Καθώς το πρώτο σύννεφο hype -συχνά σε βαθμό υστερίας- γύρω από την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη φαίνεται να καταλαγιάζει, οι ψυχραιμότεροι ανάμεσα στους ειδικούς, τους αναλυτές και τους decision makers προσπαθούν να ψηλαφήσουν τα όρια και το μέγεθος της αλλαγής που αυτή θα φέρει στον κόσμο μας, ώστε να προσαρμόσουν ανάλογα τις στρατηγικές τους. Είναι κάτι τέτοιο -ακόμα- εφικτό;

Ή μήπως είναι ήδη πολύ …αργά; Το 2017 ο Βλάντιμιρ Πούτιν δήλωνε πως όποιος ελέγξει το ΑΙ θα ελέγξει τον κόσμο, με εκείνο το ύφος του που θυμίζει απολαυστικά τον γραφικό «κακό» που εξηγεί το σατανικό του σχέδιο του στον Τζέιμς Μποντ. Τους τελευταίους μήνες οι ισχυρισμοί παγκοσμίως κυμαίνονται από το ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα εξαλείψει κάθε «κακό», από το περιθώριο απάτης σε τραπεζικό και ασφαλιστικό τομέα (στην έκθεση του European Trade Union Institute) μέχρι την δοκιμή φαρμάκων και προϊόντων σε ζώα (BBC Tech), αλλά και στον αντίποδα ότι θα γκρεμίσει τον κοινωνικό ιστό στέλνοντας τους μισούς στην ανεργία και τους άλλους στην παράνοια. Και όλα αυτά ενώ ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα ποντάρουν την παντοδυναμία τους στην κυριαρχία τους στη διεθνή σκακιέρα στο βαθμό ανάπτυξης τεχνητής νοημοσύνης.

Τι θα είναι τελικά η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη; Ένα απλώς πιο έξυπνο «ψαχτήρι», ανάλογο με αυτό που δημιούργησε πριν μερικές δεκαετίες η Google με το Google Search και της εξασφάλισε την παντοδυναμία στον ψηφιακό σύμπαν; Ή μια ανακάλυψη ελάχιστα λιγότερο επιδραστική από την ατμομηχανή ή …την φωτιά που χώρισαν τους γήινους σε πρωτόγονους και μη;

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της McKinsey, ο αντίκτυπος της ΠΤΝ στην παραγωγικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο, θα μπορούσε να προσθέσει 2,6 με 4,4 τρισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια βάση. Επίσης η ΠΤΝ θα αυξήσει συνολικά την επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης στην οικονομία κατά 15% έως 40%. Η ίδια μελέτη υπολογίζει ότι περίπου το 75% της αξίας που θα προσφέρει η ΠΤΝ θα επικεντρωθεί σε τέσσερις τομείς: πελατειακές δραστηριότητες (customer operations), marketing και πωλήσεις, σχεδιασμός λογισμικού και έρευνα & ανάπτυξη.

Oι κλάδοι που θα επωφεληθούν πρώτοι θα είναι οι τραπεζική/ασφάλιση, οι εταιρείες υψηλής τεχνολογίας και οι βιοεπιστήμες. Η Statista υπολογίζει ότι μόνο τη χρονιά που πέρασε -την πρώτη «μετά genAI», 154 δισεκατομμύρια δολάρια επενδύθηκαν σε ΑΙ παγκοσμίως -από τα οποία σχεδόν 21 μόνο από τον τραπεζικό τομέα- και οι αυξητικές τάσεις της δαπάνης σε ΑΙ αναμένεται να οδηγήσει την ευρύτερη αγορά τεχνητής νοημοσύνης σε συνολική αξία πάνω από 1,8 τρισεκατομμύρια δολάρια ως το 2030, από τα οποία τα πρώτα 184 δισεκατομμύρια δολάρια θα αναπτυχθούν πριν φύγει το 2024! Οι επιχειρηματικές δυνατότητες της ΠΤΝ είναι πραγματικά ανυπολόγιστες. Αλλά…

Αυτό στο οποίο συμφωνούν όλοι είναι ότι οι επενδύσεις και τα κέρδη της παραγωγικής νοημοσύνης δεν θα είναι καθόλου «δημοκρατικά» μοιρασμένα. Αλλά ακόμα και αν ήταν -τουλάχιστον αρχικά- η φάση ανταγωνισμού για την πρωτοπορία στην ανάπτυξη της παραγωγικής νοημοσύνης που βρισκόμαστε θυμίζει έντονα την «κούρσα των εξοπλισμών» στα πυρηνικά της εποχής του Ψυχρού Πολέμου. Έτσι ακόμα και αν όλοι οι σχεδόν όλοι ξεκινήσουν από περίπου την ίδια αφετηρία ανάπτυξης ΠΤΝ, μόνοι οι μεγάλοι παίκτες αντέχουν να συνεχίσουν να επενδύουν τα κολοσσιαία κονδύλια που απαιτεί, ενώ όλο και περισσότερα από τα αναγκαία «ταλέντα» και «μυαλά» μεταναστεύουν προς χώρες που επενδύουν τερατώδη ποσά, όπως οι ΗΠΑ.
Έτσι την ίδια στιγμή που η xAI, generative AI εταιρία του Elon Musk έκλεισε τον δεύτερο κύκλο χρηματοδότησης με «εισπράξεις» σε επενδύσεις 6 δισεκατομμύρια δολάρια, όλο και περισσότερες έρευνες αναφέρουν ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν θα μπορέσουν να υλοποιήσουν επιτυχημένα στρατηγικές μαζικής υιοθέτησης genΑΙ εργαλείων κυρίως για τρεις λόγους.

Το budget τους δεν επιτρέπει να επενδύουν σε αυτές στο βάθος χρόνου που απαιτείται για την απόσβεση, το προσωπικό δεν έχει τις απαιτούμενες γνώσεις και οι decision makers δεν έχουν ακόμα μια σαφή εικόνα για το τι ακριβώς είναι και πως μπορεί να δουλέψει για αυτούς η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη. Δεν καταλαβαίνουν την ζωτικής σημασίας εξάρτηση των προγραμμάτων ΑΙ από την ποιότητα των data τους, δεν υποψιάζονται τις επιπλοκές που θα έχει η σύνδεση των νέων «έξυπνων» εφαρμογών με τα ήδη υπάρχοντα συστήματα τους και το βασικότερο δεν έχουν την άποψη για την «ιστορική στιγμή» στην οποία η τεχνητή νοημοσύνη βρίσκεται. Μπορεί να είναι στο απόγειο της -σε μια πορεία που ξεκινά από το 1950- αλλά εξακολουθούμε να βιώνουμε την «Άγρια Δύση» του ΑΙ. Δεν υπάρχει κανένα κανονιστικό και νομικό πλαίσιο, δεν υπάρχουν όρια, όλοι ονειρεύονται ότι θα χτυπήσουν μια φλέβα ΑΙ χρυσού με μόνο εργαλείο «μια αξίνα και ένα κόσκινο». Πρέπει μάλιστα να τη βρουν άμεσα πριν τους προλάβει ο ανταγωνισμός. Και την ίδια στιγμή υπάρχουν κάθε είδους «κακοί» ιδανικοί για άπειρα σενάρια γουέστερν κυβερνοασφάλειας και νομικών επιπλοκών. Το …Υellowstone των επόμενων τεχνολογιών πληροφορίας. Γενικό συμπέρασμα: δεν είναι όλες οι επιχειρήσεις τεχνολογικοί κολοσσοί και το genAI δεν είναι ακόμα απόλυτα plug ‘n play για όλους.

Η δύσκολη» πόρτα του ΑΙ
Ας δούμε τώρα τις προκλήσεις της υιοθέτησης της παραγωγικής νοημοσύνης σε επίπεδο χώρας. Και για να ξεκινήσουμε από τα δύσκολα: της Ελλάδας.
Πριν από λίγους μήνες η μελέτη για την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη «Generative AI Greece 2030: Τα ενδεχόμενα μέλλοντα της Παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης στην Ελλάδα» που συστάθηκε από την Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού, σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (EKKE) και το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος» (ΕΚΕΦΕ «Δ») μιλούσε για την θετικότατη επίδραση της genAI στην Ελληνική οικονομία: μπορεί να μην προλάβαμε τους πρωτοπόρους στην πρώτη εφαρμογή αλλά αν ξεκινήσουμε από το 2025 σύμφωνα με τις συντηρητικότερες των προβλέψεων η υιοθέτηση τεχνολογιών genΑΙ θα μπορεί να φέρει συνολική αύξηση ως το 2030, στην ελληνική οικονομία της τάξης του 5,5% ή 10,7 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Και αυτή είναι η μετριοπαθέστερη πρόβλεψη. Τι απαιτεί όμως αυτή «προφητεία» για να επαληθευθεί;

Πριν από όλα χρήμα. Για να κάνουμε τα «ποσά» πιο συγκεκριμένα, αξίζει να αναφερθούμε σε όσα είπε ο Δρ. Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για την Τεχνητή Νοημοσύνη κατά τη διάρκεια συμμετοχής του σε πάνελ της εκδήλωσης του ΣΕΒ «Άνθρωποι και Επιχειρήσεις στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης» νωρίτερα αυτό τον Ιούνιο.
Εκεί επανέλαβε ότι δεν πρέπει να χάσουμε -και αυτό- το τρένο, της ΠΤΝ και πρόκειται για ζήτημα υπαρξιακής σημασίας, για τις ευκαιρίες της χώρας να πλησιάσει κάποια στιγμή το επίπεδο του υπόλοιπου αναπτυγμένου κόσμου. Εξήγησε όμως και ότι όπως κάθε τεχνολογική επανάσταση έτσι και η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη θα φέρει αναδιανομή πλούτου. Τι ποντάρισμα απαιτεί αυτή η αναδιανομή για να μας αφήσει στην πλευρά των κερδισμένων όμως;

Όπως ξεκαθάρισε ο Δρ. Κωνσταντίνος Δασκαλάκης για να μην «χάσουμε το τρένο» της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης θα πρέπει να επενδύσουμε γενναία σε αυτή. «Αν θέλουμε να παίξουμε στην α’ κατηγορία της τεχνητής νοημοσύνης, θα πρέπει να φτιάξουμε ένα “MIT” εδώ στην Ελλάδα» είπε, συμπληρώνοντας ότι στην χώρα έχουμε εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό. Σε ότι αφορά τη στήριξη που απαιτείται μάλιστα για να μην χάσουμε και αυτή την τεχνολογική επανάσταση δεν δίστασε να μιλήσει με νούμερα λέγοντας ξεκάθαρα ότι απαιτούνται 50 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για να μπούμε στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση.
Ενώ αναφέρθηκε και στο ερευνητικό ίδρυμα «Αρχιμήδης» για την AI και τόνισε ότι υπάρχει σημαντική ελληνική διασπορά στο χώρο της τεχνητής νοημοσύνης τόσο σε επίπεδο πανεπιστημίων όσο και σε επίπεδο μεγάλων επιχειρήσεων, που θα μπορούσε υπό τους κατάλληλους όρους να συμβάλει στην προσπάθεια. Αλλά θα πρέπει παράλληλα να κινηθούμε σε δύο κατευθύνσεις: τόσο προς το upskilling όσο και προς το reskilling του ομολογουμένως υψηλής ποιότητας ανθρώπινου δυναμικού και -αναγκαστικά πια- να συνδεθεί η ανώτατη εκπαίδευση με την αγορά.

It is all Chinese to me…
Ποιο είναι το worst case scenario; που θα «αφήσει» το «παιχνίδι» όσους δεν ποντάρουν το σωστό αντίκρισμα και την σωστή στιγμή και χάσουν σε αυτή την κούρσα για το AI του αύριο; Η αλήθεια είναι ότι ο αγώνας μόλις άρχισε και το σκηνικό θυμίζει αρκετά καταδίωξη σε κάποιο Mad Max, οπότε θα πρέπει να περιμένουμε αρκετά για να «κάτσει η σκόνη» και να δούμε ποιοι είναι στις πρώτες θέσεις και τι «απέγιναν» οι υπόλοιποι.
Fun fact: δύο μόλις μήνες πριν την πρεμιέρα του ChatGPT, η Washington Post φιλοξένησε ένα άρθρο που αναλογιζόταν «What if the United States loses the AI race against China?». Στα ελληνικά «Τι θα γίνει αν οι ΗΠΑ χάσουν την κούρσα του ΑΙ από την Κίνα;» όπου ξεκινούσαν από μια υπάρχουσα επίσημη μελέτη ανταγωνιστικότητας της χώρας για την ερχόμενη δεκαετία και τα ευρήματα της οποίας πρώτη είδε η «National Security Commission on Artificial Intelligence», η οποία αναβάθμισε το ζήτημα της ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης σε ζήτημα ασφάλειας και επιβίωσης των ΗΠΑ. Ανάμεσα στα πορίσματα της επιτροπής και στην ενότητα «What Does Losing Look Like?» διαβάζει κανείς το εξής σενάριο:

«Η Κίνα κυριαρχεί στην οικονομία του μέλλοντος και καρπώνεται κέρδη αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων που δημιουργούνται από το επόμενο κύμα τεχνολογιών. Χρησιμοποιεί το τεχνοοικονομικό της πλεονέκτημα για πολιτική μόχλευση: Έθνη – συμπεριλαμβανομένων των συμμάχων των ΗΠΑ – εξαρτώνται από την τεχνολογική στροφή της Κίνας και ακολουθούν την πολιτική τροχιά της. Τα αυταρχικά καθεστώτα ισχυρίζονται ότι είναι κύριοι του σύγχρονου κόσμου. Το ανοιχτό Διαδίκτυο μπαίνει σε κίνδυνο.

Η τεχνολογική αιχμή του στρατού των ΗΠΑ διαβρώνεται. Η Κίνα προσαρτά την Ταϊβάν, στη συνέχεια διακόπτει την παροχή μικροηλεκτρονικών και άλλων κρίσιμων τεχνολογικών εξαρτημάτων αιχμής προς τη Δύση. Η τάξη που οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο δημοκρατικός κόσμος έχτισαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ανατρέπεται. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες δημοκρατίες θα εξαρτώνται πια οικονομικά από την Κίνα, χάνοντας τις μηχανές ευημερίας και ελεύθερης δράσης τους στον κόσμο». NW