Η Ελληνική Κυβέρνηση προχώρησε στη σύσταση Ομάδας Στρατηγικών Προβλέψεων & Προοπτικής Διερεύνησης. Για την εξέλιξη αυτή και τα αποτελέσματά της μίλησαν στο netweek ο πρόεδρός της, ΓΓ Επικοινωνίας & Ενημέρωσης, Γιάννης Μαστρογεωργίου, και ο αναπληρωτής πρόεδρος, Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος.
Η Ελληνική Κυβέρνηση προχώρησε στη σύσταση Ομάδας Στρατηγικών Προβλέψεων & Προοπτικής Διερεύνησης με στόχο τη συστηματική και διεπιστημονική εξερεύνηση του μεσο-μακροπρόθεσμου μέλλοντος της χώρας και την επωφελέστερη χάραξη -σε συνεργασία με την Ε.Ε.- της πορείας του Δημόσιου και του Ιδιωτικού Τομέα. Για την εξέλιξη αυτή και τα αποτελέσματά της μίλησαν στο netweek ο πρόεδρός της, ΓΓ Επικοινωνίας & Ενημέρωσης, Γιάννης Μαστρογεωργίου, και ο αναπληρωτής πρόεδρος, Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος.
Σε δύσκολους καιρούς, η πρόβλεψη για το μέλλον, σε συνδυασμό με την προετοιμασία και τον μακροπρόθεσμο εθνικό σχεδιασμό (όσο κι αν ως χώρα δεν διακρινόμαστε εκεί -ή, μάλλον, ακριβώς γι’ αυτό) μπορούν να αποδειχτούν, σε βάθος χρόνου, σωτήρια σκέψη.
Η σύσταση της Ομάδας Εργασίας Στρατηγικών Προβλέψεων & Προοπτικής Διερεύνησης (Foresight), πριν από μερικές εβδομάδες (ΦΕΚ 03/02/21) ήταν μια ευχάριστη έκπληξη, πολύ περισσότερο καθώς ως πρώτη αρμοδιότητά της ορίζεται «η χαρτογράφηση και ανάλυση των αναδυομένων προκλήσεων στους τομείς των νέων τεχνολογιών, του περιβάλλοντος, της ενέργειας, του δημογραφικού προβλήματος, της εργασίας και της έξυπνης εξειδίκευσης, με στόχο την ανάδειξη πολιτικών προτεραιοτήτων στους εν λόγω τομείς», η οποία συμπληρώνεται με τη διερεύνηση της ανθεκτικότητας της χώρας από οικονομική, κοινωνική, γεωπολιτική, πράσινη και ψηφιακή διάσταση. Ζητούμενο, η υποβολή προτάσεων με σκοπό:
α) Την επιλογή τεχνολογιών κατάλληλων για την εξυπηρέτηση των προτεραιοτήτων της κυβερνητικής πολιτικής,
β) την ιεράρχηση προτεραιοτήτων στον τομέα της έρευνας,
γ) τον σχεδιασμό της χρηματοδότησης επιστήμης και τεχνολογίας,
δ) τον σχεδιασμό των δημοσίων επενδύσεων και ε) τη χάραξη μακροπρόθεσμων εθνικών και περιφερειακών σχεδίων δράσης, με πρόβλεψη για συνεργασία με τρίτους και εκπροσώπηση σε ζητήματα των αρμοδιοτήτων της, στα όργανα της ΕΕ και τους διεθνείς οργανισμούς.
Για τη στελέχωση της Ομάδας Εργασίας προκρίθηκε μια ημι-έτοιμη λύση, με αξιοποίηση της (πρώτης στην Ελλάδα) οργανωμένης ομάδας Foresight που λειτουργεί στο ΙΤΕ από το ’17 και φιλοξενείται στο Δίκτυο ΠΡΑΞΗ, η οποία «συνεισέφερε» τον Δρα Επαμεινώνδα Χριστοφιλόπουλο, την Ιριάννα Λιανάκη – Δεδούλη και την Ανδρονίκη Παπατέρπου, ενώ συμπληρώθηκε με τον Σταύρο Μαντζανάκη, Τεχνικό σύμβουλο Στρατηγικής Διερεύνησης & Καινοτομίας. Πρόεδρος ορίστηκε ο Γιάννης Μαστρογεωργίου, ΓΓ Επικοινωνίας & Ενημέρωσης, στον οποίο απευθύναμε και την πρώτη ερώτηση.
NW: Έφτασε, λοιπόν, η ώρα του Foresight για την Ελλάδα;
Γιάννης Μαστρογεωργίου: Έφτασε η ώρα να το κάνει και η χώρα μας, με τη βοήθεια της ομάδας του κ. Χριστοφιλόπουλου και άλλων συνεργατών, αλλά και της Επιτροπής, η οποία πλέον μπαίνει πολύ δυνατά, προκειμένου να γίνει κάτι ουσιαστικό για την ανίχνευση και συνδιαμόρφωση του μέλλοντος. Όχι για τη μελλοντολογία, με τη λαϊκή έννοια, δηλ. τι θα γίνει σε 10-15 χρόνια –γι’ αυτό υπάρχουν άλλες πηγές, καλύτερες και πιο ενδιαφέρουσες από εμάς. Εμείς θα δρομολογήσουμε ένα εν μέρει πιο τεχνοκρατικό και δουλεμένο πεδίο, καλύτερα, πιο ευρωπαϊκά και πιο σύνθετα, για την Ελλάδα.
Τι περιμένει από εσάς ο πρωθυπουργός;
Γ.Μ.: Να συνδιαμορφώσουμε και να του παρουσιάσουμε μια πρόταση πάνω στους άξονες που έχουμε ορίσει στο ΦΕΚ ως καθοδηγητικούς του ελληνικού Foresight, όπως η κλιματική αλλαγή και το δημογραφικό, η τεχνολογική ανατροπή, η αντιμετώπιση των αλλαγών στην απασχόληση και, βεβαίως, η κατακόρυφη εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης. Μάλιστα, πρόσφατα ψηφίσθηκε από τη Βουλή κι έγινε νόμος του κράτους η δημιουργία της νέας Αρχής Βιοηθικής & Τεχνοηθικής (σημαντική ήταν εδώ η βοήθεια του κοινωνιολόγου Χαρ. Τσέκερη) – καινοτομούμε συνδέοντας τις δυο μείζονες επαναστάσεις που λαμβάνουν χώρα τα τελευταία τρία χρόνια και θα εξελιχθούν ραγδαία, με «ακρογωνιαίο λίθο» την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Η «κάτοψη» και οι δυνατότητες
Ο Πρωθυπουργός, λοιπόν, περιμένει κατ’ αρχάς την «κάτοψη» – πού βρισκόμαστε και πού μπορούμε να πάμε ως χώρα. Ο κ. Χριστοφιλόπουλος με την ομάδα του αυτά τα έχουν δουλέψει πολύ καλά, στο Millennium Project. Περιμένει να του παρουσιάσουμε τα mega-trends που αφορούν στη χώρα – εν μέρει γνωστά- αλλά και τους πιθανούς καταλύτες. Θα βάλουμε τις εθνικές παραμέτρους, αλλά πρέπει να συμβαδίσουμε και με το ευρωπαϊκό αφήγημα, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι εντελώς δικό μας, πρέπει να «παντρευτούν» όλα τα ευρωπαϊκά Foresight, ώστε να βγει κάτι ενδιαφέρον. Θα δίνουμε στον πρωθυπουργό αναφορά των δράσεών μας ανά τρίμηνο κι όλα αυτά θα συμβαδίζουν χρονικά, θεματικά και προγραμματικά με τις Βρυξέλλες. Σε επίπεδο υπουργών, θα μας εκπροσωπεί ο κ. Γεραπετρίτης, συμμετέχοντας στα συμβούλια υπουργών. Λόγω της COVID-19 όλα έχουν πάει πίσω, αλλά σταδιακά θα αρχίσει η κανονική ροή!
Πόσες ελληνικές εταιρείες του ιδιωτικού τομέα έχουν Foresight και πώς αυτό μπορεί να επηρεάσει την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητά τους;
Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος: Καμία! Επειδή δουλεύω με consulting στο εξωτερικό, έχω πολλούς πελάτες πχ. η σουηδική Husqvarna κάνει Foresight κάθε χρόνο, βλέπει πού θα πάει η κηπουρική και αναλόγως κάνει έρευνα στα μηχανήματα. Η Shell, πάλι, είναι από τους πρωτοπόρους – η πρώτη από τις πετρελαϊκές που ασχολήθηκε με σενάρια για το μέλλον. Τότε τους θεωρούσαν γραφικούς, σήμερα έχουν γίνει θρύλοι γιατί, όταν «έσκασε» η πετρελαϊκή κρίση, αυτοί ήξεραν επακριβώς τι να κάνουν, το είχαν προβλέψει, υπήρχε έτοιμο σχέδιο! Σε μια 10ετία, έγιναν οι πρώτοι σε κερδοφορία.
Ξεκινήσατε συνεδριάσεις;
Ε.Χ.: Ναι, σχεδόν καθημερινά έχουμε στενή συνεργασία ο πυρήνας των πέντε ατόμων, με πλάνο δράσεων και προφανώς συνέργειες, ανάλογα με το project που τρέχουμε. Στόχος είναι να δικτυωθούμε σε φορείς της κυβέρνησης, ώστε να παίρνουμε πληροφορίες από πολλούς! Αρχικά, θα δούμε θέματα που αφορούν κυρίως στην τεχνολογία, το δημογραφικό, το περιβάλλον, αλλά θα ανταποκρινόμαστε και σε επί μέρους ανάγκες πχ. αν ένα υπουργείο μάθει τι κάνουμε και ζητήσει να δουλέψουμε προς μια κατεύθυνση, θα ανταποκριθούμε – δεν υπάρχουν στεγανά κι οτιδήποτε γίνει σε έναν τομέα, θα επηρεάσει θετικά τους υπόλοιπους.
Γ.Μ.: (παρεμβαίνοντας) Πριν από 10 ημέρες συμφώνησα με τον υφυπουργό Ανάπτυξης, κ. Δήμα, που εποπτεύει το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας & Καινοτομίας να υπογράψουμε μνημόνιο συνεργασίας. Το Foresight έπρεπε να είχε γίνει από καιρό στην Ελλάδα – ελπίζω να συνεχιστεί κι όταν τελειώσει η δική μας θητεία. Είμαστε η πρώτη χώρα του ευρωπαϊκού νότου που κάνουμε τέτοια υποδομή και πιστεύω να κρατήσει μια λειτουργικότητα. Εμείς δεν θα πούμε ότι πχ. το 2030 όλοι θα είναι συνδεδεμένοι στο Internet -είναι γνωστό. Θα δούμε τι σημαίνει αυτό για την κοινωνία, την οικονομία, το περιβάλλον, την εξέλιξη όλων των ζητημάτων που αφορούν την ανθρωπότητα και, κυρίως, θα συνδιαμορφώσουμε εναλλακτικές προτάσεις για το μέλλον, ώστε να έρθουν μετά οι βασικοί stakeholders, οι game-changers και να λάβουν αποφάσεις για το πού πρέπει να πάει η κατάσταση. NW
Ο Γιάννης Μαστρογεωργίου είναι Γεν. Γραμματέας Επικοινωνίας & Ενημέρωσης στην Προεδρία της Ελληνικής Κυβέρνησης και Πρόεδρος της Ομάδας Στρατηγικών Προβλέψεων & Προοπτικής Διερεύνησης υπό τον Πρωθυπουργό. Διετέλεσε Διευθυντής του Επιστημονικού Συμβουλίου στο Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής και Διευθυντής του think tank «ΔΙΚΤΥΟ για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη». Υπηρέτησε ως Διευθυντής Επικοινωνίας και Ειδικός Σύμβουλος στο υπουργείο Παιδείας, καθώς και Ειδικός Σύμβουλος στο υπουργείο Ανάπτυξης και το Ελληνικό Κοινοβούλιο, ενώ προηγουμένως εργάστηκε στο χώρο της διαφήμισης και της πολιτικής επικοινωνίας. Έχει εκπονήσει μελέτες για το Προσφυγικό, το Δημογραφικό, τη δομή της ΟΝΕ, το flat tax, τις συνέπειες μίας απόφασης για επιστροφή στο εθνικό νόμισμα και τη silver economy, ενώ είναι συγγραφέας δυο βιβλίων για την εργαλεία της 4η Βιομηχανικής Επανάστασης. Είναι απόφοιτος της Φιλοσοφικής Αθηνών (Τμήμα Ιστορίας–Αρχαιολογίας) με μεταπτυχιακές σπουδές σε Διεθνείς Σχέσεις, Ευρωπαϊκή Πολιτική Οικονομία & Ευρωπαϊκό Δίκαιο και είναι υποψήφιος Διδάκτορας Ιστορίας & Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΕΚΠΑ.
Ο Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος είναι αναπληρωτής πρόεδρος της ομάδας Foresight και κάτοχος της Έδρας UNESCO on Futures Research, που φιλοξενείται στο ΙΤΕ. Με ακαδημαϊκό υπόβαθρο στη Φυσική, τις Περιβαλλοντικές Σπουδές, τις Διεθνείς Σχέσεις και την Προοπτική Διερεύνηση, εργάστηκε πάνω στη μεταφορά τεχνολογίας και την υποστήριξη της επιχειρηματικής αξιοποίησης ώριμων ερευνητικών αποτελεσμάτων. Από το 2010 επικεντρώνεται στον τομέα της έρευνας για το μέλλον, είναι πιστοποιημένος Future Strategist, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Προοπτικής Διερεύνησης (FEN) και συμπροεδρεύων του ελληνικού κόμβου του Millennium Project, παγκόσμιας δεξαμενής σκέψης, που ιδρύθηκε κατόπιν μελέτης σκοπιμότητας του πανεπιστημίου του ΟΗΕ.