Τρισεκατομμύρια bytes δεδομένων συλλέγονται καθημερινά από πύλες πληροφοριακών συστημάτων, αναγνώστες καρτών και barcode, αισθητήρες και πληκτρολόγια. Η ανάλυση αυτών των δεδομένων (big data), παίζει ήδη καθοριστικό ρόλο στην οικονομική εξέλιξη, τόσο σε μικροοικονομικό όσο και σε μακροοικονομικό επίπεδο.

Πηγή: McKinsey Global Institute / Επιμέλεια: Γιάννης Μουρατίδης, [email protected]

Πολλοί έχουν υποστηρίξει ότι η πληροφορία αποτελεί ένα παγκόσμιο νόμισμα, του οποίου η τιμή διαμορφώνεται από ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά. Τα τρισεκατομμύρια bytes δεδομένων που συλλέγουν επιχειρήσεις και κυβερνητικοί οργανισμοί καθημερινά, έχουν κάποια βασική αξία, η οποία μεγαλώνει ανάλογα με την αξιοποίησή τους από αναλυτικά εργαλεία. Θα μπορούσαμε να κάνουμε μια αντιστοίχηση με τα προϊόντα του πρωτογενούς τομέα παραγωγής, των οποίων η αξία πολλαπλασιάζεται με επεξεργασία, τυποποίηση και συσκευασία.

Μέχρι και πριν από λίγα χρόνια, το μεγαλύτερο ποσοστό των παραγόμενων δεδομένων προέρχονταν από την αλληλεπίδραση μεταξύ των επιχειρήσεων ή από εσωτερική παραγωγή. Σήμερα, η ανάπτυξη των κοινωνικών δικτύων έχει δημιουργήσει μια νέα πηγή πληροφοριών που συνεισφέρει πολλαπλά στη μεγέθυνση του πληροφοριακού σύμπαντος. Κάθε δευτερόλεπτο ενός βίντεο υψηλής ανάλυσης παράγει 2.000 φορές περισσότερη πληροφορία από μια απλή σελίδα κειμένου. Δεν είναι λίγοι οι πολίτες παγκοσμίως που βλέπουν με καχυποψία αυτήν την υπερσυγκέντρωση πληροφοριών, φοβούμενοι για την ιδιωτικότητα της καθημερινής τους ζωής.

Ωστόσο, αυτό δεν είναι ένα θέμα που θα εξετάσουμε, καθώς θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας στους τρόπους με τους οποίους τα big data επηρεάζουν την εξέλιξη της αγοράς, όπως και την εξέλιξη εθνικών οικονομιών και, κατ’  επέκταση, των πολιτών τους.

Τα μεγέθη είναι ιλιγγιώδη
Η συλλογή πληροφοριών έχει ιστορία χιλιάδων ετών όταν, από την εποχή των πολιτισμών της Μεσοποταμίας, οι γραφιάδες κρατούσαν στοιχεία για τις σοδειές, τις πλημμύρες των ποταμών κ.λπ. Η ειδοποιός διαφορά με το παρόν βρίσκεται στη διαχείριση και, κυρίως, στην ανάλυση των πληροφοριών ενώ, σε κάποιο βαθμό, ζήτημα αποτελεί και η αποθήκευσή τους.

Σύμφωνα με την McKinsey Global Institute, οι επιχειρήσεις παγκοσμίως αποθήκευσαν περισσότερα από 7 exabytes νέων δεδομένων το 2010. Την ίδια περίοδο, οι ιδιώτες κάτοχοι υπολογιστών και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών αποθήκευσαν 6 exabytes δεδομένων. Σε αρκετές περιπτώσεις, επιχειρήσεις και κυβερνητικοί οργανισμοί επιλέγουν να αποθηκεύσουν ένα μικρό μόνο κλάσμα των πληροφοριών που συλλέγουν. Ενα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί ο τομέας της υγείας, ο οποίος απορρίπτει περίπου το 90% των δεδομένων που παράγει, όπως συμβαίνει με το video πραγματικού χρόνου κατά τη διάρκεια μιας χειρουργικής επέμβασης.

Τα big data βρίσκονται πλέον σε κάθε τομέα της παγκόσμιας οικονομίας. Οπως και άλλοι κρίσιμοι παράγοντες της παραγωγικής διαδικασίας (πάγιος εξοπλισμός, ανθρώπινο δυναμικό), επηρεάζουν πλέον εξίσου την οικονομική δραστηριότητα. Βάσει της εικόνας των big data στην ΕΕ, τις ΗΠΑ και τις αναπτυσσόμενες χώρες, ο αναπτυγμένος κόσμος κρίνεται περισσότερο ώριμος για την αξιοποίησή τους.

Σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα, οι αναπτυσσόμενες χώρες θα φτάσουν σε ένα αντίστοιχο βαθμό ωριμότητας, γεγονός που συνεπάγεται μια τεράστια ευκαιρία. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι ήδη η Ασία παράγει τα περισσότερα δεδομένα που σχετίζονται με φορητές συσκευές, απλά και μόνο γιατί εκεί βρίσκονται περισσότεροι από 800 εκατομμύρια κάτοχοι τέτοιων συσκευών.


Τα big data δημιουργούν αξία
Αρκετά ερωτήματα που απασχολούν τα διοικητικά στελέχη επιχειρήσεων και κυβερνητικών οργανισμών αφορούν στην αξιοποίηση των big data. Για παράδειγμα, σε ένα κόσμο που ο πειραματισμός μεγάλης κλίμακας είναι εφικτός, πώς θα πρέπει να διαμορφωθούν οι ενέργειες marketing μιας επιχείρησης; Πώς αλλάζουν οι επιχειρηματικές διαδικασίες και πώς αξιολογούν και μοχλεύουν οι εταιρείες τα περιουσιακά τους στοιχεία;

Σύμφωνα, πάντα, με την έρευνα «Big data: The next frontier for innovation, competition and productivity» του McKinsey Global Institute, υπάρχουν πέντε εφαρμόσιμοι τρόποι για τη μόχλευση των big data, οι οποίοι οδηγούν στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας και οργανωτικές αλλαγές στον τρόπο που οι επιχειρήσεις πρέπει να σχεδιάζονται, οργανώνονται και διοικούνται.

Διαφάνεια: Απλά και μόνο κάνοντας τα big data διαθέσιμα στους stakeholders μπορεί να δημιουργηθεί πρόσθετη αξία. Για παράδειγμα, στο δημόσιο τομέα, η διαφάνεια μπορεί να συνεπάγεται καλύτερο συντονισμό διαδικασιών και μείωση των αδιαφανών εξόδων.

Πειραματισμός με στόχο τη βελτίωση: Καθώς οι επιχειρήσεις συλλέγουν και αναλύουν περισσότερα δεδομένα από διάφορες αλληλεπιδράσεις με τους πελάτες ή τους εργαζόμενους, έχουν τη δυνατότητα να βγάλουν καλύτερα συμπεράσματα σε μια ποικιλία ερωτημάτων που μπορεί να αφορούν από το στοκ στις αποθήκες τους, μέχρι τις μέρες που το προσωπικό είναι περισσότερο ευαίσθητο σε ασθένειες.

Τμηματοποίηση πληθυσμών: Οι επιχειρήσεις μπορούν να αποκομίσουν σημαντικά οφέλη αν καταφέρουν να τμηματοποιήσουν μεγάλους πληθυσμούς πελατών ή εν δυνάμει πελατών τους, προσφέροντάς τους προϊόντα και υπηρεσίες που είναι πιο κοντά στις ανάγκες τους.

Αντικατάσταση ή υποστήριξη των ανθρώπινων αποφάσεων από αυτοματοποιημένους αλγόριθμους: Τα αναλυτικά εργαλεία τελευταίας γενιάς έχουν τη δυνατότητα να συμπληρώσουν ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αντικαταστήσουν τη λήψη αποφάσεων από ανθρώπους. Για παράδειγμα, τέτοιοι αλγόριθμοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιούνται σε ένα φορολογικό σύστημα για να επιλέγουν επιχειρήσεις ή επαγγελματίες που είναι πολύ πιθανό να φοροδιαφεύγουν και άρα πρέπει να υπόκεινται σε συχνότερους φορολογικούς ελέγχους.

Δημιουργία καινοτόμων επιχειρηματικών μοντέλων, προϊόντων και υπηρεσιών: Τα big data ενεργοποιούν μηχανισμούς στις επιχειρήσεις που συμβάλουν στην καινοτόμο ανάπτυξη. Οι κατασκευαστές, για παράδειγμα, μπορούν να αξιοποιήσουν δεδομένα που προέρχονται από τη χρήση προϊόντων, προκειμένου να βελτιώσουν την επόμενη έκδοσή τους.

Big data by numbers

  • 600

    δολάρια κοστίζει ένας σκληρός δίσκος που μπορεί να αποθηκεύσει όλη τη μουσική του κόσμου

  • 5 δις
  • κινητά τηλέφωνα ήταν σε χρήση το 2010

  • 30 δις
  • «μικρές πληροφορίες» διαμοιράζονται στο facebook κάθε μήνα

  • 40%
  • είναι ο ετήσιος ρυθμός αύξησης των δεδομένων, ενώ εκείνος των δαπανών του IT είναι μόλις 5%

  • 235 terabytes
  • δεδομένων συνέλεξε η βιβλιοθήκη του Κογκρέσου τον Απρίλιο του 2011

  • 250 δις
  • ευρώ είναι η ετήσια αξία της διαχείρισης δεδομένων στο δημόσιο τομέα της Ευρώπης, δηλαδή μεγαλύτερη από το ελληνικό ΑΕΠ

  • 600 δις
  • είναι η επιπρόσθετη αξία των καταναλωτικών αγορών από την ανάλυση big data σε παγκόσμιο επίπεδο

  • 60%
  • είναι η πιθανή αύξηση στα περιθώρια κέρδους του λιανεμπορίου από την αξιοποίηση των big data

  • 140.000 – 190.000 θέσεις εργασίας
  • αναλυτών και 1,5 εκατομμύριο managers είναι απαραίτητοι για να αξιοποιηθούν τα big data, μόνο στις ΗΠΑ