Το όνομα της Salesforce είναι από πολλά χρόνια άμεσα συνδεδεμένο με τον χώρο του CRM, καθώς ουσιαστικά εφηύρε τη διαχείριση των σχέσεων μεταξύ των επιχειρήσεων και των πελατών της, με τη μορφή που σήμερα γνωρίζουμε. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως η αμερικανική εταιρία (που ιδρύθηκε το 1999, απασχολεί σήμερα πάνω από 72.000 άτομα παγκοσμίως και έχει τζίρο άνω των 35 Β$) βρίσκεται τα τελευταία 10 χρόνια σταθερά στην #1 θέση της αγοράς CRM, βάσει των μετρήσεων της IDC, διατηρώντας μερίδιο της τάξεως του 23%.
Έτσι, παρουσίασε ιδιαίτερο ενδιαφέρον η συζήτηση που είχαν οι διαπιστευμένοι δημοσιογράφοι την περασμένη εβδομάδα με δυο ανώτερα στελέχη της εταιρίας, τον αντιπρόεδρο για την περιφέρειά μας, Sinan Erkiner, και τον Senior Account Executive, Μάριο Παπαγεωργίου, ακριβώς την επομένη μεγάλης εκδήλωσης στην Αθήνα, που είχε ως κύριο αντικείμενο την παρουσίαση συναρπαστικών βέλτιστων πρακτικών και ιστοριών καινοτομίας, με χρήση των τεχνολογιών της Salesforce και ειδικά του Einstein, της δικής τους πλατφόρμας αξιοποίησης της Τεχνητής Νοημοσύνης, με το ομώνυμο bot, που μετράει ήδη οκτώ χρόνια ζωής και βελτιώνεται συνεχώς.
Πλατφόρμα αλλαγής
Τα δυο στελέχη της Salesforce, που βάσει εσόδων είναι η τρίτη μεγαλύτερη στο επιχειρηματικό λογισμικό παγκοσμίως, μας μίλησαν -μεταξύ πολλών άλλων- για τις πέντε βασικές αξίες τους (εμπιστοσύνη / επιτυχία του πελάτη / καινοτομία / ισότητα / βιωσιμότητα), τόνισαν ότι η εταιρία είναι από πέρυσι Net Zero κάνοντας πράξη τα ‘πιστεύω’ της και υπογράμμισαν σε όλους τους τόνους ότι οι πελάτες τους έχουν πλήρη έλεγχο των δεδομένων τους. ‘Your data is not our product’, τόνισε εμφατικά ο κ. Erkiner, προσθέτοντας ότι αυτά δεν χρησιμοποιούνται από τους ίδιους αλλά, αντίθετα, δίνεται στους πελάτες της Salesforce η δυνατότητα να τα ‘ξεκλειδώσουν’, για να συνδεθούν αποτελεσματικά με τους δικούς τους πελάτες. Έδωσαν δε, κι ένα εντυπωσιακό νούμερο, χαρακτηριστικό αυτής της αποτελεσματικότητας, αποκαλύπτοντας πως η πλατφόρμα Einstein προωθεί στους (συνδρομητές) πελάτες περίπου 6 τρισεκατομμύρια προβλέψεις κάθε μήνα…
Όσον αφορά στην ελληνική πραγματικότητα, όπου η εταιρία δραστηριοποιείται από το 2008, οι πελάτες της ξεπερνούν τους 150, με αρκετά μεγάλα ονόματα αλλά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις ανάμεσά τους, που υποστηρίζονται από 200 και πλέον Salesforce specialists. Και οι δυο χαρακτήρισαν «υγιή» την ανάπτυξη της εταιρίας, επαναβεβαίωσαν ως στόχο την αύξηση του μεριδίου της στην αγορά, ενώ δεσμεύτηκαν για ακόμα περισσότερες συνέργειες και επενδύσεις σε ταλέντο (ήδη προωθούν τη δωρεάν απόκτηση δεξιοτήτων μέσω του www.trailhead.com), οργάνωση και ενεργή προσέγγιση των ΜμΕ, με στόχο τη δημιουργία άνω των 12.000 θέσεων εργασίας ως το 2026.
Η κυβερνοασφάλεια παραμένει ένας από τους βασικότερους παράγοντες ομαλότητας στην ψηφιακή καθημερινότητά μας, καθώς πολλά εξαρτώνται από την ύπαρξή της (ή, συχνά δυστυχώς, από την μη-ύπαρξή της) οπότε οι συζητήσεις για το παρόν και το μέλλον της έχουν πάντα ιδιαίτερη σπουδαιότητα. Πολύ περισσότερο, όταν γίνονται στη χώρα μας, όπως συνέβη με την 7η Ευρωπαϊκή Ημέρα Κυβερνοασφάλειας της παγκόσμιας εταιρίας ψηφιακής ασφάλειας ESET, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο τη Ακρόπολης στις 21 Νοεμβρίου, παρουσία της εδώ πρέσβειρας της Σλοβακικής Δημοκρατίας, Marcela Hanusova, με τη συμμετοχή πολλών εμπειρογνωμόνων από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, εκπροσώπων από τον ακαδημαϊκό χώρο, τη βιομηχανία κυβερνοασφάλειας, αλλά και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ.
Η βασική ομιλήτρια της εκδήλωσης, Δέσποινα Σπανού, Διευθύντρια του Γραφείου του (αρμόδιου για αυτά τα θέματα) Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Μαργαρίτη Σχοινά, τόνισε την εξελισσόμενη φύση της κυβερνοασφάλειας στην ΕΕ και υπογράμμισε τη μεταστροφή της αντίληψης, δηλώνοντας ότι η ΕΕ θεωρεί πλέον την κυβερνοασφάλεια αναπόσπαστο μέρος των προσπαθειών της για την ασφάλεια και αντίμετρο στις διαρκώς αυξανόμενες απειλές. Η κ. Σπανού περιέγραψε, επίσης, τις τρέχουσες νομοθετικές εξελίξεις, όπως η οδηγία NIS2, ο νόμος για την αλληλεγγύη στον κυβερνοχώρο και ο νόμος για την ανθεκτικότητα στον κυβερνοχώρο.
Συνέργειες και ΑΙ
Στα highlights της ημερίδας, θα πρέπει να αναφερθούν οι προτροπές για πολλαπλασιασμό των συνεργειών, με στόχο την ενίσχυση της εμπιστοσύνης και της κατανόησης μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αλλά και των πολιτών-χρηστών, οι συμβουλές για πλοήγηση στο συχνά «εχθρικό τοπίο» του διαδικτύου, η περιγραφή της κατάστασης στην Ελλάδα (από τον επικεφαλής της Γεν. Διεύθυνσης Κυβερνοασφάλειας, Θωμά Δομπρίδη) και, βεβαίως, η ομόφωνη παραδοχή πως η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί «δίκοπο μαχαίρι» για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καλό και για καλό σκοπό, στην αντιμετώπιση, αλλά και στη δημιουργία νέων απειλών.
Άξιες μνείας ήταν, επίσης, η παρουσία του Μάριου Δαφνομήλη, εκ μέρους της Ειδικής Γραμματείας Foresight, για τις προοπτικές σ’ αυτόν τον κρίσιμο τομέα, καθώς και το πάνελ με το οποίο ολοκληρώθηκε η ημερίδα, στο οποίο συμμετείχαν οι καθ. Χρήστος Ξενάκης (Πανεπιστήμιο Πειραιά), Νίκος Δράκος (ISACA) και Παναγιώτης Σούλος (ISC2), με συντονιστή τον αντιπρόεδρο για Κυβερνητικά Θέματα της ESET, Andrew Lee. Αντικείμενό τους ήταν το «φλέγον» θέμα της σωστής εκπαίδευσης σε όλες τις απαραίτητες δεξιότητες και της ευαισθητοποίησης των εργαζομένων σε θέματα Κυβερνοασφάλειας, ώστε να επιτύχουμε την αναγκαία αλλαγή νοοτροπίας στους χώρους εργασίας και να περιοριστούν, κατά το δυνατόν, οι «αδύναμοι κρίκοι». Πολύ περισσότερο, καθώς το έλλειμμα σε επαγγελματίες Πληροφορικής ειδικευμένους σε θέματα Κυβερνοασφάλειας αυξάνει εκθετικά.
Πολλά και ενδιαφέροντα ακούστηκαν στην πρώτη επίσημη επικοινωνία με τους διαπιστευμένους δημοσιογράφους της NTT Data, θυγατρικής του ιαπωνικού τηλεπικοινωνιακού κολοσσού NTT Group (Nippon Telegraph & Telephone – ο δικός τους ΟΤΕ, με ιστορία που ξεπερνάει τα 150 χρόνια και τζίρο άνω των 100 δισ. δολαρίων), η οποία εστιάζει στην παροχή τεχνολογικών και επιχειρηματικών λύσεων σε πάνω από 50 χώρες ανά τον κόσμο.
Πρώτο και καλύτερο ότι σκοπεύουν να επενδύσουν τουλάχιστον 25 εκατ. ευρώ στα πρώτα τέσσερα χρόνια λειτουργίας στη χώρα μας, δηλ. ως το 2026, αφού λειτουργούν μόλις 18 μήνες. Όλο αυτό το διάστημα, η ελληνική θυγατρική προσπαθούσε να «βρει τα πατήματά της», καθώς ξεκίνησε από μηδενική βάση, όπως μας εξήγησε ο επικεφαλής της εταιρείας, Ευάγγελος Κωνσταντίνης, διαμορφώνοντας τους κατάλληλους χώρους εργασίας (900 τ.μ. στη Μιχαλακοπούλου), προσλαμβάνοντας προσωπικό (120 άτομα σήμερα, με στόχο να γίνουν 220 το ’24 και πάνω από 400, ως το ’26) και συμβάλλοντας στην εξυπηρέτηση των μεγάλων πελατών (κυρίως κορυφαίοι διεθνείς οργανισμοί και επιχειρήσεις) της μητρικής στην Ευρώπη και στη χώρα μας στους τομείς της κυβερνοασφάλειας (μπήκαν ήδη οι βάσεις για δημιουργία SOC στην Αθήνα), των μεγάλων δεδομένων/συστημάτων και του cloud, με περισσότερα να αναμένονται στη συνέχεια.
Μπήκαμε στον χάρτη
Πολλά υποσχόμενο, επίσης, το γεγονός ότι -σύμφωνα με τον κ. Κωνσταντίνη- «η Ελλάδα μπήκε πλέον στον «χάρτη» των Ιαπώνων, όσον αφορά στη διεύρυνση των προσφερόμενων υπηρεσιών τους, με τη δημιουργία data center επί ελληνικού εδάφους. Η χώρα ανήκει σε ένα από τα τέσσερα cluster τους στην Ευρώπη, των οποίων ο κύκλος εργασιών ξεπερνά τα 3 δισ. ευρώ . Φέτος, «κτίζονται» 10 καινούρια κέντρα δεδομένων στη «γηραιά ήπειρο» και ο επικεφαλής της NTT Data Ελλάδας άφησε να εννοηθεί ότι μπορεί να περιληφθούμε στον επόμενο «γύρο». Ο ίδιος έπλεξε το εγκώμιο των Ελλήνων μηχανικών και των ικανοτήτων τους, δήλωσε ότι αντιμετωπίζει την περιορισμένη διαθεσιμότητα μέσω συνεργειών με ΑΕΙ (ξεκίνησαν με το ΕΚΠΑ, συνεχίζουν με το πανεπιστήμιο της Πάτρας) και αποκάλυψε ότι μελετάται η δημιουργία τοπικών «βάσεων» σε Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ιωάννινα και Κρήτη.
Η απόφαση για επενδύσεις εδώ δικαίωσε όσους την υποστήριξαν, καθώς η ΝΤΤ Data Ελλάδας υπολογίζεται να κλείσει με κύκλο εργασιών ύψους 10 εκατ. ευρώ φέτος, 20 εκατ. το ’24 και 50 εκατ. το ‘26. Για την ώρα, η εταιρεία εξυπηρετεί μόνο διεθνείς πελάτες, σε συνεργασία με ελληνικές εταιρίες (αναφέρθηκαν χαρακτηριστικά οι OTE, Netcompany Intrasoft, Uni Systems), αλλά σκοπεύει να δραστηριοποιηθεί σύντομα στον ελληνικό δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, με την υποσημείωση ότι «έρχονται πολλά έργα στο Δημόσιο κι ας τελειώνει το Ταμείο Ανάκαμψης».
Η μετάβαση της χώρας στην ψηφιακή εποχή δεν μπορεί να γίνει χωρίς τον μετασχηματισμό του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα κι αυτός -με τη σειρά του- δεν μπορεί να προχωρήσει, αν δεν αλλάξουμε τρόπο σκέψης. Τότε μόνο θα περάσουμε από τα βήματα στα άλματα, όπως αυτά που εξ ανάγκης κάναμε με την πανδημία…
Πριν από λίγες ημέρες, στην πρώτη «επίσημη» συνάντησή του με τους διαπιστευμένους εκπροσώπους των ΜΜΕ, ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, ξεκίνησε την εφ’ όλης της ύλης ομιλία του εκθειάζοντας την «εξαιρετική προίκα» που παρέλαβε από την προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου και τονίζοντας ότι μαζί με τους συνεργάτες του θα συνεχίσουν τα έργα που βρήκαν σε επίπεδο ωρίμανσης / δημοπράτησης, προχωρώντας παράλληλα σε καινούρια.
Όντως, αυτή η «προίκα» είναι σημαντική, καθώς στη διάρκεια της προηγούμενης τετραετίας μπορούμε να πούμε ότι ουσιαστικά μπήκαν τα θεμέλια για την είσοδο της χώρας στην ψηφιακή εποχή. Για πρώτη φορά -με την πανδημία ως καταλύτη- ο δημόσιος τομέας ξεπέρασε τον ιδιωτικό σε πρωτοβουλίες, άνοιξε δρόμους και χάραξε νέες κατευθύνσεις που (μαζί με τις ευρωπαϊκές αντίστοιχες, με ‘πυξίδα’ την «ψηφιακή και πράσινη δεκαετία», στην οποία πλέον ομνύουν οι 27) αλλάζουν για πάντα την καθημερινότητά μας. Φυσικά, έχουμε ακόμα πολύ δρόμο και πολλά μένει να γίνουν, για να «γυρίσει ο ήλιος»: από την ταχύτερη υλοποίηση του ψηφιακού μετασχηματισμού που εξακολουθεί να έχει τα προβλήματά του κυρίως σε θέματα κουλτούρας των χρηστών, ως την προσιτή σε όλους ευρυζωνικότητα στην οποία η υστέρηση έναντι της ‘Εσπερίας’ είναι κάτι παραπάνω από φανερή και μας στοιχίζει θέσεις στα διάφορα Index, κι από τα «χέρια και μυαλά» που μας λείπουν χωρίς προοπτική σύντομης θεραπείας του προβλήματος ως την κυβερνοασφάλεια, όπου η αναδιάρθρωση και ο κεντρικός έλεγχος -που ήδη προαναγγέλθηκαν- μάλλον είναι εκ των ων ουκ άνευ.
Βρισκόμαστε σε καλό δρόμο
Παρόλα αυτά, βρισκόμαστε σε καλό δρόμο, των συγκυριών -βλέπε RRF- βοηθούντων, και θα ήμασταν σε ακόμα καλύτερο, αν η χώρα δεν είχε πληγεί από «σεισμούς, λιμούς και καταποντισμούς», τους τελευταίους μήνες, μια διαδοχή από απρόσμενα γεγονότα που επέβαλαν αλλαγές σχεδίων, ανακατανομές πόρων και κυρίως περίσκεψη στις αποφάσεις για δαπάνες.
Ο δεύτερος γύρος των ψηφιακών παρεμβάσεων, που εξαγγέλθηκε από τον υπουργό στην προαναφερθείσα συνάντηση, ως συνέχεια της εθνικής στρατηγικής προχωρεί ένα βήμα παραπέρα, καθώς η διακίνηση στοιχείων δεν θα γίνεται πλέον μέσω αρχείων, αλλά δεδομένων με μια απλή εφαρμογή. Στα highlights των ανακοινώσεων, εκτός από τον περαιτέρω εμπλουτισμό της κυβερνητικής πύλης gov.gr με ακόμα περισσότερες υπηρεσίες, πρώτη πρέπει να αναφερθεί η είσοδος της Τεχνητής Νοημοσύνης, με τη λειτουργία ψηφιακού βοηθού ο οποίος θα «διαβάζει» ή θα «ακούει» κάθε αίτημα του πολίτη-χρήστη και θα απαντά αναλόγως, δίνοντας λύση με σύντομο και απλό τρόπο. Κι αυτή δεν θα είναι η μόνη εφαρμογή του ΑΙ, όπως θα δείτε στη συνέχεια…
Επίσης, προωθούνται ο προσωπικός αριθμός πολίτη, ο οποίος θα «υπερισχύσει» των πολλών διαφορετικών που έχουμε σήμερα, καθώς θα είναι ο μόνος που πρέπει να θυμάται κανείς, με στόχο την απλοποίηση των συναλλαγών με το Δημόσιο και όχι μόνο, αλλά και το ψηφιακό πορτοφόλι (wallet), το οποίο θα «εδρεύει» στα κινητά μας και θα περιλαμβάνει, πέραν της αστυνομικής ταυτότητας και του διπλώματος οδήγησης που υπάρχουν και σήμερα, πολλές ακόμα πληροφορίες για τον φέροντα (από κάρτα δακτυλίου και ΚΤΕΟ έως ακαδημαϊκή ταυτότητα), οι οποίες θα διευκολύνουν την καθημερινότητά του πολλαπλά, όπου χρειάζεται αναζήτηση (με απολύτως ασφαλή τρόπο, βεβαίως, και κατόπιν δικής εξουσιοδότησης) στα δεδομένα του. Τέλος, δρομολογούνται πολλές παρεμβάσεις σε θέματα σχετικά με το Κτηματολόγιο, όπου ετοιμάζονται ψηφιακές λύσεις για πολλά πρακτικά προβλήματα, τις «έξυπνες» πόλεις, τον Ηλεκτρονικό Φάκελο Υγείας, την εμπορική ναυτιλία και την πολιτική προστασία, ενώ ενισχύεται η εξάπλωση των υψηλών ταχυτήτων με την πρωτοβουλία Smart Readiness, που ήδη «τρέχει», και προβλέπει τη χορήγηση Gigabit Voucher.
Στο πλαίσιο του Special Report που διαβάζετε, το netweek μίλησε με τρεις συντελεστές αυτής της επίπονης πλην αναγκαίας προσπάθειας, ζητώντας τους να μας δώσουν, ο καθένας από τη δική του σκοπιά, τόσο το σημερινό στίγμα στον χώρο του DigiGov, όσο και τις προοπτικές για την επόμενη ημέρα. Να τι μας είπαν…
ΒΙΒΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΓΙΑΝΝΗ Στη χώρα μας συντελείται μια επανάσταση
Ένα από τα μεγαλύτερα «αγκάθια» και, ταυτόχρονα, ένα από τα πιο δυσεπίλυτα προβλήματα στην προσπάθεια μετάβασης της χώρας στη «νέα κανονικότητα», πάντα με «όχημα» τον ψηφιακό μετασχηματισμό της, είναι η έλλειψη του απαιτούμενου ανθρώπινου δυναμικού, εργαζομένων με τις κατάλληλες δεξιότητες στον δημόσιο -αλλά και στον ιδιωτικό, καθώς ούτε εκεί η κατάσταση είναι καλύτερη- τομέα, που θα αναλάβουν αυτό το αναγκαίο έργο. Η καθ’ ύλην αρμόδια υφυπουργός Εσωτερικών, Βιβή Χαραλαμπογιάννη, μίλησε στο netweek γι’ αυτό το θέμα, αλλά και ευρύτερα, για τις προσπάθειες της κυβέρνησης ώστε να γίνει καλύτερη, απλούστερη και ευκολότερη η ζωή των πολιτών, τουλάχιστον όσον αφορά στις συναλλαγές τους με το Δημόσιο.
Πού βρισκόμαστε σ’ ό,τι αφορά στον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας; ποιες είναι οι νέες μεγάλες προκλήσεις και ευκαιρίες; τι έχουμε καταφέρει ως τώρα και πού χάσαμε (αν χάσαμε) τον βηματισμό μας;
Οι Ελληνίδες και οι Έλληνες έχουν συνειδητοποιήσει, πλέον, ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια συντελείται στη χώρα μας μια πραγματική επανάσταση. Δεν νομίζω ότι κάποιος θα μπορούσε να συμπεράνει ότι έχουμε χάσει τον βηματισμό μας κι αυτό να το στηρίξει με επιχειρήματα. Σε ό,τι αφορά στα ζητήματα ανθρώπινου δυναμικού του δημοσίου πχ είχαν γίνει στο παρελθόν πολλές προσπάθειες υλοποίησης Ενιαίου Συστήματος Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού (HRMS). Καταφέραμε να ενεργοποιήσουμε ένα στάσιμο έργο που οδηγεί σε εκσυγχρονισμό του Δημοσίου με ένα ισχυρό εργαλείο-μια ενιαία πλατφόρμα, με συγκερασμό στοιχείων από τα καλύτερα συστήματα / εργαλεία που χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές.
Σε αυτό ενσωματώνονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία για την αποτελεσματική οργάνωση και διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού του δημόσιου τομέα. Παράλληλα για τις διοικητικές διαδικασίες του Δημοσίου μέσω του Εθνικού Μητρώου Διαδικασιών «Μίτος» στοχεύουμε να φτάσουμε ως την άνοιξη του 2024 τις 4.000 διαδικασίες, τις οποίες εξετάζουμε κι απλουστεύουμε και για τις οποίες στη συνέχεια ενημερώνουμε πολίτες, επιχειρήσεις, δημοσίους υπαλλήλους, τους πάντες, ώστε να βρουν, όπως λέει το όνομά του, τον «Μίτο» που θα τους βγάλει από τον Λαβύρινθο των σχέσεών τους με τις λειτουργίες του Δημοσίου. Αξιοποιούμε την Τεχνολογική Επανάσταση για να κάνουμε καλύτερη, απλούστερη και πιο εύκολη τη ζωή των πολιτών, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στις συναλλαγές τους με το Δημόσιο.
Οι «σεισμοί, λιμοί και καταποντισμοί», με τους οποίους ήρθαμε αντιμέτωποι τους τελευταίους μήνες -πέρα από τις τεράστιες ζημιές και τη δυστυχία που έχουν προκαλέσει- πόσο θα καθυστερήσουν τα προγραμματισμένα έργα;
Η κυβέρνηση καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε τα ακραία καιρικά φαινόμενα που έπληξαν πολλές περιοχές της χώρας, να μην δημιουργήσουν καθυστερήσεις στο κυβερνητικό έργο. Από την άλλη πλευρά, καλό είναι να έχουμε στο νου μας δυο κρίσιμες παραμέτρους: Πρώτον ότι τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας είναι πολλά, αλλά δεν είναι ατέλειωτα, και δεύτερον ότι αποτελεί αμετακίνητη θέση μας πως τίποτα δεν πρέπει να διαταράξει τη δημοσιονομική ισορροπία της χώρας, τίποτα δεν πρέπει να ανοίξει και πάλι την πόρτα σε μαύρες εποχές, όπως η δεκαετία 2010-2019.
Με αυτά τα δεδομένα, η κυβέρνηση παίρνει αποφάσεις για την ψηφιοποίηση ολοένα περισσότερων λειτουργιών του Δημοσίου και η δέσμευση του πρωθυπουργού ότι στο τέλος της τετραετίας θα έχει ψηφιοποιηθεί το 90% των λειτουργιών του κράτους, ισχύει. Όσο η οικονομία μας αναπτύσσεται, όσο η πολιτική της κυβέρνησης αποδίδει, τόσο θα μπορούμε να είμαστε συνεπείς με τις δεσμεύσεις μας και ταυτόχρονα να αντιμετωπίζουμε έκτακτες περιστάσεις, όπως οι επώδυνες και καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής κρίσης, όπως τις είδαμε στις πρωτοφανείς πλημμύρες της Θεσσαλίας και τις πυρκαγιές αυτού του καλοκαιριού.
Η βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας μας επιτρέπει να προχωρήσουμε χωρίς καθυστερήσεις το πολιτικό μας σχέδιο, στον τομέα ευθύνης μας: είχαμε εντοπίσει την ανάγκη και θεσμοθετήσαμε ένα ολοκληρωμένο σύστημα πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, με στόχο να είναι σαφές και απόλυτα διακριτό ποιος κάνει τι (τι κάνει το Υπουργείο, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση, η Περιφέρεια, ο Δήμος) και η άσκηση αρμοδιοτήτων από τα διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης (ν. 5013/2023) να είναι πλήρως λειτουργική. Γι’ αυτό το σκοπό, αναπτύσσουμε ηλεκτρονική πλατφόρμα για την καταγραφή αρμοδιοτήτων και την παρακολούθησή τους – τίθεται έτσι στη διάθεση των αρμόδιων οργάνων ένα εργαλείο απόθεσης και διανομής της οργανωσιακής πληροφορίας.
Πόσο μεγάλο οικονομικό αντίκτυπο θα έχουν, πολύ περισσότερο καθώς ΕΣΠΑ και RRF έχουν συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και προθεσμίες;
Όπως ξέρετε, η κυβέρνησή μας προσπαθεί να κάνει τις κρίσεις, ευκαιρίες. Τα συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και οι προθεσμίες, που σωστά επισημαίνετε, μας βοηθούν να προχωρήσουμε και να ολοκληρώσουμε τα απαραίτητα έργα στις πληγείσες περιοχές πολύ πιο γρήγορα από όσο συνήθως. Φυσικά, όπως αντιλαμβάνεσθε, πρέπει να υπερβούμε τις συνήθεις καθυστερήσεις που, καλώς ή κακώς δεν είναι ώρα να αναλύσουμε, υπάρχουν στο Δημόσιο. Σε αυτό συντελεί και η απόφαση του πρωθυπουργού να δημιουργηθεί Κέντρο Επιχειρήσεων στην έδρα της Περιφέρειας, στη Λάρισα, για τον καλύτερο συντονισμό όλων των δράσεων στην περιοχή, το οποίο θα βρίσκεται σε άμεση συνεργασία και συντονισμό με το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας.
Πού βρισκόμαστε από πλευράς έμψυχου υλικού; Οι ελλείψεις ανθρώπων με νέες και απαραίτητες στη σημερινή εποχή δεξιότητες, είναι φανερές παντού στον ιδιωτικό τομέα, πολύ περισσότερο στον δημόσιο. Τι εξελίξεις έχουμε τόσο σ’ ό,τι αφορά στην προσέλκυση, όσο και στη σωστή αξιοποίηση νέων στελεχών;
Το πρόβλημα είναι γνωστό. Η επώδυνη δεκαετία των μνημονίων στέρησε και το ελληνικό Δημόσιο από έμψυχο υλικό, τόσο ποσοτικά, όσο και ποιοτικά. Η κατάσταση αυτή, όμως, έχει αρχίσει να ανατρέπεται. Πέραν των ήδη δρομολογημένων προσλήψεων από την κυβέρνηση, μέσω του υπουργείου Εσωτερικών που φτάνουν στις 30.000 μόνιμες θέσεις εργασίας για το 2023 και το 2024, οι οποίες θα αιμοδοτήσουν το Δημόσιο, ειδικά σε τομείς όπου πάσχει περισσότερο, όπως αυτός της Υγείας, προχωράμε και στην εισαγωγή σύγχρονων τεχνικών Τεχνητής Νοημοσύνης στον προγραμματισμό του ανθρώπινου δυναμικού (Workforce Planning) ως στρατηγικό εργαλείο προγραμματισμού προσλήψεων. Αυτό λαμβάνει υπόψη τα υφιστάμενα καθώς και τα μελλοντικά κενά εργασίας, την προσαρμογή των δεξιοτήτων στις αρμοδιότητες των θέσεων εργασίας, καθώς και τις στρατηγικές προτεραιότητες για την υποβοήθηση στη διαμόρφωση του ετήσιου προγραμματισμού των αναγκών σε ανθρώπινο δυναμικό, στο Δημόσιο.
Πέραν των προσλήψεων, μεριμνούμε και για την αναβάθμιση και μετασχηματισμό των δεξιοτήτων του προσωπικού του Δημοσίου μέσω των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης & Αυτοδιοίκησης που υλοποιούνται με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας. Τέλος, καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για την καλύτερη δυνατή απόδοση κάθε υπηρεσίας του Δημοσίου προς τους πολίτες. Γι’ αυτό εκπονούμε ολοκληρωμένο σύστημα στοχοθεσίας και αξιολόγησης σε όλο το φάσμα του Δημόσιου Τομέα, με σαφείς και συγκεκριμένους στόχους, αλλά και με κίνητρα για όσες υπηρεσίες έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα. Το Δημόσιο αλλάζει, και γίνεται καλύτερο, πιο αποτελεσματικό και πιο φιλικό τόσο για τον εργαζόμενο σε αυτό, όσο και για τον κάθε πολίτη.
ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΣΘΕΝΙΔΗΣ Αποδείξαμε ότι μπορούμε να κάνουμε έργο
Τέσσερα και κάτι χρόνια «τιμονιέρης» στον έναν από τους δυο εκτελεστικούς βραχίονες (ο άλλος είναι η ΕΔΥΤΕ) του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ο CEO της Κοινωνίας της Πληροφορίας, Σταύρος Ασθενίδης «τα έχει δει όλα», όπως ομολογεί, καθώς χρειάστηκε να δοθούν λύσεις (που είχαν σχεδιαστεί μεν, καθώς η υπό τον Κυριάκο Πιερρακάκη ομάδα, στην οποία συνεισέφερε και ο ίδιος, είχε πιάσει δουλειά 18 μήνες πριν από τις εκλογές του 2019), σε τρομερά συμπυκνωμένο -λόγω της πανδημίας- χρόνο. «Η υλοποίηση χρειάστηκε να γίνει στον μισό και λιγότερο χρόνο απ’ ό,τι είχαμε σχεδιάσει. Παρόλα αυτά, θεωρώ ότι κερδίσαμε το στοίχημα, επιδεικνύοντας υποδειγματική οργάνωση, με αποκορύφωμα το απόλυτα επιτυχημένο project των εμβολιασμών, και αποδείξαμε ότι μπορούμε να κάνουμε έργο, να το σχεδιάσουμε και να το φέρουμε εις πέρας. Βέβαια, για να τα καταφέρουμε όλα αυτά, χρειάστηκε να καταβάλουν πραγματική υπερπροσπάθεια οι εργαζόμενοι στην ΚτΠ, που τότε ήταν και λίγοι, μόλις 52 – σήμερα μαζί με τους συνεργάτες μας έχουμε φτάσει στους 230, αλλά εξακολουθούμε να χρειαζόμαστε περισσότερους, καθώς αυξήθηκαν οι υποχρεώσεις μας», τονίζει ο CEO της εταιρίας.
Ποιο είναι, λοιπόν, το σημερινό στίγμα της ΚτΠ ΑΕ; Τι λένε οι αριθμοί;
Την τετραετία που προηγήθηκε, η Κοινωνία της Πληροφορίας θεωρούμε ότι αποτέλεσε καταλυτικό παράγοντα στην ενδυνάμωση της ψηφιακής σχέσης του πολίτη με τη Δημόσια Διοίκηση. Σήμερα, διαχειριζόμαστε 380 έργα σε διάφορες φάσεις ωριμότητας συνολικού προϋπολογισμού άνω των 4 δις €. «Τρέχουμε» 144 ενεργές προγραμματικές συμφωνίες (ύψους 5 δις €), ενώ έχουμε ήδη ολοκληρώσει άλλες 15 (ύψους 1,2 δις €). Παράλληλα, η εταιρία υλοποιεί περίπου 60 έργα (προϋπολογισμού 2,1 δις €) από το «Ελλάδα 2.0». Στην τετραετία από το 2019 ως σήμερα, έχουμε προκηρύξει 251 διαγωνισμούς (οι 199 είναι ήδη συμβασιοποιημένοι) και μόλις πέντε από αυτούς (δηλαδή, ποσοστό 1,99%) οδηγήθηκαν σε κάποια νομική προσφυγή, κάτι πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα. Έχοντας ως στόχο να γίνουν όλα στην ώρα τους, για να επιτύχουμε τα ορόσημα (milestones) που έχουν θέσει οι πηγές χρηματοδότησης, κάτι που έχουμε καταφέρει ως τώρα, χρειάστηκε να δράσουμε ως καταλύτης, πραγματοποιώντας συνεχείς επαφές και διευθετήσεις με την αγορά, ώστε όλα να κυλήσουν ομαλά.
Τι μεγάλο να περιμένουμε στο μέλλον;
Εκτός από το eJustice, στο οποίο ήδη αναφερθήκαμε και απαιτεί την ψηφιοποίηση τεράστιου όγκου αρχείων τα επόμενα χρόνια, αξίζει να πούμε ότι ως τώρα, έχουν υποβληθεί από εταιρείες 570 αιτήσεις στο πλαίσιο της δράσης «Ανάπτυξη Ψηφιακών Προϊόντων & Υπηρεσιών» του mega project για τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό των ΜμΕ, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα να αυξηθεί ο προϋπολογισμός του έργου από τα 100 Μ€ στα 145 Μ€. Επίσης, περίπου 120.000 κτίρια υπολογίζεται να ενταχθούν ως τις 31 Δεκεμβρίου 2025 στο πρόγραμμα Smart Readiness, με συνολικό προϋπολογισμό της δράσης τα 100 Μ€. Ο επόμενος μεγάλος στόχος, βεβαίως, για τη δημιουργία ενός σύγχρονου Ψηφιακού Κράτους είναι οι 4000 ψηφιοποιημένες υπηρεσίες στο gov.gr τα επόμενα χρόνια, ώστε να γεφυρωθεί η διαφορά μας από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το εγχείρημα της ψηφιοποίησης, ξέρετε, έχει ένα χαρακτηριστικό, δεν έχει ταβάνι – εξελίσσεται και μετασχηματίζεται συνεχώς, προσπαθεί και πρέπει να ακολουθεί τις σύγχρονες και παγκόσμιες δυναμικές αλλά, ταυτόχρονα, πρέπει να διερευνά και να αντιμετωπίζει τις ανάγκες της Κοινωνίας των Πολιτών.
Φιλοδοξία μας είναι η ψηφιακή πρόοδος σε τρεις κύριους άξονες να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη για να αλλάξει η Ελλάδα οριστικά σελίδα. Αυτοί είναι η ψηφιοποίηση του συνόλου σχεδόν των υπηρεσιών του Δημοσίου, η διαρκής αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων και ο επανασχεδιασμός του κράτους με επίκεντρο τον πολίτη. Στη δική του εξυπηρέτηση στοχεύουν τα μεγάλα έργα ψηφιοποίησης, με τα βασικότερα από αυτά να αφορούν στην Υγεία, τη Δικαιοσύνη και το Κτηματολόγιο.
Γενικά, οι προσπάθειές μας συναντούν την ευρεία αποδοχή της ελληνικής κοινωνίας, όμως δεν λείπουν και κάποιες αντιδράσεις. Όπως πάντα στην ιστορική διαδρομή του μετασχηματισμού και του εκσυγχρονισμού μιας χώρας, ένα τμήμα της κοινωνίας διστάζει να αφήσει πίσω του τις διαδικασίες που γνωρίζει από παλιά. Επίσης, η γραφειοκρατία σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις παραμένει μέγα πρόβλημα – ενώ εμείς, στην εταιρία, απλοποιούμε συνεχώς τη δουλειά μας, υλοποιώντας τον εσωτερικό ψηφιακό μετασχηματισμό με την εισαγωγή τεχνολογιών -όπως πχ. Robotic Process Automation, ηλεκτρονική διακίνηση εγγράφων και εργαλεία παρακολούθησης συμβάσεων (μπορεί να φτάνουν και τις 1000 όσες παρακολουθούμε) τα οποία μας έχουν επιτρέψει να είμαστε σχεδόν paperless- εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε χιλιάδες ελεγκτικούς μηχανισμούς. Για καλό σκοπό υπάρχουν, όμως οι καθυστερήσεις που προκαλούν είναι σημαντικές και δεν συμβαδίζουν με τις ραγδαίες εξελίξεις της τεχνολογίας. Όσο για τον «πόνο», μεγάλη «πληγή», δέκα χρόνια τώρα, παραμένει το ΣΥΖΕΥΞΙΣ ΙΙ, του οποίου η υλοποίηση γίνεται με πολύ χαμηλούς ρυθμούς, επιβάλλοντας διαδοχικές παρατάσεις, παρότι το ένα πέμπτο των ανθρώπων μας ασχολείται αποκλειστικά μ’ αυτό… Κάνουμε συνεχώς επικαιροποιήσεις, βρισκόμαστε σε διαρκές change management και οι φορείς που θα το παραλάβουν θα δουν μεγάλες αλλαγές στη λειτουργία τους, όμως το πρόβλημα είναι υπαρκτό.
Πρόσφατα δηλώσατε ότι χρειάζονται χιλιάδες άνθρωποι με συγκεκριμένες δεξιότητες στην αγορά, για να βγάλουν πέρα μονάχα ένα έργο, την ψηφιοποίηση των αρχείων της Δικαιοσύνης. Αυτοί δεν υπάρχουν –πώς θα προχωρήσουμε;
Όντως, για το συγκεκριμένο project ψηφιοποίησης δισεκατομμυρίων σελίδων -για το οποίο έχουμε πλέον την αναγκαία έγκριση από το Ελεγκτικό Συνέδριο- πιστεύω ότι θα απαιτηθούν 20.000-30.000 άτομα, με όχι και τόσο εξειδικευμένες δεξιότητες. Είμαι σίγουρος ότι οι ανάδοχοι θα τους βρουν, γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν. Μια ιδέα πχ. θα ήταν να στήσουν στις πόλεις με πανεπιστήμια κατάλληλα εξοπλισμένους κόμβους, να εκπαιδεύσουν όσους φοιτητές το επιθυμούν και να οργανώσουν βάρδιες με part-timers. Με μια τέτοια λύση, όλοι θα έβγαιναν κερδισμένοι…
Εν κατακλείδι, πού βρισκόμαστε και πώς διαμορφώνεται η εθνική ψηφιακή στρατηγική, σ’ ό,τι αφορά στον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας; Συνεχίζουμε by the Bible?
Ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός προκαλεί τη σημαντικότερη ίσως επανάσταση του καιρού μας. Συνεχίζουμε, λοιπόν, κανονικά – οι στόχοι παραμένουν, τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και σε ευρωπαϊκό. Κάνουμε τα πάντα για να πάμε καλύτερα, αλλά αυτό μερικές φορές δεν φτάνει – χρειάζεται ευελιξία και προσαρμοστικότητα, συχνά απαιτούνται αλλαγές και προσαρμογή στις νέες συνθήκες, τόσο από εμάς, όσο και από την κοινωνία – το παραγωγικό μοντέλο μιας χώρας δεν μπορεί να αλλάξει από τη μια μέρα στην άλλη… Μάλιστα, ειδικά σ’ ό,τι αφορά στις τηλεπικοινωνιακές υποδομές, ο δρόμος είναι μακρύς. Τα ζητούμενα, λοιπόν, είναι υποδομές, δεξιότητες, μετασχηματισμός στο Δημόσιο και τις επιχειρήσεις, ώστε να αντιμετωπίσουμε τις γνωστές ελληνικές παθογένειες. Προσωπικά, παραμένω συγκρατημένα αισιόδοξος…
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ
Προσβασιμότητα για όλους στο gov.gr Η απόλυτη επικράτηση της ψηφιακής τεχνολογίας σχεδόν σε όλες τις καθημερινές μας δραστηριότητες επιβάλλει -για κοινωνικούς και όχι μόνο λόγους- την απρόσκοπτη πρόσβαση όλων σε όλα, ανεξάρτητα αν πρόκειται για εφαρμογή, υπηρεσία ή προϊόν. Πολύ περισσότερο αυτό πρέπει να ισχύει σ’ ό,τι αφορά στην πρόσβαση σε έναν κόμβο – ομπρέλα για πλήθος χρήσιμες υπηρεσίες, όπως το gov.gr. Κι αυτό ήδη γίνεται, τουλάχιστον για τις βασικότερες και συχνότερα χρησιμοποιούμενες από αυτές. Ο Δρ. Παναγιώτης Ζαχαριάς, ιδρυτής και lead UX Researcher της theUXProdigy, μας δίνει περισσότερες λεπτομέρειες.
Ποια είναι η δική σας συνεισφορά στο gov.gr;
Η δική μας συνεισφορά αφορά στη βελτίωση και ενίσχυση της εμπειρίας χρήστη (User Experience) σε 12 από τις δημοφιλέστερες (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία) υπηρεσίες στο gov.gr, πχ. Υπεύθυνη Δήλωση, Εξουσιοδότηση κλπ. με έμφαση στην ψηφιακή προσβασιμότητα. Εφαρμόσαμε το δικό μας προτεινόμενο μοντέλο για ολιστική προσέγγιση της ψηφιακής προσβασιμότητας, το οποίο συνδυάζει πολλαπλούς ελέγχους από ειδικούς μαζί με τεστ ευχρηστίας στο οποίο συμμετείχαν συμπολίτες μας – χρήστες τεχνολογίας, με κάποιας μορφής αναπηρία. Πρακτικά βρήκαμε, αναλύσαμε και προτεραιοποιήσαμε συνολικά 46 προβλήματα που επηρεάζουν/εμποδίζουν τη χρήση των 12 υπηρεσιών από χρήστες με οπτική, κινητική και γνωστική/νοητική αναπηρία. Κατόπιν, στο στάδιο της διόρθωσης, συνεργαστήκαμε με την ΕΔΥΤΕ, βοηθώντας πρακτικά την ομάδα ανάπτυξης των εν λόγω υπηρεσιών, προκειμένου να γίνουν οι διορθώσεις και να πετύχουμε τη συμμόρφωση με το παγκόσμιο πρότυπο WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) 2.1, στον μέγιστο δυνατό βαθμό.
Πέραν της συμμόρφωσης με τα τεχνικά πρότυπα και στη συνέχεια των διορθώσεων που έγιναν, υπήρξε μεγάλη βελτίωση στην εμπειρία των χρηστών με αναπηρία, όπως απέδειξε και το τεστ ευχρηστίας που διοργανώσαμε με τη συμμετοχή συμπολιτών μας. Για παράδειγμα, συμπολίτες με (ολική ή μερική) οπτική αναπηρία χρησιμοποίησαν με επιτυχία διάφορες υπηρεσίες με χρήση των δικών τους κινητών τηλεφώνων ή laptop. (ΣΣ: κάθε χρήστης με αναπηρία χρησιμοποιεί την αντίστοιχη υποστηρικτική τεχνολογία – για παράδειγμα, άτομα με προβλήματα όρασης χρησιμοποιούν ειδικά προγράμματα, όπως οι αναγνώστες οθόνης που ενσωματώνονται στο PC ή στο κινητό τους και τους βοηθούν να περιηγηθούν και να χρησιμοποιήσουν ιστοσελίδες, web εφαρμογές και πλατφόρμες κλπ. εφόσον αυτές είναι προσβάσιμες).
Πριν από αυτό το έργο, χιλιάδες άνθρωποι με αναπηρία δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τις 12 ψηφιακές υπηρεσίες του gov.gr χωρίς βοήθεια από τρίτους. Με την ολοκλήρωσή του, μπορούν. Μάλιστα στο τεστ ευχρηστίας που ‘τρέξαμε’, τους ζητήσαμε στο τέλος να αξιολογήσουν συνολικά την εμπειρία τους και ο μέσος όρος των απαντήσεων ήταν 6 στα 7, υποδηλώνοντας τον υψηλό βαθμό ικανοποίησής τους.
Σε ποιους απευθύνεστε από το σύνολο των πολιτών-χρηστών της πύλης και τι ακριβώς τους προσφέρετε;
Απευθυνόμαστε σε όλους τους συμπολίτες μας που έχουν κάποια μόνιμη ή μη-μόνιμη αναπηρία οποιασδήποτε μορφής. Σκοπός είναι να μπορούν να χρησιμοποιούν οι ίδιοι (χωρίς βοήθεια από άλλο άτομο) κάποιες από τις δημοφιλέστερες ψηφιακές υπηρεσίες του gov.gr. Δυνητικά μιλάμε για περίπου 1,5 εκατομμύρια πολίτες χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη πολίτες με γνωστικού τύπου αναπηρίες (πχ. Δυσλεξία, Αυτισμός, Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας κλπ.) που ίσως να μην έχουν δηλωθεί/καταμετρηθεί επισήμως.
Ποιες είναι οι προοπτικές αυτής της συνέργειας για την επόμενη ημέρα;
Αυτό που έγινε ήταν μια πολύ καλή αρχή για τη συστηματική και αποτελεσματικότερη ανάλυση και διόρθωση προβλημάτων ψηφιακής προσβασιμότητας, η οποία ξεπερνά τις ως τώρα απλές, αυτοματοποιημένες, αλλά ανεπαρκείς λύσεις. Ελπίζουμε στη διεύρυνση της επιτυχημένης συνεργασίας μας με τους εμπλεκόμενους φορείς, για να κάνουμε πραγματικά προσβάσιμες κι άλλες σημαντικές υπηρεσίες του gov.gr και ευχόμαστε αυτό να αποτελέσει οδηγό και για άλλες δημοφιλείς ψηφιακές πλατφόρμες και ιστοσελίδες του Δημοσίου που χρησιμοποιούν εκατομμύρια πολίτες.
Η ψηφιακή προσβασιμότητα -πέραν της ηθικής και νομικής διάστασης- είναι πλέον απαίτηση των πολιτών και όχι πολυτέλεια. Το είδαμε και στην πράξη, στα test ευχρηστίας: όλοι όσοι συμμετείχαν εξέφρασαν εμφατικά την ικανοποίησή τους και δήλωσαν ότι περιμένουν επέκταση και σε άλλες υπηρεσίες και ψηφιακές εφαρμογές.
Ο 9ος πανευρωπαϊκός διαγωνισμός κυβερνοασφάλειας European Cyber Security Challenge 2023 (ECSC23), που διοργανώνεται κάθε χρόνο από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Κυβερνοασφάλειας (European Union Agency for Cybersecurity – ENISA), ολοκληρώθηκε πριν από λίγες ημέρες στο Χαμάρ της Νορβηγίας, με την πρώτη θέση να κερδίζει η ομάδα της Γερμανίας, ακολουθούμενη από εκείνες της Ελβετίας και της Δανίας. Η Ελλάδα κατέκτησε τη δεόντως τιμητική 11η θέση μεταξύ των 34 χωρών που συμμετείχαν – συγκεκριμένα, έλαβαν μέρος
όλες οι χώρες-μέλη της ΕΕ, οι χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών, καθώς και πέντε φιλοξενούμενες ομάδες του Καναδά, της Γεωργίας, της Σερβίας, της Κόστα Ρίκα, της Σιγκαπούρης και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, με τη Λετονία ως παρατηρητή.
Με αφορμή αυτή την επιτυχία, το NetFax ζήτησε σχόλια, παρατηρήσεις, προβλέψεις, αλλά και πιθανά αιτήματα από συντελεστές της αποστολής, μετά την επιστροφή τους από τη Νορβηγία. Να τι μας είπαν…
Μεγάλη ικανοποίηση
«Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι από τη συμμετοχή μας φέτος, από τη γενική επίδοση της ομάδας, αλλά και γενικότερα τον διαγωνισμό. Η ομάδα ήταν πολύ καλά προετοιμασμένη και καταρτισμένη, γεγονός που οφείλεται στην πολύ καλή δουλειά που έκαναν οι προπονητές, αλλά και η ομάδα υποστήριξης, παρέχοντας τις βασικές υποδομές και τεχνογνωσία που απαιτούνται για σωστή προετοιμασία. Τα παιδιά αντιμετώπισαν μια σειρά από ρεαλιστικές ασκήσεις, κρίσεις και προβλήματα στα οποία επέδειξαν ψυχραιμία, επαγγελματισμό και ωριμότητα, αν αναλογιστούμε μάλιστα ότι τα μέλη της ομάδας είναι ηλικίας 15 – 25 ετών», ήταν το σχόλιο του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και επικεφαλής της εθνικής ομάδας, Χρήστου Ξενάκη.
Για να προσθέσει ο Άγγελος Ταξιάρχης Καλαϊτζίδης, εκ των προπονητών της ομάδας, ότι «από την αρχή της χρονιάς έγινε συντονισμένη και μεθοδευμένη προσπάθεια, με εβδομαδιαίες προπονήσεις σε πολυεπίπεδη βάση, που είχε ως αποτέλεσμα να καταταγούμε 11οι στους 34. Κοιτώντας μπροστά, θέλουμε αυτός ο διαγωνισμός να γίνει γνωστότερος, να φύγει η στάμπα του «hacker» ως κακόβουλου, ώστε να έρθει περισσότερος κόσμος σε επαφή με το αντικείμενο, να γνωρίσει την πολυπλοκότητα και το βάθος που έχει».
Η προετοιμασία το παν
Σε καιρούς δύσκολους σαν τους σημερινούς, με την κυβερνοασφάλεια να έχει εξελιχθεί σε ένα από τα μείζονα ζητήματα της ψηφιακής καθημερινότητάς μας, η καθημερινή παρακολούθηση των εξελίξεων είναι εκ των ων ουκ άνευ. Διεπιστημονικός πλέον χώρος, η κυβερνοασφάλεια απαιτεί -για να αποφευχθούν δυσάρεστες ή και μοιραίες εξελίξεις- ιδιαίτερη στρατηγική, στενή συνεργασία μεταξύ των εμπλεκομένων, ομαδικό πνεύμα, ψυχραιμία και σύνθεση διαφορετικών τρόπων σκέψης, στοιχεία που αποτελούσαν ζητούμενο και στην εθνική ομάδα που συμμετείχε στις δοκιμασίες του Χαμάρ. «Ο διαγωνισμός ECSC, αλλά και η συμμετοχή της χώρας μας σε αυτόν μας δίνει τη δυνατότητα να προετοιμαζόμαστε οργανωμένα και μεθοδικά και να παρακολουθούμε τις εξελίξεις στο χώρο, τόσο από την πλευρά του επιτιθέμενου, όσο και του αμυνόμενου. Ο συγκεκριμένος διαγωνισμός είναι ο μεγαλύτερος και πιο έγκριτος παγκοσμίως κι αυτό επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι συμμετέχουν σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και χώρες εκτός Ευρώπης όπως οι Η.Π.Α., ο Καναδάς, η Σιγκαπούρη, κ.ά..» δηλώνει η Στέλλα Τσιτσούλα, υπεύθυνη επικοινωνίας και χορηγιών της Εθνικής Ομάδας. Όσο για το μέλλον…
Περισσότερες προκλήσεις
«Το ‘24 η ελληνική ομάδα θα κληθεί να αντιμετωπίσει περισσότερες προκλήσεις. Η προετοιμασία ξεκινά άμεσα, για να πάμε δυνατά στην επόμενη διοργάνωση, στο Τορίνο της Ιταλίας, στις 8-11 Οκτωβρίου 2024. Μάλιστα, για να μπορέσουμε να διευρύνουμε τον αριθμό των μελών της ελληνικής ομάδας, οργανώνουμε έναν μεγαλύτερης κλίμακας και έκτασης πανελλήνιο προκριματικό, ανοικτό σε όλους ανεξαρτήτως ηλικίας, ώστε -με όχημα την Εθνική ομάδα- να αξιολογήσουμε το επίπεδο κυβερνοετοιμότητας της ελληνικής κοινωνίας. Η συγκεκριμένη δράση θα δώσει τη δυνατότητα στην Εθνική να φέρει πίσω στη χώρα την τεχνογνωσία που έχει αποκτήσει από τις διαγωνιστικές διαδικασίες, βελτιώνοντας το επίπεδο γνώσεων και δεξιοτήτων όλων των συμμετεχόντων και σ’ αυτή την προσπάθεια χρειάζεται η συμμετοχή και η συνεισφορά όλων. Η δράση υποστηρίζεται από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, την Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας και τους χορηγούς μας, αλλά πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνουν συνέργειες και με το υπουργείο Παιδείας, προκειμένου να περάσει η ενημέρωση στα σχολεία», τονίζει η κ. Τσιτσούλα.
Ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα με τα οποία βρίσκεται αντιμέτωπος, τα τελευταία χρόνια, ο χώρος της ναυτιλίας -χωρίς να έχει περιθώρια να το χάσει, αφού κάτι τέτοιο θα είχε καταστροφικά για το μέλλον του αποτελέσματα- είναι ο «πράσινος» μετασχηματισμός του, με τον χαρακτήρα του κατεπείγοντος πλέον, καθώς η υστέρηση ήταν σημαντική. Σ’ αυτό το πλαίσιο αποκτά ιδιαίτερη σημασία η άφιξη στη «θαλασσοκράτειρα» Ελλάδα της δανικής, εξειδικευμένης σ’ αυτόν τον τομέα εταιρίας, ZeroNorth, που εγκαινίασε πριν από λίγες ημέρες τα γραφεία της εδώ θυγατρικής της, στον Άλιμο. Μάλιστα, ο παριστάμενος στα «θυρανοίξια», Executive VP, Pelle Sommanson, πήγε ένα βήμα παραπέρα, εκφράζοντας τη φιλοδοξία της μητρικής η Αθήνα να μη μείνει απλώς ένα τοπικό υποκατάστημα, αλλά να εξελιχθεί σε hub με ευρύτερες αρμοδιότητες και δραστηριότητες – «εδώ θα είμαστε για πολλά-πολλά χρόνια, βάλτε μας δύσκολα!» προκάλεσε τα παρόντα στελέχη ναυτιλιακών επιχειρήσεων και οργανισμών.
Τη σημασία της επένδυσης της ZeroNorth ανέλυσε στο NetFax, ο Μιχάλης Κωνσταντινίδης, Managing Dir. Vessel Optimization της μητρικής και επικεφαλής της ελληνικής θυγατρικής, δηλώνοντας ότι συστάθηκε 15μελής ομάδα έμπειρων στελεχών στην Αθήνα, «με αποστολή τη λήψη, επεξεργασία και αξιοποίηση, χάρη στη μοναδική τεχνογνωσία στο Edge, πραγματικών και αξιόπιστων δεδομένων από τους αισθητήρες των πλοίων που υποστηρίζει (ΣΣ. περισσότερα από 3000 παγκοσμίως), εμπλουτίζοντας την πλατφόρμα της εταιρίας, στους χώρους του ΙοΤ και των Big Data, με στόχο τη μείωση των εκπομπών και την αύξηση της κερδοφορίας».
Το κοινό όραμα
Ο «πράσινος» ψηφιακός μετασχηματισμός της ναυτιλίας είναι άρρηκτα δεμένος με τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα των πλοίων και γενικά του περί αυτά οικοσυστήματος κι αυτό η εταιρία της Κοπεγχάγης όχι μόνο το αναγνωρίζει ως αναγκαιότητα που δεν μπορεί να αγνοηθεί (σε αντίθετη περίπτωση, ο πέλεκυς των αυστηρών προστίμων, εκ μέρους της ΕΕ και των αρμόδιων οργάνων, θα πέσει βαρύς), αλλά το έχει κάνει και όραμά της. «Το κοινό όραμα που μοιραζόμαστε στη ZeroNorth είναι να κάνουμε ‘πράσινο’ το παγκόσμιο εμπόριο και να συμβάλουμε έμπρακτα σε περισσότερο βιώσιμες, αποτελεσματικές και κερδοφόρες ναυτιλιακές δραστηριότητες», διακηρύσσει στην επίσημη ιστοσελίδα της.
Η εταιρία των 300 και πλέον εργαζομένων, που συνεχίζει να αναζητά ταλέντα ανά τον κόσμο, διατηρεί γραφεία, εκτός από την Κοπεγχάγη και την Αθήνα, σε Νέα Υόρκη, Σιγκαπούρη και Μουμπάι και η πλατφόρμα της αξιοποιεί τη συνεχή ροή δεδομένων και την εμπειρία των στελεχών της για να προσφέρει λύσεις βελτιστοποίησης στον μέγιστο δυνατό βαθμό της λειτουργίας και του ανεφοδιασμού του σκάφους, αλλά και της εμπορικής του δραστηριότητας, πάντα με το μικρότερο περιβαλλοντικό ίχνος.
Μια από τις σταθερά επαναλαμβανόμενες και αυτοεπιβεβαιούμενες διαπιστώσεις, ειδικά τα τελευταία χρόνια, είναι ότι… «ο τζάμπας πέθανε!» Μ’ άλλα λόγια, τίποτα δεν δίνεται δωρεάν πια, στον (ψηφιακό και όχι μόνο) κόσμο. Ακόμα και η «δωρεάν» συμμετοχή και αλληλεπίδρασή μας στα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης προϋποθέτει αφενός αποδοχή των όρων χρήσης, αφετέρου άδεια αξιοποίησης κάποιων δεδομένων μας εκ μέρους τους – ευτυχώς, οι πρόσφατες Πράξεις της ΕΕ βάζουν πλέον κάποια όρια στην αδιαφάνεια και την ασυδοσία. Όμως, να που ανοίγεται νέο πεδίο δόξης λαμπρό σε έναν εντελώς καινούριο και πολλά υποσχόμενο τομέα, την Τεχνητή Νοημοσύνη. Όλοι, λίγο ως πολύ, έχουμε «παίξει» με το ChatGPT της OpenAI, το Duet της Google κι άλλες, αντίστοιχες πλατφόρμες, θαυμάζοντας τις εντυπωσιακές δυνατότητές τους. Όπως όλα δείχνουν, αυτό το πανηγύρι μάλλον δεν θα συνεχιστεί για πολύ: πριν από λίγες ημέρες, τόσο η πρώτη, όσο και η δεύτερη ανακοίνωσαν τη δυνατότητα εμπορικής χρήσης αυτών των εργαλείων, με καλύτερες επιδόσεις από πλευράς ταχύτητας και ασφάλειας, αλλά και ανάλογη συνδρομή. Προφανώς, πρώτος στόχος είναι οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί (η ονομασία ChatGPT Enterprise, του πρώτου, είναι απολύτως χαρακτηριστική) και το κόστος ανά χρήστη και ανά μήνα είναι (τι σύμπτωση!) το ίδιο, 30 €!.
Το ερώτημα είναι τι πρόκειται να γίνει με τον υπόλοιπο κόσμο, όλους εμάς που δοκιμάσαμε τις νέες δυνατότητες, «γλυκαθήκαμε» και θέλουμε να συνεχίσουμε να τις αξιοποιούμε στη νέα εποχή που ανατέλλει. Οι εκδοχές που έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους στα διεθνή ΜΜΕ είναι δυο: είτε με βάση την πορεία της εμπορικής χρήσης θα αποφασιστεί η επιβολή «τέλους» και στην απλή, προσωπική χρήση, είτε το free θα παραμείνει, αλλά με αρκετά υποβαθμισμένες δυνατότητες – ωθώντας τους χρήστες έμμεσα προς τις αναβαθμισμένες συνδρομητικές υπηρεσίες. Το μοντέλο είναι γνωστό και δοκιμασμένο από δεκαετίες στον κόσμο του λογισμικού και της παροχής δικτυακών υπηρεσιών. Μετά τη δωρεάν δοκιμή για ένα διάστημα, κάποτε έρχεται η ώρα του λογαριασμού…
Κι αν στις περισσότερες ψηφιακές υπηρεσίες ο ισχυρός ανταγωνισμός ρίχνει γρήγορα το κόστος προς όφελος του καταναλωτή εδώ, με παίκτες μετρημένους στα δάκτυλα του ενός χεριού καθώς οι απαιτούμενες επενδύσεις είναι τεράστιες, αυτό το ενδεχόμενο απέχει πολύ…
Η ‘εισβολή’ της Τεχνητής Νοημοσύνης στην καθημερινότητά μας, έφερε «τα πάνω-κάτω» σε πλήθος τομείς, της εκπαίδευσης μη εξαιρουμένης. Ο ρόλος του EdTech είναι πλέον πρωταγωνιστικός και κρίσιμος στην εποχή της δια βίου μάθησης που βιώνουμε, καθώς όλες οι προδιαγραφές ξαναγράφονται κι όχι μόνο μια φορά, αφού οι εξελίξεις είναι ραγδαίες. Κι όποιος δεν μπορεί ή δεν θέλει να προσαρμοστεί, απλώς δεν έχει μέλλον.
Οι νέες τεχνολογίες (που πολύ σύντομα παύουν να είναι νέες – δείτε, για παράδειγμα, πόσο γρήγορα έγινε καθεστώς και βάση συζήτησης το ChatGPT, όταν μόλις στα τέλη Νοεμβρίου θα κλείσει ένα χρόνο στη ζωή μας) αλλάζουν ραγδαία τους κανόνες του παιχνιδιού κι αυτό κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει. Πάντα άνοιγαν δρόμους, βεβαίως, αλλά σαν «εργαλεία», που μας επέτρεπαν να κάνουμε κάτι καλύτερα, ταχύτερα, ευκολότερα – προχωρούσαμε με βήματα, έστω κι αν ο ‘βηματισμός’ μας άνοιξε πολύ μετά την πανδημία.
Με την Τεχνητή Νοημοσύνη, όμως, προχωράμε με άλματα κι όχι μόνο προς μια κατεύθυνση. Τα σημερινά παιδιά των 8, 10, 12 ετών δεν γνωρίζουν (ούτε κι εμείς, οι μεγαλύτεροι, βέβαια) σε τι κόσμο θα ζήσουν όταν τελειώσουν τους δυο – τρεις πρώτους κύκλους σπουδών (πρωτοβάθμια / δευτεροβάθμια / τριτοβάθμια, με σημερινούς όρους), πού και πάνω σε τι θα εργαστούν (νέα επαγγέλματα και ειδικότητες, άγνωστες ως τώρα, εμφανίζονται διαρκώς – άλλες μεταλλάσσονται ή σβήνουν και χάνονται), τι άλλο θα χρειαστεί να μάθουν (γιατί, η δια βίου μάθηση είναι ήδη προαπαιτούμενο) και πώς θα μπορέσουν να προσαρμοστούν στις διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες και απαιτήσεις, καθώς θα περνούν από τον ένα τομέα στον άλλο.
Οι αναλυτές της Morgan Stanley Research υπολόγισαν πρόσφατα πως η τεχνολογία (προφανώς, με αιχμή του δόρατος την Τεχνητή Νοημοσύνη) θα μετασχηματίσει τον τεράστιο και αχανή χώρο της εκπαίδευσης, παγκοσμίως, σε μια αγορά των 8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων το 2030, από 6 τρις πέρυσι. Τα μεγέθη είναι τεράστια και δικαιολογούν κάθε αισιόδοξη πρόβλεψη, σ’ ό,τι αφορά στους νυν και μελλοντικούς stakeholders. Όμως, για να μιλήσουμε σε πιο πρακτικό επίπεδο, πώς εκπαιδεύεις και προετοιμάζεις σήμερα αυτά τα παιδιά; τι βασικά εφόδια τους δίνεις; πώς ξεπερνάς το (υπαρκτό σε πολλές χώρες) ψηφιακό χάσμα; ποιος είναι ο βέλτιστος τρόπος για να μετατρέψεις την ευκαιρία σε δυνατότητα τώρα, που βρισκόμαστε σε κρίσιμο σημείο καμπής; Τα παιδιά γεννιόνται μέσα στην τεχνολογία, είναι digital natives και δεν τη φοβούνται. Όμως, δεν μπορούν να συλλάβουν ακόμα τι μπορεί να τους προσφέρει, είναι ευάλωτα στην παραπληροφόρηση και τις εύκολες λύσεις, συχνά συγχέουν ρόλους και καταστάσεις, βλέπουν μακριά, αλλά και πολύ κοντά μερικές φορές, επηρεάζονται εύκολα, για καλό ή για κακό.
Το netweek προσπάθησε να καταγράψει, στο πλαίσιο αυτού του Special Report, την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα, σ’ ό,τι αφορά στην τεχνολογία στον χώρο της εκπαίδευσης (θυμίζουμε ότι ο όρος EdTech, που χρησιμοποιούμε, χαρακτηρίζει τη συνδυασμένη χρήση hardware / software και εκπαιδευτικής θεωρίας / πρακτικής, στην υπηρεσία της μάθησης), κάτι που δεν μπορεί, φυσικά, να εξετασθεί ανεξάρτητα από την εκάστοτε εθνική, κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα. Έτσι, ζήτησε απαντήσεις και σχόλια τόσο από το υπουργείο Παιδείας, όσο και από εκπροσώπους της τριτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας / πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και τον χώρο των ερευνητών, οι οποίοι, προφανώς, έχουν συν-στρατευτεί στον αγώνα της προετοιμασίας για την επόμενη ημέρα, που είναι -σχεδόν κυριολεκτικά- αύριο.
Φιλόδοξα σχέδια για το μέλλον
Αν και απάντηση, δυστυχώς, δεν λάβαμε στα ερωτήματα που στείλαμε το υπουργείο Παιδείας – ελάχιστη «παράπλευρη απώλεια», στον απόηχο των τραγικών γεγονότων της Θεσσαλίας- η στρατηγική που σχεδίασε και θέλει να υλοποιήσει ο Κυριάκος Πιερρακάκης δεν θα μπορούσε παρά να ήταν, σε μεγάλο βαθμό και με δεδομένη την επιτυχημένη προϋπηρεσία του στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, προσαρμοσμένη στις ανάγκες της ψηφιακής εποχής. Ήδη, στη Λευκή Βίβλο για τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό 2020-5, περιλαμβάνονταν 35 δεσμεύσεις που αφορούσαν στο υπουργείο Παιδείας, οι οποίες δεν έχουν ακόμα υλοποιηθεί στο σύνολό τους – με κάποιες από αυτές να χρειάζονται ήδη αναβάθμιση ή νέα παραμετροποίηση, καθώς ‘οι καιροί ου μενετοί’… Σ’ αυτά που προβλέπονται, πλην των διοικητικών και κανονιστικών θεμάτων της Εκπαίδευσης, που επίσης προσαρμόζονται στις απαιτήσεις του συνεχιζόμενου ψηφιακού μετασχηματισμού της ευρύτερης δημόσιας διοίκησης (πχ. σύστημα επιχειρησιακής ευφυΐας – Business Intelligence, ψηφιακή αποτύπωση σχολικού δικτύου, νέες ψηφιακές υπηρεσίες κλπ) αξίζει να αναφερθούν η προμήθεια και εγκατάσταση διαδραστικών συστημάτων (ήδη ξεκίνησε, με στόχο να υλοποιηθεί στη διάρκεια της φετινής και, πιθανώς, της επόμενης χρονιάς σε όλα τα δημόσια σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας της χώρας), η λειτουργία Εργαστηρίων Καινοτομίας (edulabs) στο 30% των σχολείων σε κάθε Εκπαιδευτική Περιφέρεια, ομοίως Εργαστηρίων Επαυξημένης Πραγματικότητας (Augmented Reality Labs, σε 100 πιλοτικά έργα), η επέκταση και ανάπτυξη ανοικτού ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου και πλατφορμών τηλεκπαίδευσης, η μετάβαση στο cloud σε υποδομές του ΕΔΥΤΕ, αλλά και νέες πλατφόρμες επιμόρφωσης εκπαιδευτικών.
Φιλοδοξία του υπουργού (όπως την εξέφρασε κατά την ανάληψη των καθηκόντων του, τον Ιούνιο), είναι το υπουργείο Παιδείας να γίνει «το πρώτο πλήρως ψηφιοποιημένο υπουργείο». Ελπίζουμε όχι μόνο ως προς την καθημερινή λειτουργία του και την ελαχιστοποίηση της γραφειοκρατίας, αλλά και ως προς τον τρόπο διδασκαλίας και το προσαρμοσμένο στην εποχή μας και τις ανάγκες της, περιεχόμενο, σε όλο το εύρος των μαθημάτων.
ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΠΟΥΖΗΣ Υπάρχουν προβλήματα και περιορισμοί
Ο επίκουρος καθηγητής, στο Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων & Πολιτισμού του Πάντειου Πανεπιστημίου, Κώστας Καρπούζης, με μακρά θητεία στον ερευνητικό και εκπαιδευτικό χώρο, ήταν ο πρώτος που κλήθηκε να σχολιάσει τις πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με την «εισβολή» της Τεχνητής Νοημοσύνης στον χώρο των ΑΕΙ, τις αντιδράσεις καθηγητών – φοιτητών και την επόμενη ημέρα στην ανώτατη παιδεία.
Η «εισβολή» του ChatGPT στην καθημερινότητά μας, τον περασμένο Νοέμβριο, πόσο έχει επηρεάσει (θετικά ή αρνητικά) τη λειτουργία της πανεπιστημιακής κοινότητας;
Θεωρώ ότι, στα καθ΄ ημάς, είμαστε ακόμα σε φάση αναμονής και ενημέρωσης – μεγάλο ρόλο σ’ αυτό έχει παίξει και η σχετική αδυναμία του ChatGPT και των υπόλοιπων παραγωγικών μηχανών, όπως του Google Bard, να παράξουν κείμενο στα ελληνικά, το οποίο να είναι παρόμοιο στη δομή και το περιεχόμενο με αυτό που θα έγραφε ένας άνθρωπος και, επίσης, να είναι σίγουρο ότι δεν περιέχει αντικειμενικά λάθη. Γενικά, οργανώνονται πολλά σεμινάρια, ημερίδες και συζητήσεις σχετικά με τις δυνατότητες και τους περιορισμούς τέτοιων τεχνολογιών (όπως αυτό: https://www.panteion.gr/event/chatgpt-kai-ekpaidefsi-webinar/) με αρκετές «φωνές» να επιμένουν στην απαγόρευση και το κυνήγι όσων τις αξιοποιούν, παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει αξιόπιστος τρόπος να είναι κανείς σίγουρος για κάποια περίπτωση λογοκλοπής.
Ποια τα πλεονεκτήματα / μειονεκτήματα της χρήσης αυτής (και των αντίστοιχων, βεβαίως) εφαρμογών στη δουλειά καθηγητών και φοιτητών; Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτές;
Αν στα ‘μειονεκτήματα’ περιλαμβάνουμε τη δυνατότητα ενός συγγραφέα (φοιτητή ή ακόμα και καθηγητή) να παράξει κείμενο το οποίο δεν έχει γράψει εξ αρχής ο ίδιος, τότε μάλλον ξεχνάμε ότι αυτό ήδη γίνεται κατά κόρον σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, ξεκινώντας από την εύκολη λύση της Wikipedia και φτάνοντας ως στο Google Translate πηγών γραμμένων στα αγγλικά. Ένα σημαντικό πρόβλημα με το κείμενο που παράγεται από αυτές τις μηχανές, είναι ότι πρέπει να ακολουθήσει ενδελεχής έλεγχος εγκυρότητας, καθώς δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου έχουν ξεπηδήσει fake news από κάποιο κείμενο που δεν ελέγχθηκε ποτέ.
Στα πλεονεκτήματα, μια παραγωγική μηχανή μπορεί να μας δώσει διαφορετικές μορφές του ίδιου κειμένου, είτε αυτό έχει γραφεί από έναν άνθρωπο, είτε έχει παραχθεί αυτόματα, οι οποίες να ταιριάζουν σε διαφορετικές χρήσεις: για παράδειγμα, με βάση την αποδελτίωση μιας συνέντευξης (καλή ώρα!), το ChatGPT μπορεί εύκολα και γρήγορα να δημιουργήσει ένα σύντομο και περιεκτικό δελτίο τύπου, αλλά και να προτείνει εναλλακτικούς τίτλους για το σχετικό άρθρο. Στην περίπτωση της ακαδημαϊκής έρευνας, μηχανές όπως το Elicit (elicit.org) μπορούν να βοηθήσουν στην αναζήτηση και επισκόπηση της βιβλιογραφίας γύρω από ένα θέμα, ενώ το ChatGPT και το Bard μπορούν εύκολα να περιγράψουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα μιας ιδέας, με βάση τη βιβλιογραφία. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι, στην περίπτωση του ChatGPT, η OpenAI παρέχει τη δυνατότητα επικοινωνίας με τρίτα συστήματα, όπως το Wolfram Alpha για μαθηματικούς υπολογισμούς και οπτικοποίηση, το Zapier για αυτοματισμούς γραφείου και διεργασιών, και το Link Reader για άμεση πρόσβαση στο περιεχόμενο μιας ιστοσελίδας, ακόμα κι αν αυτή είναι πρόσφατη – αυτή η δυνατότητα έχει ενσωματωθεί και στην έκδοση του ChatGPT, που η Microsoft περιλαμβάνει στη δική της μηχανή αναζήτησης, το Bing.
Έχετε ήδη βιώσει περιπτώσεις χρήσης (ή και κατάχρησης) από φοιτητές; ποια μορφή έχουν και πώς τις αντιμετωπίζετε, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας;
Στα μαθήματα που διδάσκω στο Πάντειο Πανεπιστήμιο ενθαρρύνω τους φοιτητές να αξιοποιήσουν αυτές τις τεχνολογίες, όχι μόνο για να αποκτήσουν τις σχετικές δεξιότητες που θα τους είναι απαραίτητες στην εργασία και τις σπουδές τους, αλλά και για να διαμορφώσουν από πρώτο χέρι μια εικόνα των προβλημάτων και των περιορισμών στη λειτουργία τους. Αν και σίγουρα οι Επιστήμονες των Υπολογιστών έχουν τον πιο σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και χρήση των Παραγωγικών τεχνολογιών, ο ρόλος των Κοινωνικών επιστημόνων είναι κι αυτός σημαντικός, σαν θεματοφύλακες των δικαιωμάτων των χρηστών, ειδικά σε θέματα δικαιοσύνης των αλγορίθμων και προκαταλήψεων στα αποτελέσματα που παράγουν. Μελετώντας τα παραγωγικά συστήματα κειμένου και εικόνων (όπως το Midjourney και το Dall-E), οι φοιτητές μας εντόπισαν σημαντική προδιάθεση συσχετισμού συγκεκριμένων εννοιών με έμφυλα και πολιτισμικά στερεότυπα, όπως φύλο και επάγγελμα ή καταγωγή και έννοιες, όπως ο «εγκληματίας». Παράλληλα, οι φοιτητές μας αξιοποίησαν αυτές τις τεχνολογίες και για να δημιουργήσουν εύκολα και γρήγορα διαδραστικό περιεχόμενο, όπως σενάρια για αφηγηματικά παιχνίδια και εικόνες και μουσική για τα παιχνίδια αυτά.
Υπάρχει «αξιοποίηση» των νέων δυνατοτήτων σε ανώτερο επίπεδο; πχ. διδακτορικά; ερευνητικές εργασίες; αν δεν ξεκίνησε ακόμα αυτό το φαινόμενο στη χώρα μας (ίσως, λόγω της ‘ανάδελφης’ ελληνικής γλώσσας) πόσο γρήγορα πιστεύετε ότι θα κάνει την εμφάνισή του;
Νομίζω ότι στο ορατό μέλλον δε θα δούμε κάποιο πολύπλοκο σύστημα που να είναι εκπαιδευμένο με ελληνικά κείμενα (προς το παρόν, το ChatGPT μεταφράζει εσωτερικά τα prompts μας στα αγγλικά και τα αποτελέσματά του στα ελληνικά). Θεωρώ, μάλιστα, πιο πιθανό μια τέτοια προσπάθεια να γίνει με Αρχαία Ελληνικά κείμενα, καθώς εκεί υπάρχει τεράστιο ενδιαφέρον από τη διεθνή ερευνητική κοινότητα: φανταστείτε το ChatGPT να παράγει ένα επικό έργο με το στυλ του Ομήρου ή μια πολιτική ομιλία με το στυλ ενός αρχαίου Αθηναίου ρήτορα! Κατά τα άλλα, περιμένω να δω μικρής ή μεγαλύτερης έκτασης αυτόματες μεταφράσεις παραγόμενων κειμένων και, σίγουρα, βιβλιογραφικές επισκοπήσεις με χρήση των παραγωγικών εργαλείων.
ΜΑΡΙΑ ΦΙΛΙΠΠΗ Αφουγκραζόμαστε συνεχώς τις ανάγκες Στον χώρο της δευτεροβάθμιας, αλλά και της πρωτοβάθμιας, τα Εκπαιδευτήρια Δούκα ήταν από τους πρωτοπόρους της εισαγωγής των ψηφιακών τεχνολογιών, ήδη από τη δεκαετία του ’10, όχι μόνο σε ελληνικό, αλλά και διεθνές επίπεδο. Η υπεύθυνη Πληροφορικής & Ψηφιακής Εκπαίδευσης, Μαρία Φιλιππή, μίλησε στο netweek,στο πλαίσιο αυτού του Special Report για τις σημερινές απαιτήσεις, ευκαιρίες και προοπτικές
Ποιες ψηφιακές τεχνολογίες και εφαρμογές χρησιμοποιείτε στο σχολείο σας, κατά την εκπαιδευτική διαδικασία, από πότε και με ποιο τρόπο;
Το σχολείο μας έχει μακρά ιστορία και είναι πάντα πρωτοπόρο στον Τομέα της Πληροφορικής και Ψηφιακής Εκπαίδευσης, με μια παγκοσμίου επιπέδου καινοτομία, την ένταξη του προσωπικού μαθητικού υπολογιστή στην εκπαιδευτική διαδικασία (μοντέλο 1:1 / ένας μαθητής : ένας υπολογιστής) ως δομικό στοιχείο του μοναδικού εκπαιδευτικού του μοντέλου, από το 2007. Σ’ αυτό το πλαίσιο, έχει οργανώσει το εκπαιδευτικό του πρόγραμμα γύρω από το τρίπτυχο Γνώσεις – Δεξιότητες – Αξίες αξιοποιώντας πλήθος εφαρμογών και τεχνολογιών, ανάλογα με τον εκπαιδευτικό στόχο που θέλουμε να επιτευχθεί κάθε φορά.
Φυσικά, ως Microsoft Showcase School με παγκόσμια προβολή και διάχυση καλών πρακτικών συνεργαζόμαστε στενά με την εταιρία, αναπτύσσοντας μαζί της νέα εκπαιδευτικά προγράμματα και μεθοδολογίες όντας και μέλη του Global Advisory Board, είμαστε ένα από τα οκτώ σχολεία σε όλο τον κόσμο. Αξιοποιούμε ολοκληρωμένο οικοσύστημα Μ365 με πρόσβαση όλων των εκπαιδευτικών και μαθητών. Όλες οι τάξεις έχουν την αντίστοιχη ψηφιακή τάξη, η οποία ενημερώνεται συνεχώς από τους εκπαιδευτικούς και οι μαθητές μετέχουν δημιουργικά είτε μέσω του collaboration space του OneNote, είτε του whiteboard του TEAMS. Οι εκπαιδευτικοί μας, που είναι όλοι ΜΙΕs και πάνω από το 70% όλων των ειδικοτήτων MIEEs, έχουν ήδη υλοποιήσει με διαθεματική και διεπιστημονική προσέγγιση το Πολλαπλό Βιβλίο, δίνοντας τους μαθητές πρόσβαση σ’ έναν νέο κόσμο γνωστικής εμπειρίας.
Ποια είναι τα απτά αποτελέσματα αυτής της πρακτικής, τόσο από πλευράς ανάπτυξης νέων δεξιοτήτων, όσο και από πλευράς βελτίωσης της μαθησιακής εμπειρίας για τους μαθητές;
Με βασικούς πυλώνες το τρίπτυχο Γνώσεις – Δεξιότητες – Αξίες αναπτύσσουμε από το 2021 εξατομικευμένα, με τη χρήση νέων Τεχνολογιών, τη διδασκαλία ψηφιακών δεξιοτήτων, τη διδασκαλία Προγραμματισμού – Ρομποτικής και Τεχνητής Νοημοσύνης πολλαπλές δεξιότητες του 21οι αιώνα στα παιδιά μας. Πέρα από γνώσεις, οι μαθητές καλλιεργούν την ενσυναίσθηση, την επίλυση πραγματικών προβλημάτων, την αισθητική, την ανθεκτικότητα, την προσαρμοστικότητα και πολλές ακόμη δεξιότητες, ανάλογα με τις ιδιαίτερες ικανότητες και ανάγκες καθενός.
Ποιο είναι το feedback που παίρνετε; Τι άλλο ζητούν, ως native users;
Αφουγκραζόμαστε συνεχώς τις ανάγκες των digital natives παιδιών μας και αναπτύσσουμε projects στα οποία μετέχουν ως peers και «δημιουργοί», όπως η κατασκευή δικού μας ρομπότ.
Επίσης, έχουμε ομάδα peer to peer learning από μαθητές προς μαθητές για συμβουλευτική σε ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων και απόκτηση πιστοποιήσεων, αλλά και ομάδα Cybersecurity σε συνεργασία με το αντίστοιχο εργαστήριο του Πανεπιστημίου Πειραιά.
Στο ίδιο πλαίσιο, εξοπλίζουμε τους μαθητές μας ήδη από τις βαθμίδες του Γυμνασίου και του Λυκείου με διεθνείς Πιστοποιήσεις Πληροφορικής και ΤΠΕ, όπως τα MOS, που αναγνωρίζονται διεθνώς.
Επιπλέον, ήδη από το Νηπιαγωγείο έχουμε εντάξει στο αναλυτικό πρόγραμμα ειδικό μάθημα Πληροφορικής χωρίς τη χρήση οθονών, βάσει του Computational Thinking. Η Πληροφορική δεν είναι συσκευές και εργαλεία, είναι τρόπος ανθρώπινης σκέψης για να εκπαιδεύσει τις «μηχανές» ώστε να λειτουργήσουν υπολογιστικά και «έξυπνα».
Το λογισμικό και τις εφαρμογές που χρειάζεστε τα βρίσκετε στην ελληνική / διεθνή αγορά ή προχωρήσατε σε εσωτερικές, εξειδικευμένες λύσεις;
Λειτουργούμε με όλους τους τρόπους που αναφέρετε. Οι συνεργάτες μας είναι τόσο Έλληνες, όσο και από τη διεθνή αγορά, ενώ αναπτύσσουμε επίσης λύσεις εσωτερικά, για να υπηρετήσουμε τις καινοτομίες μας.
Ο υπουργός Παιδείας διακήρυξε πρόσφατα ότι προτιμάει τους ‘μαθητές-επεξεργαστές’, από τους ‘μαθητές-σκληρούς δίσκους’. Μιλάμε για μια σημαντική ανατροπή, σε σχέση με τα όσα ίσχυαν ως τώρα, για ουσιαστική αλλαγή των κανόνων του παιχνιδιού. Πόσο δύσκολο είναι να γίνει κάτι τέτοιο και μάλιστα γρήγορα, καθώς οι εξελίξεις τρέχουν;
Χαιρετίζουμε κάθε σχέδιο και πρόγραμμα που θα ανεβάσει την ελληνική εκπαίδευση ακόμη ψηλότερα, ακούγοντας όλες τις προσεγγίσεις με μεγάλη προσοχή. Θέλουμε παιδιά με ανεπτυγμένη ανθρώπινη νοημοσύνη που θα μπορούν να «αποθηκεύουν-κατακτούν», να «επεξεργάζονται» και εν τέλει να «δημιουργούν» σε κάθε συνθήκη, με αντοχή, ευρηματικότητα και ενσυναίσθηση σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Συντεταγμένοι στο βιώσιμο μέλλον του κόσμου μας, ως μέλος των Global Schools του ΟΗΕ, δεν θα μπορούσαμε να λειτουργήσουμε διαφορετικά! Κάθε προσπάθεια, για να πετύχει και να υλοποιηθεί γρήγορα, πρέπει να είναι πάνω από όλα συλλογική. Δηλώνουμε παρόντες και μοιραζόμαστε συνεχώς τις γνώσεις και την εμπειρία μας με την εκπαιδευτική κοινότητα, με πρόσφατο παράδειγμα το συνέδριο για το ΑΙ, στο πλαίσιο Ημερών Καινοτομίας και Καλών Πρακτικών, που ήταν ανοιχτό για όλη την εκπαιδευτική κοινότητα.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΤΣΟΥΡΟΣ Η τεχνολογία που ήρθε για να μείνει Στον ‘αγώνα δρόμου’ για τη βέλτιστη αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης (και) στον χώρο της Εκπαίδευσης, η Ευρώπη προσπαθεί να αδράξει την ευκαιρία, διαμορφώνοντας τη δική της πολιτική (μην ξεχνάμε ότι θεωρείται ο «παγκόσμιος νομοθέτης» στις ψηφιακές τεχνολογίες), και να μη μείνει ο «φτωχός συγγενής» σε επίπεδο εφαρμογών, πολύ περισσότερο όταν η έλλειψη ατόμων με ψηφιακές δεξιότητες έχει από καιρό «χτυπήσει κόκκινο» στην αγορά εργασίας της. Έτσι, σχεδίασε και υλοποιεί το δικό της Digital Education Action Plan, επενδύοντας 1,64 Β€ πέρυσι και 1,6 Β€ φέτος. Σ’ αυτό το ευρύτερο πλαίσιο, αναπτύσσει τον δικό της ευφυή εκπαιδευτικό βοηθό, ΑΙ4ΕDU, ο οποίος υποστηρίζεται από κορυφαίες γλωσσικές τεχνολογίες.
Ο Βασίλης Κατσούρος, Διευθυντής του Ινστιτούτου Επεξεργασίας Λόγου στο Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά», που συντονίζει το έργο, μας μίλησε γι’ αυτό.
Καθώς προχωράμε προς τον μετασχηματισμό (μεταξύ πολλών άλλων χώρων) και της εκπαίδευσης, τι καινούριο κομίζει το AI4EDU; Ποιος είναι ο στόχος του και ποια τα βασικά στοιχεία του;
Το έργο AI4EDU-Conversational AI assistant for teaching and learning επιδιώκει να διερευνήσει τη χρήση τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) στην εκπαίδευση, μέσω της ανάπτυξης ευφυούς εκπαιδευτικού βοηθού, ο οποίος υποστηρίζεται από κορυφαίες γλωσσικές τεχνολογίες ΤΝ.
Ο διαλογικός βοηθός ΤΝ, που αναπτύσσουμε, αλληλοεπιδρά με μαθητές και εκπαιδευτικούς μέσω φυσικής γλώσσας, με σκοπό να τους υποστηρίζει στην εκπλήρωση των διδακτικών και μαθησιακών τους στόχων, με ευέλικτο, αξιόπιστο και αποτελεσματικό τρόπο.
Πρόκειται για έργο διάρκειας τριών ετών, το οποίο συγχρηματοδοτείται από την ΕΕ και εθνικούς πόρους, με συνολικό προϋπολογισμό 999.810 €.
Το έργο συντονίζει το Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου του Ερευνητικού Κέντρο «Αθηνά», ενώ συμμετέχουν εκπαιδευτικοί, ακαδημαϊκοί και ερευνητικοί οργανισμοί από τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες: Luleå Tekniska Universitet (Σουηδία), Ελληνογερμανική Αγωγή (Ελλάδα), Πανεπιστήμιο Κύπρου (Κύπρος), Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου (Κύπρος), Drumcondra Education Center (Ιρλανδία).
Ποιο είναι το σημερινό στίγμα, οκτώ μήνες μετά την εκκίνηση του έργου, και ποια η ως τώρα υποδοχή από το «κοινό»;
Η έναρξη του AI4EDU συνέπεσε χρονικά με την κυκλοφορία του μεγάλου γλωσσικού μοντέλου ChatGPT της OpenAI, του οποίου ο παγκόσμιος αντίκτυπος ήταν ραγδαίος και άμεσος.
Αντιμετωπίσαμε εξαρχής αυτή τη συγκυρία ως μια μεγάλη ευκαιρία για να απευθυνθούμε στην εκπαιδευτική κοινότητα, με σκοπό να ευαισθητοποιήσουμε και να εκπαιδεύσουμε καθηγητές και μαθητές στη χρήση μιας τεχνολογίας που ήρθε -πιστεύω- για να μείνει και μετασχηματίζει ραγδαία τον τρόπο με τον οποίο διδάσκουμε και μαθαίνουμε. Μέσα στους πρώτους οκτώ μήνες του έργου AI4EDU, έχουμε αναπτύξει δύο πρωτότυπα διαλογικών βοηθών, τον Study Buddy για μαθητές και τον Teacher Mate για εκπαιδευτικούς, και έχουμε πραγματοποιήσει μεγάλο αριθμό εκπαιδευτικών εργαστηρίων στις συμμετέχουσες χώρες. Έχουμε ήδη συλλέξει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη στάση, τις ανάγκες και τις προσδοκίες της κοινότητας μαθητών και καθηγητών κι έχουμε μεταδώσει βασικές γνώσεις και δεξιότητες, ώστε να μπορούν να αξιοποιούν τα πλεονεκτήματά της και να αντιμετωπίζουν τις αδυναμίες της.
Η πάγια τακτική της ΕΕ είναι να ανοίγει, με την έρευνα που υποστηρίζει, νέους δρόμους και να «κτίζει» επόμενες καταστάσεις. Ποιες είναι αυτές, στην περίπτωσή του δικού σας έργου, και ποια τα επόμενα βήματα / στόχοι;
Το έργο AI4EDU χρηματοδοτείται από την ΕΕ στο πλαίσιο των Erasmus+ Forward-looking projects και, συγκεκριμένα, κάτω από την προτεραιότητα «ΤΝ στην εκπαίδευση». Σε αντιστοιχία με τις ευρωπαϊκές προτεραιότητες, το AI4EDU καλείται να υποστηρίξει την εισαγωγή της ΤΝ στην εκπαίδευση σε πολλές διαστάσεις.
Εκπαίδευση ΜΕ την ΤΝ: Στόχος μας είναι η βελτίωση, η ενίσχυση και η εξατομίκευση της μάθησης (student-facing AI) των μαθητών, καθώς και η ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και η υποστήριξή τους σε όλο τον κύκλο της διδακτικής πρακτικής (teacher-facing AI).
Εκπαίδευση ΓΙΑ την ΤΝ: Στόχος μας είναι να καλλιεργήσουμε τις γνώσεις και δεξιότητες των μαθητών και των καθηγητών για την ίδια την ΤΝ, τις δυνατότητες, τους κινδύνους και τους περιορισμούς της.
Εκπαίδευση για το ΠΩΣ ο άνθρωπος θα συνεργαστεί με την ΤΝ: Στόχος μας είναι η προώθηση της αποδοχής των συστημάτων ΤΝ ως βοηθών μάθησης, αναδεικνύοντας τον ανθρώπινο ρόλο στη λειτουργία και εφαρμογή τους. Παράλληλα, άλλος στόχος μας είναι να αναδείξουμε τις προϋποθέσεις για την ηθική και δεοντολογική ενσωμάτωση της ΤΝ στην εκπαίδευση.
Βλέπω ότι δίνετε (και σωστά) ιδιαίτερη σημασία στο ethical σκέλος αυτού του έργου…
Η ηθική και δεοντολογική εφαρμογή της ΤΝ σε κάθε τομέα της ανθρώπινης δραστηριότητας αποτελεί κρίσιμο ζητούμενο στην ΕΕ, όπως αυτό αποτυπώνεται στο ΑΙ Act (Σ.Σ. Πράξη για την Τεχνητή Νοημοσύνη, η οποία βρίσκεται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας).
Σ’ αυτό το πλαίσιο, το AI4EDU έχει ως στόχο τη διερεύνηση, σε πραγματικές συνθήκες χρήσης, και την επισήμανση προς την εκπαιδευτική κοινότητα και τους φορείς χάραξης εκπαιδευτικής πολιτικής, ζητημάτων ηθικής και δεοντολογίας που εγείρονται με τη χρήση εργαλείων ΤΝ στην εκπαίδευση κι έχουν δύο όψεις:
α) τις εγγενείς αδυναμίες των συστημάτων, τα οποία αναπαράγουν ανακρίβειες, προκαταλήψεις και στερεότυπα από τα δεδομένα εκπαίδευσης,
β) τις ηθικές και δεοντολογικές διαστάσεις της χρήσης της ΤΝ από τον άνθρωπο, ώστε να εξασφαλίζεται η ισότιμη, υπεύθυνη, διαφανής και ασφαλής χρήση της. NW
Επιμόρφωση για ChatGPT σε ελληνικά πανεπιστήμια Δυο ελληνικά πανεπιστήμια, των Πατρών και της Μακεδονίας, ανακοίνωσαν φέτος την έναρξη προγραμμάτων εξειδίκευσης πάνω στο ChatGPT, αλλά και ευρύτερα στα νέα «εργαλεία» Τεχνητής Νοημοσύνης, παρέχοντας αντίστοιχο πιστοποιητικό επιμόρφωσης. Τα μαθήματα γίνονται σε ασύγχρονη μορφή και έχουν διάρκεια τριών μηνών (250 ώρες) στο πρώτο πανεπιστήμιο και εννιά μηνών (420 ώρες), στο δεύτερο, το οποίο μάλιστα εστιάζει ειδικά σε εφαρμογές ΤΝ στην εκπαίδευση. Φυσικά, υπάρχουν και πολλά διεθνή αντίστοιχα προγράμματα ασύγχρονης εκπαίδευσης για το ChatGPT (πχ. Udemy κ.ά.) και όχι μόνο.
Λίγες μόλις ημέρες πριν από την (αυριανή!) λήξη της κατάθεσης προσφορών για το έργο των μικροδορυφόρων, με κύρια στόχευση τον χώρο των τηλεπικοινωνιών, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) ακύρωσε τη διαγωνιστική διαδικασία, κατόπιν σχετικού αιτήματος της ελληνικής κυβέρνησης. Το αίτημα -που έγινε αποδεκτό, έστω και την ύστατη στιγμή- υποβλήθηκε στο πλαίσιο της επανεξέτασης των προτεραιοτήτων για το εθνικό διαστημικό πρόγραμμα.
Πρόκριμα γι’ αυτή την αλλαγή πορείας, ήταν η δήλωση (στις 5 Σεπτεμβρίου, στη ‘Ναυτεμπορική’ και στην Τ. Ηγουμενίδη) του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρη Παπαστεργίου, ότι «λόγω των πυρκαγιών (ΣΣ. στις οποίες, πλέον, ήρθαν να προστεθούν και τα δεινά από τα πλημμυρικά φαινόμενα, που ακολούθησαν) υπάρχουν δεύτερες σκέψεις για το αν η μία και μόνη, μείζων ανάγκη είναι οι τηλεπικοινωνίες. Θα ξαναδούμε το θέμα της γεωεπισκόπησης και τη δυνατότητα να έχουμε ακριβείς, τακτικές και πολυεπίπεδες εικόνες από το διάστημα για τη χώρα, εκμεταλλευόμενοι τις υπάρχουσες τεχνολογίες. Την προηγούμενη εβδομάδα συζητήσαμε με τον ESA και ζητήσαμε να περιμένει για να αποφασίσουμε αν το έργο πρέπει να αφορά έναν, δύο ή τρεις τηλεπικοινωνιακούς δορυφόρους, ή πρέπει να ανασχεδιάσουμε τη διαστημική πολιτική μας».
Οι προτάσεις του ΕΛΚΕΔ
Ο υπουργός δήλωσε ότι αναμένει τις προτάσεις του Ελληνικού Κέντρου Διαστήματος επί του θέματος και έγκυρες πηγές δήλωσαν στον γράφοντα ότι υπάρχει ήδη σχετική μελέτη, η οποία δίνει μεγαλύτερο βάρος στην (πιθανώς περισσότερο χρήσιμη λόγω των συνθηκών, μετά τις πρόσφατες δραματικές εξελίξεις) γεωεπισκόπηση. Άλλωστε, πρέπει να συνυπολογιστεί το γεγονός ότι ο νέος ΓΓ Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων, Κωνσταντίνος Καράτζαλος (που διαδέχθηκε με την αλλαγή της κυβέρνησης τον Αθανάσιο Στάβερη) είναι ο ίδιος καθηγητής Τηλεπισκόπησης στο ΕΜΠ και μέλος του ΔΣ του ΕΚΕΔ, έχοντας μάλιστα συντονιστικό ρόλο στην εκπόνηση των σχετικών μελετών. Κύκλοι της αγοράς θεωρούν ότι το έργο θα στραφεί, πλέον, περισσότερο προς την πολιτική προστασία, το περιβάλλον και την ασφάλεια, δεν θα χαθούν χρήματα, αλλά η καθυστέρηση θα είναι σημαντική.
Σε συνέχεια του μεγάλου και άκρως επιτυχημένου πανευρωπαϊκού συνεδρίου ΕΒΑΝ, στα τέλη Μαΐου στη Θεσσαλονίκη, το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας αρχίζει να τραβάει πλέον σαν ‘μαγνήτης’ επενδυτικούς αγγέλους και επενδυτές απ’ όλο τον κόσμο.
Η συνήθης «εσοδεία» στα ετήσια συνέδρια των Ευρωπαίων επιχειρηματικών αγγέλων δεν ξεπερνά τα 200 -300 άτομα. Αυτή ήταν και η πρόβλεψη του Jacopo Losso, επικεφαλής της Γραμματείας του European Business Angels Network (διεθνούς δικτύου που συνενώνει τις αντίστοιχες εθνικές κοινότητες), απαντώντας σε ερώτηση του γράφοντος (πόσους να περιμένουμε, λοιπόν;) περίπου ένα μήνα πριν από το πανευρωπαϊκό συνέδριο του ΕΒΑΝ, που πραγματοποιήθηκε στα τέλη Μαΐου, παράλληλα με τη φετινή BEYOND. Τελικά, ήρθαν περισσότεροι από 550, με αρκετούς να προέρχονται από χώρες εκτός Ευρώπης, ανάμεσά τους πολλά μεγάλα ονόματα. Όλοι έμειναν ενθουσιασμένοι μ’ όσα είδαν και άκουσαν, με τον Γραμματέα τους να δηλώνει εμφατικά στο netfax πως η Θεσσαλονίκη είναι «a really special kind of place», κι είναι πλέον φανερό ότι «πρόκειται για την έναρξη μιας νέας εποχής για την Ελλάδα».
Προσπαθώντας να εξηγήσει τι συνέβη εκείνες τις ημέρες και να κατανοήσει το μέγεθος της επιτυχίας, το netweek μίλησε με τον καθηγητή Πάνο Κετικίδη, ιδρυτή και πρόεδρο του Hellenic Business Angels Network, που μαζί με την Ελληνική Εταιρεία Επενδύσεων & Εξωτερικού Εμπορίου (τη γνωστή Enterprise Greece) ήταν οι τοπικοί συνδιοργανωτές, με την υποστήριξη φυσικά της BEYOND.
netweek: Ποιος ήταν ο στόχος μας για το συνέδριο του ΕΒΑΝ, στη Θεσσαλονίκη και σε ποιο βαθμό τον πετύχαμε, τελικά;
Παναγιώτης Κετικίδης: Ο στόχος μας, τον οποίο και πετύχαμε με το παραπάνω, ήταν να βάλουμε την Ελλάδα -και τη Θεσσαλονίκη, ειδικότερα- στον παγκόσμιο χάρτη των επενδυτών. Πάνω από 550 επενδυτικοί άγγελοι ήλθαν, είδαν το ελληνικό σύστημα καινοτομίας και απήλθαν ενθουσιασμένοι! Θέλαμε να γνωρίσουν τις ελληνικές νεοφυείς, να δουν τη δυναμική τους, με ό,τι σημαίνει αυτό από πλευράς τάσεων, ευκαιριών και προκλήσεων, να επενδύσουν σ΄ αυτές και να αναδείξουν το οικοσύστημά μας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Πώς ήλθε αυτή η επιτυχία; Τι προηγήθηκε;
Καταφέραμε να έλθουν στην Ελλάδα τα μεγαλύτερα ονόματα από την Ευρώπη κι απ’ όλο τον κόσμο. Ξεκινώντας από τους Ευρωπαίους, ο ΕΒΑΝ -που περιλαμβάνει υπό τη σκέπη του τις εθνικές κοινότητες των early stage investors- συγκεντρώνει πάνω από 100 συνδέσμους – μέλη, σε περισσότερες από 50 χώρες, επενδύοντας περί τα 11,4 Β€ κάθε χρόνο και παίζοντας έναν ιδιαίτερο κρίσιμο ρόλο για το μέλλον της καινοτομίας στην ήπειρό μας. Χρηματοδοτεί νεοφυείς και ΜΜΕ, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Ο κύριος όγκος των επισκεπτών μας προερχόταν από τον ΕΒΑΝ, με επικεφαλής τον πρόεδρο του Δικτύου, Φινλανδό Janne Jormalainen. Όμως, είχαμε και πολλούς εκπροσώπους από τον αμερικανικό Angel Capital Association, με επικεφαλής την πρόεδρο Marcia Danwood και τον αντιπρόεδρο Ronald Weissman. Τα μέλη αυτού του συνδέσμου -που θεωρείται ο μεγαλύτερος του είδους παγκοσμίως, με «δύναμη» που ξεπερνά τις 15000, κατανεμημένη σε 250 κοινότητες- επενδύουν κάθε χρόνο πάνω από 650 Μ$ σε 30.000 και πλέον επιχειρήσεις. Κι αν ήταν ευνόητο να έλθουν πρόεδροι και μέλη από ισχυρές επενδυτικές κοινότητες της Ευρώπης όπως αυτές της Γαλλίας, του Βελγίου, της Δανίας, της Φινλανδίας, της Εσθονίας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Γερμανίας, της Βρετανίας και των γειτόνων μας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας, με τους οποίους έχουμε αναπτύξει από καιρό καλές σχέσεις και περισσότερες συνέργειες, στη Θεσσαλονίκη κατέφτασαν επίσης επιχειρηματικοί «άγγελοι» από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ, την Αίγυπτο, την Αλγερία, την Τυνησία, τη Σαουδική Αραβία κλπ.
Ποια ήταν τα σχόλια των συνέδρων για τη διοργάνωση, τις ελληνικές startup που είδαν εκεί και, γενικότερα, για την πόλη;
Εντυπωσιάστηκαν με το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας και επεσήμαναν ότι τα λογικά επίπεδα μισθών στη χώρα μας σε συνάρτηση με την ποιότητα που είδαν στις ελληνικές νεοφυείς, αποτελούν μοναδική ευκαιρία, τονίζοντας ότι τώρα είναι η στιγμή για κάποιον από το εξωτερικό να επενδύσει σ’ αυτές. Καθημερινά λαμβάνουμε μηνύματα με ευχαριστίες… Μάλιστα, οι εταιρείες που τους παρουσιάσαμε (ΣΣ. οργανώθηκαν pitch competitions με αρκετές δεκάδες επιχειρήσεις, οι οποίες παρουσίασαν στα αμφιθέατρα της BEYOND τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους στους ενδιαφερόμενους επενδυτές) φάνηκε πως τους καλύπτουν, έχουν ήδη ό,τι αναζητούν – πολύ ώριμες και δυναμικές ομάδες, εντυπωσιακές ιδέες και ιδιαίτερα δυνατό στοιχείο τις λογικές αποτιμήσεις, σε σχέση με όσα συναντούν στη Φινλανδία ή στην Αμερική, κάτι που τους επιτρέπει είτε να διαθέσουν λιγότερα χρήματα για να πάρουν αυτό που θέλουν, είτε να αγοράσουν μεγαλύτερα μερίδια σ’ αυτές, ισχυροποιώντας τη θέση τους.
Οι καλές προθέσεις, λοιπόν, υπάρχουν – στην πράξη τι θα γίνει; Γνωρίζουμε κάτι για τις επόμενες κινήσεις τους;
Έχουμε μπει πλέον στη διαδικασία για cross-border syndicate investment, δηλαδή συν-επενδύσεις Ελλήνων «αγγέλων» με ξένους, κυρίως Βορειοευρωπαίους, που έδειξαν ενδιαφέρον να επενδύσουν σε ελληνικές εταιρείες. Πρώτες υποψήφιες είναι η πλατφόρμα Athletopia για διαχείριση αθλητικών δραστηριοτήτων, και η Terra Robotics, που προσφέρει λύσεις υψηλής τεχνολογίας στον αγροδιατροφικό τομέα. Ετοιμαζόμαστε, όμως, και για κύκλους συγκεκριμένων χωρών – πχ. να φέρουμε, φέτος κιόλας, εκπροσώπους από τα δίκτυα της Δανίας, της Φινλανδίας, της Εσθονίας, της Πολωνίας κλπ. με στόχο να τους ‘συστήσουμε’ εταιρείες του δικού μας οικοσυστήματος.
Ποια θα είναι τα επόμενα βήματα του ελληνικού δικτύου, του HeBAN; Πώς θα ενισχύσουμε συνέργειες και δράσεις στην περιφέρειά μας και όχι μόνο;
Το Ελληνικό Δίκτυο Επιχειρηματικών Αγγέλων (HeBAN) ιδρύθηκε το 2015, έχει 71 ενεργά μέλη και είναι, προφανώς, το εθνικό μέλος του (EBAN) και Εθνικός Επικεφαλής Οργανισμός για την Ελλάδα στο Παγκόσμιο Δίκτυο Επιχειρηματικών Αγγέλων (GBAN). Τα μέλη του ξεπερνούν τα 70, είναι διασκορπισμένα σε όλη τη χώρα, και στόχος τους είναι -σύμφωνα με το καταστατικό του- «να οδηγήσουν την επιτυχημένη και υπεύθυνη επένδυση ‘αγγέλου’, μέσω συνδέσεων δικτύου, κοινής χρήσης βέλτιστων πρακτικών, θέσπισης προτύπων δεοντολογίας και αντικτύπου, υποστηρίζοντας τις νεοφυείς επιχειρήσεις στην κλιμάκωσή τους, με την παροχή smart finance». (ΣΣ. δηλ. επιχειρηματική πείρα / εμπειρογνωμοσύνη, επαφές / δίκτυο ισχυρής επιρροής και, τέλος, χρηματοδότηση). Στη διάρκεια των δυο τελευταίων ετών, το HeBAN συντόνισε επενδύσεις των μελών του σε περισσότερες από 10 νεοφυείς επιχειρήσεις, υποστηρίζοντας τες με συνολικά κεφάλαια που ξεπέρασαν το 1 Μ€. Προχωράμε, λοιπόν, δυναμικά…
Υπάρχουν συνέργειες με άλλους φορείς; Για παράδειγμα, με την Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας, όπου επίσης θητεύετε ως πρόεδρος;
Η Αλεξάνδρεια περιλαμβάνει στο στρατηγικό της πλάνο κάποιες δράσεις αυτής της μορφής – μάλιστα, στις προτεραιότητές της περιλαμβάνεται και Ακαδημία τόσο για επιχειρηματίες, όσο και επιχειρηματικούς αγγέλους, ώστε να μεταφερθεί στους ενδιαφερομένους η ανάλογη τεχνογνωσία, με την οργάνωση σεμιναρίων, workshops, αλλά και ειδικών επιμορφωτικών προγραμμάτων, πάντα παράλληλα με την ανάλογη δικτύωση, μεταξύ αυτών των δυο πόλων του ίδιου συστήματος, και συνεργειών με το ευρύτερο οικοσύστημα εκπαίδευσης, τεχνολογίας και καινοτομίας.
ΒΙΒΗ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΓΙΑΝΝΗ 
ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΣΘΕΝΙΔΗΣ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΖΑΧΑΡΙΑΣ
Ο επίκουρος καθηγητής, στο Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων & Πολιτισμού του Πάντειου Πανεπιστημίου, Κώστας Καρπούζης, με μακρά θητεία στον ερευνητικό και εκπαιδευτικό χώρο, ήταν ο πρώτος που κλήθηκε να σχολιάσει τις πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με την «εισβολή» της Τεχνητής Νοημοσύνης στον χώρο των ΑΕΙ, τις αντιδράσεις καθηγητών – φοιτητών και την επόμενη ημέρα στην ανώτατη παιδεία.
Στον χώρο της δευτεροβάθμιας, αλλά και της πρωτοβάθμιας, τα Εκπαιδευτήρια Δούκα ήταν από τους πρωτοπόρους της εισαγωγής των ψηφιακών τεχνολογιών, ήδη από τη δεκαετία του ’10, όχι μόνο σε ελληνικό, αλλά και διεθνές επίπεδο. Η υπεύθυνη Πληροφορικής & Ψηφιακής Εκπαίδευσης, Μαρία Φιλιππή, μίλησε στο netweek,στο πλαίσιο αυτού του Special Report για τις σημερινές απαιτήσεις, ευκαιρίες και προοπτικές
Στον ‘αγώνα δρόμου’ για τη βέλτιστη αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης (και) στον χώρο της Εκπαίδευσης, η Ευρώπη προσπαθεί να αδράξει την ευκαιρία, διαμορφώνοντας τη δική της πολιτική (μην ξεχνάμε ότι θεωρείται ο «παγκόσμιος νομοθέτης» στις ψηφιακές τεχνολογίες), και να μη μείνει ο «φτωχός συγγενής» σε επίπεδο εφαρμογών, πολύ περισσότερο όταν η έλλειψη ατόμων με ψηφιακές δεξιότητες έχει από καιρό «χτυπήσει κόκκινο» στην αγορά εργασίας της. Έτσι, σχεδίασε και υλοποιεί το δικό της Digital Education Action Plan, επενδύοντας 1,64 Β€ πέρυσι και 1,6 Β€ φέτος. Σ’ αυτό το ευρύτερο πλαίσιο, αναπτύσσει τον δικό της ευφυή εκπαιδευτικό βοηθό, ΑΙ4ΕDU, ο οποίος υποστηρίζεται από κορυφαίες γλωσσικές τεχνολογίες.
