Στον σύγχρονο κόσμο της ναυτιλίας, οι παραδοσιακές μορφές πειρατείας έχουν πλέον εξελιχθεί, και οι ναυτιλιακές εταιρείες καλούνται να αντιμετωπίσουν έναν επιπλέον, αόρατο εχθρό: τον ψηφιακό πειρατή.

Εν αντιθέσει με τις κλασικές επιθέσεις, οι οποίες απαιτούν φυσική παρουσία καθώς συνοδεύονται από βίαια ρεσάλτα, οι σύγχρονοι πειρατές δρουν αθόρυβα, στοχεύοντας στις ψηφιακές υποδομές των πλοίων και των ναυτιλιακών οργανισμών. Εκμεταλλεύονται αδυναμίες στα πληροφοριακά συστήματα, απειλώντας τη λειτουργική συνέχεια, την ασφάλεια, και την ακεραιότητα των επιχειρήσεων. Αυτό το νέο είδος απειλής καθιστά την ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας προτεραιότητα για τη βιωσιμότητα και την επιτυχία στον κλάδο.
Τα πλοία, παλαιότερα βασίζονταν αποκλειστικά σε φυσικά εργαλεία πλοήγησης, πλέον στηρίζονται αποκλειστικά σε ψηφιοποιημένες, σύνθετες υποδομές Πληροφορικής (IT) και λειτουργικής τεχνολογίας (OT). Ενώ η ψηφιοποίηση, έχει ενισχύσει την αποδοτικότητα, ταυτόχρονα έχει ανοίξει «κερκόπορτες» σε ψηφιακές απειλές.
Η αυξανόμενη συχνότητα των κυβερνο-σαμποτάζ και των επιθέσεων υπογραμμίζει την ανάγκη για ισχυρά μέτρα κυβερνοασφάλειας. Μία από τις πιο αποτελεσματικές στρατηγικές για την προστασία της ναυτιλίας είναι η τακτική διεξαγωγή ελέγχων παρείσδυσης (penetration testing).

Κυβερνοαπειλές στη ναυτιλία
Η ναυτιλία έχει καταστεί κύριος στόχος των κυβερνοεγκληματιών για πολλούς λόγους. Τα πλοία, απομονωμένα από το περιβάλλον τους, εξαρτώνται σημαντικά από διασυνδεδεμένα συστήματα για την ομαλή τους λειτουργία. Από τα συστήματα πλοήγησης (όπως το ECDIS), τις αυτοματοποιημένες διαδικασίες, τον έλεγχο πρόωσης και τη διαχείριση φορτίου, μέχρι τις προσωπικές συσκευές του πληρώματος, όλα μπορούν να επηρεαστούν από κυβερνοεπιθέσεις. Οι επιθέσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν από παραβιάσεις δεδομένων και επιθέσεις ransomware, μέχρι πιο επικίνδυνα σενάρια όπως το σαμποτάζ κρίσιμων λειτουργιών και υποδομών του πλοίου.

Ψηφιακή πειρατεία
Οι παραδοσιακοί πειρατές στοχεύουν στην κατάληψη πλοίων με τελικό σκοπό την απόσπαση λύτρων ή την κλοπή του φορτίου. Αυτή η απειλή συνήθως γίνεται αντιληπτή καθώς το πλοίο πλησιάζει σε επικίνδυνες ζώνες. Οπλισμένα μέσα και καλά εκπαιδευμένα πληρώματα συχνά καταφέρνουν να την αποτρέψουν ή να την αντιμετωπίσουν με επιτυχία. Αντιθέτως, οι ψηφιακοί πειρατές χρησιμοποιούν τεχνικές που δεν είναι ορατές στο ανθρώπινο μάτι για να καταλάβουν τον έλεγχο των συστημάτων ενός πλοίου.

Οι απειλές αυτές συχνά δεν γίνονται αντιληπτές εγκαίρως, είτε καθόλου είτε όταν είναι ήδη πολύ αργά, και η ύπαρξη ομάδων SOC και συνεχούς παρακολούθησης 24/7 δεν μπορεί πάντα να εγγυηθεί την αποτροπή τους, καθώς τα συστήματα ασφαλείας μπορούν εύκολα να παρακαμφθούν.
Οι νέοι πειρατές μπορούν να χειραγωγούν τα συστήματα ενός πλοίου από απόσταση, να αλλάξουν την πορεία του, ή ακόμη και να απενεργοποιήσουν ζωτικές λειτουργίες, όπως τα συστήματα διαχείρισης φορτίου, απαιτώντας λύτρα για την επαναφορά του ελέγχου. Φανταστείτε ένα σενάριο όπου τα συστήματα πλοήγησης ενός πλοίου παραβιάζονται, καθιστώντας αδύνατο το ασφαλές ταξίδι προς τον προορισμό του. Η ψηφιακή πειρατεία δεν αποτελεί ένα υποθετικό σενάριο αλλά μια πραγματική απειλή.

Βιομηχανική κατασκοπεία
Μία άλλη σοβαρή απειλή αποτελεί η βιομηχανική κατασκοπεία, όπου κυβερνοεγκληματίες αποκτούν πρόσβαση και κλέβουν ευαίσθητες ή εμπορικά απόρρητες πληροφορίες σχετικά με φορτία, πληρώματα ή ναυτιλιακές διαδρομές. Οι πράξεις αυτές μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές οικονομικές συνέπειες για τις ναυτιλιακές εταιρείες και τους πελάτες τους, ενώ παράλληλα προκαλούν ανεπανόρθωτη ζημιά στη φήμη τους.

Ο πραγματικός κίνδυνος
Οι κυβερνοαπειλές στη ναυτιλία δεν περιορίζονται μόνο σε παραβιάσεις δεδομένων. Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το ενδεχόμενο του σαμποτάζ. Οι επιτιθέμενοι μπορούν σκόπιμα να διαταράξουν τις λειτουργίες ενός πλοίου στοχεύοντας τα συστήματα OT — τα κρίσιμα συστήματα που διασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία του μηχανολογικού εξοπλισμού και των διαδικασιών. Φανταστείτε τις συνέπειες αν ένα σύστημα ελέγχου κινητήρα ή διαχείρισης έρματος παραβιαστεί κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στη θάλασσα. Ένα τέτοιο σαμποτάζ θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες, όπως προσάραξη του πλοίου, συγκρούσεις ή περιβαλλοντικές καταστροφές λόγω εσφαλμένης διαχείρισης φορτίου.
Επιπρόσθετα, τα συστήματα ξηράς, όπως οι λιμενικές λειτουργίες και οι υποδομές διαχείρισης φορτίου, είναι επίσης ευάλωτα. Η παραβίαση των OT συστημάτων σε λιμάνια μπορεί να προκαλέσει καθυστερήσεις, κακή διαχείριση εμπορευμάτων ή ακόμα και ατυχήματα. Στον σημερινό διασυνδεδεμένο κόσμο, οι αδυναμίες των ναυτιλιακών συστημάτων εκτείνονται πέρα από το ίδιο το πλοίο, επηρεάζοντας ολόκληρες αλυσίδες εφοδιασμού και αυξάνοντας την ανάγκη για προληπτικά μέτρα κυβερνοασφάλειας.

Έλεγχοι παρείσδυσης
Δεδομένης της πολυπλοκότητας και της ευπάθειας των υποδομών IT και OT στη ναυτιλία, οι έλεγχοι παρείσδυσης (penetration testing) καθίστανται ζωτικής σημασίας. Αυτοί οι έλεγχοι προσομοιώνουν πραγματικές επιθέσεις για να εντοπίσουν αδυναμίες προτού αυτές αξιοποιηθούν από κακόβουλους παράγοντες. Παρά την ύπαρξη ομάδων SOC (Security Operations Center) και συστημάτων παρακολούθησης, οι έλεγχοι παρείσδυσης εξακολουθούν να είναι απαραίτητοι για πολλούς λόγους.

Ομαδες SOC και 24/7 παρακολουθηση
Ο κύριος ρόλος μιας ομάδας SOC είναι η παρακολούθηση των συστημάτων σε πραγματικό χρόνο, να εντοπίζει απειλές και α αντιδρά γρήγορα σε ενεργά περιστατικά. Παρόλο που αυτή η διαδικασία προσφέρει εξαιρετική άμυνα απέναντι σε γνωστές απειλές, η ομάδα SOC συχνά επικεντρώνεται σε αντιδραστικά μέτρα, ανταποκρινόμενη σε ειδοποιήσεις και δείκτες παραβίασης. Αντιθέτως, οι έλεγχοι παρείσδυσης αποτελούν μια προληπτική προσέγγιση, καθώς αποκαλύπτουν ευπάθειες που μπορεί να μην είναι αντιληπτές από την ομάδα SOC, όπως άγνωστες απειλές, σφάλματα στις ρυθμίσεις και ευπάθειες «zero-day». Οι έλεγχοι παρείσδυσης εξασφαλίζουν ότι η ομάδα SOC δεν αντιδρά απλώς, αλλά λειτουργεί εντός ενός προηγμένα δοκιμασμένου περιβάλλοντος.

Η σημασία των ελέγχων παρείσδυσης
Ακόμη και με ισχυρές συμβάσεις IT και αυστηρές συμφωνίες επιπέδου παροχής υπηρεσιών (SLA), οι ναυτιλιακές επιχειρήσεις δεν θα έπρεπε να εξαρτώνται αποκλειστικά από τους παρόχους υπηρεσιών IT για την πλήρη ασφάλεια των συστημάτων τους. Οι συμβάσεις IT συνήθως εγγυώνται τη λειτουργικότητα των συστημάτων και την ταχεία επίλυση περιστατικών εντός καθορισμένων χρονικών πλαισίων, αλλά δεν παρέχουν εγγυήσεις για την ασφάλεια απέναντι σε προηγμένες κυβερνοεπιθέσεις. Οι έλεγχοι παρείσδυσης καλύπτουν αυτή την ελλιπής πτυχή, προσφέροντας μια πιο βαθιά και ολοκληρωμένη ανάλυση της άμυνας των συστημάτων και εντοπίζοντας ευπάθειες που υπερβαίνουν τους βασικούς δείκτες λειτουργικότητας και διαθεσιμότητας.
Για παράδειγμα, μια σύμβαση IT μπορεί να διασφαλίζει ότι τα συστήματα επικοινωνίας ενός πλοίου θα λειτουργούν το 99.9% του χρόνου, αλλά δεν καλύπτει αν αυτά τα συστήματα είναι ευάλωτα σε επιθέσεις τύπου man-in-the-middle. Οι έλεγχοι παρείσδυσης αποκαλύπτουν αυτούς τους κινδύνους και παρέχουν συγκεκριμένα βήματα για την αντιμετώπισή τους, προσφέροντας λύσεις που υπερβαίνουν τα τυπικά πλαίσια των IT συμβάσεων και SLA.

IT και OT υποδομές
Τα σύγχρονα πλοία εξαρτώνται τόσο από υποδομές IT όσο και OT για την ομαλή τους λειτουργία. Τα συστήματα IT διαχειρίζονται την επικοινωνία, την πλοήγηση και τη διαχείριση του πληρώματος, ενώ τα συστήματα OT επιβλέπουν τις λειτουργικές διαδικασίες, όπως η πρόωση, η διαχείριση ενέργειας και το φορτίο. Και οι δύο τομείς έχουν μοναδικές ευπάθειες, με τους επιτιθέμενους να επιδιώκουν συχνά να εκμεταλλευτούν αυτές τις ευπάθειες.
Τα πληροφοριακά συστήματα μπορεί να υποστούν κοινές κυβερνοεπιθέσεις όπως phishing, malware και ransomware. Οι έλεγχοι παρείσδυσης σε πληροφοριακά συστήματα εστιάζουν κυρίως στην ασφάλεια των δικτύων, των βάσεων δεδομένων, των πρωτοκόλλων επικοινωνίας και των τελικών συσκευών, όπως υπολογιστές και διακομιστές.
Από την άλλη πλευρά, τα συστήματα OT, παρότι παραδοσιακά απομονωμένα, γίνονται πλέον ευάλωτα με την άνοδο του Industrial Internet of Things (IIoT). Οι έλεγχοι παρείσδυσης για τα συστήματα OT στοχεύουν στην αξιολόγηση των βιομηχανικών συστημάτων ελέγχου (ICS), των συστημάτων SCADA και των προγραμματιζόμενων λογικών ελεγκτών (PLC), τα οποία ελέγχουν κρίσιμες λειτουργίες του πλοίου. Η ανίχνευση και επιδιόρθωση ευπαθειών στα συστήματα OT είναι κρίσιμη για την αποφυγή σαμποτάζ, βλαβών και ατυχημάτων..

Logisek
Η Logisek εξειδικεύεται στην παροχή προσαρμοσμένων υπηρεσιών ελέγχου παρείσδυσης, ιδανικών για τις ειδικές απαιτήσεις της ναυτιλίας. Η εκτεταμένη εμπειρία περιλαμβάνει τη διεξαγωγή ελέγχων παρείσδυσης εν πλω, εξασφαλίζοντας την ασφάλεια των συστημάτων των πλοίων κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, χωρίς να επηρεάζουμε τις λειτουργίες τους ή την ασφάλεια του πληρώματος.

Οι έλεγχοι παρείσδυσης υπό αυτές τις συνθήκες απαιτούν υψηλό επίπεδο τεχνικής γνώσης και κατανόηση των επιχειρησιακών διαδικασιών. Η ομάδα μας διενεργεί τις προσομοιώσεις επιθέσεων με εξαιρετική προσοχή, εντοπίζοντας τις ευπάθειες, αξιολογώντας την ανθεκτικότητα των πλοίων σε κυβερνοαπειλές και προτείνοντας συγκεκριμένα μέτρα προστασίας.
Σε μια από τις αποστολές μας, διενεργήσαμε ελέγχους παρείσδυσης σε ένα πλοίο κατά το ταξίδι του, αποδεικνύοντας ότι οι αξιολογήσεις ασφάλειας είναι εφικτές χωρίς επιπτώσεις στα επιχειρησιακά χρονοδιαγράμματα και χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια. Αυτοί οι έλεγχοι διεξήχθησαν σε χρονικά παράθυρα 3 έως 4 ωρών, κατά τα οποία το πλοίο ήταν εντός εμβέλειας για να παραμένει συνδεδεμένο στο διαδίκτυο. Αυτή η προσέγγιση εξασφαλίζει ότι κάθε πιθανή αδυναμία, από τα συστήματα υποδομών έως τα OT συστήματα, ελέγχεται υπό πραγματικές συνθήκες.

Συμπέρασμα
Σε μια τόσο σημαντική και πολύπλοκη βιομηχανία όπως η ναυτιλία, η κυβερνοασφάλεια δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά επιτακτική ανάγκη. Οι διαρκώς εξελισσόμενες απειλές απαιτούν από τις ναυτιλιακές εταιρείες να υιοθετήσουν μια προληπτική στρατηγική ασφαλείας. Οι έλεγχοι παρείσδυσης προσφέρουν ένα κρίσιμο επίπεδο προστασίας, ανακαλύπτοντας ευπάθειες πριν αυτές εκμεταλλευτούν από κακόβουλους επιτιθέμενους.