Ο μακρόχρονος αρραβώνας της βιομηχανίας και του Internet of Things, οδηγεί προς τον πολυαναμενόμενο γάμο και το παραγωγικό happy end του Industry 4.0, καθώς η παγκόσμια συγκυρία μοιάζει καταλληλότερη από ποτέ.

Το ενδιαφέρον για το Industry 4.0 αναζωπυρώνεται, καθώς τώρα -δέκα χρόνια μετά την πρωτοεμφάνιση του όρου ως «Industrie 4.0» στην Έκθεση του Ανόβερο, το μακρινό 2011- οι τροχοί της βιομηχανικής εξέλιξης αρχίζουν πάλι να επιταχύνουν. Γιατί τώρα; Γιατί ο «καταλύτης» μόλις ξεκίνησε να αντιδρά και δεν είναι άλλος από το ΙοΤ, που αναπτυσσόμενο παντού γύρω μας, διαχέεται και στη βιομηχανία. Εκεί η επίδραση του Industrial Internet of Things ή ΙΙοΤ είναι τέτοια που συχνά και καταχρηστικά πολλοί χρησιμοποιούν Industry 4.0 και IIoT ως έννοιες ταυτόσημες, ενώ στην πραγματικότητα το πρώτο είναι η γενική φιλοσοφία και το δεύτερο βασικός enabler της.

Τι κάνει τόσο σημαντικό το «Βιομηχανικό Διαδίκτυο των Πραγμάτων»; Στο ΙοΤ σύμπαν όλες οι συσκευές διασυνδέονται μεταξύ τους, παράγουν και ανταλλάσσουν δεδομένα ώστε να βελτιώνονται και αναβαθμίζουν τη λειτουργία τους. Στη βιομηχανία το Industrial IoT φιλοδοξεί ούτε λίγο ούτε πολύ να διασυνδέσει κάθε ένα ξεχωριστό κομμάτι της βιομηχανικής παραγωγής, πρακτικά με …τα πάντα. Στόχος να δημιουργήσει μια ένωση των στοιχείων της βιομηχανίας που θα είναι πολλά παραπάνω από το άθροισμα των μερών της, αφού θα μπορεί να αυτορυθμίζεται και να αυτοβελτιώνεται διαρκώς, τόσο συνολικά αλλά και σε όλους τους επιμέρους τομείς.

Η υπόσχεση αυτή δεν είναι απλή. Στη νέα πραγματικότητα του ΙΙοΤ, αισθητήρες και πομποί, από όλο το φάσμα της βιομηχανικής παραγωγής, μέσω ιδιωτικών και δημόσιων δικτύων -με το 5G καταλυτικό επιταχυντή- ανταλλάσσουν δεδομένα με τον παγκόσμιο ιστό, edge και cloud data centers, προγράμματα AI και machine learning, robot και προσεχώς αυτόνομα οχήματα.

Η ώρα του ΙΙοΤ;
«Το Industrial IoT βρίσκεται αυτή την στιγμή, για εμάς ως Παπαστράτος, σε πλήρη εξέλιξη καθώς ανάμεσα σε άλλα, συνεισφέρει αποφασιστικά και καθοριστικά στην εταιρική στρατηγική μας, που δεν είναι άλλη από αυτή της βιώσιμης ανάπτυξης. Έχουμε ξεκινήσει εδώ και πέντε χρόνια να αυξάνουμε τη χρήση ψηφιακών εργαλείων (τόσο στην ίδια την παραγωγή όσο και σε υποστηρικτικά συστήματα όπως π.χ. η κατανάλωση ενέργειας και νερού) και συνεχίζουμε να ψηφιοποιούμε το εργοστάσιο μας, να εισάγουμε νέες τεχνολογίες και να αυξάνουμε τα διαθέσιμα data για επεξεργασία» μας λέει ο Κωνσταντίνος Οικονόμου, Διευθυντής Έργων και Τεχνικής Υποστήριξης της Παπαστράτος, εξηγώντας μας τα πολλαπλά οφέλη που τους οδήγησαν σε διευρυμένες λύσεις ΙΙοΤ. «Σε επίπεδο παραγωγής, μας βοηθάει να κάνουμε πιο αποδοτική την ίδια την λειτουργία του εργοστασίου μας, ενώ ένα μεγάλο στρατηγικό πλεονέκτημα του ΙIoT είναι ότι συμβάλλει στη δημιουργία συγχρονισμένων end to end εφοδιαστικών αλυσίδων. Ουσιαστικά αυτές οι εφαρμογές δημιουργούν ένα οικοσύστημα το οποίο είναι συγχρονισμένο με όλη την εφοδιαστική αλυσίδα, συνδέοντας την ίδια την παραγωγή με το τι γίνεται πριν (τον προγραμματισμό της παραγωγής) και με το τι ακολουθεί από την ώρα που φεύγει το προϊόν από το εργοστάσιο».

«Το IIοT είναι το παρόν και το μέλλον της τεχνολογίας, το οποίο τείνει να μετατραπεί σε ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για τη λειτουργία των επιχειρήσεων» εξηγεί ο Ευάγγελος Κώστας, IoT Business Development Manager South Europe, της Cisco. «Επί της ουσίας ο ψηφιακός μετασχηματισμός τόσο σε σχέση με την οικονομία, όσο και με την επιχείρηση μπορεί να αποτελέσει τον ακρογωνιαίο λίθο της εξέλιξης του και σε κάθε περίπτωση παράγοντα εξορθολογισμού πολλών παθογενειών. Στη κατεύθυνση αυτή το όραμα της Cisco είναι να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται οι σύγχρονοι κλάδοι τον ψηφιακό μετασχηματισμό, μέσα από την ενημέρωση και την επιμόρφωση για καινοτόμες τεχνολογίες, όπως είναι το βιομηχανικό IoT, και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων και ευέλικτων καθημερινών επιχειρησιακών διαδικασιών.

 

«Στον Όμιλο ΕΛΛΑΚΤΩΡ, στον κλάδο της κατασκευής έχουμε πειραματικά κάνει χρήση αισθητήρων που καταγράφουν τις δονήσεις, τη θερμοκρασία αλλά και τις δυνάμεις που ασκούνται σε κατασκευές όπου οι αισθητήρες ενσωματώνονται μέσα στο σκυρόδεμα, προσφέροντας πολύ χρήσιμη πληροφορία για την αντοχή και την ποιότητα της κατασκευής. Σε ένα άλλο παράδειγμα, οι εργαζόμενοι στο στάδιο της κατασκευής φοράνε ειδικούς αισθητήρες (wearables) όπου καταγράφεται η θέση τους, διάφοροι δείκτες υγείας, καθώς και η αυτόματη αναγνώριση μιας πιθανής πτώσης, αυξάνοντας την ασφάλεια και την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση ενός ατυχήματος», μας λέει ο Ευάγγελος Πελεκάνος Διευθυντής Πληροφορικής του Ομίλου ΕΛΛΑΚΤΩΡ, για τον τρόπο που οι τεχνολογίες ΙοΤ ήδη ανασκουμπώνονται και μπαίνουν στο χώρο παραγωγής.

«Οι τεχνολογίες ΙοΤ, πηγαίνοντας κοντά στις διεργασίες, εκεί στο πεδίο όπου δημιουργείται η πληροφορία, έχουν σαν σκοπό να συλλέξουν την πληροφορία αυτή και να την στείλουν σε ένα κεντρικό σύστημα για καταγραφή. Με την κατάλληλη ανάλυση σε δεύτερο χρόνο (ή ακόμα και σε πραγματικό χρόνο) μπορεί ένας άνθρωπος ή και ένα σύστημα (Τεχνητή Νοημοσύνη) να εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα για την ίδια τη διεργασία, την ‘υγεία’ των μηχανημάτων, την ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος ή υπηρεσίας κλπ. Με την κατάλληλη επεξεργασία και ανατροφοδότηση αλλαγών ή παραμέτρων στην διεργασία μπορούν ενδεχομένως να αυξηθούν οι δείκτες που θέλουμε, αναπροσαρμόζοντας είτε δυναμικά είτε και αυτόματα (self-learning) την διάταξη παραγωγής» όπως εξηγεί.

Βιομηχανία σε Simulation
Αυτή ακριβώς η ικανότητα του ΙΙοΤ να διαχέεται πέρα από τo χώρο της παραγωγής είναι η πρωτοφανής για τη βιομηχανία δύναμη του. Όταν ολόκληρη η διαδικασία της παραγωγής μετατρέπεται σε data streams, με το σύνολο τους συγκροτείται ένα «ψηφιακό δίδυμο» ή digital twin. Σε αυτό κάθε διεργασία και υλικό, μεταφρασμένο σε data που ενημερώνονται διαρκώς, αντανακλάται σε έναν πίνακα ελέγχου. Έτσι το «ψηφιακό είδωλο» γίνεται και ταυτόχρονα μοντέλο εξέλιξης κάθε βιομηχανικής διαδικασίας σε μια πραγματικά real time προσομοίωση. Οι έξυπνες, διασυνδεδεμένες στο IIoT τεχνολογίες μπορούν έτσι να μεταμορφώσουν τον τρόπο σχεδιασμού, κατασκευής, χρήσης και συντήρησης προϊόντων. Κυρίως όμως μπορούν να μετασχηματίσουν ριζικά τις ίδιες τις επιχειρήσεις σε όλο το φάσμα των λειτουργιών τους.

«Στο επίπεδο της επιχειρηματικής νοημοσύνης, τα στοιχεία αυτά μπορούν να μας οδηγήσουν σε συμπεράσματα σχετικά με το επιχειρηματικό μοντέλο, προσαρμόζοντας ακόμα και την στρατηγική της ίδιας της δραστηριότητας. Κύριο χαρακτηριστικό των αναλύσεων αυτών, που χωρίς την εκτεταμένη χρήση IοT δεν θα μπορούσαν να συλλεχθούν, είναι η ακρίβεια και η ταχύτητα επεξεργασίας, προσφέροντας καλή γνώση αλλά και γρήγορες αποφάσεις» μας εξηγεί ο Ευάγγελος Πελεκάνος.

Στην ίδια φιλοσοφία κινείται και η προσέγγισή της Παπαστράτος όπως μας λέει και ο Κωνσταντίνος Οικονόμου «…το IIoT αποτελεί οργανικό μέρος της στρατηγικής και του οράματός μας για τη βιομηχανία του μέλλοντος, με πολλές λύσεις υψηλής τεχνολογίας που ανάμεσα σε άλλα βελτιώνουν την ασφάλεια των εργαζομένων, αλλά και συνολικά το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα. Από τη μια έχουμε την ίδια την τεχνολογία με χρήση robot, αυτοματισμών, επαυξημένης πραγματικότητας και τεχνητής νοημοσύνης. Και από την άλλη έχουμε τα διασυνδεδεμένα ψηφιακά συστήματα, τα οποία φτάνουν να αλληλεπιδρούν με τους ανθρώπους μέσω Human Machine Interface σε μια αμφίδρομη επικοινωνία. Συστήματα που διασυνδέουν μηχανές, αισθητήρες και μετρητές, είτε σε τοπικό επίπεδο εντός του εργοστασίου είτε και με εφαρμογές που καταλήγουν στο υπολογιστικό νέφος της μητρικής μας εταιρείας, της Philip Morris International (PMI)».

Η τολμηρή υπόσχεση του ΙΙοΤ
Πέρα από τις πρακτικές εφαρμογές του ΙοΤ στην παραγωγή αυτό που διαφαίνεται είναι ότι χάρη στο ΙΙοΤ το Industry 4.0 θα μπορεί να εξαπλωθεί κυκλικά πέρα από την παραδοσιακή περίμετρο της βιομηχανικής παραγωγής. Στο δίκτυο διανομής των προϊόντων, παραγωγής των πρώτων υλών, παραγωγής και διάθεσης ενέργειας, αλλά ακόμα και το δίκτυο ανακύκλωσης των προϊόντων μετά το τέλος της χρήσης τους, κλείνοντας έναν τέλειο κύκλο, όχι απλής παραγωγής και κατανάλωσης, αλλά αέναης συνολικής διαχείρισης ύλης και ενέργειας για την ικανοποίηση κάθε υλικής ανάγκης. Με την προσθήκη των κοινωνικών παραμέτρων αυτό είναι χονδρικά που η Κομισιόν σηματοδοτεί -τολμηρά είναι η αλήθεια- ως Industry 5.0, αλλά ας μην βιαζόμαστε…

Πίσω στο παρόν, η οπτική του Ευάγγελου Κώστα και της Cisco πάνω στο σήμερα του Industry 4.0 και του ΙΙοΤ είναι πολύτιμα ρεαλιστική: «Οι λύσεις βιομηχανικής δικτύωσης του οργανισμού άπτονται στους τρεις βασικούς πυλώνες του εκσυγχρονισμού του βιομηχανικού κλάδου: εξέλιξη των βιομηχανικών διαδικασιών, ενδυνάμωση του εργατικού δυναμικού αλλά και βιομηχανική ασφάλεια μέσα από την προστασία των βιομηχανικών πόρων από τις κυβερνοαπειλές, για τη διασφάλιση της συνέχειας και της ασφάλειας των βιομηχανικών διαδικασιών. Άλλωστε, η βιομηχανία ανήκει στους κλάδους της οικονομίας που ευνοείται σημαντικά από την υιοθέτηση τέτοιων τεχνολογιών, δεδομένου ότι έχει ανάγκη από οικονομίες κλίμακας, πρέπει να ελέγχει προσεκτικά το κόστος παραγωγής, υπόκειται σε συγκεκριμένες παραγωγικές διαδικασίες και διαθέτει αυστηρό πλαίσιο προδιαγραφών προϊόντων που καλείται να παράγει».

Η δυναμική αυτή επιβεβαιώνεται άλλωστε και από την World Industrial Automation Survey της Morgan Stanley και της Alphawise, οι οποίες έχουν ιεραρχήσει τα δέκα συγκεκριμένα πεδία της βιομηχανίας στα οποία αναμένονται θετικότερες επιδράσεις του ΙΙοΤ. Κατά σειρά «βαρύτητας» αυτά είναι:
• Βελτίωση της επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας
• Αύξηση της παραγωγικότητας
• Δημιουργία νέων επιχειρηματικών ευκαιριών
• Μείωση του downtime
• Μεγιστοποίηση της χρήσης του εξοπλισμού
• Πώληση όλο και περισσότερων προϊόντων ως υπηρεσίες
• Μείωση κόστους του εξοπλισμού στον κύκλο ζωής του
• Ενίσχυση της ασφάλειας προσωπικού
• Αύξηση της καινοτομίας στις διαδικασίες
• Καλύτερη κατανόηση της ζήτησης και των αναγκών του πελάτη.

Η υπόσχεση σε νούμερα
Ομολογουμένως η υπόσχεση για τη βιομηχανία του διασυνδεδεμένου ψηφιακού μας μέλλοντος δεν είναι διόλου μετριόφρων ακόμα και όταν αποτυπώνεται σε νούμερα. Έτσι σύμφωνα με την έρευνα της Marketsandmarkets (Industrial IoT Market by Device & Technology, Connectivity Type, Software, Vertical) η παγκόσμια αγορά IIoT αναμένεται να αναπτυχθεί από 76,7 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021 στα 106,1 δις δολάρια ως το 2026 με ρυθμό 6,7%. Το νούμερο είναι εντυπωσιακό και αποδίδεται σε μια σειρά από παράγοντες. Ανάμεσα τους πρωταγωνιστεί η παγκόσμια ανάγκη για data driven διαδικασίες και αποφάσεις. Αυτή ενισχύεται από την επιτάχυνση στις εξελίξεις σε ένα πλήθος από παράγοντες που περιλαμβάνουν από τους ημιαγωγούς και τα ηλεκτρονικά, την εξάπλωση της edge και cloud computing πρακτικής, την κανονικοποίηση του πρωτοκόλου IPv6, αλλά ιδιαίτερα από την υποστήριξη που δίνουν πολλές κυβερνήσεις στο R&D εφαρμογών και τεχνολογιών του ευρύτερου IIoT, ποντάροντας στο IIoT ως το κρίσιμο πλεονέκτημα στο παγκόσμια ανταγωνιστικό πεδίο.

Για την Marketsandmarkets είναι ήδη εμφανές ότι διείσδυση του ΙΙοΤ και του ΑΙ σε μεταξύ τους συνέργειες στο smart manufacturing λειτουργεί εκθετικά ως στοιχείο που αποδίδει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στη βιομηχανία, ειδικά σε περιβάλλοντα που ευνοούν το συνδυασμό τους με machine to machine επικοινωνία και machine learning αλγορίθμους.

Υπερθεματίζοντας η αντίστοιχη έρευνα της Research and Markets (Industrial Internet of Things Market by IIoT Technologies, Solutions and Services 2022 – 2027) αναφέρει πρόβλεψη για την αγορά ΙΙοΤ μια αύξηση στα 988 δις δολάρια ως το 2027. Συμπεριλαμβάνει στα κυρίαρχα πεδία της τόσο τη βιομηχανία όσο και τον ιατρικό κλάδο -που θα αναζητά στο ΙΙοΤ απαντήσεις στα «μετα-covid-19 ερωτήματα»- αλλά και την βιομηχανία τηλεπικοινωνιών και εσωτερικών δικτύων επικοινωνίας που θα εγκολπώσει η διάδοση του ΙΙοΤ. Περιλαμβάνει ακόμα και τομείς όπως τη βιομηχανία data storage που θα ενεργοποιήσει αποδίδοντας της 103,4 δις δολάρια, ή ακόμα και την αγορά DataAsAService, στην οποία αναμένεται να αποδώσει δυναμική 11,5 δις δολαρίων για την ίδια περίοδο. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο όμως θα έχει το manufacturing όπου ο ετήσιος ρυθμός 17,9% ανάπτυξης του ΙΙοΤ θα αποδώσει 178,2 δις δολάρια παγκόσμια και με πρωταγωνιστή την Βόρεια Αμερική.

Από τους αριθμούς στην ερμηνεία
Η έρευνα της Research and Markets συνδέει την ανάπτυξη του ΙΙοΤ με την προσπάθεια των ΗΠΑ να αντιστρέψουν -μετά και τις πρόσφατες εξελίξεις στο διεθνές σκηνικό- τη ροή του συνόλου της παραγωγής προς την Κίνα. Στην ουσία το ΙΙοΤ καλείται να γίνει ο παράγοντας που θα κάνει τις ΗΠΑ να «αναρρώσουν» από αυτό που οικονομολόγοι αποκάλεσαν «The Great 2007 Recession» και που στην έρευνα αυτή ξεκινά με την μείωση της ανταγωνιστικότητας της αμερικανικής βιομηχανίας το 2000. Όχι τυχαία μιλάμε για την ίδια χρονιά που το 10ο πενταετές πρόγραμμα ανάπτυξης της κινεζικής κυβέρνησης συνέδεσε την οικονομική ανάπτυξη με την αύξηση του συνολικού επιπέδου του ΙΤ της χώρας και της βιομηχανικής παραγωγής.

Η άλλη προοπτική είναι αυτή της ευρύτερης αγοράς του ΙοΤ, από την οποία η βιομηχανική εκδοχή του εξαρτάται. Κατά το Fortune Business Insights, η ευρύτερη αγορά του ΙοΤ αυτή τη στιγμή είναι «κολλημένη» στα 478,36 δις δολάρια. «Κολλημένη» γιατί ως το 2029 εκτιμάται πως σαν πιεσμένο ελατήριο που απελευθερώνεται θα εκτιναχθεί και θα φτάσει τα 2.456,26 δις δολάρια πιάνοντας ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 26,4%! Γιατί μια πανδημία μετά από μια δεκαετία οικονομικής αστάθειας και μια ξαφνική διατάραξη της εφοδιαστικής αλυσίδας και ειδικά της ροής των τεχνολογικών εξαρτημάτων προς την Δύση, συμπίεσε την εξάπλωση των γενικότερων ΙοΤ εφαρμογών πέρα από το πειραματικό στάδιο. Αυτή η εκτίναξη του ευρύτερου ΙοΤ αναμένεται πως θα συμπαρασύρει και την industrial εκδοχή του προς τα εμπρός, αφού θα κάνει οικείες τις ΙοΤ πρακτικές στο ευρύ κοινό, θα ρίξει το κόστος του απαιτούμενου hardware και θα δημιουργήσει μια υπερδεξαμενή από δεδομένα πάνω στα οποία θα προκύψουν ασφαλέστερες επιχειρηματικές αποφάσεις και για τη βιομηχανία.

Την «συμπίεση» του ελατηρίου της εξέλιξης επιβεβαιώνει και σχετική έρευνα του ινστιτούτου έρευνας αγοράς YouGov για λογαριασμό του Ερευνητικού Ινστιτούτου Handelsblatt και της TeamViewer. Σε αυτή, λιγότερο από το ένα τέταρτο (23%) των ευρωπαϊκών εταιρειών έχουν ξεκινήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό της παραγωγής τους. Παράλληλα οι περισσότερες εταιρείες που επιδιώκουν τον μετασχηματισμό και τη μετάβαση στο Industry 4.0, υποφέρουν από αυτό που αναλύσεις όπως της McKinsey (Industry 4.0 Capturing value at scale in discrete manufacturing) αναφέρουν ως σύνδρομο «pilot purgatory», κατά το οποίο περίπου το 70% των εταιρειών του ευρύτερου κατασκευαστικού τομέα μπαίνουν σε φάση δοκιμαστικής εφαρμογής νέων τεχνολογιών, αλλά το 30% από αυτές «κολλάνε» για πάντα στο «κολαστήριο» των «υπό δοκιμή project» για μια σειρά λόγους.

«Το κυριότερο εμπόδιο, στη χρήση IIoT, είναι η αλλαγή κουλτούρας και η αντίδραση στην αλλαγή, δεδομένου ότι οι επιχειρήσεις και άρα οι άνθρωποι εντός αυτών, καλούνται να αλλάξουν χρόνιες συνήθειες και αντιλήψεις» όπως μας λέει ο Ευάγγελος Κώστας. «Ειδικά στην Ελλάδα ανασταλτικός παράγοντας είναι και η έλλειψη τεχνικών υποδομών. Η ελληνική βιομηχανία μπορεί και πρέπει να κινηθεί ταχύτερα, αλλά αυτό μπορεί να επιτευχθεί καλύτερα εφόσον συμβαδίσει με μια γενικότερη εθνική στρατηγική που αντιμετωπίζει τη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών, ως βούληση και όχι ως ανάγκη. Στο εγγύς μέλλον, οι βιομηχανίες θεωρώ ότι θα γίνουν ο πρώτος και κύριος καταναλωτής καινοτόμων τεχνολογιών, με το IIoT να αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού στο διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον. Πρέπει να επισημανθεί ότι ο εκσυγχρονισμός στις βιομηχανίες ‘περνάει’ από τη χρήση του IIoT και αυτό είναι πλέον ευρέως αποδεκτό όχι μόνο στους τεχνολογικούς κύκλους αλλά και στους οικονομικούς που δραστηριοποιούνται γύρω από τη βιομηχανία. Με την ασφάλεια και τη διαλειτουργικότητα να επιτυγχάνονται, ένας λαμπρός δρόμος για τον τομέα της παραγωγής ανοίγεται μπροστά προς όφελος τόσο της οικονομίας, όσο και της κοινωνίας».

Ώρα για ΙΙοΤ επενδύσεις;
Όπως μας εξηγεί και ο Ευάγγελος Πελεκάνος η συγκυρία είναι θετική. «Η ανάπτυξη και η επικράτηση του 5G έρχεται να προσφέρει ένα ακόμα τεχνολογικό εργαλείο όπου οι ΙoΤ συσκευές μπορούν να επικοινωνούν ταχύτερα, ασφαλέστερα και με χαμηλή κατανάλωση, αφού πολλές φορές οι συσκευές αυτές δουλεύουν αποκλειστικά με μπαταρίες, απαιτώντας ένα τεχνολογικό υπόβαθρο που κάνει χρήση χαμηλής ενέργειας.

Ακόμα η συνεχής επέκταση των τεχνολογιών Cloud με υπηρεσίες που επιτρέπουν στις ΙoΤ συσκευές να συνδέονται και να απολαμβάνουν εύκολα και προσιτά υπηρεσίες που απαιτούν μεγάλη επεξεργαστική ισχύ, όπως για παράδειγμα υπηρεσίες γνωστικής λειτουργίας (Cognitive Services), καθώς και επεξεργασία μεγάλων ποσοτήτων δεδομένων (Big Data Analytics) προσφέρουν ένα ολοκληρωμένο περιβάλλον για ανάπτυξη. Όσο γίνεται όλο και μεγαλύτερη χρήση ΙoΤ συσκευών, όχι μόνο στη βιομηχανία, αλλά και στην καθημερινή μας ζωή, η διάθεση τέτοιων προϊόντων γίνεται όλο και πιο οικονομική με αποτέλεσμα η πληροφορία να γίνεται όλο και πιο εύκολη να συλλεχθεί από παραγωγικές και όχι μόνο διεργασίες, ανοίγοντας νέες ευκαιρίες σε κλάδους που μέχρι σήμερα δεν φανταζόμασταν».

«Αυτό που έχει όμως το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι ο σημαντικός ρόλος που έχουν να παίξουν οι άνθρωποι σε αυτό το μέλλον» επισημαίνει ο Κωνσταντίνος Οικονόμου. «Μπορεί ως έννοια το IIoT να παραπέμπει σε αυτοματοποιημένες διαδικασίες, internet και υπολογιστικό νέφος, αλλά οι άνθρωποι είναι τελικά αυτοί οι οποίοι θα πρέπει να λειτουργήσουν αυτά τα συστήματα, διότι από μόνα τους όλα αυτά τα εργαλεία δεν θα μας πάνε πολύ μακριά. Έχουμε υποχρέωση και αποστολή να προετοιμάσουμε τους ανθρώπους για την επόμενη ημέρα ώστε να τους έχουμε μαζί μας σε αυτό το ταξίδι. Κάτι που, ως Παπαστράτος, ήδη κάνουμε προετοιμάζοντας και εκπαιδεύοντας τους ανθρώπους μας ώστε να αναβαθμίσουν τις δεξιότητες τους».

Μια πρόκληση που αντιμετωπίζει συνολικά η βιομηχανία ειδικά τώρα, που μετά από τις απανωτές κρίσεις προέκυψαν «φρέσκα» προβλήματα. Ο κίνδυνος από τη συγκέντρωση της παραγωγής σε συγκεκριμένα κέντρα του πλανήτη έγινε εμφανής αρχικά με τη διατάραξη της διαμετακομιστικής αλυσίδας. Ο κορονοϊός έφερε αλλαγή στο πεδίο της απασχόλησης και την αγορά εργασίας. Ο πόλεμος προκάλεσε κρίση στη διάθεση πρώτων υλών και την παραγωγή και διάθεση ενέργειας και επιπλέον πληθωρισμό ακόμα και οικονομίες όπως της Ευρωζώνης που έδειχναν ασφαλείς από αυτόν.

Αυτά αποτυπώνονται ήδη σε trends στην εφαρμογή του IIoT. Παράλληλα νέες τεχνολογίες θα κληθούν να βγουν από το κολαστήριο των «υπό δοκιμή εφαρμογών» και να δώσουν λύσεις στα προβλήματα. Έτσι στις τάσεις ανάμεσα στις διάφορες εφαρμογές αυτές που αναμένεται να ξεχωρίσουν είναι:
• Το energy optimization, αφού λόγω της ανατέλλουσας λόγω πολέμου ενεργειακής κρίσης το ενεργειακό κόστος κάνει συμφέρουσα της εφαρμογή τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας.
• Το location tracking, το οποίο ήδη έχει ξεκινήσει να εφαρμόζεται σε εγκαταστάσεις λόγους ασφαλείας (ανθρώπινου δυναμικού, εγκαταστάσεων, συνωστισμού λόγω πανδημίας).
• Διασύνδεση βιομηχανίας και εφοδιαστικής αλυσίδας. Η διάδοση του ΙοΤ στις εγκαταστάσεις παραγωγής, αλλά και διακίνησης αγαθών όσο και πρώτων υλών αναμένεται να βοηθήσει στην πρόβλεψη και αντιμετώπιση στην επόμενη διατάραξη του εφοδιασμού σαν αυτή που ήδη ζούμε.
• Αξιοπιστία αυτόνομων συστημάτων. Ο συνδυασμός της διάδοσης του 5G, με την αξιοπιστία και ευελιξία των συστημάτων θα επιτρέψουν τη διαδεδομένη χρήση αξιόπιστων αυτόνομων συστημάτων, που θα αναπροσαρμόζουν συνεχώς τη λειτουργία τους στις συνθήκες σε πραγματικό χρόνο.
Οι πιο πρόσφατες συνέργειες για την ανάπτυξη εφαρμογών ΙΙοΤ δείχνουν την ήδη αυξανόμενη δυναμική:
• Τον Απρίλη του 2021 η Intel σε συνεργασία με την John Deere, συνδύασαν ΙοΤ αισθητήρες και AI πρόγραμμα για να λύσουν το πανάκριβο πρόβλημα των ελαττωματικών συγκολλήσεων στις μεταλλουργικές διαδικασίες της δεύτερης.
• Τον Φεβρουάριο του 2021 η Cisco συνεργάστηκε με την εταιρεία ηλεκτρονικών Newark για να δημιουργήσουν λύσεις δικτύωσης ΙοΤ για επιχειρηματικά περιβάλλοντα εκτός γραφείων όπως βιομηχανικές εγκαταστάσεις και ανοικτά πεδία.
• Τον Μάρτιο του 2021 οι εταιρείες Plataine και SAP δημιούργησαν συνέργεια με σκοπό την ενσωμάτωση ΙΙοΤ, cloud based εφαρμογές και βασισμένο σε ΑΙ software σε έτοιμες λύσεις για ψηφιακό manufacturing.
• Τον Οκτώβριο του 2020 η Honeywell συνεργάστηκε με την Microsoft, συνδυάζοντας την πλατφόρμα Honeywell Forge Ιndustrial Αnalytics, με την Dynamics 365 Field Service της Microsoft και το Azure.
• Τον Ιούνιο του 2020 η Intel συνεργάστηκε με την Nebbiolo στη δημιουργία edge computing software με το οποίο η Audi αναβάθμισε τον έλεγχο ποιότητας στα εργοστάσια της.

ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΟΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
Τι γίνεται όταν ένα βιομηχανικής κλίμακας και δύναμης σύμπαν από ρομπότ και διασυνδεδεμένα αυτόνομα συστήματα, πέσει θύμα κυβερνοεπίθεσης ή απλώς crash-άρει; O Χρήστος Συγγελάκης, Επικεφαλής Ασφάλειας Πληροφοριακών Συστημάτων και Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων της Motor Oil δεν διστάζει να χαλάσει την ονειρική εικόνα ενός παραδεισένιου Industry 4.0, για χάρη της ασφάλειας.

«Αυτοβελτίωση, αυτοδιάγνωση, τεχνητή νοημοσύνη και ευφυής υποστήριξη των εργαζομένων… Στο όλο και πιο πολύπλοκο περιβάλλον, βλέπουμε μπροστά μας την απογείωση της ποικιλίας και των δυνατοτήτων. Την αύξηση της παλέτας των χρωμάτων. Χωρίς διάθεση κινδυνολογίας και προσπαθώντας απλά να προσφέρω σε όλη αυτή την παλέτα θα πω ότι ένα χρώμα συνήθως μας ξεφεύγει. Το μαύρο. Η δημιουργία ενός έξυπνου περιβάλλοντος, η έμπνευση και η τελική κατασκευή μιας ΙΙοΤ συσκευής είναι κομμάτι της δημιουργικής καινοτομίας. Η προστασία όμως αυτής, και του περιβάλλοντος στο οποίο αυτή θα επεξεργαστεί τα στοιχεία που θα αποτελέσουν τον μοχλό της υπεροχής, είναι κάτι πολύ πιο πεζό. Είναι άλλο να ζωγραφίζεις και άλλο να προστατεύεις τον καμβά.

Η εποχή μας ευτυχώς έχει γεμίσει με “ζωγράφους”. Με ευφάνταστες ιδέες που δημιουργούν μια νέα διάσταση ευκολίας. Όμως πίσω από την αρχική εικόνα πολλές φορές λείπουν γνώσεις και δυνατότητες για συμπαγή αποτελέσματα. Σε κάποια πράγματα ό,τι πληρώσεις παίρνεις. Αν πληρώσεις για φτηνό τεχνολογικό υλικό ώστε να μειώσεις το τελικό κόστος, τότε όταν θα θες να το προστατέψεις θα καταλάβεις πως η μνήμη δεν αρκεί, ο επεξεργαστής δεν αντέχει ή δεν περιέχεται το αντίστοιχο ολοκληρωμένο κρυπτογράφησης» προειδοποιεί δίνοντας μας την άποψη κάποιου από έναν τόσο νευραλγικό όσο και ευαίσθητο τομέα της βιομηχανίας όπως τα καύσιμα και το βιομηχανικό περιβάλλον επεξεργασίας και αποθήκευσης τους. «Ζούμε σε μία εποχή με πληθώρα προϊόντων ΙοΤ που δίνουν την δυνατότητα στον κάθε έναν να κάνει πάρα πολλά πράγματα με μία εφαρμογή στο κινητό του. Ο ενθουσιασμός συμπαρασύρει τις επιχειρήσεις να χρησιμοποιήσουν συσκευές ΙΙοΤ, για να γίνουν πιο παραγωγικές και πιο ανταγωνιστικές. Mε λύσεις που πλέον δουλεύουν, αφού υποστηρίζονται από το 5G και διαφημίζονται στις τηλεοράσεις ανάμεσα σε παιδικές τροφές και προϊόντα περιποίησης.

Όμως ελάχιστες φορές ακούγεται ότι, η ευθύνη τελικά για να δουλέψει σωστά και να μην υπάρχει περίπτωση να εκτεθείς, είναι δική σου. Γιατί είναι ελάχιστες οι φορές που κάποιος κάθισε να δει αν το προϊόν προσφέρει την απαραίτητη ασφάλεια. Ώστε αυτά με τα οποία συνδέεται να μην κινδυνεύουν από μια προβληματική έκθεση. Να μην διακινδυνεύεις την παραγωγική σου διαδικασία. Δεν μιλάω για μικρές λύσεις. Ακόμα και λύσεις μεγάλων κατασκευαστών είτε πάσχουν σε αυτούς τους τομείς είτε παρέχουν τις απαραίτητες δυνατότητες μέσα από μια πρόσθετη πλατφόρμα, η οποία συνήθως δεν περιέχεται στην αρχική προσφορά. Ακόμα και όταν περιέχεται πολλές φορές η παραμετροποίηση αγνοείται στον βωμό της γρήγορης υλοποίησης. Άλλωστε δεν είναι πολλοί οι μηχανικοί που έχουν την γνώση για το πώς πρέπει να στηθεί ένα προϊόν για να είναι εκτός από λειτουργικό και ασφαλές» εξηγεί. Και συνεχίζει.

«Συμπερασματικά, η τεχνολογία ΙΙοΤ είναι εδώ και είναι λάθος να μην την χρησιμοποιούμε ή να την δαιμονοποιούμε. Όμως η χρήση θα πρέπει να γίνεται λαμβάνοντας υπόψιν όλους τους παράγοντες. Καλούς και κακούς. Πρέπει να μεγιστοποιήσουμε τους πρώτους και να ελαχιστοποιήσουμε τους δεύτερους. Πώς θα γίνει αυτό; Συνεργαστείτε με έναν επαγγελματία της ψηφιακής ασφάλειας κατά την φάση σχεδιασμού και επιλογής του προϊόντος. Αν προσπαθήσετε να προσεγγίσετε το θέμα μετά την εγκατάστασή του, τότε μπορεί να σας κοστίσει πολύ περισσότερο ή μπορεί απλά να μην μπορεί να φτάσει στο επίπεδο να προστατέψει την επιχειρησιακή σας δραστηριότητα».