Ο ψηφιακός μετασχηματισμός του ευρύτερου κλάδου της υγείας συνεχίζει ακάθεκτος παρά τις προκλήσεις των καιρών και όλοι οι εμπλεκόμενοι αναμένουν τη «διάγνωση» μετά τις πρώτες εφαρμογές καινοτομιών όπως η Tεχνητή Nοημοσύνη στον πιο ευαίσθητο ίσως κλάδο εφαρμογής των ψηφιακών τεχνολογιών σε μια κοινωνία.

Όταν ήμουν μικρός o αγαπημένος μου γιατρός ήταν ο Dr. Leonard H. McCoy. Ο γιατρός του HSS Enterprise – του διαστημοπλοίου στο σύμπαν του Star Trek για όσους δεν το πρόλαβαν ούτε στις επαναλήψεις- δεν είχε ούτε στηθοσκόπιο περασμένο στο σβέρκο, ούτε τα τρομερά γλωσσοπίεστρα με τα οποία μας βασάνιζαν κάθε φορά που οι αμυγδαλές μας έκαναν τα δικά τους, στην τσέπη. Ούτε καν την λευκή μπλούζα που σημειολογικά σήμαινε «ωχ αυτό θα πονέσει» όταν είμασταν μικροί. Αντί για όλα αυτά σκάναρε τους ασθενείς του βολικότατα ντυμένους, με ένα μικρό τσαντάκι- υπολογιστή που θύμιζε άβολα κάτι ανάμεσα σε φωτογραφική μηχανή Rolleiflex και κασετόφωνο υπαγόρευσης γραφείου και έστελνε τα δεδομένα πίσω στο διαστημικό ιατρείο του. Μπορεί αυτά να τα θαυμάζαμε μια εποχή που οι τηλεοράσεις ήταν ακόμα ξύλινες, ασπρόμαυρες και οι μικρότεροι υπολογιστές είχαν διαστάσεις κομοδίνων, αλλά για κάθε μικρό φουτουριστή των 80ς ήταν «λογικό» αφού στο μέλλον όλα -και οι ασθένειες- θα ήταν θέμα τεχνολογίας και «κομπιούτερ».

Παραδόξως αυτή η εποχή ήρθε πολύ νωρίτερα από όσο νομίζαμε. Αν μη τι άλλο το πρώτο Star Trek περιέγραφε ένα μακρινό 2266 Μ.Χ. Έτσι η επόμενη ανάλογη έντονη εντύπωση προκλήθηκε όταν η είδηση πως ένας ιστιοπλόος που τραυματίστηκε βαριά προσπαθώντας να κάνει μόνος του τον περίπλου της Γης σώθηκε ανταλλάσσοντας φωτογραφίες και πληροφορίες του τραύματος του με οδηγίες αντιμετώπισης του με έναν γιατρό online μέσω διαδικτύου, όταν αυτό ακόμα ήταν στην πρώτη φάση της εξάπλωσης του.

Πολλές ερασιτεχνικές αυτό-διαγνώσεις μέσω Google μετά, η υγεία έχει αγκαλιάσει σφιχτά την τεχνολογία πληροφορίας και επικοινωνίας και οι σχέσεις τους συνεχίζουν να γίνονται όλο και πιο στενές. Και ευτυχώς αφού κανείς δεν θέλει να φανταστεί τι θα γινόταν με την εξέλιξη του κορονοϊού αν για παράδειγμα το υπουργείο υγείας δεν είχε προσφύγει στη «θεραπεία» του ψηφιακού. Και αυτό με τη σειρά του να εμπλακεί από τον έλεγχο και την διασταύρωση των δεδομένων της εξάπλωσης του υιού μέχρι την δημιουργία των εμβολίων αλλά και τον προγραμματισμό του εμβολιασμού. Φαντάζεστε να έπρεπε όλο αυτό να γίνει με την παλιά αναλογική και χάρτινη γραφειοκρατία; Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Εν αρχή ην… τα data
Χάρτινα για δεκαετίες, στις ΗΠΑ των 70ς πρωτο-άρχισε να γίνεται προφανές ότι αφενός ο όγκος των δεδομένων στα συστήματα υγείας ήταν πια τεράστιος, αφετέρου μέσα σε αυτά υπήρχαν απαντήσεις σε άπειρα ερωτήματα τόσο επιστημονικά όσο και οικονομικής φύσεως. Εκεί ήταν και η αφετηρία του IT ταξιδιού στα ηλεκτρονικά αρχεία υγείας.

Ακολούθησε η ηλεκτρονική συνταγογράφηση που έπρεπε να καλύψει πολλές ανάγκες από την παρακολούθηση της φαρμακευτικής αγωγής και κατανάλωσης μέχρι την διαχείριση των στοκ, χωρίς τα σανσκριτικά των χειρόγραφων συνταγών.

Η ψηφιοποίηση εξετάσεων ειδικά των απεικονιστικών που διευκόλυνε την αποστολή τους μακριά χωρίς την ανάγκη αναλογικού αντιγράφου. Και στις μέρες μας στην βελτιστοποίηση από προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης.

Οι εφαρμογές εξ αποστάσεως παρακολούθησης ασθενών που οδήγησαν και στις πρώτες εφαρμογές τηλε-ιατρικής, μέσα από την υποδομή του ευρύτερου IoT που προσαρμόζεται ανάλογα.

Τα συστήματα λογισμικού που έχοντας αποθηκευμένες ατελείωτες ιατρικά περιστατικά και δεδομένα μπορούν να βοηθούν τους γιατρούς στις διαγνώσεις και τις θεραπείες.

Τα ανάλογα συστήματα ελέγχου και διαχείρισης των νοσηλευτικών υποδομών, εξασφαλίζοντας αποτελεσματικότερη και οικονομικότερη λειτουργεία ιατρείων, νοσοκομείων και εξεταστικών κέντρων.

Αυτή η εξέλιξη της σχέσης του κλάδου της υγείας και της τεχνολογίας δεν έγινε βέβαια σε ένα βράδυ. Όπως αναφέρει και η μελέτη «The Evolution of Health Information Technology for Enhanced Patient-Centric Care in the United States: Data-Driven Descriptive Study» του U.S. National Institute of Health, από το 2009 ο αριθμός των ασθενών με ηλεκτρονικό αρχείο καταγραφής στην μεγαλύτερη «αγορά» health IT του Δυτικού κόσμου, έχει δεκαπλασιαστεί. Στο πιο τεχνολογικά αναπτυγμένο κομμάτι της Δύσης η πλειοψηφία αυτού του ποσοστού είναι διαθέσιμη στα νοσοκομεία, αλλά και «ανταλλάσσεται» ανάμεσα σε αυτά, ενώ το 5% περίπου των αρχείων είναι διαθέσιμα και ιδιωτικά σε γιατρούς, στα πλαίσια της προσπάθειας για αύξηση της διαλειτουργικότητας και της αποτελεσματικότητας. Μέρος αυτής της προσπάθειας είναι η αύξηση της ανταλλαγής δεδομένων ανάμεσα στα νοσοκομεία, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση και η διασύνδεση ιατρών, φαρμακείων και φορέων υγείας, γεγονός που έχει αυξήσει το ποσοστό της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης κατά 85% από το 2008. Το 95% των νοσοκομείων και το 65% των γιατρών διαχειρίζονται ηλεκτρονικά αρχεία υγείας ασθενών, ενώ το ψηφιακό reporting του τομέα της υγείας έχει ήδη ξεπεράσει σε συμμετοχή το 57% των επαγγελματιών υγείας. Από την πλευρά των ασθενών και των συγγενών τους ένα 40% έχει προσωπικά πρόσβαση στα ηλεκτρονικά αρχεία που αφορούν την υγεία του, όπως εξετάσεις και γνωματεύσεις είτε προσωπικά είτε μέσω εξειδικευμένων portal υγείας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αν και λειτουργεί με διαφορετικές αρχές και κανονιστικά πλαίσια κινείται προς την ίδια κατεύθυνση και μαζί της όλος ο ανεπτυγμένος κόσμος. Αυτό αντανακλάται και στα δεδομένα της έρευνας της Grand View Research με τίτλο «Healthcare IT Market Size, Share & Trends Analysis Report By Application (EHR, CPOE, Electronic prescribing systems, Medical Imaging Information), By Delivery Mode, By End Use, By Region, And Segment Forecasts, 2024 – 2030», όπου η συνολική αξία της αγοράς IT που εμπλέκεται στον κλάδο της υγείας εκτιμήθηκε το 2023, σε 663 δισεκατομμύρια δολάρια και αναμένεται να φτάσει τα 1.834,3 δισεκατομμύρια δολάρια ως το 2030 με μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 15,8%.

Κατά την έρευνα βασικοί μοχλοί αυτής της ανάπτυξης είναι η αυξανόμενη χρήση των smartphones, -με τους 3 στους 10 χρήστες κινητών να έχουν κατεβάσει και χρησιμοποιήσει τουλάχιστον μία εφαρμογή που συνδέεται με την υγεία στο κινητό τους- η αυξανόμενη ζήτηση για απομακρυσμένη παρακολούθηση ασθενών για βελτιωμένη εξωνοσοκομειακή περίθαλψη, οι ανάγκες για τεχνολογικά προηγμένες υποδομές πληροφορικής στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και η αύξηση του αριθμού των πρωτοβουλιών και των επενδύσεων που υποστηρίζουν την ηλεκτρονική υγεία και την ψηφιακή τεχνολογία. Σε αυτή την ανάπτυξη τη μερίδα του λέοντος έχει η Βόρεια Αμερική -κατά 40%- αλλά δεν είναι μικρή και η συνεισφορά χωρών όπως η Ινδία η οποία αποφάσισε την μαζική ψηφιοποίηση όσο περισσότερων διαδικασιών του κλάδου της υγείας μετά την πανδημία σε ένα τεράστιο πανεθνικό πρόγραμμα. Λύσεις που ξεχωρίζουν ακόμα είναι τα πρωτοποριακά προγράμματα που προσφέρουν SaaS λύσεις εξειδικευμένες για τις πιο απαιτητικές των εξετάσεων όπως οι ραδιολογικές εξετάσεις, αλλά ταυτόχρονα οι πιο διαδεδομένες ψηφιακές εφαρμογές αφορούν τις λύσεις της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης που προβλέπεται να αναπτύσσονται με ρυθμό 26,8% ως το 2030, ανάμεσα σε όλες τις λύσεις που υπόσχονται ευκολία και εξοικονόμηση κόστους και χρόνου για ιατρικό προσωπικό και ασθενείς.

Ψηφιακή θεραπεία για αναλογικές ασθένειες
Τελικά τα οφέλη που ήταν ήδη ορατά πριν τον κορονοιό, πλέον είναι παρόντα στην καθημερινότητα μας, αφού η καλύτερη φροντίδα ασθενών ξεκινά με το απλούστερο: διασφαλίζοντας ότι ακριβή και προσβάσιμα δεδομένα ασθενών είναι διαθέσιμα όταν και όπου χρειάζονται.

Δεν σταματά όμως εκεί. Τα ιατρικά δεδομένα μετατρέπονται πια εύκολα σε πληροφορία και στη συνέχεια σε γνώση. Η διαδικασία υπόσχεται μειωμένα ιατρικά σφάλματα, ελαχιστοποιώντας τα λάθη βελτιώνοντας διαρκώς την επικοινωνία και την ακρίβεια των δεδομένων. Σε δεύτερο επίπεδο η βελτιωμένη ανάλυση ιατρικών δεδομένων μεγάλης κλίμακας μπορεί να παρέχει δεδομένα για ιατρική έρευνα και να βοηθά τις υπηρεσίες δημόσιας υγείας να παρακολουθούν τις επιδημίες και τις τάσεις.

Παράλληλα σε επίπεδο διαχείρισης της ιατρικής υποδομής, επιτυγχάνεται αυξημένη αποδοτικότητα, μέσα από την απλοποίηση στις διοικητικές εργασίες και την μείωση της γραφειοκρατίας.

Το μεγαλύτερο ίσως κέρδος όμως είναι η πλατύτερη πρόσβαση στην ιατρική φροντίδα. Χάρη στην μετάγγιση των ΙοΤ δυνατοτήτων στην υγεία, την εξάπλωση της τηλεϊατρικής και την απομακρυσμένη παρακολούθηση, οι νέες πρακτικές θα μπορούν να επεκτείνουν την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, μακριά από τα αστικά κέντρα, με όλο και λιγότερους συμβιβασμούς.

Αυτά βέβαια δεν έρχονται χωρίς προβλήματα. Πρώτο και βασικότερο είναι η ασφαλής αποθήκευση και μετάδοση ηλεκτρονικών πληροφοριών υγείας των ασθενών είναι ζωτικής σημασίας και διέπετε από κανονισμούς όπως ο HIPAA.

Αλλά το netweek προτιμά να αφήνει τους ειδικούς να δώσουν μια πιο λεπτομερή εικόνα γι’ αυτό και απευθυνθήκαμε σε αυτούς με δύο βασικούς θεματικούς άξονες: Την ψηφιακή αναδιάρθρωση της υγείας σε Ελλάδα και Ευρώπη και το ζήτημα της κυβερνοασφάλειας μιας τόσο κρίσιμης υποδομής όπως το σύστημα υγείας.