Με την πανδημία να τις αναβάθμισε από ευκολία σε ανάγκη, οι ψηφιακές πληρωμές έρχονται με την σειρά τους να αναδιαρθρώσουν τον τρόπο που συναλλασσόμαστε και κατ’ επέκταση πρακτικά ζούμε.

Θα μπορούσαμε να γεμίσουμε σελίδες επί σελίδων επιχειρηματολογώντας για τη γοητεία, ευκολία και δύναμη με την οποία οι ψηφιακές πληρωμές αυξάνονται και πληθύνονται και φιλοδοξούν να κατακυριεύσουν κάθε αγορά. Η μεγαλύτερη απόδειξη όμως ότι οι ψηφιακές πληρωμές έχουν τα τελευταία χρόνια εξαπλωθεί παντού κρύβεται στο τελευταίο μέρος που θα φανταζόταν να ψάξει κανείς: στα πορτοφόλια μας. Εκεί που όλο και περισσότεροι άνθρωποι ψάχνουν για «ψιλά» -κέρματα ή μικρής αξίας χαρτονομίσματα- και δεν βρίσκουν αρκετά. Γιατί τα μετρητά, όπως ανακαλύψαμε από την πανδημία και μετά, έχουν μεταξύ άλλων και αυτό το ιδιαίτερο γνώρισμα. Όσο λιγότερο τα χρησιμοποιείς τόσο λιγότερο εύχρηστα γίνονται αφού δεν «κάνεις ψιλά».

Πρακτικά μειώνεται η καθημερινή «τριβή» των πληρωμών που «διαλύει» τα μεγάλα χαρτονομίσματα σε μικρά, οι επισκέψεις σε ΑΤΜ για αναλήψεις μετρητών μειώνονται διαρκώς και τελικά ακόμη και όταν δεν το θέλεις βρίσκεις πιο πρακτικό να κάνεις μια πληρωμή ψηφιακά παρά να ψάχνεις μάταια τσέπες και πορτοφόλια. Τα στοιχεία που δημοσίευσε πρόσφατα η Cardlink για την Ελλάδα το επιβεβαιώνουν σοκαριστικά. Tο 42% των συναλλαγών με κάρτες αφορά αγορές κάτω των 10 ευρώ και το 7,5% του συνόλου των συναλλαγών γίνεται για ποσά κάτω των 2 ευρώ, δείχνοντας πως το τοπίο των συναλλαγών άλλαξε για πάντα.

Είναι σαν όλος ο πλανήτης να κοιμήθηκε προ πανδημίας θεωρώντας ότι οι ψηφιακές συναλλαγές είναι απλώς «nice to have / backup plan» και ξύπνησε θεωρώντας τα μετρητά μολυσματικά (που μεταξύ μας ήταν για ένα σοβαρό διάστημα). Ενδεικτικά η Apple -ένας κατεξοχήν hardware κολοσσός- ανάμεσα στα αποτελέσματα της χρονιάς που έκλεισε φαίνεται να αποκτά το 22% των εσόδων της από το Apple Pay και το Apple Store! Λογικό όταν δημοσκόπηση της Gallup στις ΗΠΑ -που ηγείται τον εξελίξεων στις πληρωμές στο ημισφαίριο μας- το 82% των Αμερικανών φαίνεται να χρησιμοποιεί ψηφιακές πληρωμές και το 11% να δηλώνει ότι έχει εγκαταλείψει πλήρως της πληρωμές με το παντοδύναμο χάρτινο δολάριο. Ενώ ένα 16% προβλέπει να έρχεται άμεσα ένα «cash-less» μέλλον στην αμερικανική αγορά.

Η απάντηση του Tom Bell, CEO της εταιρείας payments solutions Maast, σε όσους το αμφισβητούν ήταν να πάει κανείς μια βόλτα στην Δυτική Ακτή των ΗΠΑ μετρώντας όλες τις πινακίδες «Card Payments Only» σε καταστήματα,φ σε κέντρα και γειτονιές, ιδιαίτερα σε μέρη όπου στον ίδιο τοίχο πριν από μερικά χρόνια πίσω από την ταμειακή έγραφε «Cash Only».
Είναι εύκολο να χαρακτηρίσει κανείς τον κύριο Bell προκατειλημμένο και λόγω αντικειμένου του. H MarketsandMarkets πάλι αναγκάστηκε μετά την πανδημία να αναθεωρήσει τις προβλέψεις της μελέτης της για την παγκόσμια αγορά ψηφιακών πληρωμών -προς τα επάνω- για να συμπεριλάβει την θετική επίδραση της πανδημίας. Έτσι τώρα η έρευνα με τίτλο «Digital Payment Market by Component (Solutions & Services), Deployment Mode, Organization, Size, Vertical and Region -Global Forecast to 2026, η οποία υπολόγιζε το 2021 την αγορά ψηφιακών πληρωμών στα 88 δισεκατομμύρια δολάρια, εκτιμά ότι θα φτάσει τα 180 δισεκατομμύρια ως το 2026 με μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 15,4%. Και είναι η «συντηρητική» των ερευνών, αφού η αντίστοιχη της Fortune Business Insights εκτιμά ότι ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης θα είναι 24,4% και από τα 3,53 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2018 θα φτάσει το 2026 τα 19,8 τρισεκατομμύρια. Προφανώς είναι δύσκολο να ορίσει κανείς το βάθος που επηρεάζουν οι ψηφιακές πληρωμές μια οικονομία οπότε και να αποδώσει τα ανάλογα μεγέθη σε αυτές.

Η Ελλάδα στην επικράτεια των Ψηφιακών Πληρωμών
Η έρευνα της Focus Bari με τίτλο «Οι Τρόποι Πληρωμής που προτιμούν οι Έλληνες» που διενεργήθηκε το Μάιο του 2023, περιγράφει το υπάρχον τοπίο των ψηφιακών πληρωμών στην χώρα μας και βάζει την χρεωστική κάρτα στην κορυφή των προτιμήσεων του κοινού με το 48% των αγορών να ολοκληρώνονται με ένα παραλληλόγραμμο πλαστικό με το logo κάποιας ε λληνικής τράπεζας. Ακολουθούν τα μετρητά/αντικαταβολή με 40%, η ηλεκτρονική μεταφορά (e-banking / m-banking) με 30%, η πιστωτική κάρτα από Ελληνική τράπεζα (πλαστικό) με 17%, η χρεωστική κάρτα από Ελληνική τράπεζα στο κινητό (ψηφιακή) με 16%, τα ψηφιακά πορτοφόλια (Google Pay, Apple Pay, κλπ.) με 15%, η πιστωτική κάρτα από Ελληνική τράπεζα στο κινητό (ψηφιακή) με 6%, η προπληρωμένη κάρτα (πλαστικό ή ψηφιακή) με 6%, η κάρτα Revolut (πλαστικό ή ψηφιακή) με 5%, η νεοεμφανιζόμενη εφαρμογή Payzy by Cosmote με 2%, η κάρτα της N26 (πλαστικό ή ψηφιακή) με 1% και το νεοεισερχόμενο στην ελληνική αγορά σχήμα Buy Now Pay Later (BNPL), τύπου Klarna με 1%.

Η άνοδος των ψηφιακών συναλλαγών συνεχίζει μάλιστα να έχει ανοδικές τάσεις και μετά την πανδημία. Στη γενικότερη εικόνα για τη χώρα μας που έδωσε η Cardlink, η αξία των συναλλαγών με κάρτες αυξήθηκε το 2022 κατά 21% -με τον αριθμό των συναλλαγών να ανεβαίνει κατά 19%, σε σχέση με το 2021- και με τα διψήφια ποσοστά ανάπτυξης να συνεχίζονται και το 2023.
Σε άμεση αναλογία οι συσκευές POS από τα 150.000 που ήταν πριν από μερικά χρόνια έχουν φτάσει τα 650.000 και σε κάθε γωνιά της χώρας. Το 2022 η αξία των συναλλαγών που πραγματοποιήθηκαν με τη χρήση καρτών έφθασε στα 54 δισ. ευρώ (+21%), ενώ και στη διάρκεια του πρώτου τριμήνου του 2023 η αύξηση διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα με ρυθμό 15%. Αντίστοιχα, ο αριθμός των συναλλαγών με κάρτες έφθασε στα 1,8 δισ. το 2022 (+19%), ενώ στο α’ τρίμηνο του 2023 η αύξηση είναι της τάξεως του 17%.
Επιβεβαιώνοντας την τάση, πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ, δείχνει το 37,1% της αξίας των συνολικών καταναλωτικών δαπανών να πραγματοποιείται με κάρτες, ποσοστό στα ίδια περίπου επίπεδα με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, η αξία των συναλλαγών με κάρτες το 2022 έφθασε κοντά στα 50 δισ. ευρώ, ενώ ο αριθμός των συναλλαγών πλησίασε τα 1,8 δισ.

Το τέλος των μετρητών;
Οι ψηφιακές πληρωμές ήταν μια λύση της πανδημίας που «βόλεψε και έμεινε», τόσο απλά. Η κριτική και οι παρενέργειες τους είναι εδώ και πριν από οποιαδήποτε ποσοτική έρευνα πρέπει να αναγνωριστεί ότι οι ψηφιακές πληρωμές έχουν δύο βασικά μειονεκτήματα: καταργούν την ιδιωτικότητα κάθε συναλλαγής (αφού μπορεί όποιος έχει πρόσβαση στα δεδομένα να παρακολουθήσει μέσα από τις συναλλαγές ολόκληρη την ζωή των εμπλεκομένων) και προκαλούν ανασφάλεια στο πιο «τεχνοφοβικό» τμήμα του πληθυσμού (πρακτικά κυρίως στους ηλικιωμένους που απολάμβαναν πάντα την επιβεβαίωση μιας ενημέρωσης υπολοίπου του τραπεζικού βιβλιαρίου ακόμα και όταν η σύνταξη τους άρχισε να κατατίθεται αυτόματα και ηλεκτρονικά).
Είναι μάλλον νωρίς να μιλάμε για το τέλος των μετρητών, αλλά οι ανακατατάξεις που οι ψηφιακές πληρωμές προκαλούν στην οικονομία δεν μπορούν πια να αγνοηθούν από κανέναν. Μελέτη του ΙΟΒΕ ήδη από το 2018 έδειχνε ότι εάν η Ελλάδα συνέκλινε με το μέσο όρο χρήσης καρτών στην ΕΕ, τα έσοδα από τον ΦΠΑ θα αυξάνονταν κατά 20%, δηλαδή θα εισέρρεαν στα ταμεία του κράτους περί τα 3,3 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση. Και μέρος της μεταπανδημικής βελτίωσης των εσόδων από ΦΠΑ αποδίδεται σε ακριβώς αυτή την αύξηση. Ενώ η ασφάλεια που μπορούν να προσφέρουν ακριβώς γιατί καταγράφουν τα πάντα μπορεί να κάνει πιο σίγουρες τις συναλλαγές ακόμα και αυτών που δεν τις καταλαβαίνουν.
Εκεί που η επίδραση των ψηφιακών πληρωμών είναι πρωτοφανής, όμως είναι στο finance. Εκεί όπου προνομιακή θέση είχαν οι παραδοσιακοί παίκτες όπως οι τράπεζες σήμερα την διεκδικούν όσοι έχουν πρόσβαση στο ψηφιακό καταφύγιο των εν δυνάμει πελατών και την τεχνολογία που μπορεί να εξυπηρετήσει τις ανάγκες τους για πληρωμές αλλά και πιστώσεις, όπως το BNPL. Αναβαθμίζοντας τόσο την πρόσβαση τους σε χρήμα όσο και την εμπειρία τους σε συναλλαγές, εμπόριο και όλη την υπόλοιπη οικονομία.

Ταυτόχρονα οι ψηφιακές πληρωμές γίνονται το password που ξεκλειδώνει για όλους τους εμπλεκόμενους ένα νέο κόσμο καινοτομίας, όπου όλες οι εκφάνσεις του σύγχρονου ΙΤ ενορχηστρώνονται για να παράξουν όχι απλώς μόδες και ευκολίες αλλά λύσεις. Σίγουρα προσθέτουν ευκολία, αποδοτικότητα, ασφάλεια και φιλικότητα στο σημείο με την μεγαλύτερη «τριβή» σε κάθε συναλλαγή. Στην πληρωμή. Αλλά ταυτόχρονα γίνονται παράγοντας οικονομικής συμπερίληψης ειδικά για μέρη που στερούνται το παραδοσιακό δίκτυο τραπεζικών υποδομών όπως η Αφρική ή η Ινδία, όπου συχνά δεν υπάρχουν όχι τραπεζικά υποκαταστήματα αλλά ούτε καν ΑΤΜ. Γιαυτό και εκεί αυξάνονται εκθετικά οι συναλλαγές που πραγματοποιούνται μέσω κινητού τηλεφώνου, το οποίο έχει εξελιχθεί στον παγκόσμιο ηγέτη των τάσεων τω νέων ψηφιακών πληρωμών -με πάνω από 450 εκατομμύρια χρήστες σε όλο τον κόσμο- και μέσω αυτού όπως αναφέρει η Juniper Research, θα φτάσουμε μέχρι το 2026, περίπου το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού να χρησιμοποιεί ψηφιακά πορτοφόλια.

Αυτοί είναι οι λόγοι που οι λέξεις «embedded finance», trend-άρουν όλο και πιο ψηλά τα τελευταία χρόνια σε όλα τα οικοσυστήματα πληρωμών. Το embedded finance, όσο φαντεζί και αν ακούγεται δεν είναι τίποτα λιγότερο από την ενσωμάτωση χρηματοοικονομικών προϊόντων -ή υπηρεσιών μιας και τα σύνορα ανάμεσα τους γίνονται όλο και πιο αχνά- σε μια μη χρηματοοικονομική πλατφόρμα. Σε αυτή την ενσωμάτωση ο ισχυρός καταλύτης πάει να είναι το ίδιο το χρήμα και γίνεται ο tech provider της πλατφόρμας, αγκαζέ με τους developers που θα δώσουν τα software εργαλεία για την μετάβαση. Γιαυτό η Amazon, η Google, το Facebook, το WeChat ενσωματώνουν κανάλια ψηφιακών πληρωμών και διεκδικούν τις τεχνολογίες αιχμής.

Το μέλλον του …μέλλοντος;
Παρότι ένα μεγάλο μέρος του πλανήτη ακόμα προσπαθεί να συγχρονιστεί με την νέα πραγματικότητα των πληρωμών έρευνες όπως αυτή της Mastercard με τίτλο «The Future of Payments» ψηλαφούν τη μορφή του δεύτερου κύματος εξέλιξης των ψηφιακών πληρωμών διακρίνοντας βασικές 9 τάσεις ανάμεσα τους:

Tokenization: Η ψηφιοποίηση σχεδόν όλων των μορφών περιουσίας – από ακίνητα, μέχρι προσωπικά δεδομένα – θα καταστήσει την αξία τους προσβάσιμη και ανταλλάξιμη, δημιουργώντας νέες μορφές χρήματος, απελευθερώνοντας κεφάλαια, καθώς και νέα επιχειρηματικά μοντέλα.

Υπερ-πορτοφόλια (Ubiquitous Wallets): Ψηφιακά πορτοφόλια νέας γενιάς υπόσχονται ότι θα ενοποιήσουν την διαχείριση πληρωμών και συναλλαγών με την φύλαξη και διαχείρισή ψηφιακών πιστοποιητικών και εγγράφων, αλλά και θα παρέχουν υπηρεσίες monitoring της ευρύτερης περιουσίας μας, σε ένα φιλικό ψηφιακό περιβάλλον.

Προγραμματισμένες Πληρωμές (Programmable Payments): Στο μέλλον, οι προγραμματισμένες πληρωμές θα εφαρμοστούν σε πολύπλοκες, μεγάλης κλίμακας συναλλαγές, αναδιαμορφώνοντας τις αλυσίδες εφοδιασμού, τις πληρωμές δικαιωμάτων (royalties) κλπ. ενώ ο συνδυασμός τους με επιπλεόν προδιαγραφές κυβερνοασφάλειας, θα οδηγήσει σε πιο «έξυπνες» επιλογές πληρωμής.

Συνδεδεμένες Οικονομικές Υπηρεσίες (Connected Finance): Tο open banking και η ενσωματωμένη χρηματοδότηση (embedded finance), θα συνδυαστούν για να δημιουργήσουν λύσεις «συνδεδεμένων οικονομικών υπηρεσιών» που διευκολύνουν τις πληρωμές γεφυρώνοντας φυσικά, ψηφιακά και εικονικά περιβάλλοντα χάρη σε αναδυόμενες τεχνολογίες από το VR ως τα DLT.

Δίκτυο πληρωμών χωρίς σύνορα (Borderless Rails): Η εμπορική δραστηριότητα θα ξεπερνά τα εμπόδια που περιορίζουν σήμερα τη ροή των χρημάτων, των δεδομένων, των αγαθών και των υπηρεσιών, τόσο σε γεωγραφικές όσο και σε ψηφιακές αγορές.

Διευρυμένης αποδοχής πληρωμές (Unleashing Acceptance): Η αναζήτηση της καλύτερης εμπειρίας πελάτη θα εμπλουτιστεί με νέες επιλογές πληρωμής, ταχύτερες και πιο ευέλικτες. Δίνοντας περισσότερα κανάλια πληρωμών στους εμπόρους και δυνατότητες επιλογής στους καταναλωτές, τόσο σε τρόπους όσο και σημεία πληρωμών.

Συμπεριληπτική Πίστωση (Inclusive Credit): Νέα μοντέλα βαθμολόγησης στον τομέα των πιστώσεων και λύσεις δανεισμού θα ενισχύσουν τις ιστορικά υποχρηματοδοτούμενες κοινότητες παγκοσμίως, ενισχύοντας την περιφερειακή ανάπτυξη, με κεφάλαια και ευκαιρίες.

Συνειδητή Κατανάλωση (Conscious Consumerism): Οι καταναλωτές θα χρησιμοποιούν την οικονομική τους δύναμη για να ανταμείψουν τις εταιρείες που στηρίζουν έμπρακτα τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς τους στόχους και να προτιμούν επιχειρήσεις που λειτουργούν ηθικά σε κάθε έκφανση της δραστηριότητάς τους, βασιζόμενοι σε data που θα παρέχονται άμεσα και εύκολα πάνω στη διαδικασία της πληρωμής.

Εμπιστοσύνη (Embedded Trust): Οι καταναλωτές θα διαμορφώνουν την ατζέντα της κυβερνοασφάλειας, επιλέγοντας να κάνουν τις ψηφιακές πια συναλλαγές τους μόνο με εταιρείες που πείθουν ότι προστατεύουν τα προσωπικά δεδομένα και την περιουσία των πελατών τους.

 

Οι ψηφιακές πληρωμές υπολείπονται  των πληρωμών με μετρητά
Η Σταυρούλα Καμπουρίδου, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Διατραπεζικά Συστήματα (ΔΙΑΣ) ΑΕ, μιλάει για το παρόν και το μέλλον των ψηφιακών πληρωμών στην Ελλάδα και εξηγεί ότι τα μετρητά παραμένουν κυρίαρχα.

Πώς διαμορφώνεται σήμερα το τοπίο των πληρωμών στη χώρα μας;

Η πτυχή των payments στην Ελλάδα κατά την τελευταία τριετία κινείται με σημαντικά αυξανόμενα μεγέθη, ως αποτέλεσμα της σταδιακής ωρίμανσης της αγοράς και των stakeholders της, της ασφάλειας, της ευκολίας, της ταχύτητας και του στοιχείου της αμεσότητας που προσφέρουν. Πέρυσι, η ΔΙΑΣ διεκπεραίωσε 368 εκατ. συναλλαγές, η αξία των οποίων ανερχόταν σε 407 δισεκατομμύρια ευρώ, τη στιγμή κατά την οποία τα αντίστοιχα μεγέθη το 2020 ήταν 292 εκατομμύρια. Μάλιστα, φέτος, κατά το εξάμηνο Ιανουαρίου-Ιουνίου, τα μεγέθη κινούνται για 3η χρονιά με διψήφια ποσοστά αύξησης, επιτρέποντάς μας να αισιοδοξούμε πως το 2023 θα καταφέρουμε να “σπάσουμε” το φράγμα των 400 εκατομμυρίων συναλλαγών, με τη συνολική τους αξία να υπερβαίνει τα 450 δισεκατομμύρια ευρώ. Παράλληλα, για το 2023 οι άμεσες πληρωμές θα εξακολουθήσουν να κατέχουν ξεχωριστή θέση και σε ότι αφορά στα προϊόντα της ΔΙΑΣ, ενώ προσδοκούμε στην επέκταση της αξιοποίησής τους στο σύνολο των διατραπεζικών συναλλαγών, συμπεριλαμβανομένου και του λιανεμπορίου με τη χρήση του IRIS.

Μπορείτε να μας δώσετε ορισμένα μεγέθη που να θεμελιώνουν τη δυναμική των προϊόντων της ΔΙΑΣ σε συνάρτηση με τις άμεσες πληρωμές;

Ανέκαθεν πρεσβεύω πως οι αριθμοί αποτυπώνουν την αλήθεια. Σε αυτό το πλαίσιο, η υπηρεσία IRIS Person to Person (P2P) για την άμεση μεταφορά χρημάτων μεταξύ ιδιωτών, ήδη αριθμεί περισσότερους από 1,75 εκατ. χρήστες, ενώ μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους αναμένεται να ξεπεράσει τους 2 εκατ. χρήστες. Η χρήση του IRIS εξαπλώνεται ραγδαία, από στόμα σε στόμα, και τροφοδοτεί περαιτέρω την ανάπτυξή μας, υποκαθιστώντας κατά κύριο λόγο τη χρήση των μετρητών. Τον Μάιο του 2023 ενεγράφησαν στην υπηρεσία 66 χιλ. νέοι χρήστες, δεκαπλάσιος μηνιαίος ρυθμός εγγραφής χρηστών σε σχέση με 3 χρόνια πριν (6,6 χιλ. εγγραφές τον Μάιο 2020), ενώ το πλήθος των συναλλαγών ήταν 37 φορές μεγαλύτερο σε σχέση με τον Μάιο του 2020 (1,6 εκ. από 43 χιλ.).

Υπάρχει περίπτωση να βρισκόμαστε σε μια πορεία προς το τέλος των «αναλογικών» πληρωμών; Εάν ναι, σε ποιο σημείο της διαδρομής βρισκόμαστε;

Σήμερα, ο όρος “τέλος” και η έννοια των μετρητών, σε καμία περίπτωση δεν δείχνουν να αποτελούν μια διαφαινόμενη πραγματικότητα. Κάθε άλλο. Αρκεί να σημειωθεί πως οι διατραπεζικές Account-to-Account (Α2Α) πληρωμές στο λιανεμπόριο, αντιπροσωπεύουν το 18% της αξίας των συναλλαγών στο ηλεκτρονικό εμπόριο στην Ευρώπη, αλλά κάτι λιγότερο από 1% στην Ελλάδα. Γίνεται αντιληπτό πως πρέπει να διανύσουμε αρκετό δρόμο έως ότου να φτάσουμε σε ένα σημείο, τέτοιο, όπου οι ηλεκτρονικές πληρωμές θα αποσπάσουν σημαντικό μερίδιο αγοράς έναντι αυτών που γίνονται μέσω μετρητών. Παρόλα αυτά, δηλώνουμε αισιόδοξοι καθότι η κυβέρνηση έχει αντιληφθεί ξεκάθαρα πως η οδός των ηλεκτρονικών συναλλαγών υπόσχεται την αποτελεσματικότερη πάταξη της φοροδιαφυγής και την αύξηση των Δημοσίων εσόδων, με θετικές επιπτώσεις για το σύνολο της κοινωνίας. Επιπροσθέτως, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα καταλαβαίνουν πως πρόκειται για έναν λιγότερο κοστοβόρο τρόπο διεξαγωγής συναλλαγών, καθώς το φυσικό χρήμα είναι το πιο ακριβό μέσο πληρωμής για αυτές, ενώ και οι επαγγελματίες και μεμονωμένοι χρήστες μέσω των payments απολαμβάνουν ταχύτητα, ασφάλεια και πιο χαμηλές χρεώσεις.

Ποιες είναι οι τάσεις που κυριαρχούν στην ανάπτυξη των λύσεων ψηφιακών πληρωμών αυτή τη στιγμή;

Θα τις συνόψιζα στην διαρκώς διευρυνόμενη χρήση των συσκευών κινητής τηλεφωνίας στο ηλεκτρονικό εμπόριο, στην ευκολία και ασφάλεια που εισάγει η υιοθέτηση των QR πληρωμών, αλλά και στην ανταγωνιστική πρόταση των instant payments, σε συνδυασμό με την διαφαινόμενη τάση για την αναζήτηση ενδυνάμωσης της ευρωπαϊκής κυριαρχίας. Ήτοι, της κυριαρχίας της Ε.Ε. στο ίδιο το σύστημα πληρωμών, προκειμένου να αποφευχθούν εκφυλιστικά φαινόμενα εισόδου εταιρειών από τρίτες χώρες.

 

Υβριδικό το μέλλον των πληρωμών
Η Μάγδα Σουρέλη, Director, Cards Business/ Retail Payments Development & E-Payments/ Liaison Office στην Τράπεζα Πειραιώς αναλύει τις τεχνολογικές τάσεις που επηρεάζουν τις ψηφιακές πληρωμές και υποστηρίζει ότι το μέλλον των πληρωμών θα είναι υβριδικό.

Ποιες είναι για εσάς οι τεχνολογίες που κυριαρχούν στην ανάπτυξη των λύσεων ψηφιακών πληρωμών αυτή τη στιγμή;

Οι τεχνολογίες των ψηφιακών πληρωμών έχουν φέρει επανάσταση στον τρόπο που διενεργούνται σήμερα οι συναλλαγές, βελτιώνοντας δραματικά την ευκολία, την ταχύτητα, την αποτελεσματικότητα και την προσβασιμότητα σε αυτές, αναβαθμίζοντας τη συνολική εμπειρία των πελατών και ως προς την ασφάλεια και την προστασία από απάτη. H βασική τεχνολογία που κυριαρχεί αυτή τη στιγμή στις ψηφιακές πληρωμές είναι αυτή των ανέπαφων πληρωμών μέσω Near Field Communication (NFC), Radio Frequency Identification (RFID), ή σάρωσης QR κωδικών. To NFC χρησιμοποιείται κυρίως στις κάρτες, και τα ψηφιακά πορτοφόλια (π.χ. Google Wallet, Apple Pay, Garmin Pay) και δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να πληρώνουν άμεσα, μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, πλησιάζοντας απλά την κάρτα, ή την όποια συσκευή (κινητό, ρολόι κλπ.) στο τερματικό σημείο της αγοράς. Μια άλλη σημαντική τεχνολογία αφορά στις εφαρμογές/ συστήματα για πληρωμές P2P, οι οποίες πραγματοποιούνται, χωρίς ενδιάμεσο, από το ένα πρόσωπο στο άλλο. Λύσεις όπως PayPal, Venmo, Swipp, Square Cash, και το IRIS payments στην Ελλάδα, επιτρέπουν σήμερα στους χρήστες να στείλουν χρήματα σε οικογένεια, φίλους, ή ακόμα και σε πάροχο επαγγελματικών υπηρεσιών, πολύ απλά και εύκολα μόνο με τον αριθμό κινητού ή το ΑΦΜ του δικαιούχου.

Ποιες τεχνολογίες βλέπετε να κυριαρχούν στο μέλλον;

Οι τάσεις στις συναλλαγές για real time, άμεσες και ασφαλείς πληρωμές επιβάλλουν συνεχείς αλλαγές και αναδεικνύουν νέες, εξελιγμένες, τεχνολογικές λύσεις. Το Blockchain αποτελεί μια αναδυόμενη τεχνολογία που υιοθετείται ολοένα και περισσότερο για την υποστήριξη ταχύτητας και ασφάλειας στις συναλλαγές. Παρόλο που έχει συνδεθεί κατά βάση με τα κρυπτονομίσματα, το blockchain και γενικά οι distributed ledger λύσεις συμβάλλουν στην μη μεταβαλλόμενη καταγραφή/ αποθήκευση των συναλλαγών σε ένα μη κεντροποιημένο δίκτυο εμποδίζοντας την παραποίησή τους, συμβάλλοντας παράλληλα στον έλεγχο της προσφοράς και στην παρακολούθηση της κυκλοφορίας του χρήματος και στην αποφυγή πληθωρισμού. Άλλη τεχνολογία, εξίσου σημαντική για το οικοσύστημα των ψηφιακών πληρωμών, είναι τα Biometrics. Οι χρήστες υιοθετούν διάφορες λύσεις όπως την αναγνώριση δακτυλικού αποτυπώματος και προσώπου για να διενεργήσουν ασφαλείς ψηφιακές συναλλαγές. Παρόλο που τα biometrics προκαλούν προβληματισμό ως προς την προστασία δεδομένων και την ασφάλεια, εκτιμάται πως θα εξακολουθήσουν να έχουν θετική ανάπτυξη.

Πώς βλέπετε το μέλλον των πληρωμών; Οδεύουμε προς το τέλος των «αναλογικών» πληρωμών και σε ποιο σημείο της διαδρομής βρισκόμαστε;

Τα μετρητά είναι το κυρίαρχο μέσο πληρωμής, καθώς κατά το μεγαλύτερο μέρος τους οι καθημερινές πληρωμές γίνονται με τραπεζογραμμάτια ή κέρματα. Τα μετρητά είναι επίσης απαραίτητα για την ενσωμάτωση πολιτών από κοινωνικά ευπαθείς ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι ή όσοι έχουν χαμηλότερο εισόδημα.
Στην Ελλάδα, η χρήση των μετρητών είναι ακόμη πολύ διαδεδομένη. Για πρώτη φορά πάντως, το 2022 οι αγορές με κάρτα ξεπέρασαν τις αναλήψεις μετρητών. Παράλληλα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο ενθαρρύνεται η χρήση μετρητών. Πρόσφατα, μάλιστα, μέσω των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την PSD3 και τη νέα οδηγία PSR, δρομολογείται ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο με γνώμονα τη χρηματο-οικονομική συμπερίληψη (financial inclusion) που ευνοεί την εύκολη πρόσβαση σε μετρητά (‘ανοίγοντας’ τη δυνατότητα ανάληψης σε σημεία λιανικής -cash in shop). Άρα, οι αναλογικές πληρωμές (αν αποδώσει κάποιος αυτόν τον όρο στις πληρωμές με μετρητά) θα συνεχίσουν να υπάρχουν και να εξυπηρετούν συγκεκριμένες ανάγκες της αγοράς.

Παράλληλα, η διείσδυση των ψηφιακών πληρωμών αυξάνεται συνεχώς, με τις κάρτες είτε σε φυσική μορφή, είτε σταδιακά μέσω wallets, να καθιερώνονται πλέον ως ο βασικός τρόπος που ο καταναλωτής πληρώνει ηλεκτρονικά. Μάλιστα, η εξέλιξη της τεχνολογίας μέσω ΑΙ, SaaS κλπ. αναμένεται να βοηθήσει σημαντικά στην περαιτέρω ψηφιοποίηση της οικονομίας.
Προς αυτή την κατεύθυνση, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διερευνά το ενδεχόμενο εισαγωγής του «ψηφιακού ευρώ», ως συμπλήρωμα των μετρητών. Το ψηφιακό ευρώ θα είναι διαθέσιμο παράλληλα με τα υφιστάμενα εθνικά και διεθνή ιδιωτικά μέσα πληρωμής, όπως κάρτες ή εφαρμογές, και θα λειτουργεί σαν ψηφιακό πορτοφόλι που θα μπορεί να χρησιμοποιείται ανά πάσα στιγμή και οπουδήποτε στη ζώνη του ευρώ. Το μέλλον των πληρωμών μεσοπρόθεσμα θα συνεχίσει να είναι υβριδικό, με κάθε μέσο αναλογικό ή ψηφιακό να ανταποκρίνεται σε διαφορετικές προκλήσεις και να παρέχει σημαντικές λειτουργίες και οφέλη».

Tαχύτητα, αμεσότητα και …απλότητα
Ο Νάσος Παυλίδης, Director of Financial Products Division, Alpha Bank, υποστηρίζει ότι οι τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα των πληρωμών είναι ραγδαίες, με κυρίαρχο ζητούμενο την ταχύτητα αλλά και την ασφάλεια.

Οι εξελίξεις στις πληρωμές τα τελευταία 10 χρόνια έχουν μεταλλάξει ραγδαία ένα σχετικά στάσιμο τα προηγούμενα χρόνια τοπίο, με καίριες μεταβολές στη συναλλακτική πρακτική, που ως κοινό παρονομαστή έχουν τη βελτίωση της αίσθησης του συναλλασσόμενου, την αφαίρεση κάθε σημείου τριβής ή δυσκολίας στην ολοκλήρωση της συναλλαγής.
Πληρωμή με το κινητό, με το ρολόι, με QR Code, μέσω social media, η καινοτομία αλλάζει το τοπίο σε ιλιγγιώδεις ρυθμούς που ασθμαίνει η αγορά να απορροφήσει και να διακρίνει.

Κυρίαρχη τάση πλέον είναι η μετάβαση στη συναλλαγή σε πραγματικό χρόνο, ανεξαρτήτως γεωγραφίας. Η πανταχού παρούσα valeur εκκαθάρισης έχει ήδη γίνει παρωχημένη, με την απαίτηση από επιχείρηση και ιδιώτη πλέον όλες οι συναλλαγές να γίνονται σε πραγματικό χρόνο, από οιοδήποτε μέσο ανεξαρτήτως γεωγραφικού χώρου ή δικτύου συναλλαγής.
Εντός της χώρας έχουμε ήδη τη σχετική τεχνολογία τα τελευταία χρόνια, το IRIS από τη ΔΙΑΣ, η οποία πλέον έχει ενταχθεί στο αντίστοιχο πανευρωπαϊκό δίκτυο του SCT Instant.
Η φιλοδοξία είναι το Instant Transfer πλέον να διασχίζει νομισματικές ζώνες, συμπεριλαμβάνοντας και άλλες ηπείρους με ώριμες υποδομές, με τις περισσότερες πλατφόρμες να οδεύουν σε διασύνδεση ώστε να μπορείς να στείλεις από τη μια άκρη του κόσμου ως την άλλη χρήματα σε χρόνο δευτερολέπτων.

Οι διασυνοριακές συναλλαγές θα αποκτήσουν την αμεσότητα εκκαθάρισης ενός τηλεφωνήματος. Η ανάγκη πολύπλοκων και μακροσκελών λογαριασμών IBAN, κωδικών SWIFT, τραπεζών εκκαθάρισης και λοιπών τεχνικών στοιχείων σύνθετων για τον απλό πολίτη, με τη σειρά της βαίνει προς κατάργηση.
Η χρήση του τηλεφωνικού αριθμού ως αναγνωριστικού του λογαριασμού αποκτά κρίσιμη μάζα, με την Ελλάδα να έχει προχωρήσει εδώ και χρόνια σε αντίστοιχη λύση, πάλι μέσω της σουίτας IRIS Mobile μέσω της ΔΙΑΣ ενώ πλέον αντίστοιχη λύση προωθείται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο μέσω της Ευρωπαϊκής υποδομής TIPS, αναμενόμενο εντός των επομένων μηνών.
Το αποτέλεσμα όλης αυτής της διευκόλυνσης είναι η σημαντική μετάβαση, τουλάχιστον στο Ελληνικό περιβάλλον, από το φυσικό χρήμα στο ηλεκτρονικό, ιδίως στις νεότερες γενιές με τη μεγαλύτερη εξοικείωση με τη τεχνολογία.

Είναι μια εξέλιξη που συμβαδίζει με αντίστοιχες τάσεις, ιδιαίτερα στη βόρεια Ευρώπη, όπου η μεταφορά αξίας με τέτοιες υπηρεσίες είναι η προεξάρχουσα πρακτική.
Ακόμα καλύτερα, οι υπηρεσίες αυτές εκτείνονται και στη πληρωμή για εξόφληση για υπηρεσίες και προϊόντα, όπου με αντίστοιχες υπηρεσίες και τη χρήση κατά κόρο της αναγνώρισης του QR Code πλέον υπάρχει ουσιώδης βελτίωση της εμπειρίας συναλλαγής. Είναι δυνατό αυτό να το δει κανείς μελλοντικά να διασυνδέεται ακόμα και με βιομετρικά χαρακτηριστικά για την ολοκλήρωση της συναλλαγής, εξαλείφοντας την ανάγκη για επιπλέον συσκευές και κωδικούς.
Είναι αβέβαιο πως θα ολοκληρωθεί αυτό το τοπίο τα επόμενα χρόνια, ήδη οι περισσότερες από αυτές τις επιλογές δεν υπήρχαν στον ορίζοντα τα προηγούμενα χρόνια, ή καν δεν ήταν αναμενόμενο να έχουν κρίσιμη μάζα αποδοχής από το συναλλακτικό κοινό.

Σαφώς έως τώρα βλέπουμε λύσεις οι οποίες έχουν τεχνική ευκολία για το συναλλασσόμενο, διατηρούνται όμως σε ασφαλή και εδραιωμένα δίκτυα συναλλαγής, καθώς ο συναλλασσόμενος επιζητεί την ασφάλεια και την αναγνώριση του παρόχου στα εργαλεία που διαχειρίζεται τη περιουσία του. Μέσα σε ένα πέλαγος νέων λύσεων και τεχνολογικών καινοτομιών, εξακολουθεί ο ιδιώτης και η επιχείρηση να έχει την εγγενή ανάγκη ασφάλειας στη διαχείριση της περιουσίας του και των πληρωμών του.