Ίσως ο ορισμός “Smart Cities” να μην αποδίδει επαρκώς τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει η τεχνολογία στους πολίτες που έχουν επιλέξει να ζουν στο αστικό περιβάλλον. Ωστόσο, κάτω από την ομπρέλα του έχουν ενταχθεί σχεδόν όλες οι σύγχρονες τεχνολογίες, προσφέροντας ήδη πολλά και έχοντας τη δυνατότητα να προσφέρουν ακόμα περισσότερα.

Ίσως ο ορισμός “Smart Cities” να μην αποδίδει επαρκώς τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει η τεχνολογία στους πολίτες που έχουν επιλέξει να ζουν στο αστικό περιβάλλον. Ωστόσο, κάτω από την ομπρέλα του έχουν ενταχθεί σχεδόν όλες οι σύγχρονες τεχνολογίες, προσφέροντας ήδη πολλά και έχοντας τη δυνατότητα να προσφέρουν ακόμα περισσότερα.

Πού βρίσκονται άραγε τα όρια ανάμεσα στο όρο “Smart City” και “e-government”; Γιατί ένα ευφυές σύστημα δημόσιου ηλεκτροφωτισμού ή δημόσιας στάθμευσης να ανήκει σε διαφορετική κατηγορία, από ένα άλλο ευφυές σύστημα που συλλέγει αυτόματα όλα τα επιμέρους δικαιολογητικά που χρειάζεται ένας πολίτης για να ολοκληρώσει μια διαδικασία; Ίσως στο νου των περισσότερων, το πρώτο έχει συνδεθεί με πιο σύγχρονες τεχνολογίες που συνδυάζουν αισθητήρες, συστήματα ανάλυσης και λήψης αποφάσεων και απεικόνιση σε κέντρα ελέγχου, ενώ το δεύτερο είναι μια διαδικασία που λαμβάνει χώρα μεταξύ των servers που βρίσκονται σε ένα ή περισσότερα cloud.

Τα ψηφιακά αισθητήρια όργανα της πόλης είναι μάλλον αυτά που κάνουν τη διαφορά.
Τον περασμένο Οκτώβριο στο Ετήσιο Τακτικό Συνέδριο της ΚΕΔΕ, ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης, ανακοίνωσε το πρόγραμμα ψηφιακού μετασχηματισμού των δήμων ύψους 320 εκατομμυρίων ευρώ. Την ίδια μέρα στο πλαίσιο της Beyond 4.0 παρουσιάστηκαν οι λεπτομέρειες του προγράμματος από τους υφυπουργούς Ψηφιακής Διακυβέρνησης Θοδωρή Λιβάνιο και Γιώργο Γεωργαντά, τον υφυπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γιάννη Τσακίρη και τον πρόεδρο της ΚΕΔΕ, Δημήτρη Παπαστεργίου. Ο τελευταίος τόνισε ότι η ικανοποίηση του αιτήματος της ΚΕΔΕ να περάσει το πρόγραμμα των έξυπνων πόλεων, απευθείας μέσω των δήμων, ήταν μια ευχάριστη εξέλιξη. Ωστόσο, οι δήμοι μαζί με τη χρηματοδότηση ανέλαβαν και την ευθύνη να αξιολογήσουν τις προτεραιότητες τους και στη συνέχεια, αφού εγκριθούν οι προτάσεις τους, να υλοποιήσουν έργα με αυστηρές προθεσμίες. Όπως έχει επισημάνει ο υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Γιάννης Τσακίρης, το ΕΣΠΑ αναθεωρείται κάθε δύο χρόνια και πόροι, που δεν έχουν καταναλωθεί, μεταφέρονται σε άλλους τομείς τους οποίους χρειάζεται η οικονομία.

Το μέλλον των πόλεων μας περνά μέσα από την «έξυπνη» λειτουργία τους
Για το Δήμο Τρικκαίων, η τεχνολογία είναι ένα εργαλείο που βοηθά στην επίλυση των προβλημάτων της πόλης και παράλληλα φέρνει πιο κοντά διοίκηση και πολίτες.
Του Δημήτρη Παπαστεργίου, Δημάρχου Τρικκαίων, Πρόεδρου Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος
Η συγκεκριμένη περίοδος έχει φοβερό ενδιαφέρον για τις έξυπνες πόλεις. Οι προτάσεις του Ταμείου Ανάκαμψης, του ΕΣΠΑ αλλά και του «Αντ. Τρίτσης», μας δίνουν απλόχερα χρηματοδοτικά εργαλεία που δεν είχαμε ποτέ στο παρελθόν. Πλέον η ευθύνη έρχεται και στο δικό μας «γήπεδο», προκειμένου να αξιοποιήσουμε τα σημερινά χρηματοδοτικά εργαλεία με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Οι στόχοι των εφαρμογών της «έξυπνης» πόλης
Κατά την άποψή μου, θέλουμε να επιτύχουμε κάτι πολύ απλό. Να κερδίσουμε καταρχήν την εμπιστοσύνη των Δημοτών μας, οι οποίοι θα ζουν σε μία πόλη που τους ακούει, που αντιλαμβάνεται τις ανάγκες και τα «θέλω» τους και αλληλοεπιδρά, που δείχνει αντανακλαστικά, αλλά κυρίως, αποτελεσματικότητα. Οι εφαρμογές αυτές μας δίνουν τη δυνατότητα να ενισχύσουμε το αποτύπωμα της Δημοκρατίας στο μοντέλο λειτουργίας των τοπικών μας κοινωνιών, μειώνοντας το κενό ανάμεσα στη διοίκηση και τους πολίτες.
Είναι ένας έμπρακτος τρόπος να δείξουμε ότι πλέον κάτι θα αλλάξει ριζικά στον τρόπο που λαμβάνονται οι αποφάσεις και χαράσσονται οι πολιτικές, ώστε να τους «πάρουμε μαζί μας», να τους κάνουμε κοινωνούς του οράματός μας, προκειμένου να προσπαθήσουμε όλοι μαζί να αλλάξουμε τις ζωές και τις πόλεις μας προς την κατεύθυνση που θέλουμε. Η «έξυπνη» πόλη είναι η πόλη που θα αποφασίζουμε εμείς κι όχι κάποιοι άλλοι, για όσα μας αφορούν στην καθημερινότητά μας.

Προτεραιότητες ανάλογα με τις ανάγκες
Πρέπει να επισημάνουμε πως κάθε πόλη έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες, γι’ αυτό και «έξυπνες» λύσεις που είναι αναγκαίες σε μια πόλη, μπορεί να είναι μη εφαρμόσιμες σε άλλες. Αποτελεί για μας πρόκληση να διαμορφώσουμε τις «Έξυπνες πόλεις» του μέλλοντος μας, που θα αναλαμβάνουν δράση σε τομείς, οι οποίοι άλλοτε αποτελούσαν μονοπώλιο της κεντρικής διοίκησης, όπως η βιώσιμη πολεοδόμηση, οι αστικές αναπλάσεις, ο ενεργειακός και περιβαλλοντικός σχεδιασμός, οι μεταφορές και η κινητικότητα, η οικονομία και η απασχόληση.
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι «έξυπνα» συστήματα που όταν εφαρμόζονται στις πόλεις μας με τη βοήθεια της τεχνολογίας, βελτιώνουν το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής, όπως π.χ. οι «έξυπνες» μεταφορές, οι υπηρεσίες εποπτείας καθαριότητας και των κάδων, ώστε να ρυθμίζεται αυτόματα ο απαιτούμενος χρόνος αποκομιδής των απορριμμάτων, αλλά και εφαρμογές για τη βελτίωση των ψηφιακών υπηρεσιών στους δήμους.

Νέες προκλήσεις για την τεχνολογία
Αναπόφευκτα σε αυτή τη φάση, εκτός από τις κλασσικές εφαρμογές για την καθημερινότητα, πρέπει να βάλουμε ψηλά στην ατζέντα, λύσεις για την ενέργεια και την παρακολούθηση/βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των εγκαταστάσεών μας, την διαφύλαξη φυσικών πόρων (νερό για ύδρευση και άρδευση), την πολιτική προστασία και τη έγκυρη πρόβλεψη και πρόγνωση, την ανακύκλωση και την ανταπόδοση της αφοσίωσης των Δημοτών μας στις πρωτοβουλίες μας. Η πρόσφατη ενεργειακή κρίση ανέδειξε την ανάγκη να αναζητήσουμε μέσω έξυπνων εφαρμογών τη λειτουργία του μοντέλου των ενεργειακών κοινοτήτων, μέσα από την κατασκευή των απαραίτητων υποδομών που θα διασφαλίσουν τη μετατροπή των πόλεων μας σε παραγωγούς πράσινης ενέργειας, ενισχύοντας με τον τρόπο αυτό και την ενεργειακή μας αυτονομία, και τη μείωση του ενεργειακού κόστους, αλλά και την οικονομική στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών των πόλεων μας.

Όλα αυτά φυσικά θέλουν ένα φυσικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο θα λειτουργήσουν, άρα πρέπει να εκσυγχρονίσουμε τα δίκτυά μας με κάθε πρόσφορη σήμερα τεχνολογία (5G, NBIoT, LoRaWan, κλπ), αλλά και να αποκτήσουμε πρόσβαση στον ηλεκτρικό χώρο που δημιουργείται.
Τέλος, με οργανωμένο και δομημένο τρόπο, θα έχουμε πλέον τη δυνατότητα να συλλέγουμε δεδομένα κάθε μορφής, τα οποία θα μας είναι χρήσιμα προκειμένου να μπορέσουμε να πάρουμε στο μέλλον πιο ακριβείς και δίκαιες αποφάσεις, που θα ανταποκρίνονται σε πραγματικές ανάγκες.

Τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα πολύτιμα στη φάση της πανδημίας
Ο δήμος των Ιωαννίνων δίνει ιδιαίτερη σημασία σε εφαρμογές τεχνολογίας που πέρα από τη βελτίωση της ζωής των πολιτών θα προσφέρουν και καλύτερη εξυπηρέτηση στους επισκέπτες της πόλης, η οποία τους υποδέχεται 365 μέρες το χρόνο.
Του Μωυσή Ελισάφ, Δημάρχου Ιωαννίνων
Η πανδημία λειτούργησε καταλυτικά στη μεγιστοποίηση της αξίας των τηλεπικοινωνιακών μας δικτύων, κυρίως οπτικών ινών, γιατί αυτά ήταν που μας έδωσαν τη δυνατότητα να συνεχίσουμε να λειτουργούμε στις συνθήκες που επέβαλε το lock down.
Αυτή η ώθηση που έδωσε η πανδημία στις ψηφιακές μας υπηρεσίες, είναι μια παρακαταθήκη για το μέλλον, καθώς ένας μεγάλο ποσοστό πολιτών αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει τις ψηφιακές υπηρεσίες και έτσι εξοικειώθηκε με αυτές.

Για εμάς, η ψηφιακή επιμόρφωση των δημοτών είναι πρωτεύουσας σημασίας και έχουμε κάνει προσπάθειες σε αυτόν τον τομέα πριν την πανδημία και τις συνεχίζουμε. Επομένως, έχουμε ξεκινήσει με μεγάλη συμμετοχή και χωρίς οικονομική επιβάρυνση να εκπαιδεύουμε τους δημότες μας για τη βελτίωση των ψηφιακών τους δεξιοτήτων και δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στην τρίτη ηλικία. Πριν ακόμα ανακοινωθούν τα νέα προγράμματα χρηματοδοτήσεων, είχαμε υλοποιήσει συστήματα ελέγχου στάθμευσης και διαχείρισης των απορριμματοφόρων, τα οποία με τις νέες τεχνολογίες θα βελτιώσουμε περαιτέρω. Ένα παράδειγμα είναι η βελτίωση διαχείρισης των φωτεινών σηματοδοτών, ένα έργο που έχει ήδη εγκριθεί και θα βελτιώσει την κυκλοφορία στο κέντρο της πόλης. Πρόκειται για ένα έργο που έχει ανατεθεί σε ανάδοχο με προϋπολογισμό 700 χιλιάδων ευρώ και αναμένεται να ξεκινήσει άμεσα η υλοποίησή του. Επίσης, βρισκόμαστε και στην τελική φάση αξιολόγησης των προτάσεων για τον “έξυπνο” ηλεκτροφωτισμό της πόλης, μετά από περιπέτειες στη διάρκεια της διαγωνιστικής διαδικασίας.

Συνολικά 5 εκατομμύρια ευρώ προς αξιοποίηση
Για τα επόμενα βήματα έχουμε υποβάλει τις προτάσεις μας για χρηματοδότηση από το πρόγραμμα “Αντώνης Τρίτσης” και είμαστε σε αναμονή της έγκρισης.
Επιλέξαμε, κυρίως, τον άξονα 8 του προγράμματος, ο οποίος αφορά τη βελτίωση της τουριστικής προβολής και επιπλέον τους άξονες που αφορούν τη βελτίωση της διαχείρισης των απορριμματοφόρων και την πολιτική προστασία.
Η κλιματική κρίση απαιτεί συλλογή περισσότερης πληροφορίας και ταχύτερη ανάλυσή της, ώστε να κάνουμε έγκαιρα πρόβλεψη και επέμβαση.
Τέλος, έχει εγκριθεί και η μελέτη μας, με προϋπολογισμό 3 εκατομμυρίων ευρώ, η οποία αφορά τη βελτίωση της κινητικότητας, την προστασία του περιβάλλοντος και αρκετές ακόμη δράσεις που θα ξεκινήσουμε να υλοποιούμε, όταν έχουμε στα χέρια μας την επίσημη απάντηση από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Οπότε συνολικά μέσα στην ερχόμενη τριετία, βλέπουμε έργα συνολικού προϋπολογισμού περίπου 5 εκατομμυρίων ευρώ.
Ενδεικτικά να αναφέρω ότι στους στόχους μας είναι η αύξηση των ελεγχόμενων θέσεων στάθμευσης, οπότε σε συνδυασμό με μια ενημερωτική εφαρμογή, ο πολίτης ή ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να εντοπίζει ευκολότερα μια άδεια θέση. Η λύση αυτή θα υλοποιηθεί με κάμερες βάσει των προδιαγραφών που προβλέπει ο νόμος.

Η τεχνολογία μας βοηθά να εξυπηρετήσουμε καλύτερα τους πολίτες
Συνολικά 5 εκατομμύρια ευρώ αναμένει σε χρηματοδοτήσεις ο Δήμος Χανίων, ο οποίος έχει άμεσες ανάγκες και έχει κάνει τις σχετικές μελέτες για να αξιοποιήσει την τεχνολογία.
Του Παναγιώτη Σημανδηράκη, Δημάρχου Χανίων
Η τεχνολογία προσφέρει αυτοματισμούς και δυνατότητες αυτο-εξυπηρέτησης των πολιτών, οι οποίες είναι πολύ σημαντικές αυτήν την περίοδο που σχεδόν όλοι οι δήμοι είναι υποστελεχωμένοι. Οπότε, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, οι εργαζόμενοι έχουν τη δυνατότητα να εστιάζουν σε αιτήματα των πολιτών, τα οποία δεν είναι ακόμα δυνατό να επιλυθούν με ψηφιακές υπηρεσίες. Για παράδειγμα, η ολοκληρωτική πλέον κατάργηση των έντυπων εγγράφων, μας επιτρέπει να λειτουργούμε πολύ ταχύτερα και φυσικά να εξοικονομούμε πόρους. Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι η πλήρης ψηφιοποίηση των συναλλαγών με τους πολίτες. Θεωρούμε ότι η αναμενόμενη, εντός σύντομου χρονικού διαστήματος, ολοκλήρωση της διαλειτουργικότητας των συστημάτων μας με το gov.gr, θα βοηθήσει ακόμα περισσότερο στην επιτάχυνση διαδικασιών και άρα στην εξυπηρέτηση των πολιτών. Για παράδειγμα, έχουμε πετύχει ήδη διαλειτουργικότητα με κάποια συστήματα της ΑΑΔΕ που αφορούν την ταυτοποίηση του πολίτη.

Πολλά έργα τα ολοκληρώνουμε in – house
Το επόμενο διάστημα αναμένουμε τη χρηματοδότηση μας από το πρόγραμμα “Αντώνης Τρίτσης”, η οποία θα είναι κοντά στα 2 εκατομμύρια ευρώ και επιπλέον 3 εκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Προκειμένου να εγκριθεί η πρόταση μας, εκπονούμε μια μελέτη, η οποία εκτός από τους στόχους των νέων έργων, κάνει και έναν απολογισμό των οφελών από έργα που έχουμε υλοποιήσει ήδη. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι η ψηφιοποίηση των εγγράφων του δήμου, έχει εξοικονομήσει περίπου 50.000 ευρώ στον ενάμιση χρόνο λειτουργίας τους, μόνο από τη μείωση των εξόδων για υλικά. Η κινητικότητα είναι επίσης για εμάς ένας σημαντικός άξονας υλοποίησης έργων, οπότε είμαστε στην τελική φάση υλοποίησης μιας μελέτης βιώσιμης κινητικότητας, η οποία θα μας δείξει τις παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν. Μεταξύ άλλων θέλουμε να υλοποιήσουμε τη δημιουργία περιφερειακών χώρων στάθμευσης, ώστε σε συνδυασμό με ηλεκτρικά λεωφορεία, τα οποία θα παραλάβουμε σύντομα και τη δημιουργία ποδηλατοδρόμων, να μπορέσουμε να αποσυμφορήσουμε το κέντρο της πόλης. Όλη η πληροφορία που αφορά την κινητικότητα θα είναι διαθέσιμη στους πολίτες μέσω εφαρμογής για smartphone, ενώ επιπλέον θα συλλέγεται και σε ένα κέντρο ελέγχου, ώστε να μπορούμε να επέμβουμε, όταν χρειάζεται. Στον τομέα της συλλογής απορριμμάτων, στόχος μας είναι να καταργήσουμε τους κάδους και να πάμε σε μια συλλογή πόρτα – πόρτα, για την οποία υπάρχει πρόβλεψη ώστε ο πολίτης να έχει διαχωρίσει τα απορρίμματα πριν την παραλαβή τους. Αυτό είναι κάτι που έχουμε πετύχει ήδη στο κομμάτι της παλιάς πόλης. Πολλά από τα παραπάνω έργα υλοποιούνται από τη μονάδα IT του δήμου και είμαστε περήφανοι για αυτό, καθώς γνωρίζουμε ότι είναι λίγοι οι δήμοι που βασίζονται σε in – house υλοποίηση έργων πληροφορικής. Στην προσπάθεια μας αυτή έχουμε και σημαντική βοήθεια από ακαδημαϊκά ιδρύματα.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΥΚΟΛΙΕΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΕΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ
Καθώς η αξιοποίηση των ψηφιακών δεδομένων και οι τεχνολογίες γίνονται πολύτιμα εργαλεία για τη βελτίωση των διοικητικών διαδικασιών και της παροχής υπηρεσιών, θα πρέπει οι κυβερνήσεις να εξασφαλίσουν ότι όλοι οι πολίτες θα έχουν ίσες ευκαιρίες να αποκομίσουν τα οφέλη. Σε μια πόλη που αξιοποιεί τις τεχνολογίες, κάποιες ωφελούν αδιακρίτως όλους τους πολίτες, όπως η ευφυής διαχείριση του φωτισμού ή του ελέγχου της κυκλοφορίας. Ωστόσο, υπάρχουν υπηρεσίες που η αξιοποίηση τους απαιτεί την κατοχή μιας συσκευής, συνήθως smartphone και κυρίως γνώση της χρήσης της. Κάποια πετυχημένα παραδείγματα, τα οποία δημοσιεύονται σε ένα άρθρο της McKinsey, δείχνουν πως η τεχνολογία έχει στοχεύσει στον περιορισμό των ανισοτήτων. Στη Νέα Υόρκη, με τη βοήθεια της ανάλυσης δεδομένων, ο δήμος έχει τη δυνατότητα να προσφέρει βοήθεια απευθείας στην οικία πολιτών που δεν είναι εύκολο να μετακινηθούν. Στην Καλιφόρνια και πάλι η ανάλυση δεδομένων βοηθά στην ταχύτερη εύρεση χώρων φιλοξενίας για άστεγους.

Στην Ελλάδα, οι κάτοχοι smartphones είναι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, πολύ μεγαλύτερο μάλιστα από τους κατόχους οικιακού υπολογιστή. Επομένως, θεωρητικά, υπηρεσίες που απαιτούν τη χρήση smartphone είναι διαθέσιμες σε όλους. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι και αξιοποιήσιμες, καθώς η χρήση τους δεν είναι τόσο απλή όσο ένα τηλεφώνημα ή μια ανάρτηση σε κοινωνικό δίκτυο. Οι περισσότεροι δήμοι έχουν συνειδητοποιήσει το πρόβλημα και στις προτάσεις που έχουν καταθέσει για χρηματοδότηση, εντάσσουν και δράσεις εκπαίδευσης των πολιτών. Η λογική λέει ότι καθώς οι παλαιότερες γενιές θα δίνουν τη θέση τους στις νεότερες το πρόβλημα θα γίνεται μικρότερο, δεδομένου ότι η χρήση της τεχνολογίας ξεκινά πλέον από την παιδική ηλικία. Μέχρι να συμβεί αυτό, οι υπηρεσίες των Δήμων που μπορούν να βοηθήσουν τους πολίτες που δυσκολεύονται με τη χρήση της τεχνολογίας θα συνεχίσουν να είναι απαραίτητες.