Η ανάπτυξη μιας λύσης τηλεματικής μπορεί να προσφέρει τεράστια οργανωτικά οφέλη σε μια εταιρεία, όπως είναι η βελτίωση της παραγωγικότητας, η μεγαλύτερη ικανοποίηση των πελατών και η ταχύτερη εκπλήρωση των επιχειρησιακών στόχων.
Η τηλεματική, ένας όρος που προκύπτει από τη σύζευξη της Πληροφορικής με τις τηλεπικοινωνίες, μπορεί να δώσει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στους παρόχους μεταφορικών υπηρεσιών και logistics, αυξάνοντας την αποτελεσματικότητά τους και μειώνοντας τα κόστη τους – κάτι ιδιαίτερα κρίσιμο σε μια εποχή όπου, για παράδειγμα, το κόστος καυσίμων μπορεί να απειλήσει σημαντικά την κερδοφορία μιας επιχείρησης. Επιπλέον, τους παρέχει τη δυνατότητα να αυτοματοποιήσουν τη συλλογή και τη δημιουργία των απαραίτητων εγγράφων για τη συμμόρφωση με τους κυβερνητικούς κανονισμούς, να ελέγξουν την κατανάλωση καυσίμου και το κόστος συντήρησης, αλλά και να καταγράψουν τις οδηγικές συνήθειες του κάθε οδηγού ξεχωριστά.
Κριτήρια για μια επιτυχημένη λύση τηλεματικής
Για την ανάπτυξη μιας επιτυχημένης λύσης τηλεματικής χρειάζεται να υπάρχει σωστός σχεδιασμός εξαρχής. Tο σενάριο μιας λύσης “plug-and- go” δεν φέρνει αποτέλεσμα στην προκειμένη περίπτωση, ενώ χρειάζεται η επένδυση τόσο χρόνου, όσο και πόρων. Χρειάζεται, επίσης, μια καλά δομημένη και οργανωμένη στρατηγική, με σαφείς στόχους και ξεκάθαρα αποτελέσματα. Αν μια λύση τηλεματικής εφαρμοστεί σωστά, τότε η εξοικονόμηση κόστους που θα επιτευχθεί θα είναι σημαντική. Παίρνοντας, ως παράδειγμα, την υλοποίηση ενός project τηλεματικής σε μια εταιρεία παροχής μεταφορικών υπηρεσιών, τα πράγματα που πρέπει να εξεταστούν είναι τα εξής:
Στοχοποίηση. Πριν προχωρήσει η υλοποίηση ενός project τηλεματικής πρέπει να καθοριστούν οι επιθυμητοί στόχοι. Χρειάζεται να δημιουργηθεί ένα όραμα για την εταιρεία, καθορίζοντας τους στόχους με βάση τις βελτιώσεις που πρέπει να επιτευχθούν στη διάρκεια ενός καθορισμένου χρονικού διαστήματος. Για την επίτευξη των στόχων πρέπει να υπάρχει συνεργασία με την ομάδα υλοποίησης, αλλά και με τον πάροχο της εκάστοτε λύσης.
Καθορισμός ρόλων και ευθυνών. Για να πετύχει ένα έργο τηλεματικής στον οργανισμό χρειάζεται, καταρχάς, κάποιος να αναλάβει την καθοδήγησή του. Σίγουρα, όλοι συμμετέχουν στην επιτυχία οποιουδήποτε project. Ωστόσο, ο υπεύθυνος ή οι υπεύθυνοι υλοποίησης του project είναι αυτοί που παίζουν τον καίριο ρόλο. Αφού καθοριστεί ο υπεύθυνος του project, στη συνέχεια γίνεται ο καθορισμός των επιμέρους ρόλων. Για παράδειγμα, πρέπει να καθοριστεί ποιος θα αναλάβει την εκπαίδευση των μάνατζερ και των οδηγών, ειδικά αν αυτό πρέπει να γίνει σε διαφορετικές τοποθεσίες και σε διαφορετικές ώρες.
Είναι σημαντικό αυτοί οι εκπαιδευτές να πιστεύουν στο project και να αποπνέουν σιγουριά γι’ αυτό. Ρόλος τους είναι να επιλέξουν την κατάλληλη ομάδα που θα στελεχώσει το project και με αυτόν τον τρόπο να συμβάλουν στην τελική επιτυχία. Ανάμεσα στους άλλους ρόλους και ευθύνες που πρέπει να ανατεθούν στο πλαίσιο ενός έργου τηλεματικής είναι οι ελεγκτές κυκλοφορίας, που θα αλληλεπιδρούν απευθείας με τους οδηγούς για να διασφαλίσουν την κατάλληλη χρήση του συστήματος και την παροχή της βασικής υποστήριξης, μάνατζερ που θα ελέγχουν την τήρηση των πολιτικών από τους οδηγούς και θα προβαίνουν στις όποιες διορθωτικές ενέργειες χρειάζονται, ομάδες που θα επιβλέπουν την εγκατάσταση της λύσης στα οχήματα και την τήρηση των πολιτικών.
Σχεδιασμός υλοποίησης. Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη διαδικασία σχεδιασμού ενός project τηλεματικής είναι ο καθορισμός των οχημάτων, στις οποίες θα εφαρμοστεί αρχικά και στο πώς η λύση θα ενσωματωθεί σε αυτά τα οχήματα. Μια καλή πρακτική είναι η υλοποίηση να γίνει σταδιακά, μέχρις ότου υλοποιηθεί ολόκληρο το project. Χρειάζεται, επίσης, να υπάρχει συνεργασία με τον πάροχο της λύσης, ώστε να αναγνωριστούν τα ειδικά οχήματα, στα οποία θα εγκατασταθούν οι συσκευές τηλεματικής και το σχετικό λογισμικό.
Καθορισμός δεδομένων ανάλυσης. Μια λύση τηλεματικής θα πρέπει να προσφέρει επαρκή δεδομένα, τα οποία θα βοηθήσουν στην επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί. Ετσι, θα πρέπει να υπάρχει στενή συνεργασία με τον πάροχο της λύσης για να καθοριστούν εκείνες οι αναφορές δεδομένων που θα είναι πιο πολύτιμες. Για παράδειγμα, αν στόχος του project τηλεματικής είναι η βελτίωση της οδηγικής ασφάλειας τότε πρέπει να καθοριστούν αναφορές που να σχετίζονται με την ταχύτητα, την επιθετική οδήγηση και τη χρήση της ζώνης ασφαλείας.
Αν η διαχείριση ενός στόλου οχημάτων είναι πιο σημαντική, τότε μεγαλύτερη σημασία έχουν οι αναφορές που σχετίζονται με τις ώρες οδήγησης, τους δρόμους, τα χιλιόμετρα ανά λίτρο, τις ώρες αδράνειας κ.λπ. Αλλες αναφορές δεδομένων που μπορεί να έχουν ενδιαφέρον είναι η αποστολή προειδοποιήσεων στους οδηγούς για τη χρήση ζώνης, η ανάλυση δεδομένων ατυχημάτων, η παρακολούθηση της κατανάλωσης καυσίμου για κάθε όχημα, η βελτιστοποίηση διαδρομών μέσω GPS, η παρακολούθηση του στόλου των οχημάτων σε πραγματικό χρόνο κ.λπ.
Καθορισμός πολιτικών. Πριν την υλοποίηση ενός προγράμματος, χρειάζεται να καθοριστεί πώς αυτό θα εφαρμοστεί και θα παρακολουθηθεί. Αυτός είναι ένας επιπλέον παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει στην επιτυχία του project.
Eκτέλεση project
Απαξ και γίνουν οι προετοιμασίες, μπορεί να προχωρήσει η υλοποίηση του project και να ξεκινήσει η εκπαίδευση των μάνατζερ και οδηγών. To πρώτο βήμα που πρέπει να γίνει είναι η εκπαίδευση των μάνατζερ, οι οποίοι θα πρέπει να μάθουν τη λύση τηλεματικής που εφαρμόζεται από πρώτο χέρι (τους παρόχους της λύσης) για να μπορέσουν να τη μεταλαμπαδεύσουν σωστά. Η αρχική εκπαίδευση πρέπει να περιλαμβάνει μια γενική ενημέρωση για τις δυνατότητες της λύσης, για τον τρόπο που λειτουργεί και δημιουργεί αναφορές, για το πώς μπορεί κανείς να εκμαιεύσει τα μέγιστα από αυτήν.
Αφού ολοκληρωθεί ο χρόνος εκπαίδευσης των μάνατζερ, αυτοί μπορούν να προχωρήσουν στη σωστή εφαρμογή και διαχείρισή της. Το επόμενο βήμα είναι να εκπαιδευτούν οι οδηγοί, ώστε να μάθουν πώς μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη λύση τηλεματικής που έχει επιλεγεί. Αν οι οδηγοί δεν συνειδητοποιήσουν τι πρέπει να κάνουν και τις συνέπειες που θα υπάρξουν αν δεν το κάνουν, τότε αυξάνει η πιθανότητα αποτυχίας του project. Δυστυχώς, η πρώτη αντίδραση των οδηγών είναι σχεδόν πάντα αμυντική. Αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν τη χρησιμότητα του συστήματος τηλεματικής, δεν μπορούν να καταλάβουν τα οφέλη του.
Μέρος της εκπαίδευσης αποτελεί και η προσπάθεια να αλλάξει αυτή η αντιμετώπιση, να καταλάβουν οι οδηγοί γιατί χρειάζεται η εγκατάσταση του συστήματος, να συνειδητοποιήσουν τα οφέλη που τους προσφέρει, όπως το να οδηγούν με μεγαλύτερη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα. Εκτός από την κατανόηση των οφελειών, στην εκπαίδευση οι οδηγοί θα μάθουν πώς θα ανταποκρίνονται στο σύστημα, ενώ θα τους δοθούν και κίνητρα για να το εφαρμόζουν αποτελεσματικότερα.
Βελτιστοποίηση και παρακολούθηση Μετά την εγκατάσταση της λύσης τηλεματικής, το επόμενο στάδιο είναι η ενσωμάτωση ενός συστήματος παρακολούθησης και διαχείρισης, το οποίο θα επιτρέπει στον οργανισμό να παρακολουθεί την επίτευξη των στόχων. Βέβαια, η αλλαγή θα είναι δύσκολη για τους υπαλλήλους, καθώς η χρήση ενός συστήματος παρακολούθησης της δουλειάς τους δεν τους αρέσει. Ωστόσο, αν οι εργαζόμενοι γνωρίζουν τι μπορούν να περιμένουν από μια τέτοια λύση, αν συνειδητοποιήσουν τις ποινές ή τις ανταμοιβές που θα πάρουν αν πετύχουν τους στόχους τους, τότε είναι πολύ πιο πιθανό να αγκαλιάσουν το πρόγραμμα.
Από τη στιγμή που το πρόγραμμα τηλεματικής μπει σε λειτουργία, ο πάροχος της λύσης πρέπει να βρίσκεται κοντά στον οργανισμό, να διασφαλίζει την αδιάκοπη και ομαλή λειτουργία του προγράμματος, να επιλύει τα όποια προβλήματα υπάρχουν και να συμβάλει στη βελτιστοποίηση της λύσης. Είναι σημαντικό, τέλος, να κατανοήσουν όλοι ότι ο καθένας με τον τρόπο του επηρεάζει την επιτυχή έκβαση ενός έργου τηλεματικής. Μόνο τότε οι πιθανότητες επιτυχίας του έργου είναι διασφαλισμένες.
Τηλεματική στην Ελλάδα
Ανάμεσα στις κλασικές εφαρμογές τηλεματικής στη χώρα μας περιλαμβάνεται το δίκτυο Hellaspac (χρησιμοποιείται, για παράδειγμα, από ταξιδιωτικά γραφεία για κρατήσεις εισιτηρίων, ξενοδοχείων κ.λπ.), το δίκτυο Hellastel (αναπτύχθηκε για υπηρεσίες τηλεεικονογραφίας, videotext κ.λπ.), το teletext και το audiotext, η τηλεεικονογραφία, η εικονοτηλεφωνία και η τηλεδιάσκεψη, το paging (τηλεειδοποίηση), η τηλεκπαίδευση, η τηλεργασία κ.λπ.
Μια πρόσφατη, σχετικά, εφαρμογή της τηλεματικής είναι η χρήση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου στην Αθήνα. Για αυτόν τον σκοπό βρίσκονται σε εξέλιξη δύο έργα του Οργανισμού Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών (ΟΑΣΑ), βάσει των οποίων θα υλοποιηθούν δύο νέα σύστηματα για «έξυπνες» μεταφορές έως το 2015. Στόχος είναι να τοποθετηθούν οθόνες σε χίλιες στάσεις λεωφορείων, οι οποίες θα ενημερώνουν το κοινό για τα δρομολόγια των λεωφορείων και το χρόνο αναμονής στις στάσεις. Παράλληλα, θα είναι εφικτή η έκδοση ηλεκτρονικών εισιτηρίων μέσω μιας «έξυπνης κάρτας» για όλες τις μετακινήσεις και για όλα τα μέσα.
Ενα σχετικό σύστημα τηλεματικής λειτουργεί ήδη στη Θεσσαλονίκη, στις στάσεις λεωφορείων του ΟΑΣΘ (Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης). Στο πλαίσιο αυτού του συστήματος έχουν εγκατασταθεί, μεταξύ άλλων, σε είκοσι στάσεις συστήματα μετάδοσης ηχητικών μηνυμάτων μέσω μεγαφώνου, ενημερώνοντας με αυτόν τον τρόπο τα άτομα με προβλήματα όρασης για το λεωφορείο που πλησιάζει στη στάση, αλλά και τον εκτιμώμενο χρόνο αναμονής.
Τον επόμενο χρόνο θα λειτουργήσει πιλοτικά στη Θεσσαλονίκη ένα νέο σύστημα τηλεματικής, το οποίο θα επιτρέπει την επικοινωνία των αυτοκινήτων με συστήματα σε σταθερά σημεία ή με άλλα αυτοκίνητα. Αυτό το σύστημα θα ενημερώνει άμεσα τους οδηγούς όταν συμβεί κάποιο ατύχημα ή για την κυκλοφορία στους δρόμους και θα τους συμβουλεύει για το πώς μπορούν να ακολουθήσουν μια βέλτιστη διαδρομή. Ανάμεσα στα υπόλοιπα συστήματα τηλεματικής που χρησιμοποιούνται ήδη στην Ελλάδα, περιλαμβάνονται τα ηλεκτρονικά διόδια στους αυτοκινητόδρομους, το σύστημα διαχείρισης της κυκλοφορίας στην Αθήνα (μέσω ηλεκτρονικών πινακίδων, καμερών) κ.λπ.
Τέλος, στο Ασκληπιακό Πάρκο της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστήμιου Αθηνών γίνονται προσπάθειες, ώστε να εφαρμοστεί η τηλεματική σε όλες, σχεδόν, τις προσφερόμενες υπηρεσίες υγείας. Ενα παράδειγμα αποτελεί η υπηρεσία της τηλεϊατρικής, η οποία προσφέρεται από τις ιατρικές μονάδες ή τις μονάδες υγείας που βρίσκονται εντός του Πάρκου.