Το σκανάρισμα της πληροφορίας στο οποίο επιδιδόμαστε μέσα από τα ηλεκτρονικά μέσα, μας κάνει λιγότερο έξυπνους. Αυτό υποστηρίζουν ολοένα και περισσότεροι ειδικοί, μεταξύ των οποίων και ο προσφιλής (παρά το σκανδαλιστικό του ερώτημα Does IT matter?), Nicholas Carr.
Σύμφωνα με το νέο βιβλίο του Carr, η «ψηφιακή μας υπερκινητικότητα» βλάπτει σοβαρά την σκέψη μας. Στο βιβλίο του The Shallows, ο Carr υποστηρίζει ότι οι κλεφτές ματιές που ρίχνουμε στο διαδίκτυο, χοροπηδώντας από το ένα hyperlink στο άλλο και μισοδιαβάζοντας το περιεχόμενο, πλήττουν τις δυνατότητες μας να επεξεργαζόμαστε και να κατανοούμε την πληροφορία σε μορφή εκτενούς κειμένου. Η ανάγνωση μιας σελίδας στο Internet μετατρέπεται σε σκανάρισμα. Στο Facebook και στο Twitter, το «λακωνίζειν» αποκτά μια σύγχρονη, ηλεκτρονική ερμηνεία. Η πληροφορία λειτουργεί σαν παραπομπή σε άλλη πληροφορία που κάνει με τη σειρά της το ίδιο, σε ένα παιχνίδι εκτροπών όπου ξεχνάμε από πού ξεκινήσαμε και τι γυρεύαμε.
Από τη μια, αναπτύσσουμε απαράμιλλες ικανότητες ως εντοπιστές και συλλέκτες ηλεκτρονικής πληροφορίας. Από την άλλη, έχουμε αρχίσει να ξεχνάμε πώς να αφιερώνουμε χρόνο στην ανάλυση και το συσχετισμό των θραυσμάτων πληροφορίας που προσθέτουμε στο «καλάθι» μας. Οπως γράφει ο Carr, «Χάνουμε τη δυνατότητά μας να ισορροπήσουμε μεταξύ των δύο πολύ διαφορετικών αυτών νοητικών καταστάσεων. Πνευματικά, είμαστε σε διαρκή κίνηση».
Με την άποψη του Carr συμφωνούν πολλοί πανεπιστημιακοί και διανοητές ανά την υφήλιο, οι οποίοι συντάσσονται γύρω από το κίνημα του slow-reading: της αργής ανάγνωσης. Μας προτείνουν να κλείνουμε πού και πού τον υπολογιστή (το smartphone, το tablet κ.λπ.) και να ανακαλύψουμε εκ νέου τη χαρά της ανάγνωσης κειμένων στην έντυπή τους μορφή και της βαθύτερης κατανόησής τους. H Tracey Seeley, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο, παρατήρησε ότι πολλοί από τους φοιτητές της δεν μπορούν να συγκεντρωθούν στην ανάγνωση ενός κειμένου για περισσότερα από 30 δευτερόλεπτα ή, το πολύ, ένα λεπτό. Και η «άσκηση» που τους προτείνει είναι πού απλή: να κρατάνε το PC τους κλειστό για μια μέρα την εβδομάδα.
Εάν ανήκετε στο 20% των αναγνωστών που φτάνουν ως το τέλος ενός κειμένου, σας εύχομαι να κάνετε το ίδιο!