Ο ρόλος της Πληροφορικής στη δημιουργία μιας εύρωστης υποδομής παροχής υπηρεσιών υγείας είναι... ζωτικής σημασίας. Η Gartner εκτιμά ότι ο ρυθμός και η κλίμακα των αλλαγών που θα επιφέρει η Πληροφορική στον χώρο της υγείας θα αυξάνουν διαρκώς μέσα στη δεκαετία που διανύουμε.

Καθώς η Πληροφορική γίνεται απαραίτητη για τη διαχείριση και τη λειτουργία των υπηρεσιών υγείας, ο ρόλος της στους οργανισμούς του κλάδου κερδίζει έδαφος διαρκώς. Υψηλές είναι οι προσδοκίες από τις σημαντικές επενδύσεις που γίνονται διεθνώς σε συστήματα ηλεκτρονικών φακέλων ασθενών. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία των έργων αυτών είναι, μεταξύ άλλων, η διάθεση υποδομής που λειτουργεί σε πραγματικό χρόνο. Κι αυτό, με τη σειρά του, απαιτεί βελτιώσεις σε υποδομή και συστήματα Πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, αλλά και τη σωστή υποστήριξη ώστε να διασφαλίζεται συνέπεια στη λειτουργία και συνεργασία μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων.

Τίθεται επίσης πλέον και ο στόχος της στρατηγικής χρήσης εφαρμογών επιχειρηματικής ευφυΐας, προκειμένου να γίνονται άμεσες προσαρμογές σε διαδικασίες που υποστηρίζουν την παροχή υπηρεσιών υγείας, και σε συνάρτηση με τις μεταβολές που παρουσιάζονται όσον αφορά τη ζήτηση και την προσφορά.

Τέλος, η Gartner επισημαίνει ότι σημαντικές είναι και οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται παγκοσμίως στην ηλεκτρονική ανταλλαγή πληροφορίας, στη δημιουργία portals και στην τηλεϊατρική.

«Εξυγίανση» των διαδικασιών
Ο χώρος της υγείας αλλάζει με ταχείς ρυθμούς. Στις ΗΠΑ, γίνεται μια έντονη στροφή προς την επιλογή υπηρεσιών υγείας με κριτήριο την αξία, γεγονός που προϋποθέτει καλύτερη μέτρηση της ποιότητας και μείωση του κόστους.

Ταυτόχρονα,απαιτείται καλύτερος συντονισμός μεταξύ των επιμέρους φορέων υγείας, ένα παραπάνω όσον αφορά τη συστηματοποίηση της αντιμετώπισης των χρονίων ασθενών. Η ανάγκη για καθιέρωση μιας νέας μορφής συνεργασίας εγείρει, με τη σειρά της, νέες προκλήσεις όσον αφορά την προστασία των στοιχείων των ασθενών.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρη η ανάγκη για στενότερο συντονισμό μεταξύ των παρόχων υπηρεσιών υγείας και όσων πληρώνουν για αυτές, βελτιστοποίηση των διαδικασιών που στηρίζουν την παροχή των υπηρεσιών και πιο ενεργή συμμετοχή του ασθενή στη διαχείριση της πληροφορίας που τον αφορά. Αυτές είναι κάποιες από τις πιο βασικές ανάγκες για την κάλυψη των οποίων ο χώρος της υγείας στρέφεται προς την Πληροφορική.

Οι ασθενείς σήμερα απαιτούν:
• γρηγορότερη ιατρική απόκριση και όσο το δυνατό μικρότερο χρόνο αναμονής
• ακρίβεια και διαθεσιμότητα της πληροφορίας
• άνετη (ή, έστω, αξιοπρεπή) και ασφαλή εμπειρία 
• ακολούθηση σύγχρονων διαδικασιών για βελτιωμένα αποτελέσματα και ταχύτερη ανάρρωση
• ψηφιακή πρόσβαση στις πιο πρόσφατες ιατρικές πληροφορίες και αποτελέσματα.

Οι αυξημένες απαιτήσεις από πλευράς των ασθενών συνδέονται με το ολοένα αυξανόμενο προσδόκιμο ζωής, την αύξηση των χρονίων ασθενειών, την αύξηση του μέσου όρου ηλικίας του πληθυσμού και τη διευρυμένη πρόσβαση των πολιτών στην πληροφορία. Από την άλλη πλευρά, η πίεση για μείωση του κόστους και αύξηση της αποτελεσματικότητας είναι μεγαλύτερη παρά ποτέ.

Η εποχή των ηλεκτρονικών φακέλων ασθενών
Τα συστήματα ηλεκτρονικών φακέλων αποτελούν, για τους περισσότερους οργανισμούς του κλάδου της υγείας, τη μεγαλύτερη επένδυση που θα έχουν κάνει ποτέ σε τεχνολογία. Τα συστήματα αυτά έχουν τη δυνατότητα να μεταμορφώσουν τον τρόπο λειτουργίας τους και αποτελούν έναν από τους βασικούς λόγους για δημιουργία υποδομής που λειτουργεί σε πραγματικό χρόνο.

Ενας εξίσου κρίσιμος χώρος επενδύσεων είναι αυτός της επιχειρηματικής ευφυΐας. Η σημασία των εφαρμογών ΒΙ είναι συνδεδεμένη με την ανάγκη των φορέων υγείας για λήψη καλύτερων αποφάσεων μέσα από τη συγκέντρωση και αξιοποίηση κλινικών, οικονομικών, διοικητικών και ερευνητικών δεδομένων. Οι ανακαλύψεις και οι αλλαγές στον χώρο της υγείας τρέχουν με τόσο γρήγορο ρυθμό και είναι τέτοιας σημασίας που τα ιατρικά κέντρα πρέπει να προσαρμόζονται άμεσα στα νέα δεδομένα.

Αυτό δημιουργεί την ανάγκη για ένα σύστημα υγείας πραγματικού χρόνου και για υποδομή με υψηλή διαθεσιμότητα και απόκριση. Η επένδυση σε συστήματα ηλεκτρονικών φακέλων αποτελεί μια κίνηση προς την κατεύθυνση αυτή και μπορεί να συνδυαστεί με επενδύσεις σε τομείς όπως η αυτοματοποίηση, οι τεχνολογίες εντοπισμού και αξιολόγησης συνθηκών, διαλειτουργικότητα, ασύρματες λύσεις και προσεγγίσεις που εστιάζουν σε συγκεκριμένα γεγονότα ή προσανατολίζονται σε συγκεκριμένες υπηρεσίες.

Μια επένδυση σε σύστημα ηλεκτρονικών φακέλων ασθενών θα πρέπει να σχεδιάζεται με βάση τους παρακάτω παράγοντες:
• Προσδιορισμός των «κενών» που επιδιώκετε να καλύψετε. Ενα έργο ηλεκτρονικού φακέλου ασθενών ξεκινά με μια εκτίμηση του πού βρίσκεται ο φορέας σήμερα και του πού επιθυμεί να βρίσκεται στο μέλλον. Θέτοντας τους κατάλληλους βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους, θα πρέπει να στοχεύσετε στην σταδιακή κάλυψη των κενών όσον αφορά την πληροφορία που συλλέγετε,  αποθηκεύετε και αξιοποιείτε.

• Ρεαλιστικός σχεδιασμός. Το σύστημα ηλεκτρονικών φακέλων μπορεί να δημιουργείται με τον στόχο της εξοικονόμησης κόστους στο πρώτο πλάνο, αυτό όμως δεν θα πρέπει να γίνεται εις βάρος της ίδιας της βιωσιμότητάς του. Προκειμένου να μην πούμε «η εγχείριση πέτυχε, ο ασθενής πέθανε,» ως υπ’ αριθμό ένα μέλημα θα πρέπει να ορίζουμε τη λειτουργικότητα και τη «μακροζωία» του ίδιου του συστήματος. Θα πρέπει, λοιπόν, να αντισταθείτε σε τυχόν χρονικές πιέσεις, ώστε η δουλειά που θα γίνει κατά την εγκατάσταση να μην είναι βιαστική, αλλά διαχρονική.

• Καθορίστε τα επίπεδα ασφαλείας. Το θέμα της ασφάλειας των δεδομένων τίθεται για το σύνολο της βάσης ή αφορά μόνο ένα μέρος αυτών; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό μπορεί να σταθεί καθοριστική για την πορεία ενός έργου ηλεκτρονικών φακέλων ασθενών, γι’ αυτό και πρέπει να γίνεται από νωρίς.

• Κατανόηση των πιστοποιήσεων. Από τη στιγμή που θα γίνουν αντιληπτές οι απαιτήσεις που έχουν από το σύστημα οι διάφοροι φορείς πιστοποίησης, θα πρέπει να διαμορφώσετε το workflow μέσα στο οποίο οι νοσοκόμες, οι γιατροί και το υποστηρικτικό προσωπικό θα καταχωρούν τα απαιτούμενα δεδομένα (όπως εμβολιασμοί, σωματική μάζα κ.λπ.) στο σύστημα.

• Συνεισφέρετε σε ανοιχτές διαβουλεύσεις. Οταν οι ρυθμιστικές αρχές καλούν σε διαβούλευση και σας δίνουν την ευκαιρία να καταθέσετε τις απόψεις σας, θα πρέπει να είσαστε έτοιμοι να θίξετε τα σημεία εκείνα που εγείρουν πραγματικά προβληματισμό και τις συνθήκες που συντείνουν στην ουσιώδη χρήση του συστήματος. Μη διστάσετε να ζητήσετε τις απαραίτητες διευκρινίσεις σε περίπτωση που οι εξηγήσεις που σας δίνονται είναι ασαφείς ή οι κανόνες που σας ζητείτε να ακολουθήσετε είναι υπερβολικοί και ανούσιοι.

• Ανακαλύψτε ποιος εξακολουθεί να χρησιμοποιεί χαρτί και διευκολύνετε τη μετάβασή του. Ακόμα και σε χώρους όπου το 95% των διαδικασιών ολοκληρώνονται ηλεκτρονικά, το χαρτί εξακολουθεί να χρησιμοποιείται για κάποιες εσωτερικές εργασίες. Εντοπίστε ποιες είναι οι διαδικασίες αυτές και βρείτε τον τρόπο για να διευκολύνετε τους χρήστες να τις κάνουν πλέον ηλεκτρονικά.

Υγιής λειτουργία, εν υγιεί υποδομή…
Προκειμένου να μειώσουν τα κόστη και να βελτιώσουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, τα κέντρα υγείας πρέπει να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα τους σε επίπεδο λειτουργίας. Κι αυτό είναι κάτι που επιτυγχάνεται μέσα από την επένδυση σε εφαρμογές και συστήματα που βελτιώνουν τη μετάδοση της πληροφορίας και την πρόσβαση σε αυτήν, την επικοινωνία μεταξύ του προσωπικού, των παρόχων και των ασθενών και τη διαχείριση του κόστους.

Κάποια από τα βασικότερα συστήματα στη λογική αυτή είναι τα παρακάτω:
• Συστήματα κλινικής πληροφορίας (CIS). Πρόκειται για πολύπλοκα δικτυακά συστήματα τα οποία έχουν σχεδιαστεί με στόχο τη συλλογή, αποθήκευση, επεξεργασία και πρόσβαση σε κλινική πληροφορία και απεικόνιση. Καθώς ολοένα και περισσότερα αρχεία περνάνε σε ψηφιακή μορφή, τα συστήματα Clinical Information Systems – CIS πρέπει να υποστηρίζουν γρηγορότερη μετάδοση και πρόσβαση στα αποθηκευμένα αρχεία. Το γεγονός και μόνο ότι η αγορά των μηχανημάτων ψηφιακής ακτινογράφησης αναμένεται να φτάσει τα 4,8 δις δολ. μέχρι το 2016, σημαίνει ότι και η ανάγκη για συστήματα αποθήκευσης και διαχείρισης των σχετικών ψηφιακών αρχείων θα αυξάνεται με αντίστοιχους ρυθμούς.

• Συστήματα παρακολούθησης και αλληλεπίδρασης ασθενών. Η πιο εξελιγμένη εκδοχή των συστημάτων παρακολούθησης περιλαμβάνει και σύστημα βίντεο για την οπτική παρακολούθηση του ασθενή. Επιπλέον, μέσω της συσκευής τηλεόρασης ή Η/Υ που βρίσκεται στο δωμάτιο του, ο ασθενής έχει πρόσβαση στο ιατρικό του αρχείο, όσο και τη δυνατότητα να επιλέξει το γεύμα του ή να ζητήσει, για παράδειγμα, ένα μαξιλάρι. Το σύστημα αυτό επιτρέπει στην κλινική να κάνει καλύτερη χρήση των ανθρώπινων πόρων της, επιτρέποντας στο ιατρικό προσωπικό να απασχολείται μόνο με την παροχή ιατρικής φροντίδας.

• Συστήματα ειδοποίησης νοσηλευτών. Τα συστήματα αυτά μπορούν πλέον να χρησιμοποιηθούν για την ειδοποίηση γιατρών, νοσοκόμων και λοιπού προσωπικού μέσω επικοινωνίας φωνής, γραπτού μηνύματος ή και άλλων μορφών. Σε συνδυασμό με ένα σύστημα εντοπισμού σε πραγματικό χρόνο (Real-Time Locating Systems) μπορεί να εντοπίσει ιατρικό εξοπλισμό, ασθενείς και προσωπικό.

• Τα συστήματα ασφαλείας είναι απαραίτητα για τον περιορισμό της πρόσβασης σε συγκεκριμένες ζώνες του νοσοκομείου, την παρακολούθηση εξοπλισμού και ασθενών κ.λπ. Τα συστήματα ελέγχου καλύπτουν πλέον το σύνολο μιας κτιριακής εγκατάστασης και περιλαμβάνουν σένσορες παρακολούθησης και τεχνολογίες όπως τα συστήματα πρόληψης αρπαγής βρεφών μέσω RFID.

• Building Automation Systems (BAS). Πρόκειται για τα συστήματα που ελέγχουν τις βασικές λειτουργίες μιας εγκατάστασης, συμπεριλαμβανομένου του φωτισμού, της ψύξης και θέρμανσης, του αερισμού κ.λπ. Τα σύγχρονα συστήματα BAS αποτελούνται από έξυπνες ηλεκτρονικές συσκευές που βελτιώνουν σημαντικά την αποτελεσματικότητα παρακολουθώντας την απόδοση του συστήματος και ειδοποιώντας, μέσω δικτύου, τους «αρμόδιους» Η/Υ και ασύρματες συσκευές. Ενδεικτικό της ανάπτυξης της αγοράς των BAS είναι το γεγονός ότι στη Βόρειο Αμερική και μόνο, οι δαπάνες σε συστήματα BAS θα φτάσουν τα 8 δις δολ. για το 2011 -ενώ οι περισσότερες επενδύσεις γίνονται στον χώρο της υγείας.