Οι πλουσιότερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες του Κόλπου επενδύουν σε κολοσσιαία προγράμματα ανάπτυξης ΑΙ στο πλαίσιο της μεταμόρφωσης τους σε εξαγωγείς υπολογιστικής δύναμης και της εξασφάλισης της ευμάρειας και στην μετά το πετρέλαιο εποχή, φιλοδοξώντας να γίνουν οι άρχοντες του παιχνιδιού της τεχνητής νοημοσύνης.

Προσκαλώ όλους τους ονειροπόλους, τους καινοτόμους, τους επενδυτές και τους διανοητές, εδώ στο βασίλειο αυτό, να επιτύχουμε τις φιλοδοξίες μας μαζί» είχε πει χαρακτηριστικά ο πρίγκιπας Mohammed bin Salman της Σαουδικής Αραβίας στην ομιλία του για το ΑΙ το 2020.
Και πήγαν. Στην πρόσφατη Leap Tech Conference τον περασμένο Μάρτιο, ένα «μαγικό» χαλί (ή πανάκριβο μποτιλιάρισμα) από αεροπλάνα, ελικόπτερα, πούλμαν, supercars, λιμουζίνες και lear jet στρώθηκε προς ένα υπερσύχρονο εκθεσιακό κέντρο στην έρημο 50 χιλιόμετρα έξω από το Ριάντ, όπου ένα πλήθος από 200.000 επισκέπτες από όλο τον κόσμο ακολούθησαν μια τεράστια ταμπέλα που έγραφε «Το the Future». Ανάμεσα τους και κορυφαία στελέχη από την Αmazon ως την Google και από το Tik-Tok ως την Meta, τα οποία δεν τράβηξε τίποτα λιγότερο από τα ποτάμια από πετροδολάρια που η χώρα ήδη διοχετεύει σε επενδύσεις τεχνολογίας: υποδομές υπολογιστικής δύναμης και έρευνα στην τεχνητή νοημοσύνη. Σε αυτά ακριβώς ο Adam Selipsky της Amazon ανακοίνωσε πριν καλά καλά τελειώσει η έκθεση, ότι θα επενδύσουν 5,3 δισεκατομμύρια δολάρια στην χώρα. Οι διοργανωτές ανακοίνωσαν ότι συμφωνίες συνολικά 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων κλείστηκαν στους χώρους της έκθεσης, ενώ ανάλογες επενδύσεις είπαν ότι σχεδιάζουν εκεί οι Arvind Krishna της ΙΒΜ, Shou Chew του Tik-Tok και στελέχη της Huawei οι οποίοι εκθείασαν σε ομιλίες τους εκεί τις πρωτοβουλίες της Σαουδικής Αραβίας να επενδύσει ειδικά σε έρευνα και υποδομές ΑΙ.

Μόνο από τις αρχές του 2024 η Σαουδαραβική κυβέρνηση δήλωσε ότι θα επενδύσει 100 δισεκατομμύρια δολάρια σε έρευνα και τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης και λίγο πριν την έκθεση έκλεισε συμφωνία με την επενδυτική της silicon Valley, Andreessen Horowitz και δορυφόρους επενδυτές για την επένδυση επιπλέον 40 δισεκατομμυρίων από πλευράς τους στην έρευνα ΑΙ στη χώρα. Ταυτόχρονα η κυβέρνηση ανακοίνωσε την επένδυση ενός δις δολαρίων σε μια ολοκαίνουργια Σαουδαραβική πλατφόρμα φιλοξενίας και ενίσχυσης tech start-ups από όλο τον κόσμο. Φτάνει να φέρουν την έδρα και τα ταλέντα τους εκεί. Άλλωστε ήδη ένα από τα μεγαλύτερα start-up hubs στον κόσμο είναι στημένο σε ένα πρώην γκαράζ του Ριαντ -εξ ου και ονομάστηκε “The Garage Incubator”- συνολικής έκτασης 28.000 τετραγωνικών μέτρων με 300 start ups σε αλληλεπίδραση και σε συνεργασία με κυβέρνηση, πανεπιστήμιο και ιδιώτες. Για να καταλάβουμε την κλίμακα των επενδύσεων, το συνολικό budget για έρευνα στο ΑΙ του Alan Turing Foundation στη Μεγάλη Βρετανία, είναι 100 εκατομμύρια δολάρια.
Χαρακτηριστικό είναι ότι αυτό είναι περίπου το ποσό που το «Πολυτεχνείο» της Σαουδικής Αραβίας -το King Abdullah University of Science and Technology που στήθηκε με πρότυπο το Caltech- αφιέρωσε σε μία και μόνη παραγγελία προκειμένου να εξασφαλίσει μια μεγάλη παρτίδα υπερεπεξεργαστών από την Nvidia, ώστε να μπορέσει να έχει η χώρα επαρκή υπολογιστική δύναμη για να κατασκευάζει υπερυπολογιστές στα επόμενα χρόνια. Το ΚΑUST όπως το αποκαλούν, μάλιστα απολαμβάνει τεράστιας χρηματοδότησης προκειμένου να κάνει μεταγραφές καθηγητών και πρωτοπόρων ειδικά στο χώρο της τεχνητής νοημοσύνης από όλο τον κόσμο. Όπως τον πρωτοπόρο της ΑΙ Jürgen Schmidhuber που ηγείται του προγράμματος έρευνας στην τεχνητή νοημοσύνη του KAUST και ο οποίος στο εργαστήριο του -πριν ξελογιαστεί να μετακομίσει στην Σ. Αραβία- είχε ανάμεσα στους φοιτητές του τον ιδρυτή της Deep Mind και κατά το ήμισυ Κυπριακής καταγωγής Demis Hassabis.

Το μέλλον περνάει από το ΑΙ
Αυτό φαίνεται ότι έχει γίνει βαθιά ριζωμένη πεποίθηση στην κυβέρνηση της μεγαλύτερης χώρας της αραβικής χερσονήσου. Αργά ή γρηγορότερα το πετρέλαιο θα τελειώσει και οι κάτοικοι της Αραβικής χερσονήσου δεν φαίνονται διατεθειμένοι να ξαναγίνουν οι φτωχοί όσο και γραφικοί καμηλιέρηδες νομάδες του «Λώρενς της Αραβίας». Γιαυτό με την δύναμη των πετροδολαρίων προσπαθούν με τολμηρές και στα όρια του φουτουρισμού επενδύσεις να δημιουργήσουν εναλλακτικές πηγές εσόδων και πυλώνες ανάπτυξης για την μετά το πετρέλαιο εποχή. Τα βασικότερα πεδία ανάπτυξης που ήδη από το 2015 για την περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας ο πρίγκιπας Mohammed επέλεξε είναι ο τουρισμός, ο πολιτισμός, ο αθλητισμός και η τεχνολογία, εξ ου και βλέπουμε φουτουριστικά κτήρια στις πόλεις, κολοσσιαία σχέδια για ουρανοξύστες και κτήρια-οικοσυστήματα στη έρημο, την μόνιμη μεταφορά του «Παρίσι -Ντακάρ» εκεί, ή επενδύσεις όπως αυτή των 200 εκατομμυρίων πετροδολαρίων στον Ρονάλντο.
Λίγα χρόνια μετά την σύσταση του σχεδίου “Vision 2030” για την επίτευξη των παραπάνω οι τεχνολογίες πληροφορίας μπήκαν όμως στο προσκήνιο. Μεταξύ άλλων σε επίσκεψη του το 2016 ο ηγέτης της Κίνας Xi Jinping διαβλέποντας την δυναμική της Σαουδικής Αραβίας στην τεχνολογική καινοτομία, πρότεινε συνεργασίες Κινεζικών και Σαουδαραβικών εταιρειών που ενεργοποιήθηκαν άμεσα. Στη συνέχεια ο πρίγκιπας έκανε ένα ταξίδι το 2018 στην Αμερική, όπου μεταξύ άλλων ξεναγήθηκε από τον Sergey Brin στο campus της Google, είδε τα ακυκλοφόρητα πρωτότυπα της Apple σε παρουσίαση από τον ίδιο τον Tim Cook και συναντήθηκε στο Seattle με τον Bill Gates τον Satya Nadella και τον Jeff Bezos.

Όχι τυχαία στην συνέχεια το σχέδιο για το μέλλον της χώρας του απέκτησε ενισχυμένο τον πυλώνα της τεχνολογίας, με πρωταγωνιστικό στοιχεία σε αυτόν το ΑΙ. Ο λόγος απλός. Το ΑΙ έγινε ξεκάθαρα ο enabler όλων των υπολοίπων προσπαθειών και το στοιχείο που θα συνδυάσει όλες τις προσπάθειες στο μέλλον και σύμφωνα με την κυβερνητική επιβλέπουσα αρχή των πρωτοβουλιών ΑΙ στη χώρα το 70% των 96 στρατηγικών στόχων του σχεδίου Vision 2030 απαιτούν τον συνδυασμό μαζικών data sets και ΑΙ για την υλοποίηση τους. Χρήμα και φτηνή ενέργεια για όσα data centers χρειαστούν υπάρχουν. Έμενε να αποκτήσουν και την ανάλογη «ευφυία».

Αντίστοιχη είναι και η πολιτική της πετρελαϊκής υπερδύναμης στην διπλανή πόρτα, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Στο Άμπου Ντάμπι τον περασμένο μήνα το Ινστιτούτο Καινοτομίας Τεχνολογίας (TII) παρουσίασε τη σειρά εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης Falcon 2. Όπως αναφέρθηκε και στο Reuters, αυτή η σειρά περιλαμβάνει το Falcon 2 11B, ένα μοντέλο που βασίζεται σε κείμενο, και το Falcon 2 11B VLM, ένα μοντέλο ικανό να δημιουργεί περιγραφές κειμένου από εικόνες. Ο Faisal Al Bannai, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου Έρευνας Προηγμένης Τεχνολογίας και σύμβουλος για τη στρατηγική έρευνα και την προηγμένη τεχνολογία, δήλωσε υπερήφανα ότι τα ΗΑΕ αποδεικνύονται ως σημαντικός παίκτης στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης. «Είμαστε πολύ περήφανοι που μπορούμε ακόμα να χτυπάμε πολύ πάνω από το βάρος μας και να ανταγωνιστούμε πραγματικά τους καλύτερους παίκτες παγκοσμίως» είπε αναφερόμενος και στο επόμενο μοντέλο ΑΙ Falcon 3 που αναμένεται και υποσχέθηκε ότι θα ξεχωρίσει αλλάζοντας το τοπίο στο οικοσύστημα των LLMs, τονίζοντας ότι το αποφασιστικό πλεονέκτημα των ΗΑΕ έγκειται στην ικανότητά τους να λαμβάνει γρήγορες στρατηγικές αποφάσεις.

Αυτό που παρέλειψε είναι ότι -όπως και στην περίπτωση της γείτονας χώρας του- η άρχουσα οικογένεια του Άμπου Ντάμπι ελέγχει μερικά από τα μεγαλύτερα κρατικά επενδυτικά ταμεία στον κόσμο, αξίας περίπου 1,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτά τα κεφάλαια, που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν για τη διαφοροποίηση του πετρελαϊκού πλούτου των ΗΑΕ, είναι τώρα κρίσιμα όσο και διαθέσιμα για την επιτάχυνση της ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης και άλλων τεχνολογιών αιχμής. Χάρη σε αυτά τα ΗΑΕ φιλοδοξούν να αναδειχθούν ως βασικός παίκτης στην παραγωγή προηγμένων τσιπ υπολογιστών που είναι απαραίτητα για την εκπαίδευση ισχυρών συστημάτων AI. Γιαυτό και σύμφωνα και με τη Wall Street Journal, ο Διευθύνων Σύμβουλος του OpenAI, Sam Altman, συναντήθηκε με επενδυτές των εμιράτων, συμπεριλαμβανομένου του Sheik Tahnoun bin Zayed Al Nahyan, ο οποίος διαχειρίζεται το μεγαλύτερο κρατικό επενδυτικό ταμείο του Άμπου Ντάμπι, για να συζητήσει μια πιθανή επένδυση 7 τρισεκατομμυρίων δολαρίων για την ανάπτυξη ενός κατασκευαστή chip σχεδιασμένων για ανάπτυξη AI για να ανταγωνιστεί τη Nvidia.

Η δέσμευση των ΗΑΕ για πρωτοπορία στη δημιουργία τεχνητής νοημοσύνης είναι εμφανής στην πρόσφατη κυκλοφορία ενός οδηγού «Generative AI» πέρσι τον Απρίλιο που δημιουργήθηκε σε συνεργασία με την κυβέρνηση και το «Ministry for State for Artificial Intelligence Digital Economy and Remote Work Applications». Αυτός ο οδηγός στοχεύει να ξεκλειδώσει τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης, της υγειονομικής περίθαλψης και των μέσων ενημέρωσης. Παρέχει μια λεπτομερή επισκόπηση της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης, αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες των ψηφιακών τεχνολογιών, ενώ δίνει έμφαση στο απόρρητο των δεδομένων. Ο οδηγός έχει μάλιστα σχεδιαστεί για να βοηθήσει τις κυβερνητικές υπηρεσίες και την κοινότητα να αξιοποιήσουν τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης επιδεικνύοντας 100 πρακτικές περιπτώσεις χρήσης τεχνητής νοημοσύνης για επιχειρηματίες, φοιτητές, άτομα που αναζητούν εργασία και λάτρεις της τεχνολογίας.

Αραβικό ΑΙ: Ανάμεσα σε δύο υπερδυνάμεις
Αυτές οι κινήσεις αναπόφευκτα τράβηξαν την προσοχή Αμερικανών αξιωματούχων και οδήγησαν σε εντάσεις σχετικά με το αν θα χρησιμοποιηθεί αμερικανική ή κινεζική τεχνολογία στο κυνήγι του καλύτερου gen AI. Τελικά σε μια κίνηση συντονισμένη από την Ουάσιγκτον, η εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης των Εμιράτων G42 αποσύρθηκε από τις κινεζικές επενδύσεις στην χώρα και αντικατέστησε το κινεζικό υλικό, εξασφαλίζοντας μια επένδυση 1,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων επιπλέον από τη Microsoft.
Παράλληλα και πίσω στην Σαουδική Αραβία αντίστοιχες είναι οι αντιδράσεις των ΗΠΑ. Για να πετύχει τους στόχους του το KAUST συχνά στρεφόταν στην Κίνα για να στρατολογήσει φοιτητές και καθηγητές διακεκριμένους στο χώρο της πληροφορικής και ΑΙ. Αυτό άναβε κάθε φορά τους «συναγερμούς» στην αμερικανική πλευρά που φοβόταν ότι κάθε τεχνολογική πρόοδος που μοιραζόταν με την Σαουδική Αραβία θα κατέληγε στα χέρια της κινεζικής κυβέρνησης. Αφού οι περισσότεροι από τους κινέζους φοιτητές και καθηγητές «μεταγραφές» του ΚΑUST προέρχονται από σχολές άμεσα συνδεδεμένες με τον κινεζικό στρατό, γνωστές και ως «Οι Επτά Γιοί του Υπουργείου Άμυνας» όπως τους αναφέρουν και οι New York Times. Πρόκειται για σχολές και πανεπιστήμια που κατά την διακυβέρνηση Τραμπ οι φοιτητές και καθηγητές τους απαγορεύτηκε να γίνονται δεκτοί σε αμερικανικά πανεπιστήμια όπου αναπτύσσονταν «ευαίσθητες τεχνολογίες». Έτσι τώρα για παράδειγμα αμερικάνοι γερουσιαστές απαιτούν να εξεταστεί πολύ προσεκτικά το ενδεχόμενο να μπλοκαριστεί η συμφωνία του KAUST με την NVIDIA για τους επεξεργαστές που θα χρειαστούν για την δημιουργία των Σαουδαραβικών υπερυπολογιστών, όπως ο Shaheen 3.

Ο υπερυπολογιστής που ετοιμάζει ο καθηγητής Schmidhuber θα δώσει στους ερευνητές που αναπτύσσουν την επόμενη γενιά ΑΙ υπολογιστική ισχύ που βλέπει κανείς σε πολύ λίγα μέρη στον κόσμο «και σίγουρα σε κανένα άλλο πανεπιστήμιο» όπως λέει, αλλά δεν είναι λίγοι οι αμερικανοί γερουσιαστές που προτιμούν να στερηθούν τις εξελίξεις και κατακτήσεις που η Σ. Αραβία υπόσχεται να μοιραστεί με τις ΗΠΑ, προκειμένου να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο, ότι η α Μόνο από τις αρχές του 2024 η Σαουδαραβική κυβέρνηση δήλωσε ότι θα επενδύσει 100 δισεκατομμύρια δολάρια σε έρευνα και τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης μερικανική τεχνογνωσία δεν θα καταλήξει στην Κίνα. Αρκετοί αναλυτές δε υποστηρίζουν ότι στην ουσία οι ΗΠΑ θέλουν και χρειάζονται την συνεργασία και βοήθεια της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ στην κόντρα τους για την κυριαρχία στην εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης επί της Κίνας. Τόσο πολύ που θα τις εκβιάσουν έτσι στεγνά για να τις αναγκάσουν να διαλέξουν πλευρά. Την δική τους προφανώς.