Την ιστορία και την εξέλιξη του Open Source αλλά και τη στάση των εταιρειών Πληροφορικής αναφορικά με το θέμα αναλύει στο netweek ο Χάρης Θεοχάρης, Διευθυντής Πληροφοριακών Συστημάτων της Ασπίς Πρόνοια.
Το σημερινό περιβάλλον επιβάλλει σημαντικές και ταχύτατες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι επιχειρήσεις λειτουργούν. Αυτή η σχεδόν ταυτολογική έκφραση (αφού οι επιτυχημένες επιχειρήσεις είναι αυτές που αντιμετωπίζουν με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα τις αντικειμενικές αλλαγές στο οικονομικό – επιχειρηματικό – κοινωνικό πεδίο) έχει συγχρόνως καταντήσει λάστιχο: Από δικαιολογία για κάθε είδους προώθηση κρυφών επιδιώξεων μέχρι και τσιτάτο για τον εξορκισμό όλων των δεινών που υπάρχουν!
Υπάρχει όμως μια σημαντική αλλαγή που συντελείται τα τελευταία χρόνια στη βιομηχανία της Πληροφορικής και η οποία αλλάζει τα δεδομένα στον τρόπο λειτουργίας της. Αυτή η αλλαγή, που ονομάζεται Open Source, έχει σημαντικότατες επιπτώσεις οι οποίες -εξαιτίας της ύπαρξης Τμήματος Πληροφορικής σε κάθε επιχείρηση από ένα μέγεθος και πάνω- αρχίζει να επηρεάζει τις επιχειρήσεις όλων των κλάδων της οικονομίας.
Coopetition
Οταν το 1992, ο Ray Noorda δημιουργούσε το νεολογισμό Coopetition για να περιγράψει τη στρατηγική της Novell, φυσικά δεν μπορούσε να προβλέψει την αλλαγή που θα συντελείτο από το Open Source.
Στη βάση της όμως, η πρακτική αυτή έχει τα χαρακτηριστικά coopetition. Μια εταιρεία παρέχει τον κώδικα του λογισμικού της στους προγραμματιστές αλλά και αυτοί με τη σειρά τους βοηθούν στην ανάπτυξη λειτουργιών ή σε συμπληρωματικές διαδικασίες, όπως ο έλεγχος, η δημιουργία οδηγιών και documentation ή η παροχή συμβουλών υποστήριξης.
Σε περιπτώσεις στις οποίες πολλές εταιρείες συνεργάζονται σε κάποιο σημαντικό τομέα λογισμικού (το governing board της Java αποτελεί ένα παράδειγμα), τότε κάθε μία εταιρεία χρηματοδοτεί μέρος της ανάπτυξης του λογισμικού και άρα τις άλλες εταιρείες, αλλά συγχρόνως παίρνει πίσω τις βελτιώσεις που παρέχουν οι υπόλοιπες δωρεάν.
Μικρή ιστορική αναδρομή
Το Open Source ξεκινάει επισήμως τον Απρίλιο 1998. Αυτό συμβαίνει σε μια συνάντηση στο Palo Alto κατά την οποία η Christine Peterson προτείνει αυτό το όνομα για την πρόσφατη ανακοίνωση της Netscape σχετικά με το πώς θα επιτρέψει την πρόσβαση στον κώδικά της.
Σε ψηφοφορία που έγινε τον ίδιο μήνα στο συμπόσιο «Freeware Summit» (μετέπειτα «Open Source Summit») οι σύνεδροι ψήφισαν υπέρ του όρου (ευτυχώς έχασε το sourceware!).
Στην αρχή, συστήματα που θα λέγαμε ότι κατέχουν χαμηλή θέση στο stack της αλυσίδας λογισμικού ήταν ο στόχος του κινήματος: Λειτουργικό με το Linux, Web Server με τον Apache, Web Browser με τον Netscape και αργότερα τον Mozilla (σήμερα Firefox) και τέλος Application Server με τον JBoss.
Σιγά σιγά το κίνημα ανδρώθηκε και πάρα πολλές εταιρείες προσφέρουν τα συστήματά τους, τα οποία αποτελούν πια πλήρεις επιχειρησιακές εφαρμογές, με την μορφή του Open Source. Κοιτώντας στο SourceForge μπορεί να βρει κανείς ERP, CRM, Email Servers και Clients παιχνίδια και κάθε είδους λογισμικό.
Η κατάσταση σήμερα
Οι εταιρείες Πληροφορικής έχουν ήδη αναγκαστεί να απαντήσουν στο ζήτημα του Open Source με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όπως περίπου δηλαδή όλες οι εταιρείες πρέπει να απαντήσουν στο ζήτημα του Internet. Οι απαντήσεις τους, σε γενικές γραμμές, εμπίπτουν σε μια από τέσσερις κατηγορίες:
Αρνηση: Σε αυτή την περίπτωση, η εταιρεία δεν θεωρεί ότι το Open Source είναι βιώσιμο μοντέλο και προσπαθεί να το πολεμήσει όσο περισσότερο μπορεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι η Microsoft, αν και τα τελευταία σημάδια δείχνουν πως η στάση της γίνεται διαλλακτικότερη. Είναι και αυτό δείγμα της δύναμης του Open Source.
Μερικός ενστερνισμός: Η εταιρεία θεωρεί το Open Source ως το μη χείρον. Συνεπώς, εκεί που μπορεί να το αποφύγει το κάνει, αλλά όπου τα πράγματα δεν είναι ελεγχόμενα τότε το δέχεται και το προωθεί. Το μοντέλο αυτό είναι βιώσιμο και μπορεί να μεγιστοποιήσει τα οφέλη για την επιχείρηση όσο το core business της είναι προστατευμένο. Αργά ή γρήγορα, όμως, αυτό που υπάρχει στην περιφέρεια έρχεται και προς το κέντρο. Τα πιο τρανταχτά παραδείγματα εδώ είναι η IBM και η Oracle.
Πλήρης ενστερνισμός: Η στρατηγική αυτή αγκαλιάζει το Open Source, συνήθως γιατί η κατάσταση της εταιρείας είναι τόσο δεινή ώστε να χρειάζεται να αλλάξει ριζικά τον στρατηγικό προσανατολισμό της. Οταν συμβαίνει, το κίνημα κερδίζει έναν σημαντικό σύμμαχο που προσφέρει πολλά στους σκοπούς του. Novell και Sun Microsystems είναι οι δύο εκπρόσωποι του είδους. Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι η Sun Microsystems «άνοιξε» τις προδιαγραφές των μικροεπεξεργαστών της, ανοίγοντας για πρώτη φορά το δρόμο του Open Source και στο hardware.
Open Source startup: Η εταιρεία φτιάχτηκε με αυτόν τον σκοπό. Το λογισμικό που προσφέρει να είναι ανοιχτό και να αναπτύσσεται με αυτό το μοντέλο, όχι μόνο για λόγους πρακτικούς αλλά και για «φιλοσοφικούς» (άρα στρατηγικούς-επιχειρηματικούς). Σε αυτήν την κατηγορία μία είναι η κύρια εκπρόσωπος του είδους, η RedHat, η οποία αγόρασε και τη δεύτερη πιο σημαντική, την JBoss. Φυσικά το Mozilla Foundation πρέπει να συνυπολογιστεί εδώ.
Το δια ταύτα
Τι σημαίνουν όλα αυτά για εμάς; Πολλά και τίποτε είναι φυσικά η απάντηση. Εμείς είμαστε οι πελάτες όλων αυτών των εταιρειών Πληροφορικής και έχουμε μόνο να κερδίσουμε από τις αλλαγές αυτές. Κερδίζουμε κάποιες φορές χωρίς να κάνουμε τίποτε, αφού τα κόστη του «κλειστού» software έχουν μειωθεί, ως αποτέλεσμα του Open Source. Σε πολλές περιπτώσεις όμως μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τις ευκαιρίες του Open Source με πιο ενεργητικό τρόπο.Ο πιο συχνός τρόπος να ξεκινήσει κανείς είναι να βάλει λειτουργικό Linux ή Solaris σε servers που έχει τη δυνατότητα να το κάνει. Για παράδειγμα, μηχανήματα που χρησιμοποιούνται για Web Servers ή για EJB Application Servers. Σε δεύτερο επίπεδο, μπορεί κάποιος να προχωρήσει στη χρησιμοποίηση του Apache Web Server και, ανάλογα με την αρχιτεκτονική των εφαρμογών του στον Tomcat ή στον JBoss application server.
Τέλος, η χρησιμοποίηση της MySQL και της PHP ως βάσης και κύριας scripting γλώσσας συμπληρώνουν το παζλ στο backend. Στην πλευρά του client, o Firefox γίνεται όλο και δημοφιλέστερος. Είναι αλήθεια ότι διαθέτει αρκετά πλεονεκτήματα σε σχέση με τον κύριο ανταγωνιστή του, αλλά και ότι αν μη τι άλλο πρέπει να πιστωθεί ότι προκάλεσε την αφύπνιση της Microsoft στον τομέα των browser. Οι πιο τολμηροί μπορούν να προχωρήσουν ακόμη και σε αλλαγές στο Office (Το Openoffice μπορεί να καλύψει έναν μεγάλο αριθμό χρηστών με ικανοποιητικότατο τρόπο – όχι όμως τους πιο απαιτητικούς χρήστες), στον email server με δυνατότερη επιλογή στον τομέα το Zimbra.
Ακόμη υπάρχει και η επιλογή του Asterisk (και κυρίως των παραγώγων του) στον τομέα του IP τηλεφωνικού κέντρου και του Alfresco στο Document Management.
Τα οφέλη για τους τολμηρούς είναι χαμηλότερα κόστη αγοράς και συντήρησης. Υπάρχουν όμως και δυσκολίες. Τα βήματα πρέπει να είναι προσεκτικά και σταδιακά. Τα στελέχη του κλάδου Πληροφορικής που θα ασχοληθούν με αυτού του είδους το λογισμικό, πρέπει να είναι διατεθειμένα να ψάξουν, να αξιολογήσουν και να ενσωματωθούν σε μια παγκόσμια κοινότητα χρηστών και προγραμματιστών, στην οποία μπορούν να προσφέρουν αλλά και να πάρουν πάρα πολλά. Αντίστοιχα θα ωφεληθεί και θα ωφελήσει και η εκάστοτε εταιρεία.