Πλέον, η τεχνική εκπαίδευση των Project Managers δεν αρκεί και οφείλει να συνδυάζεται με την ανάπτυξη ικανοτήτων, όπως η προσαρμοστικότητα και η διαχείριση της πολυπλοκότητας, καθώς και με την υιοθέτηση αξιών, όπως η προσήλωση στην ποιότητα, η ανάληψη πρωτοβουλιών και η διαχείριση πιθανών απειλών.

Στο πλήρως ψηφιακό Project Management Conference που διοργανώθηκε για 16η φορά από την Boussias, παρουσιάστηκαν οι ηγετικές και επικοινωνιακές ικανότητες που χρειάζεται να αναπτύξουν οι Project Managers και συγχρόνως αναλύθηκαν οι νέοι τρόποι εργασίας και οι νέες μεθοδολογίες που αναδύονται από τον μετασχηματισμό συστημάτων και διαδικασιών, καθώς και η δυνατότητα αξιοποίησης τους από τους Project Managers.
Το συνέδριο ξεκίνησε με μια εισαγωγή από την Αγγελική Κορρέ, Business Unit Head του netweek, η οποία επισήμανε πως το φετινό συνέδριο εστιάζει στο θέμα της ανθεκτικότητας λόγω της καθοριστικής αξίας που έχει αποκτήσει, καθώς διανύουμε μια εποχή ραγδαίων μεταβολών. «Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί ο κόσμος έχει αλλάξει για πάντα, τίποτα δεν είναι εξασφαλισμένο πλέον», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Εν συνεχεία ο Παναγιώτης Μαρκέτος, Business Editor, ανέφερε πως μετά από 15 μήνες πανδημίας, το 16ο Project Management Conference έρχεται να επισημάνει τις ικανότητες που χρειάζονται οι επαγγελματίες Project Managers ώστε να αναπτύξουν την απαιτούμενη ανθεκτικότητα για τους εαυτούς τους, τα project τους, αλλά και τους οργανισμούς τους.
Σύμφωνα με τη Ζαννίνα Αναγνωστοπούλου, President, Board of Directors στο PMI Greece Chapter, τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά ενός resilient Project Manager είναι η ικανότητα να ανακάμπτει από τις δυσκολίες, να προσαρμόζεται, να είναι ανοιχτός στην αλλαγή και να μπορεί να εντοπίσει τους μελλοντικούς κινδύνους.

Η ανθεκτικότητα σε επίπεδο ατόμων και οργανισμών
Ο opening keynote speaker του συνεδρίου, Thomas Walenta, Project Management Mentor, εστίασε στο γεγονός πως για να γίνει κάποιος καλύτερος ηγέτης πρέπει να γίνει καλύτερος άνθρωπος. Τι σημαίνει όμως πραγματικά καλύτερος και πιο ηθικός άνθρωπος; Στο βιβλίο του Rushworth m. Kidder με τίτλο Moral Courage παρουσιάζονται οκτώ πανανθρώπινες αξίες και συγκεκριμένα οι 4 πρώτες από αυτές τις αξίες βρίσκονται και στο PMI Code of Ethics. Αυτές οι τέσσερις αξίες είναι η υπευθυνότητα, η ανεκτικότητα, η δικαιοσύνη και η ειλικρίνεια και όλα τα μέλη του PMI έχουν συνυπογράψει σε αυτές και οφείλουν να τις τηρούν.

Παράλληλα, ο R. Kidder στο βιβλίο του επισημαίνει και άλλες τέσσερις αρχές και αξίες οι οποίες αφορούν την ικανότητα του ανθρώπου να είναι αυτόνομος, κοινωνικός, συμπονετικός και ταπεινός. Συνεπώς, όλοι οι ηγέτες οφείλουν πρωτίστως να δουλέψουν με τον εαυτό τους για να γίνουν πιο ηθικοί και υπεύθυνοι, ώστε τελικά να εμπνέουν εμπιστοσύνη στους γύρω τους. Αν υπάρξει εμπιστοσύνη, τότε θα μπορέσει να υπάρξει και αποτελεσματική ηγεσία. Και με αποτελεσματική ηγεσία και με μια ομάδα στην οποία υπάρχει εμπιστοσύνη η επιτυχία είναι σχεδόν βέβαιη.

Σύμφωνα με την έρευνα «The Golden Thread» του Association for Project Management που διεξήχθη στο Ηνωμένο Βασίλειο, το 32% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν δήλωσαν πως ο εντοπισμός των ατόμων με τις κατάλληλες ικανότητες στο χώρο του Project Management αποτελεί πρόκληση, όπως ανέφερε στην παρουσίαση της η Elizabeth Harrin, Project Management author & mentor. Παράλληλα, σύμφωνα με την έρευνα “The future of Project Management: Global Outlook 2019” της KPMG, μόνο το 28% των οργανισμών διεξάγει προγράμματα για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που χρειάζεται να έχουν οι Project Managers. Συνεπώς, οι επιχειρήσεις επιζητούν την ύπαρξη συγκεκριμένων ικανοτήτων, αλλά δεν επενδύουν στην εκπαίδευση του προσωπικού τους ώστε να αναπτύξει αυτές τις ικανότητες.

Οπότε, θα πρέπει ο κάθε ένας να αναπτύξει μόνος του τις απαιτούμενες δεξιότητες. Ποιες είναι όμως αυτές οι δεξιότητες; Σύμφωνα με την E. Harrin είναι πολύτιμη η ικανότητα επιλογής του σωστού χρόνου, τόπου και ατόμων για την εκάστοτε δράση. Επίσης, έχει ιδιαίτερη αξία η δυνατότητα σφαιρικής κατανόησης του ευρύτερου επιχειρηματικού πλαισίου για τη λήψη των κατάλληλων αποφάσεων, όπως επίσης και η ανάπτυξη της ανθεκτικότητας, της αξιοπιστίας και της αποφασιστικότητάς.

Στη συνέχεια ο Dr. Luca Sabini, Senior Lecturer in Project Management στο Hertfordshire University παρουσίασε την έρευνα του, η οποία θα δημοσιευτεί στο Project Management journal και έχει τίτλο «The Paradoxical Profession», Sustainability & Project Management. Μέσα από αυτή την έρευνα έγινε εμφανές πως τα τρία πιο βασικά εμπόδια στην επίτευξη της βιωσιμότητας είναι οι δυσκολίες που υπάρχουν στην ανάδειξη των μακροπρόθεσμων εμπορικών οφελών, η ύπαρξη διαφορετικών προτεραιοτήτων εντός των project και η δυσκολία εξισορρόπησης των μακροπρόθεσμων με τους βραχυπρόθεσμους στόχους. Παράλληλα, τα τρία πιο βασικά χαρακτηριστικά που προάγουν την υιοθέτηση της βιωσιμότητας είναι το γεγονός ότι συνάδει με ηθικούς προβληματισμούς σχετικά με το περιβάλλον και την κοινωνία, το ότι βελτιώνει τη μακροπρόθεσμη απόδοση των project ή ακόμα το ότι σε κάποιες περιπτώσεις απαιτείται από το νομικό και κανονιστικό πλαίσιο.

Παράλληλα, μέσω συνεντεύξεων που διεξήχθησαν στα πλαίσια της έρευνας του, ανακάλυψε την ύπαρξη κάποιων προκλήσεων που υπάρχουν στην επίτευξη της βιωσιμότητας. Προκλήσεις όπως, η παροδική φύση των στόχων ή ακόμα και η έλλειψη γνώσεων, δύναμης και υποστήριξης. Τέλος, ολοκληρώνοντας την ανάλυση του ο Dr. Sabini, εξήγησε πως οι στρατηγικές προσεγγίσεις της αποδοχής ή της επίλυσης μέσω διαχωρισμού και σύνθεσης μπορούν να προσφέρουν λύσεις στις παραπάνω προκλήσεις.

Ενδυνάμωση ατόμων και ομάδων
«Πολλές φορές οι άνθρωποι δεν θα αλλάξουν ακόμα και αν η ζωή τους εξαρτάται από αυτό», τόνισε ο Scott D. McArthur, Speaker, Writer, Mentor και Facilitator. Βρισκόμαστε βέβαια σε μια εποχή που τα πράγματα αλλάζουν με εκθετικούς ρυθμούς και οι ραγδαίες αλλαγές θα καθορίσουν στα επόμενα 5 με 10 χρόνια τους χώρους της τεχνολογίας, του AI, της νευροτεχνολογίας και της βιοτεχνολογίας. Δυστυχώς, οι επιχειρήσεις δεν το παίρνουν ακόμα στα σοβαρά. Επίσης, υπάρχει και ένα άλλο δηλητήριο μέσα στους οργανισμούς και αυτό είναι, σύμφωνα με τον S. McArthur, τα KPIs. Οι επιχειρήσεις θεοποιούν τα δεδομένα, ενώ κάποια πράγματα δεν είναι μετρήσιμα. Καθώς πρέπει να δοθεί έμφαση στα πραγματικά σημαντικά δεδομένα, ως χρυσό KPI αναδεικνύεται η σωστή αξιοποίηση του χρόνου, γιατί με τη σωστή αξιοποίηση του χρόνου μπορεί να επιτευχθεί τόσο η επαγγελματική όσο και η προσωπική εξέλιξη.
Στη συνέχεια, η Norma Lynch, Project & Change Management Trainer & Consultant, παρουσίασε τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να επιτευχθεί η αποτελεσματική συνεργασία. Αρχικά, πρέπει να καλλιεργηθεί η εμπιστοσύνη και οι άνθρωποι να γνωρίζονται μεταξύ τους σε προσωπικό επίπεδο.

Πρέπει να εξασφαλιστεί πως τα μέλη της ομάδας είναι ανοιχτά και ειλικρινή μεταξύ τους και πως τους έχουν δοθεί επαρκή κίνητρα για ενεργή συμμετοχή. Τότε μόνο θα ενθαρρυνθεί πραγματικά η συνεργασία και η καινοτομία. Παράλληλα βέβαια, πρέπει οι άνθρωποι να νιώθουν πως η συμμετοχή τους αναγνωρίζεται ώστε να ανατροφοδοτηθεί και να συντηρηθεί το κλίμα ασφάλειας. Κάθε ομάδα περνάει από διάφορα στάδια για να αναπτύξει τους εσωτερικούς δεσμούς της. Στην αρχή τα μέλη της ομάδας θα είναι αβέβαια σχετικά με τον στόχο της ομάδας και τη θέση τους μέσα σε αυτή. Σε αυτό το σημείο μπορεί να προκύψουν και εντάσεις, ενώ τα μέλη προσπαθούν να καταλάβουν την ιεραρχία που υπάρχει καθώς και τους επιθυμητούς τρόπους εργασίας. Στη συνέχεια, οι ρόλοι και οι αρμοδιότητες γίνονται πιο ξεκάθαροι για όλους έτσι ώστε τελικά η ομάδα να φτάσει σε ένα επίπεδο όπου τα μέλη της μπορούν να συνεργάζονται αρμονικά μεταξύ τους επιτυγχάνοντας τη βέλτιστη αποδοτικότητα.
Η Joanna Bakas, Managing Partner της Frontira, παρουσίασε τα διδάγματα που απέκτησε από ένα project που δεν πήγε καλά. Το πρώτο μάθημα που προέκυψε από αυτή την εμπειρία ήταν πως πρέπει να ασκείται πίεση στη διοίκηση του οργανισμού για την έγκαιρη λήψη αποφάσεων. Το project στο οποίο εστίασε στην παρουσίαση της η J. Bakas είχε ως στόχο τη δημιουργία μιας εφαρμογής (app) και μετά από έξι μήνες εργασίας πάνω σε αυτό το app, η απόφαση του CEO ήταν πως τελικά η επιχείρηση δεν χρειαζόταν app.
Συνεπώς, ολόκληρη η ομάδα εργαζόταν σε ένα project του οποίου οι στόχοι δεν ταυτίζονταν με τους στόχους της επιχείρησης. Το δεύτερο δίδαγμα ήταν πως χρειάζεται να γίνει μια προσεκτική επιλογή των εργαζομένων που θα ασχοληθούν με το εκάστοτε project, ώστε να μπορεί να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό τους. Και τέλος, το τρίτο δίδαγμα που αποκτήθηκε από αυτή τη διαδικασία ήταν πως η ομάδα πρέπει να δουλεύει μαζί με τη διοίκηση, ώστε να εντοπίζονται και να αξιοποιούνται προς όφελος του project όλα τα άτομα που παίζουν κομβικό ρόλο στην εξέλιξη του, για παράδειγμα στην ανάπτυξη ενός app κομβικός ήταν ο ρόλος των app developers και συνεπώς η σύμπλευση με το πρόγραμμα εργασιών τους.

Σύμφωνα με τη Δρ. Εύη Προκόπη, Success Coach & HRM/PM Lecturer, ο Project Manager πέρα από τις ικανότητες team management χρειάζεται να αναπτύξει και κάποιες πολύτιμες ηγετικές ικανότητες τις οποίες και ανέλυσε στην παρουσίασή της. Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι μια από αυτές τις ικανότητες και σύμφωνα με τον Cary Cherniss «οι κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες είναι τέσσερις φορές πιο σημαντικές από το IQ για την επίτευξη επαγγελματικής επιτυχίας». Παράλληλα, ο σωστός ηγέτης πρέπει να αποτελεί ένα πρότυπο, και να μπορεί να καθοδηγεί συνειδητά τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις δράσεις του με άξονα τους στόχους του, ώστε να εκπέμπει σιγουριά και αξιοπιστία.

Συγχρόνως, ρόλος του σωστού ηγέτη είναι πρώτα να υπηρετεί την ομάδα του και μετά να τη διοικεί, καθώς οι πραγματικοί ηγέτες είναι αυτοί που δημιουργούν νέους ηγέτες και όχι ακολούθους. Μέσω λοιπόν του coaching ένας ηγέτης μπορεί να αναδείξει το πλήρες δυναμικό των μελών της ομάδας του βοηθώντας τους να φτάσουν τον καλύτερο εαυτό τους. Τέλος βασικός στόχος ενός ηγέτη είναι να δημιουργεί κίνητρα στα μέλη της ομάδας του παρέχοντας τους δυνατότητες εκπαίδευσης και εξέλιξης, δίνοντας τους την ικανότητα συμμετοχής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και εστιάζοντας σε ένα στόχο κάθε φορά.

Νέες τάσεις και εξελίξεις στο PMBOK Guide
Καθώς οι εξετάσεις για την πιστοποίηση PMP έχουν αποκτήσει μια νέα μορφή από την αρχή του έτους, ο Markus Kopko, PMP Instructor και Member of the PMBoK Guide Development Team στην παρουσίαση του ανέφερε τις βασικές αλλαγές που υπάρχουν στις νέες εξετάσεις. Η θεματολογία των εξετάσεων απομακρύνεται ακόμα περισσότερο από το PMBoK Guide, καθώς δημιουργείται μια νέα θεματολογία που εστιάζει στους ανθρώπους, τις διαδικασίες και το επιχειρηματικό περιβάλλον. Παράλληλα, η μορφή των ερωτήσεων έχει αλλάξει παρέχοντας και άλλες δυνατότητες πέραν των καθιερωμένων πολλαπλών επιλογών και αντίστοιχα έχουν πραγματοποιηθεί και σημαντικές αλλαγές εντός της κοινότητας των εκπαιδευτών.
Καθώς οι εξελίξεις στη τεχνολογία και στον τρόπο λειτουργίας των οργανισμών είναι ραγδαίες, το PMBoK Guide ανανεώνεται ώστε να προσαρμοστεί στις αλλαγές με την καινούργια του έκδοση να κυκλοφορεί την 1η Αυγούστου 2021.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως, σύμφωνα με τον M. Kopko, οι κυβερνήσεις παγκοσμίως ανακοίνωσαν τη διάθεση κεφαλαίων 10 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για την πραγματοποίηση ανακατασκευών κατά τους πρώτους δύο μήνες της κρίσης, ποσό που είναι τριπλάσιο από τα ποσά που διατέθηκαν για την οικονομική κρίση του 2008-2009. Τα εκατομμύρια αυτά project θα χρειαστούν εκατομμύρια Project Managers και σύμφωνα με μια έρευνα του PMI θα υπάρξει ανάγκη για περίπου 2,2 εκατομμύρια Project Managers μέχρι το 2027.

Ακολούθησε ένα πολύ ενδιαφέρον πάνελ στο οποίο συμμετείχαν ο Δρ. Πάνος Χατζηπάνος, President of Green Athens, ο Θεοφάνης Γιώτης, Speaker, Agile Coach, Instructor και Consultant και ο Uzor Raphael Ifeanyichukwu, Business Analyst. Τον συντονισμό του πάνελ είχε ο Γιώργος Διακονικολάου, Project Management Coach. Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν πως τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά του σύγχρονου Project Manager είναι η ικανότητα του να δημιουργεί προστιθέμενη αξία για τον οργανισμό του, καθώς και η προσαρμοστικότητα του. Συγκεκριμένα, όπως επισήμανε ο Θεοφάνης Γιώτης, κάθε εργαζόμενος θα χρειαστεί να αλλάξει καριέρα 5 φορές μέχρι να συνταξιοδοτηθεί, γεγονός που αναγάγει την προσαρμοστικότητα σε απαραίτητη ικανότητα επιβίωσης. Παράλληλα, ο Δρ. Πάνος Χατζηπάνος ανέδειξε τη συνεχώς αυξανόμενη αξία που παρέχουν οι Project Managers αναφέροντας πως οι εργασίες που βασίζονται σε project, αυτή την εποχή, εκτιμώνται σε τιμές άνω του 40% του παγκόσμιου GDP και σε 5 χρόνια προβλέπεται να φτάσουν το 60% του παγκόσμιου GDP.

Παράλληλα, σύμφωνα με εκτιμήσεις, 5 με 7 τρισεκατομ-μύρια δολάρια διατίθενται κάθε χρόνο σε προγράμματα των οποίων η αποτυχία οφείλεται σε ανθρώπινο παράγοντα, ανέφερε ο Josh E. Ramirez, Founder & President του Institute for Neuro & Behavioral Project Management, τονίζοντας την ανάγκη για ανασχεδιασμό του Project Management. Υπήρχε η θεώρηση πως ο άνθρωπος είναι ένα αμιγώς λογικό oν. Όπως όμως επέδειξαν τα behavioral economics και το behavioral finance, η διαδικασία λήψης αποφάσεων των ανθρώπων μπορεί να επηρεαστεί από πολλές μεταβλητές. Συνεπώς, ο J. Ramirez προτείνει τη μετατροπή του Project Management σε Project Science με στόχο τον προσδιορισμό των συλλογιστικών ατοπημάτων του εγκεφάλου και τη δημιουργία νέων βελτιστοποιημένων διαδικασιών.

Για παράδειγμα, μια νέα διαδικασία θα έχει ως στόχο τον προσδιορισμό των πιθανών εμποδίων πριν τη δημιουργία των χρονοδιαγραμμάτων του έργου, ώστε να αποφευχθούν τα confirmation biases. Εν συνεχεία αυτή η διαδικασία εφαρμόζεται στις υπάρχουσες μεθοδολογίες, ώστε αυτές να βελτιωθούν κατά τον επιθυμητό τρόπο χωρίς να χρειαστεί να αντικατασταθούν.