η πρακτική αυτή εφαρμόζεται ήδη από μια εκ των δύο ελληνικών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στις λύσεις ενημέρωσης κυκλοφορίας πραγματικού χρόνου, όπως μας αποκάλυψε η ίδια.